سومين همايش پژوهشي تئاتر مقاومت روز دوشنبه اول خردادماه در دانشگاه تهران برگزار مي شود و گروهي از هنرمندان و صاحب نظران عرصه تئاتر پژوهش هاي خود را ارائه خواهند داد. به باور صاحب نظران بنيان تئاتر، شكل گيري و رشد آن در هر كشور با پيش فرض هاي آموزش و پژوهش صورت مي گيرد و بدون در نظر گرفتن اين دو محور امكان نهادينه شدن آن در جامعه ممكن نخواهد بود. از سوي ديگر پژوهش هاي دو دهه گذشته و تلاش هاي انجام شده در شرايط حاضر با ظرفيت اجرايي تئاتر كشور متناسب نيست و انتظار مي رود با راه اندازي بنيادهاي كارآمد، امر پژوهش در جهت تقويت بنيه علمي و اجرايي كشور و هنر نمايش قرار گيرد. تئاتر مقاومت نيز به عنوان يكي از گونه هاي نمايشي كه دستاورد فرهنگي دفاع مقدس است بيش از بدنه حرفه اي تئاتر كشور به پژوهش نياز دارد. برگزاري سومين همايش پژوهشي تئاتر مقاومت به دليل برگزاري در دانشگاه تهران و حضور چهره هاي علمي و ارائه آخرين يافته هاي پژوهشي مي تواند پاسخگوي بخشي از اين نياز باشد.
سهراب سليمي كارگردان و رئيس انجمن كارگردانان خانه تئاتر با تأكيد بر اين نكته كه پژوهش در تئاتر بايد زيربنايي باشد مي گويد يكي از وظايف اصلي دانشجويان تئاتر پژوهش است چرا كه با توجه به شرايط سني و فارغ از هر پيرايه اي مي توانند با پژوهش به عمق مسايل تئاتري وارد شوند. بسياري از رسانه هاي تحقيقاتي دانشجويان تئاتر كه نه براي نمره و پايان نامه بلكه براي اصل پژوهش نگاشته شده اند بهترين منبع براي پژوهشگران و محققان است.
سليمي درباره نفس پژوهش در تئاتر مقاومت مي گويد: من تئاتر مقاومت را نوعي تئاتر اجتماعي و سياسي و جزو اصلي ترين خاستگاه هاي هنرمند تئاتر مي شناسم كه فقط در چارچوب مسايل جنگ تعريف نمي شود. محدودسازي تئاتر مقاومت به جنگ نوعي ظلم كردن به اين گونه ارزشمند و مهم تئاتري است. به گمان من از ابتداي تاريخ، هنرمندان ارزشمند تئاتر در زمينه تئاتر مقاومت فعاليت كرده اند و آثار هنرمنداني چون سوفكل، شكسپير، برشت و... در دسته بندي تئاتر مقاومت مي گنجد. سهراب سليمي كه در شوراي هماهنگي خانه تئاتر عضويت دارد و سال هاست كه در زمينه بازيگري و كارگرداني و تدريس تئاتر فعال است مي گويد تئاتر مقاومت فقط جنگ، روي مين رفتن، برخورد نظامي يا انفجار نيست بلكه بسياري از ايثارگران و اثرگذاران كه در پشت جبهه جنگ كمك مي كردند و تأثير مي گذاشتند بخشي از مقاومتند كه تاكنون كمتر به اين مقوله در تئاتر پرداخت شده است. جنگ به هر حال در يك مقطعي تمام مي شود اما مقاومت روندي نيست كه مقطعي باشد و تمام شود. مقاومت در كل شرايط جامعه و چارچوب بشري رقم مي خورد.
سليمي درباره برگزاري سومين همايش پژوهشي تئاتر مقاومت مي گويد: اگر مسئولان و برگزاركنندگان همايش بخواهند يكسويه به مسايل نگاه كنند همايش تئاتر مقاومت اثري نخواهد داشت ولي اگر نگاه فراگيري داشته باشند و همه پژوهشگران با تمام سلايق در آن شركت كنند، آن وقت همايش موثري را شاهد خواهيم بود.
|
|
|
پيام فروتن كارشناس، مدرس و طراح صحنه تئاتر درباره نقش پژوهش در تئاتر مي گويد: در دنياي كنوني بسياري از مولفه هاي تئاتر بر پژوهش استوار است و اين امر به حدي پيش مي رود كه گونه تئاتر مستند ايجادشده و اين گونه تئاتري پايه اش بر پژوهش است مثلا براي نمايشنامه نويسي در اين گونه با افراد مصاحبه مي كنند و بعد در هنگام نگارش عينا مصاحبه ها و كلمات را در متن مي گنجانند. به هر حال پژوهش در تئاتر جايگاه هدفمندتري نسبت به گذشته پيدا كرده و اين امر به تئاتر كشور ما نيز تسري يافته است. فروتن با اشاره به ضرورت عنصر پژوهش در تئاتر مقاومت مي افزايد: تئاتر مقاومت زيرشاخه اي از تئاتر به معناي عام است و همان طور كه تئاتر در مفهوم كلي آن نياز به پژوهش دارد تئاتر مقاومت به دليل آن كه بخشي از تاريخ كشورمان را منعكس مي كند به پژوهش بيشتري نياز دارد. هميشه به طراحان صحنه تئاتر توصيه مي شود كه براي طراحي صحنه آثار نمايشي به موزه بروند يا فيلم نبينند يا در مكان هاي تاريخي كه آن واقعه حادث شده حضور يابند. من سنم آن قدر نيست كه جبهه هاي جنگ را ديده باشم و جنگ را از پشت صحنه آن ديده ام ولي در سفري كه اسفندماه گذشته با انجمن تئاتر دفاع مقدس به مناطق جنگي داشتم فضاهايي را ديدم كه تأثير فوق العاده اي برايم داشت كه از آن طراحي صحنه تئاتر مقاومت استفاده خواهم كرد. بهروز اثباتي رئيس انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس با اشاره به اين مطلب كه در جامعه امروز هر حركت اثرگذار اجتماعي يا فرهنگي احتياج به زيرساخت هاي پژوهشي دارد مي گويد امروزه ديگر حركت هاي بي ريشه توده اي و بي محتوا دوام ندارد و هر حركتي بايد بر مبناي مطالعات علمي تجزيه و تحليل آگاهانه و بررسي دستاوردها و نتايج پژوهش هاي علمي صورت گيرد. تئاتر نيز به عنوان يك هنر پيشرو جوهره يك حركت اجتماعي را دارد اما وقتي صحبت در تئاتر دفاع مقدس يا تئاتر مقاومت مي شود دايره بحث تخصصي تر مي شود و به مجموعه اي از پژوهش هاي جدي و تخصصي نياز دارد.
اثباتي در خصوص اين كه برگزاري همايش پژوهشي تئاتر مقاومت چه قدر به آسيب شناسي تئاتر كمك مي كند مي گويد برگزاري همايش در اين وادي بسيار موثر و مفيد است. در سطح جهان برگزاري همايش ها شكل عملياتي خوبي براي فعاليت علمي است اما متاسفانه در ايران بسياري از همايش ها ظاهر حركت را گرفته و قالب محتوا را از دست داده اند. با جاي گرفتن همايش ها و كم كردن هزينه ها بايد اين حركت را به جوهر آن تبديل كنيم. به هر حال اميدوارم اين همايش حركت موفقي باشد و اثرات خوبي را براي تئاتر كشورمان در پي داشته باشد.
دكتر محمدعلي خبري مدير كل نظارت و ارزشيابي مركز هنرهاي نمايشي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و مدير گروه هنر پژوهشكده فرهنگ و هنر جهاد دانشگاهي پژوهش را عامل پويايي تئاتر مي داند و مي گويد هنر تئاتر با جايگاهي كه در فرهنگ و تمدن دارد مي تواند از طريق پژوهش آسيب شناسي شود تا راهكارهاي مناسب براي آن اتخاذ شود. نتايج يك پژوهش مي تواند به كمك خود هنرمند، جامعه، بخش آموزش و همه عرصه هاي ديگر بيايد و هنر تئاتر را پويا و متحول كند.دكتر خبري درباره تئاتر مقاومت مي گويد وقتي صحبت از تئاتر مقاومت مي شود مي بينيم كه در طول تاريخ مضامين جنگي هميشه در صحنه هاي تئاتر خود را نشان داده اند اما در تئاتر مقاومت ما نوعي انديشه نهفته است كه با خيلي از نبردهاي تمدن هاي ديگر متفاوت است. اين تفاوت به راحتي در مقايسه با كشورهاي غربي يا حتي تمدن هاي شرقي قابل مشاهده است.
وي درباره همايش تئاتر مقاومت مي گويد بايد در عرصه تئاتر دفاع مقدس به سمت و سويي برويم كه نگاه هنرمندانه بر كارمان حاكم باشد نه نگاه تكنيسين صرف هنري. در عرصه پژوهش نيز بايد مطالعات را به سويي ببريم كه در آينده بتوانيم جايگاه خوبي براي تئاتر مقاومت ايجاد كنيم تا هميشه در جامعه جريان داشته باشد و مقطعي يا فصلي با آن برخورد نشود.
دكتر محمدحسين ايماني خوشخو معاون هنري وزير ارشاد با اشاره به اهميت برگزاري اين همايش مي گويد: نتايج پژوهش هاي انجام شده در حوزه تئاتر بايد در اختيار دستگاه هاي دست اندركار و هنرمندان اين رشته قرار گيرد، خصوصا اين كه در برهه اي به سر مي بريم كه شعار «تئاتر براي مردم» و حضور تئاتر در زندگي مردم سرلوحه كارها قرار دارد. براي عملياتي كردن اين شعار پژوهش هاي تئاتري مي تواند بسيار راهگشا باشد. ايماني معتقد است در زمينه آسيب شناسي تئاتر و شناسايي موانع توسعه آن پژوهش جايگاه مهمي دارد و مي گويد هنرمندان دانشگاهي و محققان بايد در عرصه تئاتر به تحقيق و پژوهش بپردازند و مسئولان نيز بايد حامي پژوهشگران باشند و با حمايت مالي در حوزه پژوهش به كمك توسعه تئاتر كشور بيايند.
ايماني كه دبيري شوراي فرهنگ عمومي كشور را نيز بر عهده دارد درباره همايش پژوهشي تئاتر مقاومت مي گويد بررسي قابليت مقاومت مردم ايران در قالب تئاتر و شناسايي زبان مردم در خصوص جلوه هاي مقاومت و آوردن آنها به صحنه تئاتر با پژوهش هاي كاربردي ميسر خواهد شد. مقاومت جاودانه مردم ايران در هشت سال دفاع مقدس را مي توان از طريق هنر تئاتر به تصوير كشيد و آن را ماندگار كرد تا به نسل هاي بعدي نيز اين ميراث جاودان منتقل شود.
ايماني خوشخو درباره چشم انداز سومين همايش مي گويد برگزاري هر همايشي در هر دوره اي با توجه به شناخت كاستي هاي دوره قبل كامل تر مي شود. با عنايت به رونقي كه در حركت تئاتر كشور هم اكنون مي بينم و علاقه مردم براي ديدن تئاتر اين امر را نشان مي دهد، سومين پژوهش تئاتر مقاومت از دوره هاي قبل بهتر خواهد شد. اميدوارم در اين همايش هنرمندان يافته هاي پژوهشي خود را ملموس تر و منطبق تر با نيازهاي جامعه و هنر تئاتر مقاومت ارائه كنند و همچنين اميدوارم اين همايش موثرتر از دوره هاي قبل آن باشد و بتواند به تبيين جايگاه پژوهش در تئاتر مقاومت آن طور كه شايسته آن هست بپردازد.
