قوانين موتور سواري
سال هايي نه چندان دور اگر موتورسواري از خيابان هاي شهر مي گذشت و كلاه ايمني بر سر داشت خيلي ها انگشت اشاره را سمت راكب موتور مي گرفتند و با لبخندي معني دار بدرقه اش مي كردند.
شايد سال هايي نه چندان دور نصب پلاك در عقب موتورسيكلت ها چندان مفهومي نداشت و موتورسواران بي هيچ توجهي به تابلوهاي راهنمايي و رانندگي و سوت ممتد پليس خيابان ها را برعكس مي رفتند، اما از دو - سه سال پيش طرح برخورد با موتورسواران در تمام مناطق تهران به اجرا درآمد. ماموران پليس راهنمايي در كنار چند مامور يگان ويژه و ماشين هايي كه به كفي سفيدرنگي بسته شده بودند اين اجازه را از راكبان موتور مي گرفت كه بدون كلاه ايمني و بدون همراه داشتن گواهينامه و نصب پلاك تردد كنند.
حادثه خبر نمي كند، ولي مي توان از وقوعش پيشگيري كرد. سال ها پيش هنگامي كه فيلم هويت روي پرده نقره اي جا خوش كرده بود، در صحنه هاي آغازين فيلم، تصادف منجر به ضربه مغزي و فراموشي موتورسوار به تصوير كشيده شد.
اهميت كلاه ايمني روشن بود. اصلاً از همان روزهاي اول اختراع آن حفظ سلامتي و ايمني شعار استفاده از كلاه ايمني بود. زمان گذشت و پس از همه آن سال ها وضعيت حركت در كلانشهرها به ويژه تهران دچار اختلالاتي است كه جز به اهتمام شهروندان بهبود نمي يابد. حركت بين هزاران موتورسيكلت و خودروهاي فلزي در پايتخت، اين روزها براي سرنشينان خودروهاي بسياري به يك كابوس واره تبديل شده است.
هنگامي كه موتورسواران مانند هنگ نظامي بدون نظم با صداي گوشخراش و توليد آلودگي فراوان سرچهارراه منتظر مي مانند فيلم هاي وسترن در حافظه تداعي مي شود.
چهارراه و خيابان اصلي ندارد، اين هنگ بي نظم با آلاينده هاي صوتي و تنفسي همه جاي شهر را پر كرده اند. اگر خيابان فرعي يا پياده رو، لحظه اي زير چرخ موتورسواران نباشد بوي آرامش شامه شهروندان را پر خواهد كرد، ولي روي دادن چنين لحظه اي يك رويا بيش نيست.
موتورسيكلت هاي تهران همه جا به چشم مي آيند. صدايشان از پشت پنجره آشپزخانه يا اتاق خواب، داخل خانه مي خزد و با راندن در كوچه ها و پياده روها آرامش را از شهروندان مي ربايد.
آن طرف مرزها، كشور چين با جمعيتي چند برابر ايران خيابان هايش را زير چرخ موتورسيكلت ها نينداخته است. شايد رعايت موازين و مصالح زيست محيطي به كارخانه هاي مونتاژكاري يا توليدي اجازه ندهد موتورسيكلت در زندگي مدرن شهري يك وسيله حمل و نقل شخصي به حساب  آيد. پرداختن به اين كه اين وسيله چرا و براي چه كساني ساخته شده در اين مجال نمي گنجد، ولي آنچه زندگي شهري ما ايرانيان را با خطراتي مواجه مي كند كه في نفسه مي تواند وجود نداشته باشد برمي گردد به برنامه ريزي ما و راه هاي درآمدزايي.
كلاهي كه برداشته نمي شود
سال هايي نه چندان دور اگر موتورسواري از خيابان هاي شهر مي گذشت و كلاه ايمني بر سر داشت خيلي ها انگشت اشاره را سمت راكب موتور مي گرفتند و با لبخندي معني دار بدرقه اش مي كردند.
شايد سال هايي نه چندان دور نصب پلاك در عقب موتورسيكلت ها چندان مفهومي نداشت و موتورسواران بي هيچ توجهي به تابلوهاي راهنمايي و رانندگي و سوت ممتد پليس خيابان ها را برعكس مي رفتند، اما از دو-  سه سال پيش طرح برخورد با موتورسواران در تمام مناطق تهران به اجرا درآمد.
ماموران پليس راهنمايي در كنار چند مامور يگان ويژه و ماشين هايي كه به كفي سفيدرنگي بسته شده بودند اين اجازه را از راكبان موتور مي گرفت كه بدون كلاه ايمني و بدون همراه داشتن گواهينامه و نصب پلاك تردد كنند.
ترس از توقيف موتور و جريمه هاي سنگين در طول اين سال ها بسياري از موتورسواران را وادار كرد كه پشت چراغ قرمز بايستند و حتي در گرماي پرحرارت تابستان كلاه از سر برندارند و تا رنگ قرمز چراغ ها سبز نشود راه را ادامه ندهند.
اين طرح اگرچه بسياري از موتورها را در پاركينگ كوهك و خليج متوقف نگه داشت و مشكلات زيادي را براي موتوسواراني كه نان خانواده را با موتورهايشان تامين مي كردند به وجود آورد، اما پشت سر گذاشتن همه مشكلات آن روزها نتيجه اجراي همان طرح هاست.
امروزه كمتر پيش مي آيد موتورسواران بدون كلاه ايمني حركت كنند و يا خيابان هايي را كه تابلوي ورود ممنوع بر ورودي آنها نصب شده، دوطرفه فرض كنند.
طرح برخورد با موتورسواران متخلف در طول سال هاي گذشته همواره به اجرا درآمد و تنها در دوره هايي از شدت سختگيري ها كاسته شد.
هر موتورسيكلت يك خودروي فرسوده
كارشناسان محيط زيست به توليد بي رويه موتورسيكلت معترضند و معتقدند هر دستگاه موتورسيكلت، آلايندگي صوتي و تنفسي بيشتري نسبت به خودروهاي سواري دارند. آنها معتقدند كه آسيب هاي زيست محيطي موتورسيكلت ها كمتر از اتوبوس هاي گازسوز شركت واحد نيست. در صورتي كه هر موتورسيكلت حداكثر ۲ نفر و هر اتوبوس چيزي حدود ۷۰ نفر را در سطح شهر جابه جا مي كند.
نتيجه همه اين بحث ها بيانگر اين نكته است كه استفاده از موتورسيكلت هيچ گونه توجيه اقتصادي براي زندگي و مديريت مدرن شهري ندارد.
از طرفي ديگر چندي پيش مديران شهري تصميم گرفتند به منظور سامان دادن به وضعيت آلودگي هوا و مشكلات به وجود آمده از آن، طرح زوج و فرد پلاك ها و همچنين معاينه فني را براي كليه خودروها اجباري كنند، اما در اين ميان كسي به ورود موتورسيكلت ها به محدوده طرح هاي ترافيكي اعتنايي نكرد. حال آن كه آلاينده هاي ناشي از موتورها چند برابر خودروهاي شخصي و در واقع بيشتر از همه آنهاست، اما نيازي به آزمايش معاينه فني موتورسيكلت ها احساس نمي شود.
ابوالقاسم مهربخش، كارشناس محيط زيست در اين باره مي گويد: تنها حسن توليد انبوه موتورسيكلت ها اين است كه شهروندان بي بضاعت يا كم بضاعت مالك وسيله تردد شهري مي شوند اما اين مالكيت به زندگي شهروندان ديگر آسيب جدي وارد مي كند.
مهربخش در ادامه مي گويد هر انسان روزانه به شانزده ليتر هوا نياز دارد در حالي كه موتورسيكلت ها و خودروهاي فرسوده هواي شهر را آلوده مي كنند، اما با اجراي طرح معاينه فني براي وسايل نقليه و از رده خارج كردن خودروهاي فرسوده اميد است كه در آينده نتايج مثبتي به دست آيد.
وي در پايان توليد انبوه موتورسيكلت ها را تاسف انگيز مي داند و يادآور مي شود كه با ادامه روند كنوني مشكل آلودگي هوا به قوت خود باقي مي ماند.

وقتي وارد روند نوسازي بافتهاي فرسوده مي شويم به مثابه كلاف سردرگمي است كه ده ها مساله و مشكل فني، اقتصادي، اجتماعي و اجرايي درهم گره خورده است كه نمي توان يك به يك آنها را به طور جداگانه حل كرد به همين خاطر نرم افراز طرح ويژه نوسازي كه مجموعه اي از اقدامات و الزامات مختلف براي بافتهاي فرسوده است، تهيه شد.
نيازها و ضرورتهاي حل مساله اين مشكلات از هم متفاوت است و در تعارض با يكديگر قرار دارند. به عنوان مثال وقتي مي خواهيم نيازهاي فني را مرتفع كنيم، شرايط اجتماعي بروز مي كند و هنگامي كه مي خواهيم به مسائل اجتماعي بپردازيم، با مسائل جديد اقتصادي رو به رو مي شويم.
روند نوسازي بافتهاي فرسوده به مثابه كلاف سردرگمي از ده ها مساله و مشكل فني، اقتصادي، اجتماعي و اجرايي است .اين تضاد موجب شده كه طي ۴۰ سالي كه سازمان نوسازي تهران تاسيس شده است،بتوان نقشه  نوسازي محله خاصي را در نظر گرفت، اين نقشه اولين تاثيري كه دارد اين است كه معابر محله هاي فرسوده را ساماندهي مي كند. چون معابر محله هاي فرسوده به طور عمده داراي مشكلات فراواني هستند (كوچه هاي كوچك يك متري و دو متري كه به كوچه هاي آشتي كنان معروفند) بنابراين نخستين گام در اين طرح، اصلاح زيرساخت ها است مثل اقدامي كه در محله سيروس انجام شد.
حتي با فرض اينكه به واسطه تبصره اي قانوني، خانه ها از مالكان خريداري شوند، بحران اجتماعي بروز مي كند و از جايي كه خانه هاي فرسوده، ارزش مادي چنداني هم ندارد، بسياري از خانوارها دچار عسر و حرج مي شوند كه اين پيشامد، برخورد قهري مردم را در پي دارد.
خانه هاي كوچك در بافتهاي فرسوده، بهاي چنداني ندارند. براي همين پس از فروش، مبلغ دريافتي به اندازه اي نيست كه مردم بتوانند سرپناه جديدي براي خود فراهم كنند. به طور مثال در محله اتابك واقع در منطقه ،۱۵ خانواده هاي پرجمعيتي در خانه هايي با متراژي در حدود ۴۰ متر زندگي مي كنند كه در اين گونه موارد سازمان نوسازي با مشكل مسكن جايگزين روبه رو مي شود و خريد اين خانه ها نيز بيش از قيمت واقعي آنها امري غيرعاقلانه و غير ممكن است، چرا كه بحران اقتصادي به وجود مي آيد.
در پروژه نوسازان كه بخشي از طرح ويژه نوسازي است، بايد خانه هاي كوچك و ارزان قيمت جايگزين خانه هاي فرسوده شوند. ولي شهردار تهران با «ارتقاي چند درصدي» اين خانه ها موافق است.
بلند مرتبه سازي و تراكم در اين مناطق اجتناب ناپذير است و تراكم سازي در شهرهاي اروپايي باعث به وجود آمدن محورهاي پياده در اين شهرها شده است و اين يعني بسترسازي مناسب براي پياده محوري و نيل به شهرهاي انساني .
طي نظرسنجي گسترده از مردم به ويژه در محله اتابك منطقه ،۱۵ مهم ترين نگراني مردم بي اعتمادي نسبت به اجراي پروژه و همچنين تعلقات و عادات محيطي آنها نسبت به محل سكونتشان است كه با پيش بيني هاي درستي در اين راستا، مي توان اين طرح را اجرا كرد.

تا زماني كه انسان در جامعه اي به حيات خود ادامه مي دهد كه توليد و مصرف مهم تر از شناخت محيط زيستند، امكان ندارد كه بتوان شرايط محيطي را بهبود بخشيد.
تنزل در كيفيت محيط شهري، نتيجه مستقيم بحران در خود اجتماع است. اين مشكل بسيار گسترده تر از جزئيات نگران كننده موجود در محيط شهري، مثل مشكل جمع آوري و دفع زباله، سر و صدا، بريدن درختان، تخريب ساختماني كه ارزش محافظت دارد، از بين بردن فضاي سبز يا نابودي محله و ناحيه اي در شهر است.
بايد بدانيم شيوه هاي توليد صنعتي، نه تنها در طبيعت تاثير نامطلوب داشته و دارند، بلكه تاثير نادرستي نيز در الگوهاي رفتاري انسان از خود به جا گذاشته اند. اگر اين روزها اين نوع شيوه هاي توليد، صرفا به عنوان مسئله ادامه حيات در برابر نيروهاي طبيعي و به خاطر بشريت توجيه مي شد، اما اكنون مسئله، زنده ماندن در رويارويي با عواقب ناخوشايندي است كه خود اين صنعت در جهان به وجود مي آورد.
يكي از عوامل اصلي در سياستگذاري هايي كه در پي سازماندهي دوباره به جامعه است، دستيابي به اصلي براي انسان امروز و شرايط زندگي او و پيوند دادن وي با تمام جنبه هاي ساخت و بازسازي شهرها و اجتماعات و محله ها و خيابان هاست، به شيوه اي كه بهترين تماس و درك بين شهروندان را ميسر كند. دستاوردهاي صنعتي و فناوري، هر چند به نوعي كيفيت زندگي را تهديد مي كنند، اما زندگي را براي انسان خوشايندتر نيز كرده اند.
با توجه به پيچيدگي زندگي در اين عصر، انسان مجبور است كه نسبت به اين شرايط بازنگري كند و معيار و مقياس ارزش هاي آتي مورد نظر را از نو سامان بخشد؛ چيزي كه تاكنون ارزيابي و سنجيده نشده و حتي به عمق توانايي بالقوه در دسترس انسان نيز پي برده نشده است.
روحيه متفاوت بايد پرورانده شود، براي اينكه شيوه هاي زندگي و ساختمان سازي به عنوان نمودهاي فضايي «بيروني» فردگرايانه، ديگر چندان ارزشي ندارند. زندگي و ساختمان،دو فعاليت  مشترك، با اهميت معنوي بالايي هستند.
در درجه نخست بايد به تسهيلات مشترك و همگاني توجه كرد و تنها در اين حالت است كه شهروند مي تواند احساس كند كه صحنه شهري وسيله اي براي تماس انساني تر است.
يكي از راه حل هاي مشكل تنهايي انسان امروز ايجاد تسهيلات گردهمايي و مناطق عمومي است كه مي تواند تماس مردم را با يكديگر برقرار كند. چنين پيشنهادي به هيچ وجه پيشنهادي آرماني نيست، بلكه پيشنهادي عيني و ملموس براي تغيير جامعه اي است كه مي خواهد نسبت به ادامه حيات خود مطمئن باشد كه در اين راستا بايد سياست قابل قبولي براي محيط زيست خود تدوين كند. امروز اصلي ترين وظيفه سياسي اين است كه مبناي قابل قبولي براي سياست پاسخگويي به آينده محيط زيست طبيعي و شهري فراهم شود؛ براي آينده نوع بشري كه خود در معرض خطر است.