۱۲ گام تا بهبودي يك معتاد
حساب كشي از خود
فخرالسادات كهنداني
|
|
برخورد با معتادان در آمريكا
همشهري آنلاين: موسسه ملي سوءمصرف مواد غيرمجاز آمريكا ۱۳ اصل راهنماي جديد در مورد برخورد دستگاه قضايي اين كشور با معتادان را منتشر كرده است.
به نوشته روزنامه بوستون گلوب اين موسسه در بيانيه خود مي گويد: نكته اصلي در درك سوءمصرف مواد اعتيادآور اين است كه اعتياد «يك بيماري مغزي است كه بر رفتار فرد تأثير مي گذارد و نياز به درمان مخصوص هر شخص تحت نظارت دقيق دارد كه از جمله شامل دسترسي به داروهايي مانند متادون پس از آزادي فرد در جامعه مي باشد.»
دكتر نورا ولكوف رئيس اين موسسه مي گويد:«چه شيوه اي موفق است؟ اينكه فرد معتاد را ۵ يا ۱۰ سال زنداني كنيم و خيال كنيم او بدون درمان معالجه خواهد شد؟ اما مي دانيم كه احتمال عود اعتياد در افراد بسيار بالاست.»
اين بيانيه مي گويد كه در زندان ها و در دوره ترك اجباري با حكم دادگاه از متادون و ساير داروهاي ضداعتياد به اندازه كافي استفاده نمي شود. همزمان در اين اصول راهنما از واداركردن معتادان به شركت در درمان به عنوان شرط آزادي مشروط حمايت مي كند و پيشنهاد مي كند كه طي دوره درمان از آزمايش ادرار براي رديابي و جلوگيري از عود استفاده شود.
دكتر ولكوف مي گويد: به ازاي هر سنتي كه براي برنامه هاي درماني اعتياد خرج شود تقريبا ۴ دلار از هزينه هاي ناشي از جرائم كاسته خواهد شد.
تخمين هزينه ملي جرائم مربوط به مواد مخدر و ساير مواد اعتيادآور در آمريكا به حدود ۱۰۷ ميليارد دلار بالغ مي شود.
نمي توان از بيمار (معتاد) در حال بهبودي انتظار داشت ترازنامه اخلاقي و خصوصي ترين زواياي ذهني و رفتاري گذشته خود را به معرض عموم بگذارد، به همين منظور از يك دوست در حال بهبودي دعوت كرديم تا در توضيح چگونگي عملكرد در اين گام به ذهن پرسشگرانه ما پاسخ دهد. امين ۴۲ ساله متأهل كه يك پسر دانشجوي ۲۱ ساله در رشته برق دارد. مدت ۲۳ سال اعتياد داشته و امروز كه با ما به گفت وگو نشسته است ۴ سال و ۵ ماه و ۲۲ روز و ۷ ساعت است كه پاك ماندن را تجربه مي كند.
* شما در گام چهارم به تهيه و تدوين يك ترازنامه اخلاقي مي پردازيد، مي توانيد آن را بيشتر معنا كنيد؟
- ما با كار كردن به روي سه قدم اول زيربناي محكمي براي بازيابي خود فراهم نموده ايم، در حال حاضر اعتياد فعال ما، متوقف شده است و اگر بازيابي خود را براساس اين زيربنا پيگيري نكنيم اين توقف پايدار نخواهد بود. قدم چهارم به عبارتي عذاب ما را از وسوسه مصرف مطرح مي كند، شايد بعضي از ما آنقدر برايمان جدي نباشد اما واقعيت اين است كه هميشه در دلمان اين احساس ترس هست.
* اگر قدم چهارم را برنداريد و ترازنامه اخلاقي خود را ننويسيد چه اتفاقي مي افتد؟
- تصور مي كنم، دچار لغزش خواهم شد. من گزارش هاي شما را در خصوص قدم اول، دوم و سوم خوانده ام و دوستان در حال بهبودي من به يك نكته مشترك اشاره داشتند، بيماري ما فقط مصرف مواد نيست! بلكه مشكل ما يك تغيير اساسي در نوع تفكر و رفتارمان است.
* شما مي خواهيد بگوئيد يك نوع كاوش دروني در شما رشد مي كند؟
- قدم چهارم به بررسي شناخت ترس ها و احساساتمان مي پردازد و اين بررسي عميق به دليل عدم شناختي است كه از خودمان داشتيم، پس بايد با خودمان صادق باشيم. چرا كه سال ها زندگي ما يك «دروغ بزرگ» بود، كه بايستي امروز روي آن يك خط قرمز بكشيم.
* و همين خط قرمز شما را در نوشتن اين ترازنامه ياري مي دهد؟
- بله ما درست مثل يك حسابدار بايستي به دقت بنويسيم كه موجوديمان چقدر است. در انبار ذهن مان چقدر جنس داريم و بدهكاري هامان به چه كسي، يا كساني است و دروغ هايي كه به خودمان گفته ايم را فاش كنيم.
* و اين چيزي بالاتر از شجاعتي است كه از آن نام برديد؟
- به همين منظور ما به آن ترازنامه اخلاقي، بي باكانه و جستجوگرانه مي گوئيم. بعضي از ما ترازنامه خود را در يك نشست مي نويسنند و بعضي ديگر از ما به تدريج و روزمره پيشروي مي كنند اما همه ما قبل از نوشتن، از نيروي برتر درونمان درخواست مي كنيم كه به ما شجاعت و صداقت لازم را براي «كامل نويسي» عطا كند. در ابتدا نبايد نگران باشيم كه آ نچه در ذهن داريم به آساني روي كاغذ بياوريم چرا كه خداوند ما را در نوشتن آنچه كه تحمل اش خارج از ظرفيت ماست، ياري مي دهد.
* قدم اول شما را با حقايق ارزشمند خودتان آشنا ساخت، قدم چهارم هم همين نقش را دارد اينطور نيست؟
- قدم چهارم در اصل باعث مي شود ما بتوانيم به نوعي سازنده، خيالبافي را از واقعيت جدا سازيم. با اين قدم مي توانيم به شخصيتي كه از خودمان «ساخته» بوديم، بگوئيم برود! و آزادي پيدا كنيم تا آن كسي كه واقعاً هستيم، بشويم. هدف اين نيست كه ما خود را محكوم يا گناهكار بشمريم. در حقيقت ما به نوعي بي تكلف چگونگي رفتارهاي افراطي اجباري را كه سالها به شكل عادت پيگيري مي كرديم بررسي مي كنيم.
* شما در واقع به نوعي به محاسبه جنبه هاي زندگيتان مي پردازيد؟
- من و البته كساني كه در اين برنامه هستيم، بايستي رفتارهايمان را دوره كنيم، اينكه چه عواقبي در زندگيمان به وجود آمده را مورد ارزيابي قرار دهيم. احساس هاي ما چه بوده و عكس العمل ديگران در خصوص رفتار ما به چه نحو بوده است؟ چه كساني برايمان ارزش قائل بودند و ما آنها را از خود دور ساختيم و بر اثر همين عمل، تنها شديم و رو به مصرف بالاتر برديم.
* نكته مثبت اين امر در كجاست؟
- ما مهارت بسيار خوبي در خفه كردن احساساتمان داريم، به شكلي ارتباط با عواطف مان قطع شده بود. به همين دليل بايستي احساساتمان را مشخص كنيم. هر چه بهتر آنها را بشناسيم كنار آمدن با آنها آسان تر است. ما بايد نقشي كه خودمان در به وجود آمدن رنجش ها داشته ايم و نه بررسي شرايطي كه باعث اين رنجش شده را به دقت بررسي كنيم. نكته مثبت ديگر در اين امر مورد توجه قرار دادن مجدد روابطمان است. مثلاً، چرا يك دوستي پايدار و يا حتي يك رابطه عاطفي عميق نداشتيم؟ در چه جاهايي حتي از خود حسادت و رفتار خصمانه نشان داده ايم؟ صادقانه بگويم ما دوست نمي گرفتيم ما اسير مي گرفتيم.
* به نظر مي آيد بسياري از شما به طور دائم با رفتارهاي بيمارگونه خود، تلاش داشتيد ديگران را همچنان مقصر نشان بدهيد؟
- بله، دقيقاً. اگر ما مرتكب جرمي مي شديم، اولين شاكي خود ما بوديم، اگر از سر كار اخراجمان مي كردند، همسر يا خانواده ما را طرد مي كرد، ما آنها را مقصر مي دانستيم، به طور خلاصه اينكه تمامي ناكامي هاي به وجود آمده را تنها و تنها به ديگران نسبت مي داديم.
* مي خواهيد بگوئيد شما تصميم گيرنده خوبي نبوديد و اتفاقات به وجود آمده معلول همين تصميمات بوده؟ يعني اگر كاري غلط از آب درمي آمد آن را به گردن ديگران مي انداختيد؟
- ببينيد كيفيت زندگي ما وابستگي عمده اي به تصميمات ما دارد، ما بايد امروز بدانيم چه زمان هايي، چه تصميماتي گرفتيم كه موجب ضررمان شد تا تصميمات حال ما به آنچه كه به صلاح ماست بينجامد و ديگر به آنچه كه هر چه پيش آيد و خوش آيد عمل نمي كنيم.
تصميمات ما باعث بر آب شدن آرزوهايمان شده است و اين در اثر عدم خودباوري و پائين بودن اعتماد به نفس مان بود.
* در جايي كلمه «جستجوگرانه و بي باكانه» را از اصول قدم چهارم بهبودي نام برديد، مي توانيد مفهوم آن را بيشتر توضيح دهيد؟
- هدف ترازنامه بررسي جستجوگرانه شخصيت ماست، به همين دليل نكات مثبت اخلاقي و رفتاري خود را روي كاغذ مي آوريم. ما معتادان صفات ستودني شخصيت مان را نديده مي گيريم. اما اگر با روشن بيني كمي فكر كنيم متوجه موقعيت هايي مي شويم كه با وجود آن كه در شرايط سختي قرار داشتيم، مقاومت كرديم و به كمك همنوعان پرداختيم. ما موفق به بازيابي روحيه پرمحبت و خلوصي كه در اعماق وجودمان نهفته مي شويم و شروع به تشخيص ارزش ها و معيارهاي اخلاقي خود مي كنيم. در واقع اين قدم امكان طراحي يك برنامه جديد براي زندگي را مي دهد.
* شما در اين فرآيند نياز به يك شناخت واقعي از خود داريد. درست متوجه شدم؟
- بله، دقيقاً. البته ما سلسله مراحلي را شروع مي كنيم و از حالت آشفته دور مي شويم و به سمت ثبات و روشني حركت مي كنيم، ما به جاي رنجش، بخشش را انتخاب مي كنيم. نوشتن اين ترازنامه يكبار نيست بلكه هرگاه دچار اغتشاش فكري شديم مي نويسيم.
* در واقع شما به چگونگي خطاهاي خود پي مي بريد.
- ما ترازنامه اي از خود تهيه كرده ايم كه به ما نشان داده است با كمك خداوند چه چيزهايي را مي توانيم تغيير دهيم. با اقرارمان در قدم پنجم به سلوك خود ادامه مي دهيم. چرا كه در قدم چهارم يك ترازنامه اخلاقي بي باكانه و جستجوگرانه از خود تهيه كرده ايم.
|