Hamshahri Newspaper

در حالي كه تئاتر كودك و نوجوان سال هاست همچون سينماي كودك دچار ركود شده و جشنواره تئاتر كودك و نوجوان كم كم به فراموشي سپرده مي شود، فرهنگسراي هنر قرار است نخستين مسابقه سراسري نمايشنامه نويسي براي كودكان و نوجوانان را اواخر تابستان امسال برگزار كند. بر اساس فراخوان فرهنگسرا اسامي نمايشنامه هاي برگزيده روز دهم شهريور ماه اعلام و آثار براي داوري نهايي به هيأتي شامل ۵ استاد نمايش ارجاع مي شود. مراسم پاياني اين مسابقه همزمان با روز جهاني كودك در ۱۶مهر ماه در همين فرهنگسرا برگزار خواهد شد و ۳ برگزيده نخست علاوه بر دريافت جوايز نقدي، امكان اجراي عمومي نمايش و چاپ نمايشنامه را خواهند داشت. داوران نيز يك جايزه ويژه به برگزيده خود اهدا مي كنند و هفت نمايشنامه برتر بعدي به زيور چاپ آراسته خواهند شد.
حركت فرهنگسراي هنر در اين شرايط مي تواند سرآغازي براي احياي تئاتر كودك و برگزاري مجدد تئاتر كودك و نوجوان باشد. تئاتر كودك البته داراي مسائل و مشكلات بسيار است و احياي آن به تلاشي گسترده تر نياز دارد. دست اندركاران تئاتر كودك از اين مشكلات مي گويند.
بهروز بقايي، چهره سرشناس تئاتر و تلويزيون معتقد است مشكلات حوزه تئاتر كودك و نوجوان به مدير يا گروه يا شخص خاصي ارتباط ندارد، بلكه به يك پروسه تاريخي مربوط مي شود. او مي گويد: هيچ گاه براي آموزش كودك و نوجوان در زمينه تئاتر كار اصولي يا برنامه ريزي درست صورت نگرفته، درحالي كه اين حوزه نيازمند برنامه ريزي كلان درازمدت است.
بقايي مي افزايد: بايد براي توليد تئاترهاي كودك و نوجوان هزينه هاي مناسبي درنظر گرفته شود، چون توليد اين گونه كارها ارزش افزوده اي به همراه دارد كه با هزينه هايي كه براي توليد آن شده قابل مقايسه نيست. برخي تهيه كنندگان كارهاي كودك تصور مي كنند اين برنامه ها بايد هزينه كمتري نسبت به برنامه بزرگسال داشته باشد، در حالي كه توليد برنامه هاي كودك حتي از ساخت يك برنامه براي مخاطب عام نيز حساس تر است و اهميت بيشتري دارد و طبعاً هزينه بالاتري را طلب مي كند.
اين هنرمند با اشاره به كمبود امكانات در حوزه تئاتر كودك مي گويد: فعالان اين عرصه تنها يك سالن براي اجراي نمايش هاي خود دارند، البته اين مشكل در تئاتر بزرگسالان نيز وجود دارد. در طول سالهاي اخير هيچ سالن تئاتري به تالارهاي نمايشي تهران اضافه نشده و تنها كاري كه صورت گرفته اين است كه پاركينگ و گوشه كنارهاي تئاتر شهر را تبديل به سالن كرده اند. در شهري مثل تهران كه ۱۲ ميليون جمعيت دارد بايد فكر اساسي براي ساخت سالن كرد و به ازاي هر ۱۰۰ هزار نفر بايد يك سالن تئاتر ساخته شود. كودكان، مردان و زنان آينده اين مملكت هستند و بايد با تصميم گيري هاي دقيق براي احداث سالن مناسب و به كارگيري متخصصان براي آنها برنامه ريزي كرد.
چيستا يثربي نويسنده و كارگردان تئاتر، تخصيص نيافتن بودجه كافي، نبود مراكز آموزشي و بها ندادن به اين حوزه را از ديگر مشكلاتي مي داند كه گريبانگير تئاتر كودك است. او مي گويد: اين سؤال هميشه براي من مطرح است كه چرا از نمايشنامه نويسان و كارگردانان حرفه اي براي اجراي نمايش كودك دعوت و كاري به آنها سفارش داده نمي شود؟ چرا بايد فقيرانه ترين نمايش ها براي كودكان اجرا شود و آنها با يك بار ديدن اين نمايش ها ديگر حاضر نباشند به ديدن چنين نمايش هايي بروند؟
يثربي با اشاره به ضعف متون مربوط به تئاتر كودك مي افزايد: متن هايي كه براي نمايش كودك مورد استفاده قرار مي گيرد، ضعيف است و اين مسئله به كمبود بودجه و ضعف گروه هاي اجرايي برمي گردد. ما نمايشنامه نويسان حرفه اي در عرصه تئاتر كودك و نوجوان داريم كه به دلايل مختلف سالهاست فعاليتي در اين زمينه نشان نمي دهند و مثل جشنواره تئاتر كودك به فراموشي سپرده شده اند.
عادل بزدوده، نويسنده و كارگردان تئاتر كودك و نمايش هاي عروسكي ضعف متون نمايشي را مهمترين مشكل تئاتر كودك مي داند و مي گويد چه پيش از انقلاب و چه پس از آن ما با معضل نمايشنامه نويسي تئاتر كودك و نوجوان روبه رو بوديم و نويسندگاني كه به طور تخصصي به اين حوزه بپردازند را پرورش نداده ايم. كار در حوزه تئاتر كودك كاملاً تخصصي است و برخلاف تصور برخي افراد كه وقتي مي خواهند شروع به نوشتن كنند سراغ نمايشنامه كودك و نوجوان مي روند، اين حوزه پيچيدگي هاي خاص خود را دارد و يك كار تخصصي و حتي فوق تخصصي را مي طلبد.
بزدوده مي افزايد: كار براي كودك اصولاً كار بسيار سختي است و فردي كه پا به اين عرصه مي گذارد بايد قابليت ها و استعدادهاي متعددي داشته باشد تا موضوعات مرتبط با كودك را بشناسد و از ديدگاه نمايشي مورد بررسي قرار دهد. بعد شروع به نوشتن كند تا نوشته او مفرح، آموزنده و تفكربرانگيز باشد. ما در ايران بيش از ۷۰ ميليون جمعيت داريم، اما مي توان گفت حتي ۱۰ نمايشنامه نويس حرفه اي تئاتر كودك و نوجوان نداريم.
اين هنرمند و چهره سرشناس تئاتر كودك با اشاره به مشكل كمبود بودجه در تئاتر كودك و نوجوان مي گويد: بخشي از مشكلات به كمبود بودجه برمي گردد، اما همه مشكلات، مربوط به آن نمي شود. يك نمايشنامه نويس طبعاً در عرصه اي كار مي كند كه از آن مطمئن باشد و بتواند از آن تامين شود و تمامي ذهن را معطوف به كارش كند. بايد در هر بخشي تعريف درستي صورت بگيرد.
وي كه نمايش «چي شده چه خبره» را در كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان بر صحنه دارد، با اعلام اين كه كانون پرورش فكري قصد دارد تعريف درستي از حوزه تئاتر كودك و نوجوان ارائه دهد، مي افزايد: ما در كانون مي خواهيم به تعريف جامعي از اين حوزه برسيم. به همين دليل قصد داريم كلاس هاي آموزشي را برگزار كنيم و در آن نمايشنامه نويسي، كارگرداني و طراحي صحنه نمايش كودك را به مستعدان و علاقه مندان اين حوزه، آموزش دهيم. اميدواريم در آينده اي نزديك افراد علاقه مند به اين گرايش هاي هنري به طور تخصصي آموزش ببينند و در آينده شاهد حضور نيروهاي كاملاً حرفه اي در نمايشنامه نويسي، كارگرداني و تئاتر كودك و نوجوان باشيم.
هنگامه مفيد، يكي ديگر از فعالان عرصه تئاتر كودك، كمبود امكانات و عدم توجه مديران هنري را مشكلات اصلي تئاتر كودك مي داند و مي گويد: هميشه كمترين هزينه ها براي تئاتر كودك در نظر گرفته مي شود و حداقل امكانات در اختيار فعالان اين حوزه است و اهميت ويژه اي كه بايد به اين حوزه داده شود، از سوي مديران صورت نگرفته است. گذشته از اين ها معمولاً سليقه مديران در تصميم گيري هاي اين عرصه حرف اول را مي زند. بسياري از كارهاي فاقد ارزش هنري در كنار كارهاي خوب به تماشاگر عرضه مي شود و هيچ گونه تفكيكي در اين رابطه صورت نمي گيرد. اين مسئله در درازمدت باعث مي شود مخاطب نتواند كار خوب را تشخيص دهد. براي مثال بسياري از نمايش هاي كودك كه در فرهنگسراها به نمايش درمي آيد فاقد ارزش هاي هنري است و تنها به جنبه نمايشي آن توجه شده كه اين هم به سليقه و نگاه مديران آن مجموعه برمي گردد.
مفيد با بيان اين نكته كه كمبود بودجه و مديريت دو مشكل اساسي در حوزه تئاتر كودك و نوجوان است، تاكيد مي كند بايد ببينيم چند نمايشنامه نويس در تئاتر كودك و نوجوان داريم. اگر در اين زمينه سرمايه گذاري درستي صورت گيرد، نويسندگان تئاتر كودك و نوجوان تمايل پيدا مي كنند در اين حوزه فعاليت كنند، اما با اين وضعيتي كه در حال حاضر وجود دارد، من به عنوان يكي از افرادي كه در اين عرصه فعاليت مي كنم، براي اينكه بتوانم گذران زندگي كنم به تلويزيون و سينما مي روم. با فعاليت در اين عرصه ها مي توانم هم درآمد داشته باشم و هم بتوانم مطالعه بيشتري كنم و به اندوخته هاي خود اضافه كنم. اگر زندگي من از طريق نوشتن نمايشنامه تامين نشود طبيعي است كه ترجيح مي دهم براي سريال هاي كودك و نوجوان تلويزيون بنويسم و حداقل كار خوب و قابل قبولي در اين عرصه ارائه دهم.