Hamshahri Newspaper

عروسك با تمامي خصوصيات پُررمزورازش، در فرهنگ ايران كهن، جايگاه و منزلتي ويژه دارد و به استناد اشعار و ادبيات پارسي، از سال ها دور در آثار اسدي طوسي، خيام نيشابوري و حافظ شيرازي به حيات خود ادامه داده و تا به امروز با جادوي خيال و اعجاز، به خصوص با دنياي شاد كودكان ارتباط و پيوندي ناگفتني برقرار كرده است.
اما نمايش عروسكي و عروسك هاي نمايشي ايران كه ريشه در فرهنگ اين مرز و بوم دارد، سال ها در محاق خاموشي و در آستانه فراموشي بود كه برگزاري جشنواره بين المللي تئاتر عروسكي در دهه دوم انقلاب اسلامي، فرصتي تازه پديد آورد تا «مبارك» عروسك سياه خيمه شب بازي ايران با شيرين كاري و شوخ طبعي هايش در كنار ديگر عروسك هاي صحنه اي جهان همچون «قره گوز» از تركيه، «ارلوكنيو» از ايتاليا، «كاسپر» از آلمان، «پانچ و جودي» از انگلستان و «گينول» از فرانسه حضور يابد و با شركت در جشنواره هاي جهاني، در بيش از ۵۰ كشور جهان هنرنمايي كند.
اكنون يازدهمين جشنواره بين المللي نمايش عروسكي ايران كه به نام «مبارك » نامگذاري شده و از فردا - يكشنبه دوازدهم شهريور - فعاليت خود را آغاز مي كند مي كوشد اين دوره برگزاري خود را به ارزيابي و بررسي جايگاه تئاتر عروسكي ايران اختصاص دهد و با جلوه و ديدگاهي تازه، يازدهمين فراز جشنواره را از اين منظر به كاوشي در تفاهم و همبستگي جهاني و به رهيافتي تازه از اين هنر رهنمون سازد.
نمايش ها
در بخش صحنه اي يازدهمين جشنواره بين المللي تئاتر عروسكي، بيش از ۴۰ نمايش به صحنه مي آيند.«مثل هاي عروسكي» به كارگرداني فرناز بهزادي، «گاو زحمتكش» به كارگرداني مهدي فرشيدي سپهر، «ماهي گير» به كارگرداني فاطمه سوزنگر، «سندباد بحري» به كارگرداني وحيد شاكري، «ساز شب» كار سوسن مقصودلو، «انتظار در كافه پاركر» به كارگرداني حسين زينالي و مرتضي سعيديان، «وقتي نخودي غول مي شود» كار افسانه زماني و «گل گلي جون» به كارگرداني عادل بزدوده، عنوان تعدادي از اين نمايش هاست.
نمايش هاي «خواب ديدم ماه چون پر مي بارد» به كارگرداني مريم معيني، «عنكبوت پروانه اي» از افشين قاسمي، «هفت واد» به كارگرداني مريم ضيايي، «لباس فرفري» كار مهديه اخوان نيك، «تحول دل» از زهرا صبري، «عاشق شدن به فصل سرما» به كارگرداني محمدتقي اسماعيلي، «اسب آبنوس» كار محمدتقي نجفي از تنكابن، «هديه مرموز» به كارگرداني ياسر خاسب از ساري و «ديو و كچلك» كار سعيد باغباني از همدان، ديگر نمايش هايي است كه توسط هنرمندان شهرستاني در بخش صحنه اي جشنواره به اجرا درخواهد آمد.
در بخش خيمه شب بازي جشنواره نيز نمايش هاي «بارگاه سليم خان» به كارگرداني رضا خمسه اي، «پيام آفتاب» از داود فتحعلي بيگي، «پهلوان پنبه» به كارگرداني فريبا رئيسي، «پهلوان كچل» از فهيمه ميرزاحسيني و «مرگ مبارك» به كارگرداني حامد ذبيحي بر صحنه خواهد بود.
همچنين در بخش خياباني، نمايش هاي «اين ديگه واسه ما درس نمي شه» به كارگرداني بهناز مهدي خواه، «كيسه جادويي» از مهدي اسماعيلي، «خواننده اپرا» به كارگرداني عليرضا ناصحي، «اين «عروسك مال كيه؟» كار ايرج كله چاهي اصل، «لنگ درازها» كار محسن پورقاسمي از تهران و نمايش هاي «لطفا پنهان نشويد» كار رجبعلي فلاح از قائم شهر، «رقص چوب» به كارگرداني مهدي آبشناس و مهدي يوسفي از گنبد كاووس و نمايش «اسب چوبي» به كارگرداني كليم الله توحيدي از خراسان شمالي، در فضاي باز تئاتر شهر به اجرا درمي آيد.
در حاشيه برگزاري اين جشنواره نيز دو نمايش «قصه ما» به كارگرداني سعيد غفاري از بم و نمايش «پنبه گل» به كارگرداني فريبا چوپان نژاد از گرگان در اين دو شهر بر صحنه خواهد بود.
گروه هاي خارجي
در جشنواره عروسكي امسال، ۱۰ گروه خارجي نيز حضور دارند كه در كنارعروسك هاي ايراني به هنرنمايي مي پردازند. اين نمايش ها كه از ميان ۸۰ نسخه تصويري نمايشي از ۶۰ كشور جهان انتخاب شده اند، عبارتند از: «مزرعه حيوانات» و «مسخ» از كشور لهستان، «شازده كوچولو» از ارمنستان، «پانتاراي۲» از هلند، «انيماليا» از انگلستان، «ماليخولياي گذر زمان» از اسپانيا، «حساسيت» از لهستان، «نمايش سايه» از استراليا، «قصه آفريقايي» از كنيا و «شلاكريملانكوم» محصول مشترك انگلستان، فرانسه، پرتغال و آمريكا.
اين نمايش ها توسط هيأت انتخاب بخش بين الملل جشنواره شامل هما جدي كار، فرشته صدرعرفايي و آزاده پورمختار انتخاب شده اند.
كارگاه هاي تخصصي تئاتر عروسكي نيز در طول روزهاي برگزاري جشنواره، در دو بخش ايراني و خارجي فعاليت خود را انجام مي دهند. در بخش ايراني، چهار تن از هنرمندان حرفه اي تئاتر عروسكي، آتيلا پسياني، كامبوزيا پرتوي، بهرام شاه محمدلو و حميدرضا اردلان در چهار كارگاه تخصصي به مسائلي چون نمايشنامه نويسي، بداهه پردازي در نمايش عروسكي، بازي با اشياء و نمايش سنتي خراسان مي پردازند. اين كارگاه ها در ايام جشنواره در محل دانشكده هنرهاي نمايشي و موسيقي دانشگاه تهران برگزار خواهد شد.
بخش بين الملل اين كارگاه ها نيز شامل ورك شاپ ها و نشست هاي خبري گروه هاي خارجي شركت كننده در جشنواره است كه از آغاز تا پايان جشنواره، هر روز دائر خواهد بود.
جلسات نقد و بررسي نمايش هاي بخش صحنه اي يازدهمين جشنواره بين المللي تئاتر عروسكي با حضور منتقدان عضو كانون ملي منتقدان تئاتر و كارشناسان تئاتر عروسكي در ايام جشنواره برگزار مي شود. جلسات پرسش و پاسخ نمايندگان رسانه هاي گروهي با هنرمندان خارجي، در محل خانه هنرمندان ايران برگزار خواهد شد.
دو نمايشگاه عكس و ماسك نيز طي روزهاي برگزاري جشنواره در مجموعه تئاتر شهر برپا مي شود.
نمايشگاه عكس اين جشنواره شامل ۶۰ قطعه عكس از آثار ۹ عكاس است كه در روزهاي جشنواره، در سالن انتظار تالار اصلي مجموعه تئاتر شهر برپا مي شود. اين عكس ها از آثار عكاساني چون رضامعطريان، سيامك زمردي، امير عابدي، مسعود پاكدل، سعيد درويش نژاد، ابراهيم حسيني، حسين سلمان زاده، ناصرعرفانيان و افسانه محمدي هستند. همچنين نمايشگاه ماسك اين جشنواره شامل ۲۰ ماسك از آثار فروز هاشمي است كه در سالن انتظار تالار چهارسوي تئاتر شهر برپا خواهد شد.
بازارچه يازدهمين جشنواره تئاتر عروسكي با بيست غرفه در محوطه باز مجموعه تئاتر شهر دائر است. چهار غرفه از بيست غرفه اين بازارچه به فروش كتاب اختصاص دارد كه شامل آثار تاليفي چهار ناشر يعني كانون پرورش فكري، نمايش، نوروز هنر و منادي تربيت است. اين آثار تاليفي درباره تئاتر عروسكي، نمايشنامه و كتاب هايي درباره تئاتر است. در اين بازارچه، دو غرفه فروش عروسك نمايشي هم برپا خواهد شد كه يكي از آنها ويژه عروسك هاي دستكشي، باتومي و قيفي است. غرفه عروسك هاي نمايشي كانون پرورش فكري كودكان نيز به عروسك هاي انگشتي اختصاص دارد. غرفه ماسك اين جشنواره نيز به نوعي يك كارگاه عروسك سازي است كه علاقه مندان مي توانند در اين كارگاه به ساخت عروسك بپردازند. اين در حالي است كه در پايان هر شب نيز از بين عروسك هاي ساخته شده، به بهترين سازنده عروسك ، هديه اي اهدا مي شود. غرفه گريم كودكان و عكاسي سنتي نيز از ديگر غرفه هاي اين بازارچه است كه در محوطه تئاتر شهر برپا مي شود. حاضران در اين بازارچه مي توانند از برنامه هاي شهر فرنگي كه با همان سبك و سياق قديم در حاشيه بازارچه وجود دارد استفاده كنند.
چهار نمايشنامه و دو كتاب پژوهشي در ايام برگزاري جشنواره منتشر خواهد شد. دو كتاب «عروسك هاي هند» نوشته هومن بابك و «آيين نمايش ايراني» نوشته پوپك عظيم پور به همراه چهار نمايشنامه «ماه پيشوني»، «قصه تلخ طلا»، «خواجه لطيف تنبورزن» و «ددو جونه ور» عرضه خواهد شد. اين نمايشنامه ها نوشته مرضيه محبوب، ايرج طهماسب و بهروز غريب پور است كه به مناسبت جشنواره منتشر مي شوند.
مجموعه كارت پستال هاي شخصيت هاي خيمه شب بازي نيز همراه با انتشارات جشنواره در نمايشگاه يازدهمين جشنواره تئاتر عروسكي به علاقه مندان عرضه خواهد شد.
نمايش «گل گلي جون» كه بر اساس شعر «علي كوچيكه» سروده فروغ فرخزاد تنظيم شده است، در بخش حرفه اي يازدهمين جشنواره بين المللي تئاتر عروسكي تهران به اجرا درمي آيد.
عادل بزدوده نويسندگي و كارگرداني اين نمايش را برعهده دارد و ناصر احمدي فر، پريناز آل آقا، رضا تقي پور و عليرضا تهراني نيز به عنوان عروسك گردان. شيوه اجراي اين نمايش نيز به شكل عروسك هاي روميزي و مدت زمان اجراي آن، يك ساعت است. ماجراي نمايش نيز درباره دختر كوچكي است كه هر شب منتظر شنيدن قصه هاي مادربزرگ است.
عادل بزدوده از فعالان تئاتر عروسكي كشورمان است كه ساخت عروسك هاي مجموعه تلويزيوني «زي زي گولو»، «شهر موش ها» و «خونه مادربزرگه» از جمله آثار به يادماندني اوست.
بهروز غريب پور كه در برگزاري دوره هاي نخستين اين جشنواره نقشي اساسي دارد و امسال نيز با يك نمايش عروسكي و دو كتاب، از چهره هاي شاخص اين دوره جشنواره به شمار مي آيد، مي گويد: جشنواره يازدهم نسبت به جشنواره هاي گذشته، يك تفاوت آشكار دارد و آن سفرهاي مختلف بين المللي به وسيله نيروهاي جوان تئاتر عروسكي است. اين گروه ها ضمن آنكه به جهان معرفي شده اند و ديگر گروه هاي جهان را نيز ديده اند، به اهميت جشنواره تئاتر عروسكي تهران پي برده اند.
جشنواره مثل هر پديده زنده ديگر، نيازمند تجارب و رويكرد جديد براي ادامه حيات خود است. شورايي شدن سياستگذاري جشنواره و استفاده از نيروهاي جديد را بايد به فال نيك گرفت.
جشنواره تئاتر عروسكي براي رسيدن به مرحله جاافتادگي و بين المللي شدن سال هاي متوالي را پشت سر گذاشته و به اميد خدا، هر سال بهتر از گذشته به حيات خود ادامه خواهد داد.