|
به انگيزه فرارسيدن مراسم اهداي جوايز كتابهاي سال دفاع مقدس - 24 آبان
جذاب كردن روايت جنگ
كامران محمدي
|
|
|
كتاب سال دفاع مقدس، سه روز ديگر، يعني چهارشنبه 24 آبان، برگزيدگان دهمين دوره خود را معرفي مي كند و برگزيدگان در مركز فرهنگي سيدالشهدا، 45 ميليون تومان سكه را دريافت مي كنند. امسال جوايز تعيين شده براي بهترين آثار ارسالي به بنياد حفظ آثار و نشر ارزشهاي دفاع مقدس، چند برابر شده است. آن چنان كه سه سكه اي كه سال گذشته به نفر اول هر رشته اهدا شده بود، امسال به بيش از 10 سكه و شايد تا 15 سكه افزايش يافته است. اين در حالي است كه هنوز اين جايزه، با بسياري از جوايز حوزه هاي ديگر نظير ورزش يا سينما، به هيچ وجه قابل مقايسه نيست.
حميد حسام، معاون ادبيات و انتشارات بنياد در اين باره مي گويد: ما بيشتر به ارزش و ثمر كاري مي انديشيم. احراز يك رتبه در انتخاب كتاب بايد في نفسه مهم باشد و به جايي برسيم كه همين كه چنين رتبه اي به دست آمده است، ارزش معنوي بالايي داشته باشد. جايزه هم البته در جنب اين رتبه مي تواند مهم باشد، اما ما با هيچ كس در كورس نيستيم و كاري به جايزه هاي ديگر نداريم.
حسام بودجه برگزاري دهمين دوره كتاب سال دفاع مقدس را 80 ميليون تومان اعلام مي كند. البته طبيعتاً اين بودجه، بدون احتساب 45 ميليون تومان جوايز است چرا كه در اين صورت آن چه باقي مي ماند براي انجام كليه مراحل كار انتخاب آثار، بسيار اندك است.
داوران و رشته ها
دهمين دوره كتاب سال دفاع مقدس، در 11 رشته، آثار توليدشده در اين حوزه را بررسي كرده و اين يعني آن كه نسبت به سال قبل، دو رشته جديد به كار داوري اضافه شده است. گرافيك و نشر. 9 رشته ديگر عبارتند از: خاطره، داستان، كودك و نوجوان، شعر، جنگ و زندگي نامه، تحقيق و پژوهش ادبي – هنري، تحقيق و پژوهش نظامي، هنر و زندگي نامه داستاني. امسال 492 عنوان كتاب براي دبيرخانه اين جايزه فرستاده شده است كه نسبت به 328 كتاب سال گذشته، 164 كتاب رشد داشته است. يعني دقيقاً 50درصد. اين 492 كتاب را 45 داور در 11 كميته داوري كرده اند و هر كميته، زير نظر يك سرداور يا رئيس كميته فعاليت كرده است. دبير كل كار داوري يا به عبارتي دبير علمي ماجرا نيز محمدرضا سنگري است. سرداورها اينها هستند:
خاطره: رحيم مخدومي
داستان: اميرحسين فردي
كودك و نوجوان: جعفر ابراهيمي و حميد گروگان
شعر: محمدرضا تركي
جنگ و زندگي نامه: جواد محقق
تحقيق و پژوهش ادبي – هنري: منوچهر اكبري
تحقيق و پژوهش نظامي: علي شجاعي
هنر: حسين مسافر آستانه
زندگي نامه داستاني: نصرت الله محمودزاده
گرافيك: سيد حميد شريفي
ناشر سال: نادر قدياني
از ميان اين سرداوران، امير حسين فردي و جواد محقق سال گذشته نيز حضور داشته اند و باقي، نفرات جديدي هستند. محمدرضا سنگري درباره اين تغيير مي گويد: سال گذشته بعضي ها كار داوري براي كتاب سال دفاع مقدس را نپذيرفته بودند، چرا كه ظاهراً ظن منفي نسبت به كار وجود داشت كه خوشبختانه از بين رفته و اين افراد حالا بدون هيچ مشكلي با ما همكاري مي كنند. البته تقريباً تمام سرداورهاي سال گذشته، امسال هم هستند، اما ديگر سرداور نيستند و تنها به عنوان داور فعاليت مي كنند. به هر حال، تلاش ما اين بوده كه سطح داوري را ارتقا دهيم و خوشبختانه اين اتفاق هم افتاده و امسال نسبت به سال گذشته، سطح داروان ما بالاتر رفته است، علاوه بر اين، تلاش ما اين بود كه دانشگاه و دانشگاهيان را نيز درگير كنيم تا ارتباط ادبيات دفاع مقدس و دانشگاه، قدرتمندتر شود و از همين رهگذر، نهايتاً به اين هدف برسيم كه ادبيات دفاع مقدس به عنوان يك درس يا حتي يك رشته مستقل در دانشگاه تدريس شود.
چرا كتاب، چرا فراخوان
بنياد حفظ آثار و نشر ارزشهاي دفاع مقدس، حالا پس از 10 دوره برگزاري كتاب سال، به اهداف كامل تري براي اين اقدام رسيده است و ظاهراً هر سال بيش از سال گذشته به اهميت و ضرورت كاري كه انجام مي دهد، اعتقاد پيدا مي كند. اين البته طبيعي است و اتنظار هم مي رود، هر سال، شكل كار، كامل تر شده، نقايص كمتري داشته باشد. در اين تغيير و تكامل، بر خلاف تصور بسياري از اهالي اين حوزه، نگاه مسئولان برگزاري، هر دوره بيشتر از دوره قبل، محتوايي شده، اهداف عميق تري را دنبال مي كنند. حالا دادن الگوي مناسب براي نوشتن و حتي پركردن فضاهاي خالي موجود با سفارش آثار، از جمله اصلي ترين اهداف بنياد است. علاوه بر اين، مسئولان برگزاري جايزه، رسماً و صراحتاً آثاري را كه نام ضدجنگ مي گيرند، از گردونه فعاليت هاي شان خارج مي دانند.
حسام در اين باره مي گويد: ما نجنگيده ايم كه بخواهيم كار ضد جنگ توليد كنيم، ما دفاع كرده ايم و دفاع مقدس است.
سنگري مي گويد: چرا به اين همه كار سفارشي بزرگ كه در ايران و جهان توليد شده اند، تهمت مي زنيم و كارهاي سفارشي را نامناسب و ضعيف ارزيابي مي كنيم؟ خمسه نظامي، شاهنامه فردوسي و مثنوي معنوي مولانا سفارشي بوده اند. بسياري از بزرگ ترين شاهكارهاي جهان، سفارشي اند. ما براي آن كه نمونه اي براي كارهاي مناسب دفاع مقدس ارائه دهيم و نيز براي پركردن خلاءهاي موجود در آثار توليدشده دفاع مقدس، گاهي سفارش مي دهيم و البته سطح كارهاي به دست آمده، متفاوت است.
پاسداشت و تكريم پديدآورندگان عرصه دفاع مقدس، حمايت از فعالان اين حوزه، انتشار آثار، رشد شمارگان، فراهم كردن فضاي نقد در جامعه، تعيين معيارهاي نگارش يك اثر مناسب دفاع مقدس، آسيب شناسي ادبيات و هنر دفاع مقدس و آموزش اين رشته به عنوان چشم اندازي دورتر، اهداف برگزاري كتاب سال دفاع مقدس را تشكيل مي دهند. اما با اين اهداف و با ديدگاه تئوريك و محتوايي بنياد به اين انتخاب، چرا بايد مسئولان برگزاري اين جايزه در انتظار رسيدن آثار بمانند؟
آيا شناسايي همه آثار توليدشده در اين حوزه، كار دشواري است؟ نويسندگان، اصولاً علاقه اي به اين كه خودشان، كتابشان را براي دريافت جايزه به جايي (هر كه جا باشد) ارائه دهند، ندارند. آنها ترجيح مي دهند كارشان را بكنند و وارد اين قبيل مسائل نشوند. بنابراين با اين رويه، كتاب سال دفاع مقدس، قطعاً از عده زيادي از نويسندگان محروم مي شود و در سطحي كم و بيش محدود باقي مي ماند. اما اگر بنياد به شيوه انتخاب برنده جايزه نوبل، دفتري تأسيس كند كه كارش رصد دائمي فعاليت نويسندگان اين حوزه باشد و سپس هر سال در تاريخ مشخصي، برگزيدگان خود را اعلام كند، بدون شك، علاوه بر اين كه بر اعتبار كارش خواهد افزود، احساس ديده شدن و توجه مداوم را بسيار بيشتر به نويسندگان منتقل خواهد كرد، چيزي كه خودآگاه و ناخودآگاه، فعاليت بيش از پيش نويسندگان را در پي خواهد داشت و اين يعني همان چيزي كه بنياد مي خواهد.
|
