گروه شهري-حمل و نقل عمومي و لزوم استفاده از آن در تهران، بسيار حائز اهميت است. تهران با داشتن بيش از 8 ميليون جمعيت و 25 ميليون سفر شهري در هر روز، يكي از پرتردد ترين شهرهاي جهان است. بديهي است كه براي ساماندهي شبكه حمل و نقل و تسهيل ترافيكي شهر تهران، لازم است تا شبكه اي گسترده و پويا بتواند به شهروندان تهراني خدمات رساني كند. اما براساس آمارهاي منتشره با وجود آنكه تهران داراي شبكه هاي متعدد حمل و نقل عمومي است، هنوز موفقيت چنداني در حمل و نقل عمومي بدست نياورده است. در سال هاي گذشته با توجه به توسعه ناوگان حمل  و نقل عمومي(اتوبوس ها و ميني بوس ها) و گسترش خطوط خدمات رساني آنها و همچنين ساماندهي تاكسي هاي پايتخت و در كنار آن حضور تعداد زيادي از خودروهاي شخصي كه به عنوان مسافركش ها در شبكه حمل و نقل به صورت خودجوش در حال فعاليتند، مترو (قطارهاي شهري) شروع به كار كرده است و هر چند اندك از ترافيك پايتخت را ساماندهي مي كند.
اين در حالي است كه هنوز پايتخت از كمبود شبكه اي كه بتواند حمل و نقل تهران را به نحو گسترده پوشش دهد، رنج مي برد و بسياري از شهروندان نيز به دليل نبود يك سيستم جامع در نظام حمل و نقل پايتخت مجبور به استفاده از خودروهاي شخصي اند. شايد توجه به سخنان فرمانده پليس راهور تهران كه يكي از معضلات تهران را وجود خودروهاي تك سرنشين مي داند، ما را به اين واقعيت برساند كه ناكارآمدي يا مشكل حمل و نقل تهران، به دليل نبود يك سيستم جامع است تا اين شهر هشت ميليون نفري را به نحو كاملي پوشش دهد.
واقعيت هاي انكارناپذير
طول معابر تهران (اعم از معابر بزرگراهي و شرياني) در حدود 2500 كيلومتر است و اين اندازه معابر شهر 707كيلومتر مربعي تهران را دچار مشكل كرده است. اگر بخواهيم لزوم حمل و نقل مناسب براي 8 ميليون نفر را در اين شبكه ساماندهي كنيم، ناگزير از پيش بيني تردد هاي ويژه با اعمال قانون هاي بازدارنده هستيم.
يكي از مهم ترين اين شيوه ها، احداث خطوط ويژه بزرگراهي است. با احتساب سرعت 8كيلومتري اتوبوس ها در حال حاضر كه در شبكه حمل و نقل فعالند و لزوم رسيدن به سرعت 25 كيلومتر در ساعت براي پويايي و كارايي بيشتر، شهر تهران نيازمند 200كيلومتر خط ويژه بزرگراهي است.
شايد با اين اتفاق بتوان شبكه حمل و نقل عمومي شهر تهران را اندكي با تغيير و تحول بيشتر روبه رو كرد و امكان استفاده شهروندان از آن را فراهم آورد، چرا كه براساس آمار و نگاهي به نظرسنجي هاي به عمل آمده، يكي از بزرگترين مشكلات شبكه حمل و نقل عمومي پايتخت از نظر مردم، نداشتن سرعت كافي ناوگان اتوبوسراني عمومي است. از سويي تا هنگامي كه فرهنگ استفاده شهروندان از حمل و نقل عمومي دچار تغيير نشود و آنان همچنان براي تردد در شهر از وسايل نقليه شخصي استفاده كنند، مسلماً تهران سايه سنگين راهبندان را همچنان بر خود احساس خواهد كرد.بنابراين، اين تغيير دوسويه شايد بتواند مشكل شهر در حوزه ترافيك را حل كند.
نگاهي به يك نظرسنجي پيرامون استفاده شهروندان از حمل و نقل عمومي و ناوگان اتوبوسراني شايد در بردارنده واقعيت هايي باشد كه مشكلات ترافيكي تهران را رقم زده است و با توجه بر آنان بتوان گامي مؤثر در حل آن برداشت.
يك اتفاق ساده
اين نظرسنجي در يك جامعه آماري 201 نفري انجام شده و نحوه انتخاب آنان نيز تصادفي بوده است. نظرسنجي به روش پيمايشي و با استفاده از مصاحبه تلفني انجام شده و نمونه گيري به صورت تصادفي بوده است. با وجود اين با توجه به تعداد افرادي كه مورد پرسش قرار گرفته اند، نمي توان با ضريب اطمينان بالا نتايج اين تحقيق را به مردم تهران تعميم داد. اما مي توان به عنوان يك يافته بر داده ها و اطلاعات بدست آمده از آن به عنوان يك مبنا تكيه كرد و ارزيابي هر چند موردي از سيستم حمل و نقل عمومي و به ويژه اتوبوس به دست آورد.اكثريت شركت كنندگان در اين نظرسنجي زن بوده اند. در حدود 2/60 درصد پاسخگويان به اين نظرسنجي زن بوده اند و 8/39 درصدشان را نيز مردان تشكيل داده اند. از نظرسني نيز تنها 6/7 درصد از پاسخگويان زير 20 سال بوده اند و بيشترين درصد پاسخگويان، افرادي بوده اند كه بين 20 تا 30 سال داشته اند و افرادي كه در سنين 30 تا 40 سال بوده اند، 3/28 درصد از پاسخگويان را تشكيل مي دهند و تنها 6/17 درصد پاسخگويان بين 40 تا 50 سال داشته اند و در حدود 6/7 نيز بين 50 تا 60 سال و همين تعداد نيز پاسخگويان بالاي 60 سال را تشكيل داده اند.
سطح تحصيلات پاسخگويان نيز در اين تحقيق بسيار حائز اهميت دانسته شده و براساس آمار به دست آمده بيشترين تعداد پاسخگويان داراي ديپلم و كمترين درصد پاسخگويان بي سواد بوده اند. 8/77 درصد از كل پاسخگويان داراي مدرك ديپلم و بالاتر بوده اند و تنها 2/22 درصد نيز زير ديپلم بوده اند.
مروري بر يافته ها
براساس اين پژوهش 5/60 درصد از افراد شركت كننده در اين نظرسنجي از وسايل نقليه عمومي استفاده مي كنند و 5/39 درصد از آنها نيز با وسايل شخصي فردي در سطح شهر تهران تردد مي كنند. 3/61 درصد از آنها با اتوبوس مسافرت مي كنند و تنها 7/38 درصد از آنها با وسايلي نظير تاكسي يا مسافركش شخصي و يا با مترو مسافرت مي كنند.
از افرادي كه در اين نظرسنجي شركت كرده اند و از اتوبوس به عنوان وسيله حمل و نقل استفاده نكرده اند، دليل عدم استفاده پرسيده شد. دلايل عدم استفاده پاسخگويان از اتوبوس، بدين شرح است:
۵۰ درصد از افرادي كه از اتوبوس استفاده نمي كنند به دليل كمبود تعداد اتوبوس ها و شلوغي آنهاست. 5/17 درصد از افراد به دليل اتلاف وقت و عدم دقت در سرويس دهي اتوبوس ها از آن استفاده نمي كنند.
۱۴ درصد از افراد نيز به خاطر نبودن خط اتوبوس در مسيرشان امكان استفاده از آن را ندارند و 3/10 درصد از افراد نيز سرعت پايين اتوبوس ها و فرسودگي شان را دليلي مي دانند تا از آن استفاده نكنند و برخي ديگر از افراد نيز به دليل كهولت سن از استفاده از اتوبوس براي حمل و نقل درون شهري منصرف شده اند.
از افرادي كه در اين نظرسنجي شركت كرده اند، از مزاياي اتوبوس ها نيز پرسيده شده است. بيش از 9/43درصد از افراد يكي از مهم ترين مزاياي اتوبوس ها را ارزان بودن آنها مي دانند. 4/11 درصد از افراد نيز آنها را در كاهش ترافيك بسيار مؤثر مي دانند و در حدود 8/15 درصد پاسخگويان نيز استفاده از مسير خط ويژه را داراي اهميت دانسته و 14 درصد آنها امنيت اتوبوس ها را مهم تلقي مي كنند و برآن تأكيد دارند. در حدود 3/4 درصد از پاسخگويان نيز به مسايلي ديگر به عنوان مزيت اشاره مي كنند.
اما مهم ترين يافته از اين پژوهش پيشنهادهايي است كه افراد شركت كننده در اين نظرسنجي براي بهبود خطوط اتوبوسراني مطرح مي كنند.
۵‎/۶۷ درصد از افراد شركت كننده در نظرسنجي، يكي از مهم ترين عواملي كه در بهبود نحوه خدمات رساني اتوبوس ها و ترغيب بيشتر مردم براي استفاده از آن را افزايش تعداد اتوبوس مي دانند. بيشترين تعداد افراد كه در حدود 5/67 درصد را تشكيل مي دهند، بر افزايش تعداد اتوبوس ها به عنوان يك پيشنهاد تأكيد دارند. 5/7 درصد از افراد نيز ايجاد خطوط بيشتر را راهكاري مناسب در ارايه خدمات اتوبوسراني تهران مي دانند. همچنين 6/5 درصد نيز افزايش خط ويژه را عاملي مهم مي دانند و نيز 3/11 درصد هم افزايش امكانات را دليلي بر ترغيب شهروندان براي استفاده بيشتر از اتوبوس ها عنوان مي كنند.

گروه شهري- توسعه  روزافزون  شهرها، گرايش به سمت شهرنشيني  و رشد بي رويه جمعيت ساكن و متغير شهرها از عواملي به شمار مي روند كه  دامنه  شهرها را بيش  از پيش  گسترش  داده  و مشكلي با عنوان شهرهاي  بزرگ  با جمعيت  زياد را پيش  پاي اداره كنندگان شهر قرار داده  است ، مشكلي كه سرمنشأ تمامي معضلاتي است كه گريبان گير شهرهاي بزرگ  شده است.
اين موضوع اين روزها در مورد بيشتر شهرهاي جهان مصداق پيدا مي كند و در اين ميان نحوه برخورد با اين مشكلات است كه از اهميت ويژه اي برخوردار مي شود.تهران نيز به عنوان يك پايتخت كه از اهميت منطقه اي، ملي و فراملي برخوردار است، از اين اصل مستثني نيست.
استانداردهاي  مطلوب  براي  شهرنشيني ، تغييرات  سريع  در علايق  و رفتارهاي  اجتماعي  به  دليل  توسعه  ارتباطات ، پديد آمدن  الگوهاي  رفتاري  مختلف  در زمينه هاي  مصرف ، تهاجم  فرهنگي ، امكان  جابه  جايي  سريع  و ... همگي  از عواملي  هستند كه  شهرها را به  پديده هايي  مركب  از عوامل  مختلف  جامعه شناختي ، اقتصادي  و ... بدل  كرده  است.
شهرداري ها به عنوان بازوي اصلي در برنامه ريزي شهري و همين طور اجرايي اين موضوعات در حوزه فعاليتي  خود هستند، در كنار آنها شوراي شهر و شهرداري نقش كليدي و اساسي در تصويب و هدايت مسائل مربوط به شهر به عهده دارند از اين رو هماهنگي بين اين دو نهاد در برنامه ريزي هاي شهري و همين طور تعديل معضلات زندگي شهري از اهميت ويژه اي برخوردار است. بنا بر آنچه كه در نظام مديريت مردمي هدف است بايد در اداره يك شهر تمامي عوامل حضور داشته باشند تا هدف نهايي از اداره يك شهر به دست بيايد، يعني همه عناصري كه در مديريت شهري موثر هستند بايد بتوانند به سهم خود در اين امر مشاركت كنند.با نزديك شدن به انتخابات شوراي اسلامي شهرها و روستاها يكي از مهمترين اتفاقات در حوزه مديريت شهري در حال روي دادن است از اين رو علاوه بر مشاركت در اين زمينه كه حق فردي تمامي افراد است، نبايد از اين موضوع غافل شد كه بايد نوعي هماهنگي بين گروه هاي درگير نيز پيش بيني شود.يكي از دلايل به تاخير افتادن تصويب موضوعات مطرح شده در شوراي شهر ناهماهنگي ناشي از ورود انتخاب شدگان جديد و همچنين مديريت شهري است، در صورتي كه اگر ميان اين دو گروه هماهنگي لازم صورت بگيرد كمي از اين بي نظمي كاسته  خواهد شد.پيش بيني نقش افراد مختلف در حل و فصل موضوعات شهري اعم از اعضاي شوراي شهر، شهردار، كارشناسان و افراد ساكن در شهرها در كنار هماهنگي ميان  آنها موضوعي است كه بايد در زمان رقابت هاي انتخاباتي شوراي شهر و همين طور برگزاري به آن  توجه ويژه كرد.

گيتي عابدي
اگر ديدي كسي از زمستان متنفر است،  هيچ وقت بر او خرده نگير و نگو : عجب آدم بي ذوقي است . اگر تو خاطرات زيبايي از زمان برف بازي و درست كردن آدم برفي داري، اگر با نشستن دانه هاي برف روي صورتت جان دوباره اي مي گرفتي، به او كه يكي از عزيزانش را به دليل شرايط جوي از دست داده است،  ايراد نگير چرا زمستان را دوست ندارد. اگر زمستان براي تو شيرين است، براي او تلخ تر از زهر است و بوي مرگ مي دهد.
دسامبر سال۱۹۵۲ بود كه حدود 4000 خانوار به جاي آماده شدن براي سال نو و تزئين درخت كريسمس، در فكر مراسم تدفين عزيزانشان بودند. آن موقع هوا بسيار سرد شده بود و بادي هم نمي وزيد تا هواي سرد، جايش را با لايه گرم بالاي سرش عوض كند و باعث به وجودآمدن وارونگي هوا شود. دود ناشي از بخاري خانه ها كه بيشتر از هر زمان ديگري از ذغال سنگ براي گرما استفاده مي كردند، به دام وارونگي هوا افتاد و باعث شد چنين حادثه تلخي در لندن اتفاق بيفتد. هشتمين و نهمين روز از دسامبر، بيشترين تلفات را داد و در هر روز، 900 لندني جان خود را از دست دادند.4سال بعد هم چنين اتفاقي براي لندني ها افتاد اما اين بار تعداد كشته شده ها،  3000 نفر كمتر بود كه البته اين تعداد در سال ۱۹۵۷ به 900نفر و در سال ۱۹۶۲ به 700نفر تقليل يافت.
مكزيكوسيتي كه در گذشته به عنوان يكي از تميزترين شهر هاي دنيا به شمار مي رفت، امروزه در زمره آلوده ترين شهر هاي جهان قرار گرفته است و پديده وارونگي هوا آلودگي اش را تشديد مي كند. وضعيت جغرافيايي مكزيكوسيتي با جبهه هواي متلاطمي كه از شمال به سمت جنوب حركت مي كند، سلسله جبال جنوبي اين شهر را تبديل به منطقه  اي مي كند كه در آن وارونگي هوا اتفاق مي افتد.
لس آنجلس هم نمونه خوبي براي وارونگي هواست. باد هاي گرمي كه از طرف شرق به سمت اين شهر مي آيند، روي هواي سردي كه از سمت اقيانوس آرام به لس آنجلس آمده است، قرار مي گيرد و به نوعي آن را گير مي اندازد و باعث وارونگي هواي شديدي در اين منطقه از آمريكا مي شود.
در جا هاي ديگر اين كره خاكي هم وارونگي هوا رخ مي دهد اما اين پديده در لندن، مكزيكوسيتي و لس آنجلس بيشتر است و بعضا در پي اين پديده طبيعي، فجايعي مانند آنچه در لندن رخ داد، اتفاق مي افتد.
بد نيست به چند نمونه ديگر از مرگ ومير بر اثر آلودگي هنگام وارونگي هوا اشاره كنيم. به عنوان نمونه در سال ۱۹۴۸ در دونورا( واشنگتن)، وارونگي هوا 20كشته بر جاي گذاشت و نكته جالب در اين است كه اين رقم در سال ۱۹۶۶ در نيويورك رشد داشته و به 270كشته رسيد. در عين حال، اين رقم در كلارتن(واشنگتن)، در سال ۱۹۷۵ به 14كشته رسيد.