Hamshahri Newspaper

محمدرضا منصوريان
محمد علي آبادي معاون رئيس جمهوري و رئيس سازمان تربيت بدني در تازه ترين اظهارات خود گفته است: ما بايد به سمتي برويم كه بتوانيم دست دختر و همسر خود را بگيريم و به استاديوم ها برويم. فضاي ورزشگاه هاي ما بايد براي چنين جوي مساعد باشد .
از حيث عملي، سالم سازي فضاي كنوني ورزشگاه ها در كشور براي تمامي مردم، ضرورتي حياتي دارد و اين كه امروز وضعيتي مناسب ندارد، دغدغه اي بزرگ است كه بايستي به صورت نظري با عوامل ريشه اي پيدايش آنها آشنا شد.
با تجزيه و تحليل برنامه هاي موجود، به راحتي مي توان دريافت عليرغم آن كه طنين پاكسازي فضاي ورزشگاه ها نسبت به سال هاي گذشته رساتر شده اما هنوز هم اغلب در حد حرف است و هيچ رأيي و فكري وجود ندارد كه براي پيداكردن راه چاره با استفاده از آن، به تناسب جامعي رسيد.
اين درست كه اهميت و ضرورت آن را لمس كرده ايم اما كاملاً روشن است كه در مسير اجرايي آن و برقراري فضاي مطلوب، عليرغم آن كه نشانه ها و كدگذاري هاي لازم انجام گرفته است اما هنوز آثار و نتايج آن براي اكثريت مردم، منفي است. طبيعي است كه براي خارج شدن از حالت هاي بدي كه پيدا شده است، بايد با برنامه هاي آموزشي پيشرفته و طبقه بندي كردن نتايج حاصله در هر مرحله اي، با آگاهي كامل تري نسبت به نيازها و مشاركت هاي لازم مردمي، اقدامات لازم را انجام داد.

سال هاي سال است كه عمليات مطالعاتي يا بازبيني دستگاه ورزش كشور نسبت به روند تماشاگر در ورزشگاه هاي ما بدون نتيجه لازم بوده است و مي توان گفت كه هيچ گاه مطالعه درستي روي اين مسأله تماشاگر صورت نگرفته كه چرا تماشاگر روبروي جايگاه به اين طرفي بدوبيراه مي گويد و چرا اين طرفي به روبه رويي ناسزا مي گويد. كه چرا اگر يك تيم ايراني با يك تيم خارجي مسابقه مي دهد، طرفدار يك تيم ايراني، خواهان باخت تيم ايراني ديگر است و نه پيروزي آن!
حداكثر عمليات در اين باره اين بوده كه چند تماشاگر كه خود را سركرده مي دانستند، از اين گروه يا آن گروه خواسته و يا تحبيب كرده اند و يا تهديد، بعضاً جريمه كرده اند كه اين اعمال در زمينه علوم اجتماعي از ديمي هم ديمي تر بوده است و هنوز كه سال هاست از آغاز چنين شيوه هاي ناسالم و غيرورزشي و غيراسلامي و غيراخلاقي مي گذرد، هيچ تدبير شايسته اي در نظر گرفته نشده و هيچ مطالعه اي روي آن صورت نگرفته است.
اين همان وضعيت، اين همان صحنه ها، اين همان ناسزاها و اين ها همان مردمان اند.بحث عمده اين است كه اگر در اين باب چون مراتب ديگر ورزش مطالعه نشود و ريشه يابي علمي نگردد و رفع مشكل نشده و آموزش و پرورش صورت نگيرد، بيست سال ديگر هم كه بگذرد، فضاي مسموم ورزشگاه ها با وجود چنين تماشاگراني همچنان مسموم خواهد بود و در اين شرايط، لازم نيست كه كسي مانع از ورود خانواده ها به ورزشگاه ها شود؛ خودبه خود آنان كه از شنيدن برخي الفاظ شرمگين مي شوند، وارد نخواهند شد.
رسانه ها نمي توانند
آيا مسائل اخلاقي و رفتاري را همه عواملي كه در برگزاري مسابقات نقش دارند، بطور كامل رعايت كرده اند؟
متأسفانه هيچ گاه اين گونه نبوده و نيست! به عبارت ديگر، ارزيابي هاي لازم، هرگز مراعات نمي شود.
ممكن بود ده سال پيش از آن مسابقه اي انجام شود با نواقص و معايبي محسوس و روشن و ده سال بعد همان مسابقه با همان معايب و نواقص و گاهي حتي بيشتر و بدتر هم تكرار گردد.
اين است كه هميشه غير از ذهن و ياد و هوش اشخاص، هيچ مدرك و سند ديگري براي ارزيابي و نتيجه گيري در كار نبوده و نيست.
جالب اينجاست كه خيلي از اوقات، اين كار مهم عملا بر عهده مطبوعات و رسانه ها نهاده مي شود و از آنها نسخه هاي نجات بخش طلب مي شود. طبيعي است كه رسانه ها هم از دور و بي مدرك و بي مأخذ و هميشه يك طرفه هرگز نمي توانند راهكارهايي مناسب ارائه نمايند.
به همين دليل است كه براي رهاشدن از بن بست هاي موجود اخلاقي در ورزشگاه ها هميشه عمليات نجات بخش يك طرفه صورت مي گيرد و به جاي جلب توجه، جلب عناد مي كند و اگر حرف درستي هم زده شود، كسي آن را گوش نمي كند.
حال اگر امروز باز هم مثل هميشه هدف، صرفاً باز هم انجام مسابقه بوده باشد حرفي نيست اما اگر حركت هاي موجود صرفاً برگزاري و رفع تكليف نبوده و رسيدن به هدفي يا تعقيب هدفي والاتر در كار است كه بايد هم باشد، يك بازبيني و بازرسي يا ارزيابي دقيق تري لازمه كار است.
ارزيابي همان بازبيني است
يكي ديگر از اشكالات موجود فرهنگي در ورزش ما اين است كه هنگامي ، سخن از بازرسي يا بررسي و يا ارزيابي مي شود، گمان بسياري بر اين مي رود كه بازخواست بايد در ميان آيد. در حالي كه خير؛ هدف از ارزيابي، همان بازبيني است. بازديدن فعاليت ها كه چگونه بوده و چه معايب و محاسني داشته است؟ خوبي در كجا بوده، كه بايد معلوم و شناخته و ثبت شود و عاملين آن خوبي ها تشويق شوند كه عمل خوب مد نظر قرار گيرد. نقص كجا بوده كه بايد در آينده برطرف گردد. عيب كجا بوده كه در آينده چكار كنيم تا عيبي رخ ندهد. كمبودها كجا بوده اند كه رفع شوند و زيادتي ها كجا بوده كه بايد قيچي شوند. آن گاه روال كار گذشته نوشته و كم و زيادش با دقت معلوم و روالي براي كار آينده نوشته شود كه در آن روال تمام تجارب اين كار انجام شده، جزء به جزء در نظر گرفته شود و چنين كاري اگر صورت گيرد، يك كار شسته و رفته خواهد شد كه راه ترقي را باز مي كند و آن ركود منحوس گذشته را به حركتي موزون و اميدبخش مبدل مي سازد.
شك نيست كه در حال حاضر سازمان تربيت بدني قدم هايي براي حفظ و توسعه ارزش هاي فرهنگي و رفتاري در اماكن ورزشي برداشته است، اما اندك است و نمي تواند موجب رضايت باشد.
خسارت چيست؟
بازبيني در احوالات موجود فرهنگي در ورزشگاه هاي كشور بايد در تمامي جهات باشد. در جهت دستگاه هاي اجرايي، در كادرهاي اجرايي، در كادرهاي فني، در روندهاي تبليغاتي، در سيستم هاي تبليغاتي، در واكنش هاي حاضر و غايب اجتماعي و حتي در حال و وضع تماشاگران كه جزء وابسته و غيرقابل تفكيك هر مسابقه يا هر مراسم ورزشي هستند.
در اين زمينه، ميدان مطالعه آن قدر وسيع است كه مي تواند جهاني سؤال و پاسخ همراه داشته باشد. يك جهان سؤال هاي بي پاسخ و پاسخ داده نشده و يك دنيا پاسخ هاي هميشه به هيچ گرفته شده و اگر به راستي به طور دقيق اعمال و رفتار و كردار موجود در مجموعه موجود ورزش ما مطالعه نشود و اين مجموعه عناصر مورد بازبيني و پرس و جو واقع نگردند، يقين داشته و باور كنيد كه اين مجموعه عمليات همچون گذشته با تمام احساس و علاقه و حسن نيت ها چيزي جز خسارت نخواهد داشت.
عمري تلف مي شود، هزينه هاي هنگفتي مصرف مي شود، زحمات فراواني كشيده مي شود، تأسيسات زيادي فرسوده مي گردد و جالب اينجاست كه آرمان هاي اخلاقي، روزبه روز كم رنگ تر مي شود. آيا اين خسارت نيست!؟ آيا اين كه مسابقه اي برگزار شود، ركوردي به دست آيد، نتيجه اي حاصل شود و تماشاگري هم بيايد و برود، همه آن چيزهايي است كه ما در ورزش براي آنها جانفشاني مي كنيم؟
ورزش آينه جامعه است
با چنين احوالي كه ورزش در ايران در كنار همه آن موفقيت هايي كه در پي كسب آن است و توجه جدي به ترويج اخلاق در دستور كار جدي مسئولين و مديران قرار گرفته است، اظهارات رئيس سازمان تربيت بدني كه مصمم به حضور در استاديوم هاي ورزشي با همراهي خانواده خود شده است، فرصت مغتنمي است كه نشانگر نوعي خوشبيني و عملي در جا است.
طبيعي است كه چنين عملي نتايج ريشه اي و چيزي كه به اصطلاح جنبه سرمايه اي داشته باشد ندارد. به نظر مي رسد تعليمات و رفتارها و عمليات سازماني ما بايستي بسيار مجهز تر و همراه با ايجاد سيستمي موزون همراه با شرايط موجود در بسترهاي فرهنگي فردي و اجتماعي باشد.
آنچه كه امروز اصلي ترين نياز است، اين است كه پيشينه تحقيقات انجام شده گذشته نشان مي دهد كه براي سالم سازي محيط هاي ورزشي بايستي مطالعات و بررسي هاي عميقي در حوزه هاي جامعه شناسي، روانشناسي اجتماعي و روانشناسي ورزش توأماً و همزمان انجام شود.
كنترل و هدايت تجمع اقشار خاصي از مردم در حوزه ورزش، نيازمند مطالعه دقيق قشربندي اجتماعي و كسب اطلاع از پيشينه هاي اجتماعي، اقتصادي و ويژگي هاي مختلف شخصي آنهاست.
شايد هم به همين دليل است كه بسياري از جامعه شناسان بر اين اعتقاد هستند كه ورزش تا حدودي مي تواند آينه جامعه باشد.