مدير كل امور كتاب و كتابخانه شهرداري: فكر مي كنم بايد آن قدر كتاب در اتوبوس ها بگذاريم تا اين مسئله براي مردم عادي شود؛ مثل بليت دادن كه زماني ما در اين باره خيلي مشكل داشتيم اما الان همه خودشان بليت مي دهند

زهرا آران
به محض ورود به اتوبوس، عبارت شهروند گرامي: لطفا كتابها را از اتوبوس خارج نفرماييد جلب توجه مي كند، اما جمله كدام كتاب خانم؟ در ادامه آن، سرت را به سمت سبدهاي خالي كتاب مي چرخاند.
بالاخره بعد از مدتي نسبتا طولاني، طرح سبد كتاب شهر يا همان اتو كتاب اجرا شد. مطمئناً شما هم جاي خالي كتابها را در بعضي از خط هاي اتوبوسراني ديده ايد، البته شايد خود كتابها را هم ديده باشيد، اما اكثر شهروندان تهراني تنها جاي خالي كتابها را ديده اند و يا خبرش را از اخبار تلويزيون يا راديو شنيده اند و كمتر كسي است كه اين كتاب ها را ديده باشد؛ اين طرح هنوز مراحل آزمايشي اش را طي مي كند، اما در همين مدت كوتاه هم مردم عكس العمل هاي متفاوتي نشان داده اند و عده اي حتي عقيده دارند كه بردن كتابها از اتوبوس اشكالي ندارد چون در آن مدت كوتاه نمي توانند كتاب را تمام كنند.
اميرحسن دهقاني، مدير كل امور كتاب و كتابخانه شهرداري در اين باره مي گويد: ما پيش بيني اين وضعيت را مي كرديم، اما دو نكته وجود دارد: يكي اينكه به هر حال، ما براي فرهنگ سازي بايد هزينه كنيم و از جايي شروع كنيم؛ فكر مي كنم بايد آن قدر كتاب در اتوبوس ها بگذاريم تا اين مسئله براي مردم عادي شود؛ مثل بليت دادن كه زماني ما در اين باره خيلي مشكل داشتيم اما الان همه خودشان بليت مي دهند.
دوم اينكه ممكن است با بردن اين كتاب ها ما به هدف اصلي مان نرسيم، اما اين هدف يعني ترويج مطالعه در جاي ديگري بر آورده مي شود. ما به طور كلي دنبال راه حلي هستيم كه از سوءاستفاده هاي احتمالي مثل فروش اين كتاب ها در جاي ديگري جلوگيري كنيم و براي اين كار استفاده از آرم مخصوصي روي جلد كتاب ها را در نظر داريم.
قبل از آنكه سياستهاي سازمان فرهنگي هنري شهرداري را درباره نحوه انتخاب كتابها و بقيه مسائل بدانيد، خواندن نظرات مسافران شهري خالي از لطف نيست.
آقاي 34 ساله ديپلمه مي گويد: خوب است كتاب ها علمي باشند كه اطلاعات عمومي را بالا ببرند.
آقاي 15 ساله كتابها را نديده، اما مي گويد: من تا حالا كه ديدم سبدها خالي بوده، اما اگر داستاني باشد خوب است.
آقاي 58 ساله و ليسانس اقتصاد: طرح خوبي است به شرطي كه مردم بر ندارند.
آقاي 28 ساله: براي سرگرمي مسافرها كار خوبي است، البته آنهايي كه من ديدم كتابهاي ديني بود، اگر داستاني و تاريخي هم باشد بهتر است.
آقاي 25 ساله، كارشناس ارشد زبان شناسي: خوب است، اگر كتابها را بيرون نبرند به نظر من چون مخاطب عام است كتابهايي درباره فرهنگ شهرنشيني بگذارند در ضمن، نور اتوبوسها كم است و آدم در شب اذيت مي شود.
آقاي 30 ساله، فوق ديپلم: تا حالا چيزي نديدم ولي فكر كنم همين كار قرار بود در مترو انجام شود.
خانم 50 ساله اي هم مي گويد: معلوم است كه مردم به كتاب خواني خيلي تشويق شده اند، چون هيچ كدام از كتابها سر جايشان نيست!
يكي از راننده هاي خط راه آهن - مطهري هم با حالتي عصبي مي گويد: كدام سبد خانم؟ ما كه چيزي نديديم. يكي ديگر از راننده ها هم معتقد است: اگر به جاي كتاب، راديو بگذارند بهتر است، اين كتابها به درد نمي خورد، تازه، سبدهاي آن را هم براي زورآزمايي شكسته اند.
حميده.پ خيلي ذوق زده است و مي گويد : من تا به حال كتابها را نديده ام. فكر مي كنم چون مردم كتابها را مي برند؛ اين طرح خيلي زود شكست مي خورد و به همين زودي ها شكست مي خورد.
نظرش را درباره نوع كتاب ها كه مي پرسم مي گويد: كتابها اصلا نبايد تخصصي باشد، بايد كتابهاي اطلاعات عمومي يا داستانهاي كوتاه كوتاه ترجمه شده باشد كه البته تنوع هم در انتخاب اين كتابها خيلي مهم است.
خانم كناري اش مي گويد: به نظر من كتابها بايد عاميانه و جذاب باشد، نمي دانم در كدام كشور اما در جايي خواندم كه مردم اين كار را در مترو انجام مي دادند با اين هدف كه من از آنچه لذت برده ام ديگري هم لذت ببرد آنها كتابهاي به روز و تازه چاپ شده را در مترو مي گذاشتند تا همه بخوانند و هر كس خوشش آمد برود و آن را بخرد البته آن طرح براي ايجاد حس همدلي بود يعني آنها فرهنگ مطالعه داشتند اما اين فرهنگ هنوز براي ما جا نيفتاده است و ما تازه مي خواهيم آن را ترويج بدهيم.
مدير كل امور كتاب و كتابخانه شهرداري درباره هدف و چگونگي اجراي اين طرح، مي گويد: با توجه به اينكه وضعيت مطالعه اصلا رضايت بخش نيست و مشكلات عديده اي باعث اين وضعيت شده است و با توجه به اينكه مردم زمان زيادي را در ترافيك از دست مي دهند؛ كارشناسان فرهنگي سازمان فرهنگي هنري شهرداري، اين طرح را به ما پيشنهاد دادند به اين ترتيب، تيمي از طرف رياست سازمان، با هدف ترويج و گسترش مطالعه و كتابخواني پيگير اين كار شد و طرح به اجرا در آمد.
اميرحسن دهقاني در ادامه توضيح مي دهد كه طرح كتاب مترو كاملا جدا از اين طرح است و با طرح سبد كتاب شهر در اتوبوس ها فرق مي كند: طرح كتاب مترو به صورت هفتگي اجرا و چاپ مي شود يعني شهرداري هر هفته كتابهايي را در قالب طنز و تصوير چاپ مي كند كه سر فصلهاي مشخصي دارد از جمله زندگي شهري و روزمره و با قيمت بسيار پاييني مثلا 100 تومان در ايستگاههاي مترو به فروش مي رسد كه استقبال مردم هم تا به حال خيلي خوب بوده است. از اين كتاب هم تاكنون پنج شماره به چاپ رسيده است.
او در ادامه، به تشريح چگونگي انتخاب اين كتابها و خطهايي كه اين طرح در آنها به اجرا درآمده است، پرداخت: ما كتابها را طوري انتخاب كرده ايم كه اولا مطالب سنگين و عميق نداشته باشند و در فضاي اتوبوس بشود آن را مطالعه كرد، دوما حجم كتاب كم باشد يا بخش بخش باشد كه در يك مدت كوتاه بتوان آن را مطالعه كرد و سوماً قيمت بالايي نداشته باشد كه بتوانيم اين كار را در سطحي وسيع عملي كنيم. براي انتخاب اين كتابها هم يك گروه كارشناسي داريم كه هر هفته به ما يك ليست كتاب مي دهند در خصوص خط هايي كه اين طرح در آنها اجرا مي شود هم بايد بگويم كه ما با 100 اتوبوس در مسيرهاي طولاني و مسيرهايي كه به مراكز فرهنگي ختم مي شود مثل دانشگاه ها شروع كرده ايم و قصد داريم به مرور اين تعداد اتوبوس را گسترش بدهيم و آنها را به 1000 دستگاه برسانيم.
اما دكترجلايي پور، جامعه شناس و استاد دانشگاه تهران در باره نوع و محتواي كتابهاي انتخابي عقيده دارد هيچ كس مثل مسافران ثابت بين شهري نمي تواند اظهار نظر كند. اومي گويد: بهترين راه اين است كه شهرداري، بودجه اي را هزينه كند و از اين مسافران نظر خوهي كند. اگر چه كه جوابها از همين حالا خيلي واضح و مشخص است.
اما نكات فراموش شده
يكي از بارزترين نكاتي كه ظاهرا فراموش شده، مشكلات بسيار زياد سيستم حمل ونقل عمومي است. در واقع حجم بالاي مسافران، كمبود چشمگير اتوبوسها و كلافگي بيش از اندازه ناشي از ماندن در ترافيك تهران از عوامل مهم بي توجهي مسافران شهري به سبد كتاب شهر است. مردم غالبا تنها فرصت اين را دارند كه به نحوي سوار اتوبوس شوند و يا احيانا له نشوند.(كه اتفاقا اين مسئله در مسيرهاي پر رفت و آمدي صورت مي گيرد كه سبد كتاب شهر در آن در حال اجراست)
دكتر حميدرضا جلايي پور اگر چه اين طرح را بسيار مثبت ارزيابي مي كند، اما عقيده دارد از تجربياتي كه كشورهاي ديگر در اين زمينه دارند بايد استفاده كرد، براي چگونگي نگهداري كتابها و يا حتي نحوه انتخاب آنها تا اين طرح شكست نخورد. وي همچنين اعتقاد دارد ممكن است حتي تا 10سال مردم اين كتابها را نخوانند يا ببرند اما كم كم به يك واقعيت فرهنگي تبديل خواهد شد.
شايد اگر سازمان فرهنگي هنري شهرداري اول براي اين كار فرهنگ سازي مي كرد و از طريق تلويزيون و راديو اين طرح را تبليغ مي كرد يا از متخصصان زبده در اين باره تحقيق مي كرد، وضعيت بهتري پيش مي آمد؛ شايد اگر ما به آزمون و خطا اعتماد نمي كرديم، راههاي مطمئن تري را پيش مي گرفتيم هرچند كه تا همين قسمت كار هم جاي خسته نباشيد دارد.

عادل جهان  آراي
استاد عشق
(نگاهي به زندگي دكتر حسابي، پدر علم فيزيك و مهندسي نوين ايران)
نوشته ايرج حسابي‎/ نوبت   چاپ: چاپ بيست وششم، تابستان 1385/شمارگان: 20هزار نسخه/ناشر: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي /بها: 20هزار ريال، 216صفحه
پروفسور سيد محمود حسابي از چهره هاي شاخص علم در ايران است. كتابي كه به قلم فرزندش، ايرج حسابي درباره زندگي اين فرزانه به نگارش در آمده است توانست از سال 80 كه چاپ اول آن وارد بازار نشر شده است، تا امروز به چاپ بيست وششم برسد، بي ترديد آنچه كه سبب شد تا كتاب، با توجه به وضعيت نشر، به اين تيراژ چشمگير برسد، نام و آوازه پروفسور حسابي بود.اين كتاب دربرگيرنده زندگي نامه و فعاليتهاي علمي زنده ياد حسابي است و در انتهاي كتاب عكس هاي دكتر در دوران مختلف را نيز در خود دارد.
مقارنه و تطبيق
نويسنده: دكتر عليرضا فيض
نوبت   چاپ: چاپ هفتم، تابستان 1385/شمارگان: 2هزار نسخه/ناشر: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي‎/ بها: 50هزار ريال، 615 صفحه
مقارنه در فقه به معناي علم به احكام شرعي و شناسايي آراي گوناگون و مبناي هر رأي در مسائل روز جامعه است و هدف آن بررسي و سنجش استدلال هاي مختلف در صدور احكام شرعي و برگزيدن آراي نزديك تر به صواب است. اين بحث شاخه اي بسيار مهم در فقه پوياي شيعه به شمار مي آيد. كتاب حاضر كنكاشي تحقيقي است در مقارنه و تطبيق ميان احكام جزايي فقه شيعه و آرا و نظريات فقهاي مكاتب مختلف اسلامي.
جامعه و همكاري در روابط بين الملل
ويراستة آندرو لينكليتر/مترجم: بهرام مستقيمي
نوبت   چاپ: چاپ اول، تابستان 1385/شمارگان: 1000 نسخه/ناشر: مركز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه /بها: 47هزار ريال، 450 صفحه
مجموعه حاضر متضمن مقالات بسيار مهمي در پهنه ادبيات و يا مفاهيم اساسي در روابط بين الملل در قرن بيستم است كه در طول پنجاه سال در اين زمينه نگاشته شده است و توسط آندرو لينكليتر، كه خود يد طولايي در اين رشته دارد، تدوين و ويرايش شده است و مي تواند يكي از بهترين منابع براي شناخت اين رشته مطالعاتي و تحولات آن باشد.
نظرية هنجارگذار و روابط بين الملل
ويراستة آندرو لينكليتر/مترجم: لي لا سازگار
نوبت   چاپ: چاپ اول، تابستان 1385/شمارگان: 1000 نسخه/ناشر: مركز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه /بها: 30هزار ريال، 295 صفحه
رشته روابط بين الملل اغلب به اين واقعيت پرداخته كه توجه فيلسوفان سياسي بزرگ به ندرت به روابط بين الملل جلب شده است.
نظريه هاي اصلي روابط بين الملل – به ويژه واقع گرايي و نوواقع گرايي- اين گونه استدلال كرده اند كه نظام بين المللي بارها و بارها تصورات هنجارگذار فيلسوفان و خيال پروران سياسي را نقش بر آب كرده است.
در اين مجموعه به تفكرات و تصورات معتقدان نظريه بين المللي هنجارگذار پرداخته شده است.
شبلي (مجنون عاقل)
نويسنده: دكتر كاظم محمدي وايقاني
نوبت   چاپ: چاپ سوم، تابستان 1385
شمارگان: 1500 نسخه/ناشر: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي /بها: 13500 ريال، 191 صفحه
شيخ ابوبكر شبلي فقيه، محدث، عارف و صوفي بزرگ سده چهارم هجري قمري است كه از بزرگان عرفا و محتشمان طريقت به شما ر مي آيد. با وجود شهرت فراوانش در عرصه تصوف و عرفان اطلاعات كمي از زندگي و احوال وي در دست است.
كتاب حاضر معرفي اين شيخ صوفي به جوانان مشتاق و علاقه مند است و با زباني ساده نكاتي چند از جنبه هاي مختلف زندگي شيخ شبلي را بر مي شمرد.

جوايز و اخبار
گروه ادب و هنر- بعد از ركود جوايز ادبي و حتي انصراف جايزه ادبي يلدا ، برندگان نيمه نهايي جايزه شعر خبرنگاران، در طول اين هفته اعلام شدند. در بيانيه هيأت داوران اولين دوره اين جايزه آمده است: تمامي آثار رسيده توسط پنج تن از شاعران و خبرنگاران حوزه شعر و ادبيات مطالعه و مورد داوري قرار گرفت كه از ميان آنها ده اثر به مرحله نهايي راه يافتند.
بعد از جايزه شعر خبرنگاران، تقلب در اولين جشنواره طنز مكتوب، داغ ترين خبر اين هفته محسوب مي شود؛ تقلب برگزيده اول دردو بخش داستان و فيلمنامه باعث شد تا 10 سكه داده شده، پس گرفته شود.بلافاصله پس از اطلاع از اين تقلب در بخش داستان كوتاه، جوايز شخص متقلب در دو بخش داستان كوتاه و فيلمنامه پس گرفته شد و نفرات دوم در اين دو رشته به جاي وي به عنوان برگزيده هاي اول معرفي شدند.برگزيدگان دهمين كتاب سال سلام بچه ها و پوپك با گزينش هيأت داوران شناخته و معرفي شدند . اين مراسم كه روز دوشنبه، 11 دي ماه برگزار شد در بخشهاي شعر تأليفي كودك، داستان تأليفي كودك، داستان تأليفي نوجوان، داستان ترجمه نوجوان، شعر ترجمه كودك، داستان مذهبي كودك و در بخش تصويرگري كتاب كودك و نوجوان، برندگان خود را شناخت. به جز اين مراسم يك خبر ديگر هم از ادبيات كودك بخوانيد:
مجموعه 14 جلدي نگران پروانه ها به مناسبت سال پيامبر اعظم(ص) اسفند ماه امسال توسط انتشارات كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان منتشر مي شود. اين كتاب با هدف آشنايي بيشتر كودكان و نوجوانان با شخصيت پيامبر و انس آنها با سيره عملي و نظري ايشان، در مراحل پاياني توليد و چاپ قرار دارد و تا اسفند ماه امسال در قالبي نفيس روانه بازار مي شود.
اما نشست ها
در طول هفته اي كه گذشت، نشستهاي ادبي در شهر كتاب، نشر ققنوس و كانون ادبيات ايران طبق معمول هر هفته بر پا شد: در شهر كتاب دكتر پيروز سيار كه قرار بود در باره ويژگي هاي ادبي و زباني عهد جديد صحبت كند ابتدا درباره محتواي عهد عتيق و عهد جديد توضيحاتي داد و 10 دقيقه آخر جلسه را به بررسي ويژگي هاي زباني اين كتاب كه قرار است نشر ني آن را منتشر كند، پرداخت.
همچنين چهارشنبه اي كه گذشت نشر ققنوس ميزبان دكترعباس پژمان و دكتر سعيد عباسپور در ميزگرد اول هر ماه جلسات نسل پنجم بود. اين جلسه داغ ِكه دو ساعت و نيم طول كشيد درباره نقش متون كهن و رابطه آن با داستان نويسي امروز بود كه اين مطلب از زواياي مختلف، بررسي شد و در باره اينكه آيا اصلاً بايد ادبيات كلاسيك خواند يا نه و به چه دليل بحث شد. نكته قابل توجه و مثبت اين جلسه، دخالت همه حاضرين در اين گفتگو بود.
كانون ادبيات ايران هم به بررسي تازه ترين كتاب سپيده شاملو يعني رمان سرخي من از تو پرداخت. شاملو كه پيش از اين با انگار گفته بودي ليلي جايزه بهترين رمان بنياد گلشيري را در سال 79 برده بود با رمان تازه اش، موفق شده است نگاه منتقدان و داستان نويسان را به خودش معطوف كند. منتقدان اين جلسه لادن نيك نام و محمد تقوي بودند.

كامران محمدي
روزي كه در بهار سال۱۳۶۳ هجري شمسي در شهر سان ماتئو، كاليفرنيا، به كتابي به نام انگليسي How to Solve it يعني چگونه آن را حل كنيم - كه مقصود حل مسئله است برخوردم، در پيرانه سر خواستار بازگشت به حوادث جواني شدم و عزم بر آن جزم كردم كه اين كتاب را كه به راستي حاوي راهنمايي هاي بسيار سودمندي براي حل مسائل رياضي و جز آن است و يكسان براي كار استاد و شاگرد هر دو مفيد فايده است، به فارسي ترجمه كنم و تنها تغييري كه در آن دادم، قرار دادن كلمه مسئله به جاي آن در عنوان كتاب است كه روشن تر مقصود از نگارش كتاب را معرفي مي كند.
اين بند، آغاز پيش گفتار مرحوم احمد آرام است بر چاپ هفتم كتاب چگونه مسئله را حل كنيم كه به تنهايي، بهترين معرفي براي آن محسوب مي شود. احمد آرام كه در طول زندگي سراسر فرهنگي اش، آثار بسياري را ترجمه و تأليف كرده، حالا چند سالي است كه دستش از جهان كوتاه شده، اما كتاب چگونه مسئله را حل كنيم همچنان توسط انتشارات كيهان به چاپ مي رسد و براي او كه حالا در بهشت، حتماً  جايگاه بايسته اي دارد، رحمت و درود مي فرستد.
اين كتاب كه نوشته جورج پوليا ، رياضيدان نامدار بين المللي و نويسنده پرفروش ترين كتاب هاي رياضي است، نخستين بار، 61 سال پيش يعني در 1945 به چاپ رسيد. چگونه آن را حل كنيم آن طور كه آرام در مقدمه اش نوشته، احتمالاً  بهترين كتاب پولياست و تاكنون به 15 زبان ترجمه شده است. جالب آنكه همين كتاب، آن طور كه ابوالحسن آرام فرزند احمد آرام مي گويد، تنها كتابي است كه به لحاظ مالي، از تمام تلاش هاي ماندگار آرام در زمان حيات، باقي مانده است. ابوالحسن مي گويد: پدرم هيچ گاه بر سر حق التأليف آثارش چانه نمي زد و مي گفت، من اجرم را درست زماني كه كتاب خوانده مي شود، مي گيرم. با اين حال، تنها انتشاراتي كه حق التأليف پدرم را به طور كامل و به موقع پرداخت كرده و هنوز هم اين كار را مي كند، انتشارات كيهان است. اما پدرم تنها همين كتاب را توسط كيهان منتشر كرده است.
چاپ هفتم چگونه مسئله را حل كنيم در 230 صفحه با قيمت 2300 تومان و شمارگان 3300 نسخه منتشر شده است.

دكتر ميرجلال الدين كزازي
در اين ميان، آنچه بيش دل را به درد مي آورد و جان را مي آزارد آن بود كه گاه اين دروغ ها و فسانه هاي فريب آميز را مي بايست از دهان سخنرانان ايراني نيز مي شنيديم.
در پس هر سخنراني، پرسش و پاسخي نيز سامان داده شده بود. من، در فرجام يكي از سخنراني ها، از سخنران كه مردي جوان و يوناني بود و پرشور از اسكندر سخن گفته بود، پرسيدم كه: اسكندر به راستي كيست؟ ما در ايران برآنيم كه اسكندر ديگر است و آلكساندر مقدوني ديگر و اين دو را كه يكي چهره  اي تاريخي و باخترينه است و ديگري چهره اي رازآلود و خاورانه، نمي بايد با هم درآميخت و يكي دانست. در ايران، گرايش و انگاره اي نيرومند در اين اوان روايي يافته است كه بر پايه آن، سكندر كه او را خداوند دو شاخ (= ذوالقرنين) برناميده اند شهريار بزرگ و نامدار هخامنشي كوروش است، نه آلكساندر مقدوني پورفيليپ . سخنران در شگفت افتاد و پاسخي نداد و تنها گفت كه در اين باره، چيزي نمي داند و از من خواست كه آبشخورهايي را بر وي برشمارم تا از اين انگاره  نوآيين آگاهي يابد.
اما او در اين باره چيزهايي مي دانست. كار پرسش من كه بيش گوشزد بود تا پرسش بالا گرفته بود. در ديرينكده هنر بيزانس، سخنران به نزد من آمد. او پارسي را به نيكي سخن مي گفت و از آن پيش، كتاب ذوالقرنين يا كورش كبير را كه مولانا ابوالكلام آزاد دانشور مسلمان هند نوشته است و استاد باستاني پاريزي آن را به پارسي درآورده است، خوانده بود. مولاناي هندي، در اين كتاب، به شيوه اي برهاني و روشن، كوشيده است كه آشكار و استوار بدارد كه خداوند دو شاخ كه در نبي(= قرآن) نيز از او به ستايش سخن رفته است، شهريار نامدار هخامنشي كوروش است. راستي را كه اين ابرمرد تاريخ ايران، به هر روي و راي، شايسته ستايش و بزرگداشت است. زيرا او، در تاريخ ايران و جهان، چهره اي يگانه داشت كه هيچ همان و همتايي براي وي در ميان شهرياران و فرمانروايان نمي توان يافت. كدامين فرمانروا را جز او مي شناسيم كه شهرهاي گشوده را به ويراني نكشيده باشد و شهروندانشان را در خاك و خون فرو نغلتانده باشد و گنجينه هايشان را به تاراج نبرده باشد. كدامين شهريار جز او در پرستشگاه شهرهاي گشوده، آيين مردمان آن شهر را گرامي مي داشته است و فراخ انديش و آزادمنش و مردم دوست، مي فرموده است كه مردمان در كيش و آييني كه مي ورزند، آزادند و كسي را نمي رسد كه چشم آز به دارايي و ناموس آنان بدوزد؛ يا بر آن سر افتد كه آنان را به بردگي بكشد و ببرد.