شايد شهروندان اروپايي هرگز به اين مسئله فكر نكنند كه آيا ميان درگذشت ناگهاني مردي با نام صفر مراد نيازوف ، در كشوري دور در آسياي مركزي و زندگي روزانه آنها مي تواند ارتباطي وجود داشته باشد؟ اگر از آنها چنين سؤالي پرسيده شود ، بالطبع پاسخ مي دهند كه هيچ ارتباطي ميان اين دو مسئله نيست . در صورتي كه آنها سخت در اشتباه مي باشند . نمونه ساده اين ارتباط شام عيد و كريسمس است و تنها نتيجه اين ارتباط مي تواند اين باشد كه شام عيد 2007 شهروندان اروپايي ممكن بود گرانتر از سالهاي گذشته شود. در حقيقت هنگامي كه خانم هاي اروپايي اجاق گاز آشپزخانه خود را روشن مي كنند بايد به اين مسئله فكر كنند كه درگذشت ناگهاني آقاي نيازوف، صاحب و ارباب تركمنستان در شب چهارشنبه 19دسامبر مي تواند باعث خاموش شدن اين اجاق شود. چراكه تركمنستان يكي از بزرگترين كشورهاي صادركننده گاز در دنيا  است و شهروندان   اروپايي نيز يكي از پرمصرف ترين مصرف كنندگان اين انرژي در دنيا مي باشند.
تقريبا تمام گاز توليدي تركمنستان امروزه توسط شركت گازپروم روسيه خريداري مي شود و اين شركت از طريق خطوط لوله اين گاز را به اروپا و از آنجا به ساير نقاط دنيا صادر مي كند. به دليل همين مكانيزم است كه شركت گازپروم به يك نيمه تك قطبي گراي بين المللي گاز تبديل شده است . اما از 19دسامبر ، يعني از زماني كه قلب صفرمراد نيازوف 66 ساله از تپش باز ايستاد ، تمام قدرت هاي بزرگ دنيا ذهن خود را به يك مسئله نگران كننده معطوف كردند : اينكه سرنوشت گاز وي ( يا بهتر بگوييم گاز اروپايي ها ) در شرايط نامطمئني قرار گرفته است.
اما به راستي چرا قلب تنها يك مرد تا اين حد مي تواند در سرنوشت دنيا موثر باشد؟ پاسخ به اين پرسش بدون آگاهي از تاريخ تركمنستان ميسر نيست .
تركمنستان ، كشوري وسيع و نيمه بياباني در حاشيه آبهاي بسته درياي خزر است و با كشورهاي ايران ، ازبكستان و قزاقستان مرز مشترك دارد . اما در مورد سياست داخلي آن ذكر اين نكته كفايت مي كند كه بگوييم ، صفرمراد نيازوف رييس آن بود. نيازوف در يك يتيم خانه و پس از آنكه تمام اعضاي خانواده خود را در زلزله سال 1948 عشق آباد از دست داد ، بزرگ شد. وي از سال 1985يعني از زماني كه اين كشور يكي از جمهوري هاي اتحاد جماهير شوروي به شمار مي  رفت ، دبير حزب كمونيست بود . با استقلال تركمنستان ، اين كشور به سرعت تبديل به يكي از كشورهاي تك سالاري شد كه عصر مدرن تا آن زمان هرگز به خود نديده بود . رئيس بطور مستقل خود را در ابتدا رئيس جمهوري و پس از آن رئيس جمهوري مادام العمر معرفي كرد. در حقيقت وي همه چيز و همه كس بود و سازمان ها و سياست هيچ نبودند. نام رسمي نيازوف تركمن باشي به معني پدر تركمن ها بود و نام وي ( و تمام اعضاي خانواده اش ) روي شهرها ، كوهها و حتي روي ماههاي سال گذاشته شده بود. قدرتش به حدي بود كه خارج از تصور است . متون مدرسه اي برگرفته از آثار وي بودند(و هستند). كلامش قانون بود ، براي مثال هنگامي كه تمام بيمارستان هاي كوچك و كتابفروشي هاي محلي تعطيل شدند ، وي در توجيه اين مسئله گفت : كشاورزان ما همگي سالم هستند و كتاب هم نمي خوانند.
در مقاله بسيار معروفي در مورد تركمن باشي نوشته شده است : رييس از گذاشتن دندان طلا ، بلند كردن مو و محاسن اجتناب مي كرد. به معلمان توصيه مي كرد كه از دانش آموزان آزمون كيفي بگيرند و به پزشكان سفارش مي كرد كه همواره ايمان خود را حفظ كنند. پرتره هايش در هر گوشه شهر و در كاخهاي باشكوه هزارو يك شب ديده مي شود. ساختمان بزرگ مركز پايتخت به طرف آفتاب مي چرخد چراكه مجسمه طلايي پدر تركمن ها هميشه بايد رو به آفتاب و درخشنده باشد.
هرچند اين تك سالاري از نظر مردمي كه به زندگي ايلاتي و رئيس سالاري خو كرده اند ، به معني ديكتاتوري نيست و تركمن ها پدر خود ، تركمن باشي را دوست داشتند، اما نتيجه چنين حكومتي در كشوري كه از مكانيزم دولت هاي امروزي برخوردار نيست ، اين شد كه صفر مراد نيازوف بدون جانشين بماند. بنابر قانون اساسي تركمنستان ، رئيس مجلس بايد جانشين رئيس جمهوري شود. اما رئيس مجلس 2 ساعت پس از درگذشت نيازوف متهم شد و به اين ترتيب از عرصه رقابت كنار رفت. اين اتفاق موجب شد كه معاون نخست وزير از ميان يكي از مقامات بلند پايه كشور شماري از منتخبين را براي برگزاري انتخابات معرفي كند.
در اين حال، قدرت هاي بزرگ كه به نظر مي رسيد هرگز به چنين روزي فكر نكرده بودند از روز شنبه 22 دسامبر به اين نكته مهم توجه كردند كه در اين شرايط ممكن است تركمنستان سقوط كند. در اين ميان روسيه با شركت گاز پروم خود، تمام برگ هاي برنده را در دست دارد و اين كشور را به نوعي يكي از مستعمرات خود به حساب مي آورد . چين از ماه ها قبل به دنبال راه هايي بود كه منجر به امضاي قراردادي شود كه براساس آن بخش بسياري از گاز تركمن ها را از طريق خط لوله جديد به طرف شرق هدايت كند. آمريكا نيز هرگز پروژه قديمي يونوكال (Uocal ) را بايگاني نكرد و از سال ها قبل در جهت جلب رضايت نيازوف به منظور حمل گاز از طريق كشتي به آذربايجان و تركيه و همچنين انتقال گاز به افغانستان در تلاش بوده است. ايران نيز كه داراي مرزهاي مشترك طولاني با تركمنستان است و تهران پس از مسكو رتبه دوم در صادرات گاز را در اختيار دارد، مي تواند قدرت خود را در اين عرصه افزايش دهد.
بنابراين، مي توان تصور كرد كه اين چهار قدرت برتر در ساعات و روزهايي كه اين كشور از خلا حضور نيازوف آسيب ديده است در تلاش براي توسعه باشند . در اين حال هنوز اين احتمال وجود دارد كه اجاق گازهاي آشپزخانه هاي اروپايي ها ناگهان خاموش شود!
مترجم : هدا عربشاهي
منبع :23دسامبر۲۰۰۶- Il maifesto

گروه بين الملل - درگذشت ناگهاني صفر مراد نيازاف، رئيس جمهور مادام العمر تركمنستان در ميان دولت هاي غربي اين ذهنيت را به وجود آورد كه پس از وي، اوضاع داخلي اين كشور رو به وخامت بگذارد و ناامني و آشوب تركمنستان را در برگيرد. اما پس از گذشت تنها چند روز از مراسم خاكسپاري نيازاف كه در ميان اشك و شيون صدها هزار نفر از مردم اين كشور كه تركمن باشي را دوست داشتند، برگزار شد، اين دولت ها مجبور شدند به اشتباه خود اعتراف كنند.
در حقيقت چند ساعت پس از درگذشت نيازاف، قربانقلي برديموخاميداف، 49 ساله معاون نخست وزير تركمنستان و رئيس دو سازمان نيروهاي امنيتي و سرويس سري، به عنوان جانشين موقت رئيس جمهور تا برگزاري انتخابات، برگزيده شد تا مسئول حفظ ثبات در كشور باشد. از سويي ديگر 26 دسامبر گذشته تاريخ دقيق انتخابات رياست جمهوري براي 11 فوريه سال جاري تعيين شد. اين اولين بار است كه پس از گذشت 21 سال در تركمنستان انتخاباتي براي برگزيدن رئيس جمهور برگزار مي شود. 2 هزار و 500 نماينده مجمع مردمي درخصوص زمان و نحوه برگزاري اتنخابات تصميم گيري كرده و پس ازبررسي سابقه فعاليت تعدادي از مقامات عالي رتبه اي كه معاون نخست وزير معرفي كرده بود، 6 نامزد را براي شركت در انتخابات 11 فوريه انتخاب كردند.
علاوه بر اين، اين مجمع كه پارلمان اين جمهوري در زمان شوروي سابق بود، كميسيون مركزي انتخابات را نيز تشكيل داده است. در ميان نامزدهاي انتخابات رياست جمهوري نام مراد كريف، رئيس كميسيون مركزي انتخابات هم به چشم مي خورد.
در اين حال، اوضاع كنوني سياست داخلي تركمنستان در شرايطي دنبال مي شود كه اين كشور همچنان به عنوان يكي از بزرگترين توليدكنندگان گاز در دنيا زير ذره بين قدرت هاي بزرگ قرار دارد و هنوز سرنوشت اين منبع بزرگ انرژي مشخص نشده است. هرچند در چند روز گذشته روسيه و روسيه سفيد اعلام كردند كه درخصوص قيمت گاز به توافق دست يافته اند. براساس اين توافق كه ميان سرگي سيدورسكي، نخست وزير روسيه سفيد و الكسي ميلر، رئيس شركت گازپروم روسيه در مسكو به امضا رسيد، گازپروم متعهد شد كه 5/2 ميليارد دلار براي كنترل نيمي از گاز توليدي روسيه سفيد به مدت 4 سال و 2 برابر اين مبلغ را نيز براي ترانزيت گاز از روسيه سفيد به اروپا پرداخت كند.
علاوه براين، روسيه سفيد هم متعهد شد كه به گازپروم 100 دلار براي هزار متر مكعب گاز طبيعي پرداخت كند. اين در حالي است كه پيش از اين، روسيه سفيد گاز مورد نياز خود را به قيمت 46 دلار خريداري مي كرد اما با تهديدهاي اخير گازپروم مبني بر بستن شيرهاي خطوط لوله گاز روسيه سفيد تا اول ژانويه در صورت عدم افزايش قيمت، اين كشور برسر بالا بردن نرخ گاز تا سقف 100 دلار به توافق رسيد. اين اقدام گازپروم كه به اعتقاد تحليلگران درپي درگذشت نيازاف صورت گرفته است، مشتريان اروپايي را مجبور مي كند كه براي هر هزار متر مكعب گاز طبيعي 250 دلار به اين شركت روسي پرداخت كنند. از سوي ديگر، چين نيز نگران است كه قراردادي كه در واپسين روزهاي حيات نيازاف با تركمنستان به امضا رساند، با مشكل مواجه شود.
در حقيقت 14 دسامبر گذشته يو گوانگزهو ، معاون وزير بازرگاني چين در ديداري كه با صفرمراد نيازاف داشت، قراردادي را درخصوص حمل گاز سوختي به طرف چين از آغاز سال 2009 به امضا رساند. براساس اين قرارداد كه در عشق آباد به امضا رسيد،  چين به مدت 30 سال، 30 ميليارد متر مكعب گاز از تركمنستان ، به صورت مستقيم و بدون دخالت گازپروم  روسيه خريداري خواهد كرد. بنابراين، طبيعي است كه چين پس از درگذشت نيازاف نگران احتمال فسخ اين قرارداد باشد.