|
هزار سال است در اين بيابان درخت مي كارند
منابع طبيعي، كارنامه خودنوشت
حفظ محيط زيست و منابع طبيعي در اولويت قرار دارد، نكته اي كه در كشور ما كمتر به آن اهميت داده مي شود
|
|
|
ارزش۱۰ درصد عرصه هاي منابع طبيعي با قيمت هر مترمربع 30 هزار تومان بيش از ارزش كل مخازن نفت و گاز كشور است كه ارزش آن را حدود 5 هزار ميليارد يورو برآورد كرده اند
اسدالله افلاكي
روز درختكاري در كشور ما سابقه اي 40 ساله دارد. بر اين اساس۴۰ سال است كه در كشور روز درختكاري برگزار مي شود و هر ساله در اين روز صدها هزار نهال توزيع و غرس مي شود. همچنان كه هفته منابع طبيعي پيشينه اي 20 ساله دارد؛ هفته اي كه همه ساله مسئولان منابع طبيعي در جمع خبرنگاران بيلان كار خود را با آمار و ارقام اعلام مي كنند. امسال نيز رئيس سازمان جنگل ها، مراتع و آبخيزداري در جمع خبرنگاران حاضر شد و عملكرد اين سازمان را با آمار تشريح كرد؛ آماري كه روي كاغذ نشان دهنده عملكرد مثبت و بيلان كار مطلوب منابع طبيعي است.وي در آغاز گفت: كشور ما جايگاه خوبي از نظر توجه به امنيت اكولوژي دارد؛ به طوري كه به لحاظ تنوع اكولوژيكي و اقليمي با داشتن 8 هزار گونه گياهي مقام پنجم را در جهان داريم و از نظر عملكرد نسبت به توسعه پوشش گياهي، جنگل كاري و بيابانزدايي، جايگاه دهم را به خود اختصاص داده ايم.
جلالي در ادامه افزود: با توجه به اين كه در اقليم خشك و نيمه خشك واقع شده ايم و ميانگين بارندگي در كشور ما 250 ميليمتر و برابر با يك سوم بارندگي جهان است از سوي ديگر ميزان تبخير در كشور ما 3 برابر ميانگين جهاني است، اين اهميت مديريت اكوسيستم هاي طبيعي و منابع طبيعي را در كشور خاطرنشان مي سازد. وي به بيابانزايي اشاره كرد و گفت: يك درصد خشكي هاي جهان و 2 درصد بيابانهاي جهان در كشور ما واقع شده است. اما نكته قابل توجهي كه وي بدان اشاره مي كند، بي توجهي مسئولان به منابع طبيعي و عرصه هاي آن است. جلالي در اين باره مي گويد: در فرهنگ ما حتي دولتي ها و نهادها و سازمان هاي دولتي معتقدند و باور دارند كه عرصه هاي منابع طبيعي، زمين هاي ارزان و مفت است كه مي توان در آن هر كاري انجام داد.اين در حالي است كه ارزش 10 درصد عرصه هاي منابع طبيعي با قيمت هر مترمربع 30 هزار تومان بيش از ارزش كل مخازن نفت و گاز كشور است كه ارزش آن را حدود 5 هزار ميليارد يورو برآورد كرده اند.
جلالي، فلسفه شكل گيري يگان حفاظت منابع طبيعي را برخورد با اشرار و قاچاقچيان ذكر مي كند كه به دنبال تصرف هاي غيرقانوني هستند.
وي مي گويد: با شكل گيري اين يگان، در 6 ماهه دوم سال جاري ميزان تصرفات غيرقانوني نسبت به زمان مشابه در سال گذشته به كمتر از 50 درصد كاهش يافته است. خلع يد از اراضي متصرفي به ميزان 20 هزار هكتار، اجراي طرح هاي جنگل داري و مرتع داري با مشاركت مجريان در سطح 2 ميليون و 500 هزار هكتار، جنگل كاري و توسعه فضاي سبز به ميزان 87500 هكتار، كنترل كانون هاي بحراني بيابانزا به ميزان 200 هزار هكتار از ديگر مواردي است كه رئيس سازمان جنگل ها، مراتع و آبخيزداري كشور امسال در جمع خبرنگاران، تحت عنوان عملكرد مطلوب سازمان جنگل ها، مراتع و آبخيزداري از آن ياد كرد.
كولاني مديركل منابع طبيعي استان تهران نيز كه به مناسبت هفته منابع طبيعي در جمع خبرنگاران سخن مي گفت، شاخص ترين فعاليت اداره متبوع خود را بازپس گيري و خلع يد از 1700 هكتار عرصه هاي منابع طبيعي به ارزش 250 ميليارد تومان دانست و افزود: بيش از 8 هزار فقره پرونده حقوقي و كيفري مربوط به تصرفات غيرقانوني عرصه هاي طبيعي استان در محاكم مختلف قضايي در دست بررسي است كه تاكنون با رأي مراجع قضايي از 1700 هكتار اراضي تصرف شده خلع يد شده و انتظار مي رود با رسيدگي به اين پرونده ها اراضي قابل توجهي به دولت بازگردانده شود.كولاني فضا را براي زمين خواران ناامن مي داند و مي گويد: تمام پرونده هايي كه در دست بررسي است سنواتي است و پرونده جديدي در اين زمينه وجود ندارد.با اين همه، وي ارزش افزوده اراضي در تهران و شهرستان هاي اطراف آن و نيز تراكم بيش از حد جمعيت در اين استان را دو عامل و انگيزه اصلي براي تصرف و تخريب عرصه هاي منابع طبيعي در استان ذكر مي كند.
آن روي سكه
آنچه معمولاً طي هفته منابع طبيعي صورت مي گيرد نشست مطبوعاتي مسئولان منابع طبيعي و سازمان جنگل هاست كه هر سال در اين نشست ها، مديران آمار و اطلاعات مثبتي از عملكرد خود ارائه مي كنند؛ آمار و ارقامي كه بيشتر مهر تأييدي است بر فعاليت هاي مديران اين نهاد. اين آمارها به گونه اي اعلام مي شود كه گويي در منابع طبيعي هيچ مشكل عمده اي وجود ندارد. البته اين روندي است كه از گذشته تا به حال همواره دنبال شده و چه مديران قبلي و چه مديران فعلي در هفته منابع طبيعي به ذكر بيلان كار خود پرداخته اند.
اما در طول همه اين سال ها، همواره مشكلاتي دامنگير منابع طبيعي بوده است. كما اين كه در شرايط كنوني به رغم همه تلاش ها و زحمات دست اندركاران منابع طبيعي، بيلان منابع طبيعي منفي و عرصه هاي طبيعي در حال تخريب است. نكته قابل توجه آن كه عمده اين تخريب ها توسط دستگاه ها و نهادهاي دولتي و يا وابسته به دولت و ناشي از تصميم گيري اين مراكز است. به عبارت ديگر، تصميمات نادرست و عدم اجراي دقيق و به موقع قوانين عامل اصلي تخريب منابع طبيعي كشور است.دامنه اين تخريب ها تا آن جا كشيده شده كه گاه پارك هاي ملي نظير پارك گلستان و پارك ملي لار و مناطق حفاظت شده و عرصه هاي متعدد منابع طبيعي تخريب مي شود، اما دستگاه هاي متولي در نشست هاي مطبوعاتي و خبري همواره به نقاط قوت عملكرد سازمان اشاره مي كنند.تزلزل در مديريت و تصميم گيري ها و طرح ادغام ادارات كل منابع طبيعي در ادارات كل جهاد كشاورزي استان، از ديگر مشكلات فعلي منابع طبيعي كشور است.
از سوي ديگر با توجه به آن كه هنوز منابع طبيعي و محيط زيست در كشور ما منزلت و جايگاه خاص خود را بازنيافته، نگاه مسئولان به منابع طبيعي، بهره برداري و بهره كشي از عرصه هاي طبيعي است و متأسفانه مديران منابع طبيعي هم در اغلب موارد خواسته يا ناخواسته تن به اين بهره كشي مي دهند. توسعه پارس جنوبي و تخريب خليج زيباي نايبند و در نتيجه نابودي بخشي از جنگل هاي حرا در اين منطقه، تخريب جنگل هاي منحصر به فرد حرا در خور آذيني در هرمزگان به دليل احداث اسكله در قلب اين منطقه جنگلي، تخريب و نابودي 5 تا 8 هزار اصله درخت 500 ساله به خاطر احداث سد سيوند، زمزمه احداث مجتمع پتروشيمي قلب جنگل هاي گلستان، احداث جاده در پارك ملي لار و گلستان، همه ناشي از همين طرز نگاه است.بر اين اساس به نظر مي رسد، تنها زماني هفته منابع طبيعي شأن خود را بازمي يابد كه دستگاه هاي ذي ربط زمينه و بستر لازم را براي ارزيابي عملكرد بيلان كار منابع طبيعي توسط متشكل هاي مردم نهاد و غيردولتي فراهم سازند.
چرا كه متأسفانه آنچه امروز در عرصه منابع طبيعي اتفاق مي افتد با آنچه مسئولان منابع طبيعي اعلام مي كنند بسيار متفاوت است. مهندس نصرتي رئيس جامعه جنگل باني درباره برگزاري هفته منابع طبيعي به همشهري گفت: برگزاري هفته منابع طبيعي به سبك و سياق دو دهه گذشته، تنها صرف هزينه و باري است كه بر خزانه دولت و ملت تحميل مي شود. از همين رو، شايسته است اين هفته منابع طبيعي از حالت صددرصد دولتي خارج شود و اجازه داده شود سازمان هاي غيردولتي و مردمي اين هفته را برگزار كنند؛ به عبارت ديگر، سازمان هاي دولتي زمينه ارزيابي عملكرد خودشان را توسط نهادهاي غيردولتي فراهم سازند تا مشكلات و چالش هاي پيش روي اين نهاد آشكار شود.
|
