دانشگا ه هاي دولتي و خصوصي
در هيچ كجاي دنيا دانشگا ه هاي دولتي و خصوصي – به جز موارد اندك- رشته هاي مشترك ندارند. هنگامي كه دانشگاهي دولتي نمي تواند در رشته اي خاص سرمايه گذاري كند، آن را به دست دانشگاه هاي خصوصي مي سپارد و اين در حالي است كه زمان تاسيس دانشگاه آزاد، مؤسسات دولتي به اندازه نياز جامعه دانشجو پرورش مي دادند و نياز در اين بود كه به رشته هاي خاص و روز جامعه تاكيد شود، در حالي كه رشته هايي مشابه، متقاضيان را به خود جلب كرد! اگر تاسيس مؤسسات عالي متعدد و متفاوت به منظور كاهش اضطراب و ترس از عدم ورود به دانشگاه، كاهش رقابت بر سر دانشگاه سراسري، افزايش سطح علمي عمومي و... باشد، بايد ديد كه به كدام يك از اهداف مربوطه تا به امروز دسترسي يافته ايم.

روزي فكر مي كرديم كه اگر نام دانشگاه هاي متعدد به زبان ها بيافتد، عطش ورود به دانشگاه، به ويژه دانشگاه سراسري كاسته مي شود. اين فكر خيلي زود تحقق پيدا كرد و ما نام هايي چون دانشگاه آزاد، جامع علمي- كاربردي، پيام نور، مجازي و... را ياد گرفتيم و رسيديم تا به امروز؛ حالا مي توانيم نام دانشگاه ها را به ترتيب قوت به زبان آوريم در حالي كه آنچه برايمان در رأس وجود دارد، همچنان دانشگاه سراسري و عطش ورود به آن است!
به كجا رسيديم
تفكر تاسيس دانشگاه هاي مختلف به عقيده ناصر قاسم زاده- استاد دانشگاه و روانشناس- زماني تحقق يافت كه هنوز فرهنگسازي نشده بود. مانند زميني كه براي زراعت آماده نشده باشد، بذرپاشي كرديم و اندك سودي كه اين طرح به دنبال داشت، سهل شدن كسب مدرك بود . حالا به راحتي مي توانيم پس از اعلام نتايج كنكور حتي اگر نمراتمان از آنچه كه بايد، بسيار فاصله داشته باشد، به طرق مختلف كلمه دانشجو را پسوند نام مان كنيم و براي رسيدن به مدرك رويايي مان تلاشي دوباره را آغاز كنيم. دكتر مصطفي اقليما كه سال هاي بسياري را در خارج از كشور به تحصيل پرداخته است، مي گويد: در هيچ كجاي دنيا دانشگا ه هاي دولتي و خصوصي – به جز موارد اندك- رشته هاي مشترك ندارند. هنگامي كه دانشگاهي دولتي نمي تواند در رشته اي خاص سرمايه گذاري كند، آن را به دست دانشگاه هاي خصوصي مي سپارد و اين در حالي است كه زمان تاسيس دانشگاه آزاد، مؤسسات دولتي به اندازه نياز جامعه دانشجو پرورش مي دادند و نياز در اين بود كه به رشته هاي خاص و روز جامعه تاكيد شود، در حالي كه رشته هايي مشابه، متقاضيان را به خود جلب كرد! اگر تاسيس مؤسسات عالي متعدد و متفاوت به منظور كاهش اضطراب و ترس از عدم ورود به دانشگاه، كاهش رقابت بر سر دانشگاه سراسري، افزايش سطح علمي عمومي و... باشد، بايد ديد كه به كدام يك از اهداف مربوطه تا به امروز دسترسي يافته ايم.
دكتر شيري- استاد دانشگاه- معتقد است: آنچه تاكنون اثبات شده در اين است كه ما در كوتاه مدت نمي توانيم استانداردسازي كنيم . وي اضافه مي كند: دانشگاه هاي مختلف في النفسه خوب است. امروز شاهد بازگشايي مراكز عالي در مناطقي هستيم كه تا به حال دانشگاهي نداشته اند. مردم معمولاً مي گويند منطقه محرومي كه نمي تواند نيازهاي اوليه اش را برآورد كند، چرا بايد دانشگاه داشته باشد! به عقيده من، ما دچار تمركزگرايي شده ايم و تمايل داريم همه آنچه كه مي خواهيم، اطرافمان باشد و سريع موضع مي گيريم .
وي معتقد است كه تمامي اعتراض هاي موجود، مختص امروز است. ... در كوتاه مدت اعتراض ها آغاز مي شود، همان طور كه در سال 61 نيز با تاسيس دانشگاه آزاد مخالفت مي شد، اما با سپري شدن زمان، خدمات اين دانشگاه اثبات شد، بنابراين بهتر است به جاي اعتراض و مقاومت در تاسيس مراكز عالي متفاوت به آينده فكر كنيم! دانشگاه آزاد اسلامي به عنوان اولين همراه مؤسسه عالي دولتي و دومين گزينه انتخابي كنكوري ها اگرچه امروز با سطح علمي بالا و استادان برجسته تاثير زيادي در افزايش سطح سواد عمومي ايفا مي كند، اما شهريه هاي سنگين اين دانشگاه به عنوان سدي بلند، راه ورود به آن را مسدود كرده است. در اين شرايط، گزينه هاي ديگر به كمك كساني مي آيند كه مي خواهند از ماراتن كنكور بي نصيب خارج نشوند.
قاسم زاده معتقد است: تا زماني كه عده اي ورود به دانشگاه را به دليل پرستيژ اجتماعي، موفقيت در ازدواج، ترفيع شغل و مقام اجتماعي يا حتي به عنوان سرگرمي مي شمارند و مي خواهند تا تنها به مدرك مربوطه برسند، سطح سواد عمومي با تاسيس دانشگاه هاي معتبر تغييري نخواهد كرد ... اما زماني كه مؤسسات عالي مختلف به عنوان ضميمه اي مجزا در كنار مؤسسه هاي دولتي شكل گرفتند، آمدند تا نقص هاي موجود در نظام آموزشي كشور را بپوشانند و نظامي سازمان داده شده و نيرومند را به وجود آورند. به عنوان مثال هدف از تاسيس دانشگاه جامع علمي- كاربردي اين بود كه در كنار ارائه دروس تئوريك، بخش عملي آن نيز دنبال شود يا پيام نور كه با شيوه آموزشي باز و از راه دور، عمدتاً با توجه به ويژگي هاي اقليمي و جمعيتي مناطق مختلف كشور شكل گرفت، مي خواست براي همه اقشار جامعه، امكان تحصيل را فراهم كند يا دانشگاه هاي مجازي با توجه به دنياي جديد، تشكيل شان اجتناب ناپذير بود. همين طور دانشگاه هايي كه با تاكيد بر مسائل مذهبي سعي بر استحكام بنيان ديني جامعه دارند و... اما در اين ميان تب دو دانشگاه پيام نور و علمي- كاربردي همچنان داغ است.
پيامي از راه دور
... در حقيقت آنچه امروز از دانشگاه پيام نور وجود دارد، پيش ساخته چيزي است كه اغلب در وهله نخست پيدايش هر مركزي با آن دست و پنجه نرم مي كنيم. اين دانشگاه كه به دليل كثرت داوطلب و كمبود امكانات آموزش حضوري تاسيس شد، در 5 رشته تحصيلي فعاليت خود را از سال تحصيلي 68-67 آغاز كرد. اين دانشگاه به عنوان بخشي خصوصي توان مالي براي گسترده ساختن شعبه هاي خود نداشت، لذا در سال 73، طبق دستور وزير فرهنگ و آموزش عالي وقت به واسطه استفاده از محل كمك هاي مردمي و محلي، توسعه دانشگاه مقدور شد، تا به امروز كه در سراسر كشور با 129 مركز و 99 واحد در 10 منطقه ساماندهي شده است... و حالا به راحتي مي توان با انتخاب گزينه اي چون دانشگاه پيام نور، سري در ميان ساير دانشجوها بيرون آورد.
كار چندان سختي نيست. مي توان با در دست داشتن ديپلم نظام قديم يا مدرك پيش دانشگاهي نظام جديد به يكي از شعبه ها مراجعه كرد و... اما تا اينجا هنوز با دانشجو شدن فاصله وجود دارد. دانشپذير دوره هاي فراگير بايد در نيم سال دانشپذيري در آزمون تمامي دروس اختصاصي (تا 8 واحد) و تمامي دروس عمومي (8 واحد) شركت كند و در هيچ درسي نمره كمتر از 10 – كه در مناطق مختلف متغير است- كسب نكند... اما شرايط به همين سادگي نيز پيش نمي رود. در اين شروع تا پايان، دست اندازهاي فراواني وجود دارد كه درصد قابل توجهي از دانشجويان را مجبور به انصراف مي كند.
يكي از متقاضيان اين دانشگاه مي گويد: ... پس از ثبت نام و تهيه كتاب هاي مربوطه در كلاس هاي هفتگي كه اغلب در حد رفع اشكال است، شركت كردم. بعد از آن به دليل ناكافي بودن اطلاعات مجبور شدم علاوه بر شهريه اي كه براي ترم اول پرداخت كرده بودم در كلاس هاي مكمل آزاد كه به صورت عمومي برگزار مي شد، شركت كنم. تمام تلاشم در راستاي ورود به اين دانشگاه بود، اما متاسفانه نتوانستم از عهده دروسي كه بدون استاد و راهنماي مجرب مطالعه كرده بودم، برآيم و حالا صرف هزينه مجدد و اقدام دوباره برايم غيرممكن است... اقليما معتقد است: تاسيس و ادامه فعاليت دانشگاه پيام نور به عنوان دانشگاهي خصوصي- دولتي با نواقص بسياري همراه است . از نظر وي اين دانشگاه تنها در قبال پول، آموزش مي دهد و دانشجويان را در نيمه راه تنها مي گذارد... و اين در حالي است كه دانشجويان ممتاز و برتر اين دانشگاه نيز در كنار مابقي حضور دارند و توانسته اند با مشكلات موجود اين دانشگاه كنار بيايند. با اين وجود امروز كه هزاران دانشجوي بومي و غيربومي با پرداخت هزينه هاي مشخص به هر اميدي – چه كسب علم و يا مدرك- دل به دانشگاهي سپرده اند كه بشود به جاي سپري شدن وقت در را ه هاي طولاني و پرداخت هزينه هاي سنگين، به دانش مطلوب رسيد، مديران چنين مؤسسه اي نيز دم از مشكلات موجود مي زنند.
همان طور كه دكتر علي احمدي- رئيس دانشگاه پيام نور- چندي پيش اعتراض خود را در تخصيص كمترين امكانات دولتي به دانشگاه پيام نور اعلام كرد و گفت: در حال حاضر اين دانشگاه، دو برابر ظرفيت تمامي دانشگاه هاي دولتي وزارت علوم سرويس دهي مي كند و اين در حالي است كه كمترين امكانات دولتي به اين دانشگاه اختصاص مي يابد .
وي سياست هاي در نظر گرفته شده براي توسعه دانشگاه پيام نور در گذشته را ناقص مي داند و مي گويد: بايد با يك سياست جديد اين برنامه ريزي را به بهترين شكل تغيير داد . و همين طور تاكيد غلامرضا كاتب – معاون برنامه ريزي و ارزيابي دانشگاه پيام نور- كه چندي پيش نسبت به كسري بودجه 342 ميليارد توماني دانشگاه هشدار داد. وي گفت: ... در صورت عدم جبران اين كسري بودجه، دانشگاه در سال 1385 با چالش جدي مواجه مي شود . ... بودجه اي كه اين دانشگاه براي داشتنش به دست و پا افتاده است، 192ميليارد تومان در بخش جاري و 58 ميليارد تومان در قسمت پروژه هاي عمراني است ... بودجه اين دانشگاه امسال براي اولين بار در سازمان مديريت و برنامه ريزي بودجه دانشگاهي تنظيم شده است. از نظر كاتب در بخش فرهنگي و همچنين بخش تحقيقات و پژوهش نيز ميزان اعتبارات دانشگاه صفر است... و اين در حالي است كه به دليل شرايط نابسامان در آموزش عالي، شهريه هاي سنگين و... در سال آينده، قطعاً به تعداد متقاضيان اين دانشگاه افزوده مي شود ...، اما مشكلات و نواقص موجود در شعبه هاي حومه تهران و شهرستان ها نيز اشاعه پيدا كرده است تا حدي كه حجت الاسلام حسن ترابي – امام جمعه بروجرد- اعلام كرد: ... در هر شهر، مراكز دانشگاهي به عنوان آبرو، حيثيت و نمادي از فرهنگ آن شهر است، بنابراين مشكلات دانشگاه پيام نور اين واحد بايد مورد رسيدگي قرار گيرد و بروز چنين مشكلاتي ناشي از كوتاهي مسئولان است .
دانشجويان اين واحد به دليل ناكافي بودن مراكز مربوطه، مجبورند كلاس هاي درس شان را در مدارس آموزش و پرورش برگزار كنند و... محمود يعقوبي – معاون استاندار لرستان- در اين رابطه مي گويد: مكان آموزشي دانشگاه پيام نور اين واحد، دور از شأن و منزلت دانشجو است . ... امروز كه 550 هزار دانشجو در 270 مركز آموزش اين دانشگاه تحصيل مي كنند، مي دانند كه در مؤسسه اي عالي به دنبال دانش مي گردند كه نوپاست و با اندك حمايت مالي فعاليت مي كند و تنها آنچه همچنان پابرجا مانده است و آنها را به سوي اين دانشگاه جذب مي كند، معتبر بودن مدرك تحصيلي و همچنين شهريه اندك – در مقايسه با دانشگاه آزاد- است ... و با وجود شرايط فوق مسئولان مربوطه همچنان در تلاش هستند. اين دانشگاه را به خارج از مرزهاي ايران نيز گسترش دهند! به گونه اي كه چندي پيش روابط عمومي اين دانشگاه اعلام كرد: ... در زمان حاضر دانشجوياني از بيش از 40 كشور جهان در مقطع كارشناسي، كارشناسي ارشد و دكتري در مركز بين المللي اين دانشگاه به تحصيل اشتغال دارند ! علاوه بر اين، مسئولان دانشگاه فوق بيان كرده اند كه اگر فرزندان ايرانيان خارج از كشور بخواهند در راستاي حفظ زبان فارسي و ارتقاي سطح تحصيلات تكميلي در رشته هاي اين دانشگاه تحصيل كنند، مركز برون مرزي اين دانشگاه در زمان حاضر آماده پذيرش آنها به صورت دانشجوي نيمه حضوري و در مرحله بعد به صورت دانشجوي مجازي خواهد بود! و ...
علمي يا كاربردي
دانشگاهي كه همچنان نام جذابي برايمان دارد و جامع علمي – كاربردي است كه ويژگي هايش چنين توصيف مي شود. سيستم آموزشي دانشگاه جامع
علمي – كاربردي به گونه اي طراحي شده است كه بخشي از هزينه هاي مربوط به تحصيل در مركز آموزش عالي كشور را به دانشجويان منتقل مي كند.
به همين دليل هيات امناي دانشگاه كه رياست آن با وزير محترم علوم، تحقيقات و فناوري است، براي چهار گروه آزمايشي، صنعت و كشاورزي، هنر و خدمات اجتماعي هر سال شهريه را مصوب و به دانشگاه براي اعلام به مراكز آموزش علمي، كاربردي ابلاغ مي كند.
شهريه تحصيل در دوره هاي بلندمدت مراكز آموزش علمي، براي گروه هاي چهارگانه آموزشي دانشگاه به تربيت ميزان اين شهريه در حال حاضر در دوره كارداني، گروه صنعت 12980000 ريال، در گروه كشاورزي 9200000، در گروه هنر 10620000 و در گروه خدمات اجتماعي 9444000 است. اما ويژگي منحصر به فردي كه اين دانشگاه – پس از تاسيس – به واسطه آن شناخته شد، برگزاري دوره هاي پودماني بود. اين دوره ها نوعي از آموزش هاي منفصل و گام به گام به شمار مي آيند كه فقط در دانشگاه جامع علمي – كاربردي برگزار مي شود و تا مقطع كارداني ادامه مي يابد.
به اين ترتيب دوره پودماني كاربردي از دوره هاي پودماني عمومي، پايه، تخصصي و احيانا كارآموزي تشكيل شده است. واحدهاي درسي در دوره هاي پودمانِي، در بسته هاي آموزشي به نام پودمان جاي گرفته كه هر پودمان منجر به كسب مهارت خاص مي شود و با قرارگرفتن اين مهارت هاي خاص در كنار هم مدرك رسمي كارداني در رشته پودماني كه مورد تاييد وزارت علوم نيز است، صادر مي گردد.
لازم به ذكر است كه مدت تحصيل در دوره هاي پودماني بين 3 تا 6 سال است. اما برخي ويژگيهاي دوره هاي پودماني از طرف اين دانشگاه چنين شرح داده مي شود: گزينش دانشجو بدون توجه به نوع ديپلم و عدم نياز به مدرك پيش دانشگاهي براي دوره هاي كارداني و كارشناسي ناپيوسته، گزينش دانشجو براساس معدل سال آخر دبيرستان و تناسب نوع ديپلم با نوع رشته انتخابي، اعطاي مدارك دوره هاي پودماني همسان با ارزش مدرك دوره هاي بلندمدت از نظر علمي و استخدامي و شهريه هاي مربوط كه براي هر واحد تئوري 1000 ريال و براي هر واحد عملي 15000 ريال است. و اين دانشگاه در نظام كلي سعي در برگزاري يك يا چند رشته به صورت متغير و با توجه به نياز بخش اشتغال فارغ التحصيلان دارد.
به عبارت ديگر تقاضا و بازار مطلوب براي رشته اي خاص سبب توجه مسئولان دانشگاه فوق مي شود. در حقيقت اين مركز سعي دارد با تاكيد بر كاربردي بودن شاخه هاي تحصيلي مختلف را دنبال كند و با ارائه بخشي از دروس 40-57درصد واحدهاي مربوطه را به صورت عملي و كارگاهي برگزار كند. اما فعاليتي كه اين دانشگاه در زمينه افزايش سطح سواد عمومي انجام مي دهد، اختصاص درصدي از ظرفيت هر رشته يا كل ظرفيت آن با شاغلين دستگاه هاي دولتي با توجه به درخواست آنهاست.
اقليما در اين رابطه مي گويد: تاريخچه اين موسسه به تحصيل ضمن خدمت بازمي گردد. زماني كه از طرف اداره اي دولتي، تعدادي از كارمندان علاوه بر كار به تحصيل مشغول مي شوند و به ترفيع و ... مي رسند و اين شرايط باعث افزايش سطح سواد كاركنان دولتي مي شد. از نظر وي تاسيس دانشگاه جامع علمي – كاربردي در سال 1371 به شكلي كه امروز وجود دارد، با فعاليتهاي تكميلي متفاوت باعث تضعيف خدمات دولتي فوق مي شود و اين در حالي است كه هدف اين دانشگاه فراهم آوردن موجباتي بود كه مشاركت سازمانها و دستگاه هاي دولتي و غيردولتي را براي تربيت نيروي انساني متخصص و مورد نياز كشور فراهم كند.
با اين وجود قبل از هر چيز بايد از سدي نه چندان بلند به نام آزمون جامع علمي – كاربردي گذشت. آزموني كه شما را به مدركي رهنمون مي كند كه وابسته به وزارت علوم، تحقيقات و فناوري است و اين مدارك مانند ساير دانشگاه هاي دولتي در سراسر كشور معتبر است و... اما چرا با همه اين توصيف ها، اهداف و برنامه ريزي، اين دانشگاه به نام توليدكننده مدرك در ميان جوان ها شناخته شده است. رسولي – مدرس دانشگاه مي گويد: اهداف سازنده اين دانشگاه بسيار قوي و دقيقا هماني است كه بايد كل نظام عالي منطبق با آن شكل مي گرفت اما گويا امروز راه رفته كج شده است، اهداف معتبر فوق به كمرنگي، پشت سياست هاي ديگري كه كاهش عطش ورود به دانشگاه و مدرك زايي است، گم شده است. شايد با تغيير و چيدمان ساده مديراني مجرب تر به راحتي بتوان به اهداف والاي اين مركز رسيد.

هانيه ورشوچي- كارشناسان و روانشناسان بر اين عقيده اند كه آشفتگي روابط خانوادگي دانش آموزان، عدم امنيت رواني كودك و نوجوان و وجود ديوارهاي عاطفي ميان والدين و فرزندان مهمترين عامل افت تحصيلي است.
والدين هميشه خواهان پيشرفت تحصيلي فرزندشان هستند و با كوچكترين افت تحصيلي نگران حال و آينده فرزندشان مي شوند. وقتي كودك و نوجوان در دوران تحصيل خود به پيش مي رود مشكلات جديدتري براي او بروز مي كند و در اين ميان فقط پدر و ماده با ايجاد امنيت و آسايش خاطر و همچنين برخوردهاي صحيح در زمان مواجهه با افت تحصيلي مي توانند كمك حال محصل شان باشند. نسرين جليلي مدير يك مركز پيش دانشگاهي در اين خصوص مي گويد: عوامل متعددي بر رشد درسي و افت تحصيلي مؤثرند كه عبارتند از خانواده، مدرس دانش آموز و خود دانش آموز.
وي مي افزايد: زماني كه شخص از لحاظ درسي كاهش مي يابد و موقعيتهاي تحصيلي را از دست مي دهد، در واقع با نوعي افت تحصيلي مواجه مي شود. در خيلي از موارد با شنيدن كلمه افت تحصيلي پايين آمدن نمره دانش آموز در ذهن شكل مي گيرد. در حالي كه خروج دانش آموز از چرخه تحصيل را نيز بايد افت تحصيلي به حساب آورد.
وي ديوارهاي عاطفي ميان والدين و فرزندان را يكي از عوامل خانوادگي مؤثر در افت تحصيلي عنوان مي كند و مي گويد: در خانواده هايي كه والدين و فرزندان از عدم ارتباط عاطفي و منطقي برخوردار هستند، در اين صورت فرزندان بي علاقگي و كم توجهي والدين را نسبت به خويش احساس مي كنند و در نتيجه بحران عاطفي شديد و بي انگيزگي در آنها به وجود مي آيد.
مقايسه كردن فرزندان با همديگر از عزت نفس آنها مي كاهد. جليلي مي گويد: والديني كه تلاشهاي فرزندانشان را ناديده مي گيرند و به رشد فردي فرزندانشان اهميت نمي دهند و آنها را با ديگران مقايسه مي كنند در كوتاه مدت انگيزه درس خواندن را از دست مي دهند و دچار افت تحصيلي مي شوند.
زهره قادري كارشناس ارشد روانشناسي باليني، در اين زمينه مي گويد: انگيزه و برنامه ريزي در درس خواندن ركن اساسي است و زماني كه كودك و نوجوان انگيزه لازم را براي انجام هر عملي داشته باشد آن را به درستي انجام مي دهد.
وي مي افزايد: مراجعه اي داشتم كه مادرش ادعا مي كرد كه فرزندش توجه لازمه را به درس ندارد، هر سوالي را كه از دختر مي كردم مادر جواب مي داد، به نوعي ديده مي شد كه دختر تحت سلطه مادر است. در واقع در اين ميان اشكال از دختر نبود، بلكه به دليل تحت اختيار قرار گرفتن دختر توسط مادر، انگيزه و هدف خاصي مربوط به خويش براي درس خواندن نداشت.
اين روانشناس مي افزايد: مشاجرات والدين و آشفتگي روابط خانوادگي دانش آموز را از داشتن تمركز باز مي دارد و باعث پريشاني ذهن آنها مي شود و در واقع كودك و نوجوان در اين ميان فكر و ذهنشان مشغول خانه و خانواده است و از نظر درسي به تدريج دچار افت تحصيلي خواهند شد.
قادري مي افزايد: عده اي از كودكان و نوجوانان به خاطر بازي بيش از اندازه با كامپيوتر انرژي لازمه شان را براي درس خواندن از دست مي دهند و به نوعي دچار عدم تمركز و خستگي مي شوند و در روند پيشرفت تحصيل دچار خلل هستند.
مريم شيران كارشناس ارشد برنامه ريزي آموزشي نيز در خصوص افت تحصيلي مي گويد: يكي از عوامل افت تحصيلي نداشتن روش صحيح براي درس خواندن است. خيلي از دانش آموزان طرز درس خواندن را به طور صحيح نياموخته اند و در ميان درس  حواسشان به اطراف جلب مي شود و كوچكترين موردي آنها را از درس خواندن بازمي دارد. در واقع همه اين عوامل به شرايط درس خواندن و مكان مطالعه بازمي گردد.
وي در خصوص مكان مناسب براي مطالعه مي گويد: مكان مناسب جهت مطالعه در راندمان تحصيلي دانش آموزان نقش عمده اي را ايفا مي كند. تعويض مكان مطالعه باعث حواس پرتي و عدم تمركز مي شود كه با سنگين شدن درس كاهش نمرات را خواهيم داشت كه اين هم نوعي افت تحصيلي است.شيران، خانواده ها را يكي از عوامل مهم در تحصيل فرزندان مي داند و عنوان مي كند: عده اي از والدين دانش آموز را به خود وابسته كرده اند، يعني در هر زمان بدون نياز دانش آموز در كنار او مي باشند. اين دانش آموزان سر كلاس به درس توجه نمي كنند و درس را عميق ياد نمي گيرند، در واقع وابستگي دانش آموز به والدين و عدم توجه در سر كلاس  بي تاثير در افت تحصيلي نيست.
فرهاد رمضان زاده كارشناس روان شناسي و مدير يك مدرسه راهنمايي به عدم جاذبه مدارس اشاره مي كند و مي گويد: مدارس ما جاذبه لازم براي كودكان و نوجوانان را ندارند. وي اشاره مي كند: كودك اول دبستاني اكنون به خاطر يك تعطيلي به شدت خوشحال مي شود. در صورتي كه اول دبستان حجم درسي ندارد كه دانش آموز دوستدار تعطيلي است، بلكه جاذبه مدرسه بايد آنقدر زياد باشد كه كودك خودش خواهان مدرسه رفتن باشد.
وي يادآور مي شود: يكي ديگر از شاخص هاي مهم در تحصيل دانش آموزان دبيران و معلمان هستند. هنگامي كه معلمان با تفكر آزاد و بدون دغدغه بر سر كلاس  حاضر شوند مطمئنا راندمان كلاس بالا خواهد بود. در واقع جامعه ما نياز روزافزون به علم دارد و بايد از كسي كه منتقل كننده اين علم است حمايتهاي شخصيتي، اجتماعي و مالي لازم انجام شود.
ادامه دارد....

يوسف بهمن آبادي- تحقيقات صورت گرفته در زمينه روانشناسي ورزش و يا به تعبيري، ورزش درماني ، حاكي از نتايجي شگرف براي طرفداران ورزش به دست داده است.
امروزه ورزش تنها به جنبه تفريحي و قهرماني محدود نمي شود، چه بسا كه اين مهم، در درمان بسياري از بيماريهاي جسمي و روحي، اثرات غيرقابل انكاري برجاي گذاشته است.
گفت وگوي زير، مصاحبه اي است با دكتر رسولي، فيزيولوژيست ورزش كه در زمينه روانشناسي ورزش، پژوهش هاي ارزشمندي دارد .
آقاي دكتر، در ابتدا به تاثير فعاليت هاي بدني و ورزشي بر نحوه رفتار و پارامترهاي رواني افراد جامعه اشاره كنيد؟
قبل از هر چيز، بايد ببينيم آيا ورزش و فعاليت هاي بدني را مي توانيم به يك معنا تلقي كنيم؟ مثلاً، آيا قهرمان سبك بالاي جهاني كه هفته اي 12 جلسه تمرين مي كند و هر جلسه تمرين بين 2 تا سه ساعت طول مي كشد آيا ورزشكار محسوب مي شود و كسي هم كه دو يا سه جلسه به طور تفريحي فعاليت بدني مي كند ورزشكار خواهد بود؟ در جواب بايد گفت كه نمي توانيم اين دو فرد را در يك مفهوم ورزشكار جمع كنيم.
به عنوان مثال يك فرد كه تحت برنامه هاي پر استرس زير نظم مربيان خاصي و در سنين خاصي (در يك سقف و كف سني خاص) تلاش مي كند تا قهرمان كشور، المپيك، قاره و ... شود مانند يك كشتي گير، واليباليست، بوكسور، فوتباليست و ... در رديف ورزشكار به شمار مي آيد.
اما ما در اينجا براي اين كه بتوانيم ورزش را در جامعه تعريف كنيم، دو گروه فعال و غيرفعال را مطرح مي كنيم؛ به اين معنا كه افرادي كه از نظر بدني فعال هستند در برابر كساني قرار مي گيرند كه فعاليت بدني چنداني ندارند.
تحقيقات روانشناختي و فيزيولوژيك زيادي طي 150-100 سال اخير انجام شده است كه با توجه به تفاوت افراد و گروه هاي سني نظير مردان 60 تا 70 سال فعال و غيرفعال، زنان حامله بين سنين 30-25 سال را با تفكيك فعال و غيرفعال، خانم هايي كه در سنين يائسگي هستند، جوانان، نوجوانان و ... با همين تفكيك فعال و غيرفعال به نتايج قابل توجهي دست يافته اند.
نتايج اثبات شده حاكي است كه افراد فعال در هر گروهي، با هر جنسيتي و با هر سطح سن و سالي از نظر ميزان افسردگي نسبت به افراد غيرفعال از سطح كمتري برخوردارند. يعني افسردگي در افراد غيرفعال بيش از افراد فعال است.
اين كار آماري و تحقيقاتي است ولي ممكن است شما به طور استثنا ببينيد كه اين شخص فعال است و خيلي هم افسرده و يا شخصي را سراغ داشته باشيد كه غيرفعال است اما بسيار شاداب.
وقتي ما ميانگين و نرم اجتماعي را در نظر مي گيريم مي بينيم اينها استثنا هستند و قاعده كلي نشان مي دهد كه به طور معني دار، افراد از نظر افسردگي وضعيت خلقي شان، خيلي بهتر از افراد غيرفعال است.
همچنين از نظر اعتماد به نفس، افراد فعال به دليل اين كه داراي فعاليت هستند، گفت وگو مي كنند، داراي مراوده با ديگران هستند و برخوردهاي بدني دارند و از همه مهمتر، اينها از نظر جسمي به يك وضعيت مناسبي مي رسند، چربي هاي اضافه خود را از دست مي دهند، عضلاتشان قوي تر مي شود، كارايي شان در زندگي به لحاظ فيزيولوژيك بيشتر مي شود، اعتماد به نفس بالاتري هم پيدا مي كنند، چون كه مي دانند مي توانند يك سري كارهايي را درست انجام دهند و توانايي انجام كارها را دارند.
در اين خصوص مطلب مهمتري مطرح مي شود و آن اين كه تصوير ما از خود و يا ذهنيتي كه از خودمان داريم براي افراد فعال و ورزشكار متفاوت از ديگران است. به اين معنا كه ذهنيت مثبت اين افراد فوق العاده بالاتر از افراد غيرفعال نسبت به فعاليت بدني است. به همين ترتيب اگر شما شاخص هاي رواني را بررسي كنيد، تقريباً در همه شاخص هاي رواني به همين نتيجه مي رسيد.
فعاليت بدني مناسب از نظر ما عبارت است از اولاً فعاليت هاي طولاني مدت و هوازي و نه شديد و كوتاه، همچنين متنوع و پرنشاط و حتي المقدور اجتماعي چند نفر با هم. افرادي كه به اين نوع فعاليتها روي مي آورند، اساساً به زيبايي شناسي و زيبايي شناختي اهميت بيشتري مي دهند، يعني پديده هاي اجتماعي، طبيعي، اجتماعي و ... را زيباتر مي بينند. اين افراد، زيبايي گل را بيشتر تشخيص مي دهند،  لطافت موسيقي را بهتر احساس مي كنند و در كل، زيبايي براي آنها محسوس تر است.
اينها نتيجه مطالعاتي است كه در طول دهه هاي مختلف و مداوم توسط روانشناسان و متخصصان تربيت بدني و ورزش صورت گرفته و امروز هم در دنياي علم و نيز در اكثر بيمارستان هاي واقع در كشورهاي پيشرفته، فيزيكال تراپي ورزش درماني، حركت درماني، به عنوان يك درمان آلترناتيو (جايگزين) مطرح است و مورد استفاده قرار مي گيرد.
امروز در بيمارستان ها، حتي توصيه شده است كه بيماران قلبي (نظير سكته قلبي) از همان لحظات اوليه، حركات ورزشي را روي تخت بيمارستان شروع كنند كه اعتقاد بر اين است، بي حركتي نماد مرگ است و حركت، نماد زندگي، پويايي، جوشش. تحقيقي كه خود من پنج سال پيش در بيمارستان توحيد سنندج به مدت 14 ماه راجع به تاثير ورزش بر افرادي كه سكته مغزي كرده بودند – مي دانيد كه اين افراد، نيمي از بدنشان دچار فلج مي شود – انجام دادم به اين نتيجه رسيدم كه ورزش درماني بر بازيافت قدرت عضلاتي در افرادي كه سكته مغزي كرده بودند بسيار مفيد بوده است و اين تحقيق نشان داد كه ما مي توانيم به طور ميانگين از 10 تا 40 درصد در اندام هاي مختلف، قدرت عضلاتي را با ورزش درماني اضافه كنيم، (اين تحقيق، ورزش درماني اندام سالم بر اندام معلول بود).
ادامه دارد...