شماره‌ 1539‏‎ ‎‏‏،‏‎12 May 98 ارديبهشت‌ 1377 ، ‏‎ سه‌شنبه‌ 22‏‎
Front Page
National
International
Across Iran
Metropolitan
Features
Accidents
Life
Letters
Business
Stocks
Gold
Sports
France 98
Religion
Science/Culture
Arts
Environment
Articles
Last Page
عقلانيت‌‏‎ و‏‎ اسلام‌‏‎

معرفت‌‏‎ و‏‎ محبت‌‏‎

عقلانيت‌‏‎ و‏‎ اسلام‌‏‎


شناخت‌ ، ‏‎ برجسته‌‏‎ سرچشمه‌‏‎ دو‏‎ حكم‌‏‎ در‏‎ نقل‌‏‎ و‏‎ عقل‌‏‎:‎جستارگشايي‌‏‎
بشري‌‏‎ شناخت‌‏‎ آوردگاه‌‏‎ آشتي‌ناپذير‏‎ همالان‌‏‎ دين‌ ، ‏‎ تاريخ‌‏‎ در‏‎
ما‏‎ به‌‏‎ دو‏‎ هر‏‎ از‏‎ ويژه‌اي‌‏‎ رويكرد‏‎ اسلام‌‏‎ آيين‌‏‎ ولي‌‏‎ بوده‌اند‏‎
قدس‌‏‎ در‏‎ ريشه‌‏‎ وحي‌‏‎ و‏‎ نقل‌‏‎ جهان‌بيني‌اسلامي‌‏‎ در‏‎مي‌نماياند‏‎
خود‏‎ از‏‎ جزيي‌نگرانساني‌‏‎ عقل‌‏‎ و‏‎ دارد‏‎ ايزدي‌‏‎ كلي‌‏‎ وعقل‌‏‎ وجود‏‎
بر‏‎ ديگر ، ‏‎ جانداران‌‏‎ بر‏‎ او‏‎ مايه‌برتري‌‏‎ و‏‎ انساني‌‏‎ ويژگي‌‏‎
بنياد ، ‏‎ براين‌‏‎.‎است‌‏‎ يافته‌‏‎ استواري‌‏‎ و‏‎ شكل‌‏‎ كلي‌‏‎ بنيان‌خرد‏‎
جهت‌‏‎ در‏‎ همسو‏‎ و‏‎ هميار‏‎ بلكه‌‏‎ نبوده‌ ، ‏‎ همستيز‏‎ (نقل‌‏‎ و‏‎ عقل‌‏‎)
.راستين‌هستند‏‎ يزدان‌شناسي‌‏‎ و‏‎ برين‌‏‎ به‌هستي‌شناسي‌‏‎ رسيدن‌‏‎
در‏‎ را‏‎ اسلامي‌‏‎ نويسنده‌ديدگاه‌‏‎ مي‌آيد ، ‏‎ پي‌‏‎ از‏‎ كه‌‏‎ جستاري‌‏‎ در‏‎
شناخت‌‏‎ در‏‎ آنها‏‎ دوسويه‌‏‎ كاركرد‏‎ و‏‎ ونقل‌‏‎ جايگاه‌عقل‌‏‎ بيان‌‏‎
.است‌‏‎ پژوهيده‌‏‎ خداوند‏‎ و‏‎ دين‌‏‎
معارف‌‏‎ سرويس‌‏‎

نهج‌الاسلام‌‏‎:‎ماخذ‏‎
المصري‌‏‎ محمود‏‎ عبدالوهاب‏‎:‎نويسنده‌‏‎
صباغيان‌‏‎ علي‌‏‎:مترجم‌‏‎
منسجم‌‏‎ تحقق‌اهداف‌‏‎ در‏‎ كه‌سعي‌‏‎ زماني‌‏‎ را‏‎ جامعه‌‏‎ و‏‎ فرد‏‎
موردنظر‏‎ اهداف‌‏‎ با‏‎ هماهنگ‌‏‎ و‏‎ وسايل‌مناسب‏‎ به‌كارگيري‌‏‎ ازطريق‌‏‎
كردن‌‏‎ عملي‌‏‎ جهت‌‏‎ به‌‏‎ و‏‎ مي‌كنند ، ‏‎ عقلانيت‌‏‎ به‌‏‎ توصيف‌‏‎ (‎‏‏1‏‎)دارند‏‎
استفاده‌قرار‏‎ مورد‏‎ را‏‎ يعني‌عقل‌‏‎ معيني‌‏‎ وسيله‌‏‎ بايد‏‎ عقلانيت‌‏‎
.داد‏‎
به‌‏‎ انسان‌‏‎ رفتار‏‎ براي‌توجيه‌‏‎ را‏‎ عقل‌‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ شيوه‌اي‌‏‎ عقلانيت‌‏‎
به‌غيراز‏‎ رويدادها‏‎ علت‌‏‎ بيان‌‏‎ كه‌‏‎) باسحر‏‎ و‏‎ مي‌گيرد‏‎ كار‏‎
معتقدات‌‏‎ رسوبات‌‏‎ كه‌‏‎)‎ خرافه‌‏‎ و‏‎ (‎‏‏2‏‎)(است‌‏‎ آن‌‏‎ طبيعي‌‏‎ اسباب‏‎
موجود‏‎ ديني‌‏‎ معتقدات‌‏‎ در‏‎ آنها‏‎ بر‏‎ مدركي‌دال‌‏‎ و‏‎ است‌‏‎ كهن‌‏‎ ديني‌‏‎
و‏‎ انفعالات‌‏‎ كه‌منشاء‏‎) عاطفه‌‏‎ و‏‎ (‎‏‏3‏‎)(‎ندارد‏‎ وجود‏‎ امور‏‎ ياحقايق‌‏‎
عقلانيت‌‏‎ خلاصه‌‏‎ به‌طور‏‎ و‏‎ است‌‏‎ متناقض‌‏‎(‎‏‏4‏‎)(است‌‏‎ عقل‌‏‎ مقابل‌‏‎
به‌‏‎ درست‌‏‎:عقلانيت‌يعني‌‏‎ صحيح‌تر‏‎ به‌طور‏‎ و‏‎ عقل‌‏‎ يعني‌به‌كارگيري‌‏‎
.عقل‌‏‎ كارگرفتن‌‏‎
و‏‎ ماهيت‌‏‎ همچون‌‏‎ مختلفي‌‏‎ موضوعات‌‏‎ بررسي‌‏‎ ضمن‌‏‎ مقاله‌‏‎ اين‌‏‎ در‏‎
عالي‌‏‎ مقاصد‏‎ از‏‎ عقل‌‏‎ حفظ‏‎ كه‌‏‎ خواهدشد‏‎ داده‌‏‎ عقل‌نشان‌‏‎ ضرورت‌‏‎
در‏‎.‎مي‌باشد‏‎ فريضه‌اسلامي‌‏‎ يك‌‏‎ نيز‏‎ عقل‌‏‎ به‌كارگيري‌‏‎ و‏‎ است‌‏‎ دين‌‏‎
و‏‎ مي‌شود‏‎ روشن‌‏‎ آن‌‏‎ توانايي‌‏‎ حدود‏‎ و‏‎ عقل‌‏‎ صلاحيتهاي‌‏‎ مقاله‌‏‎ ادامه‌‏‎
مجرم‌‏‎ به‌‏‎ -اخلاق‌‏‎ غياب‏‎ در‏‎ -چگونه‌‏‎ عقل‌‏‎ كه‌‏‎ خواهدشد‏‎ داده‌‏‎ توضيح‌‏‎
نقل‌‏‎ و‏‎ عقل‌‏‎ تكامل‌‏‎ كه‌‏‎ خواهدشد‏‎ بيان‌‏‎ همچنين‌‏‎.‎مي‌شود‏‎ تبديل‌‏‎
مستشرق‌‏‎ يك‌‏‎ شهادت‌‏‎ بيان‌‏‎ با‏‎ پايان‌‏‎ در‏‎ و‏‎ است‌ ، ‏‎ ممكن‌‏‎ و‏‎ ضروري‌‏‎
بزرگ‌‏‎ يك‌انديشمند‏‎ دعوت‌‏‎ همچنين‌‏‎ و‏‎ اسلام‌‏‎ در‏‎ عقل‌‏‎ درباره‌جايگاه‌‏‎
.خواهديافت‌‏‎ خاتمه‌‏‎ بحث‌‏‎ ازعقل‌ ، ‏‎ استفاده‌‏‎ براي‌‏‎ عرب‏‎

چيست‌؟‏‎ عقل‌‏‎ -‎‏‏1‏‎
از‏‎ را‏‎ عقل‌دارنده‌اش‌‏‎ مي‌شود‏‎ گفته‌‏‎.‎:‎لغوي‌‏‎ نظر‏‎ از‏‎ عقل‌‏‎.
عقل‌‏‎ معني‌‏‎ اين‌‏‎ به‌‏‎ و‏‎ زشت‌بازمي‌دارد‏‎ عمل‌‏‎ به‌‏‎ شدن‌‏‎ وارد‏‎
معني‌‏‎ به‌‏‎ عقل‌‏‎ مي‌شود‏‎ گفته‌‏‎ همچنين‌‏‎ و‏‎ است‌‏‎ بستن‌‏‎ و‏‎ بازداشتن‌‏‎
وقتي‌‏‎ مثلا‏‎هست‌‏‎ نيز‏‎ داشتن‌‏‎ نگاه‌‏‎ و‏‎ كردن‌‏‎ حفظ‏‎ و‏‎ كردن‌‏‎ محدود‏‎
حفظ‏‎ يعني‌‏‎ مي‌شوداعقل‌‏‎ گفته‌‏‎ تو‏‎ به‌‏‎ آنچه‌‏‎:مي‌شود‏‎ گفته‌‏‎ كسي‌‏‎ به‌‏‎
(‎‏‏5‏‎).نكني‌‏‎ فراموش‌‏‎ تا‏‎ كن‌‏‎
تشريح‌‏‎ علم‌‏‎ دانشمندان‌‏‎ از‏‎ يكي‌‏‎.‎:فيزيولوژي‌‏‎ ازنظر‏‎ عقل‌‏‎.‎
كه‌‏‎ دارد‏‎ چيزي‌‏‎ خود‏‎ گوش‌‏‎ دو‏‎ بين‌‏‎ در‏‎ انسان‌‏‎ هر‏‎:است‌‏‎ گفته‌‏‎
گرم‌‏‎ اين‌ 1400‏‎است‌‏‎ ميليارددلار‏‎ سه‌‏‎ قيمت‌‏‎ با‏‎ رايانه‌‏‎ يك‌‏‎ معادل‌‏‎
بسيار‏‎ درعين‌حال‌‏‎ و‏‎ ساده‌‏‎ دستگاهي‌‏‎ الكتروشيميايي‌‏‎ ماده‌‏‎
عنصر‏‎ ميليارد‏‎ شامل‌ 10تا 100‏‎ انسان‌‏‎ مغز‏‎.‎است‌‏‎ پيچيده‌اي‌‏‎
سيكل‌‏‎ معدل‌ 10‏‎ با‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ عصبي‌‏‎ سلولهاي‌‏‎ به‌‏‎ موسوم‌‏‎ منطقي‌‏‎
دربردارنده‌ 50‏‎ و‏‎ مي‌كند‏‎ كار‏‎ (‎لحظه‌‏‎ هر‏‎ در‏‎ دور‏‎ يعني‌ 10‏‎)‎
به‌هم‌‏‎ افكار‏‎ هزار‏‎ صدها‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ گيرنده‌‏‎ دستگاه‌‏‎ ميليارد‏‎
بر‏‎ انسان‌‏‎ قدرت‌عقل‌‏‎.‎مي‌كند‏‎ دريافت‌‏‎ را‏‎ سلولها‏‎ ساير‏‎ از‏‎ پيوسته‌‏‎
زندگي‌‏‎ درطول‌‏‎ تا‏‎ كرده‌‏‎ راقادر‏‎ موجود‏‎ اين‌‏‎ معلومات‌‏‎ حفظ‏‎
بر‏‎ و‏‎ كند‏‎ خودثبت‌‏‎ در‏‎ را‏‎ معلومات‌‏‎ و‏‎ معارف‌‏‎ از‏‎ ميلياردهامورد‏‎
(‎‏‏6‏‎).گيرد‏‎ پيشي‌‏‎ ساخت‌انسان‌‏‎ رايانه‌هاي‌‏‎ بزرگترين‌‏‎
در‏‎ فارابي‌‏‎ ابونصرمحمد‏‎ فيلسوف‌‏‎.:اصطلاحي‌‏‎ ازنظر‏‎ عقل‌‏‎.‎
عقل‌‏‎ براي‌‏‎ زير‏‎ به‌شرح‌‏‎ معني‌‏‎ شش‌‏‎ عقل‌‏‎ معاني‌‏‎ درباره‌‏‎ خود‏‎ رساله‌‏‎
:مي‌كند‏‎ ارائه‌‏‎
كس‌‏‎ فلان‌‏‎ مي‌گويند‏‎ مردم‌‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ معنايي‌‏‎ همان‌‏‎ اول‌‏‎ معني‌‏‎ -‎اول‌‏‎
نزد‏‎ دين‌‏‎ و‏‎ است‌‏‎ دين‌‏‎ محتاج‌‏‎ عاقل‌‏‎ مي‌گويند‏‎ و‏‎ مي‌باشد‏‎ عاقل‌‏‎
آنها‏‎ منظور‏‎.‎فضيلت‌است‌‏‎ مي‌كنند‏‎ فكر‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ چيزي‌‏‎ آن‌‏‎ آنها ، ‏‎
آنچه‌‏‎ استنباط‏‎ او‏‎ زيرا‏‎ باشد‏‎ خوبي‌‏‎ كه‌فاضل‌‏‎ است‌‏‎ كسي‌‏‎ عاقل‌‏‎ از‏‎
بايد‏‎ شر‏‎ از‏‎ راكه‌‏‎ آنچه‌‏‎ يا‏‎ شود‏‎ رعايت‌‏‎ بايد‏‎ خير‏‎ از‏‎ راكه‌‏‎
وجود‏‎.‎مي‌دهد‏‎ قرار‏‎ توجه‌‏‎ مورد‏‎ وبينش‌‏‎ نگرش‌‏‎ با‏‎ شود ، ‏‎ اجتناب‏‎
انجام‌‏‎ بايد‏‎ و‏‎ خيراست‌‏‎ حقيقت‌‏‎ در‏‎ آنچه‌‏‎ استنباط‏‎ در‏‎ بينش‌‏‎ نگرش‌و‏‎
شودعين‌‏‎ اجتناب‏‎ آن‌‏‎ از‏‎ بايد‏‎ و‏‎ است‌‏‎ شر‏‎ استنباطآنچه‌‏‎ در‏‎ و‏‎ شود‏‎
درنظر‏‎ عقل‌‏‎ از‏‎ ارسطو‏‎ كلي‌كه‌‏‎ معني‌‏‎ با‏‎ را‏‎ گروه‌‏‎ اين‌‏‎.است‌‏‎ تعقل‌‏‎
.عاقل‌مي‌نامند‏‎ دارد‏‎
امري‌‏‎ درباره‌‏‎ آنها‏‎.است‌‏‎ متكلمين‌‏‎ زبان‌‏‎ ورد‏‎ كه‌‏‎ عقلي‌‏‎ -‎دوم‌‏‎
يا‏‎ واجب‏‎ را‏‎ آن‌‏‎ عقل‌‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ آن‌چيزهايي‌‏‎ از‏‎ اين‌‏‎:مي‌گويند‏‎
.مي‌كند‏‎ رد‏‎ مي‌پذيرديا‏‎ را‏‎ آن‌‏‎ عقل‌‏‎ كه‌‏‎ اين‌‏‎ يا‏‎ و‏‎ كرده‌‏‎ نفي‌‏‎
امر‏‎ ابتداي‌‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ چيزي‌‏‎ عقلي‌آن‌‏‎ و‏‎ عقل‌‏‎ از‏‎ آنها‏‎ منظور‏‎
يا‏‎ همه‌‏‎ بين‌‏‎ نظرمشترك‌‏‎ اولين‌‏‎ پس‌‏‎.‎است‌‏‎ مشهور‏‎ و‏‎ همه‌معروف‌‏‎ بين‌‏‎
.عقل‌مي‌نامند‏‎ را‏‎ اكثريت‌‏‎
او‏‎ منظور‏‎:‎مي‌كند‏‎ ذكر‏‎ برهان‌‏‎ كتاب‏‎ در‏‎ ارسطو‏‎ كه‌‏‎ چيزي‌‏‎ آن‌‏‎ -سوم‌‏‎
به‌‏‎ يقين‌‏‎ انسان‌‏‎ براي‌‏‎ آن‌‏‎ ازطريق‌‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ فطري‌‏‎ نيروي‌‏‎ عقل‌‏‎ از‏‎
به‌‏‎ كه‌‏‎ اين‌‏‎ بدون‌‏‎ هم‌‏‎ آن‌‏‎ مي‌شود ، ‏‎ حاصل‌‏‎ ضروري‌‏‎ صادقه‌‏‎ كلي‌‏‎ مقدمات‌‏‎
طبيعي‌‏‎ و‏‎ فطري‌‏‎ به‌طور‏‎ بلكه‌‏‎ باشد‏‎ نياز‏‎ انديشه‌‏‎ و‏‎ تفكر‏‎ يا‏‎ قياس‌‏‎
از‏‎ يقين‌‏‎ اين‌‏‎ نمي‌كند‏‎ احساس‌‏‎ كه‌‏‎ به‌طوري‌‏‎ كودكي‌‏‎ دوران‌‏‎ از‏‎ يا‏‎
.است‌‏‎ شده‌‏‎ حاصل‌‏‎ چگونه‌‏‎ و‏‎ كجا‏‎
و‏‎:مي‌كند‏‎ ذكر‏‎ كتاباخلاق‌‏‎ ششم‌‏‎ مقاله‌‏‎ در‏‎ ارسطو‏‎ آنچه‌‏‎ -‎چهارم‌‏‎
شدن‌‏‎ عادي‌‏‎ با‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ نفس‌‏‎ از‏‎ جزيي‌‏‎ است‌كه‌‏‎ تجربي‌‏‎ عقل‌‏‎ آن‌‏‎
عملي‌‏‎ عقل‌‏‎ همان‌‏‎ آن‌‏‎ و‏‎ مي‌شود‏‎ حاصل‌‏‎ طولاني‌‏‎ تجربه‌‏‎ بعداز‏‎ امر‏‎
.است‌‏‎
بر‏‎ و‏‎ مي‌كند‏‎ ذكر‏‎ كتابنفس‌‏‎ در‏‎ ارسطو‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ چيزي‌‏‎ آن‌‏‎ -پنجم‌‏‎
و‏‎ مستفاد‏‎ عقل‌‏‎ بالفعل‌ ، ‏‎ عقل‌‏‎ بالقوه‌ ، ‏‎ عقل‌‏‎.‎است‌‏‎ نوع‌‏‎ چهار‏‎
.فعال‌‏‎ عقل‌‏‎
آن‌‏‎ و‏‎ مي‌كند‏‎ مابعدالطبيعه‌بيان‌‏‎ كتاب‏‎ در‏‎ ارسطو‏‎ آنچه‌‏‎ -ششم‌‏‎
(‎‏‏7‏‎).است‌‏‎ مفارق‌‏‎ عقل‌‏‎
عقل‌‏‎ از‏‎ شده‌‏‎ تعريفهاي‌ارائه‌‏‎:‎است‌‏‎ گفته‌‏‎ مراد‏‎ سعيد‏‎ دكتر‏‎
برخي‌‏‎ يكديگر‏‎ با‏‎ يا‏‎ و‏‎ باشد‏‎ تفاوت‌داشته‌‏‎ هم‌‏‎ با‏‎ هرچند‏‎
يك‌‏‎ در‏‎ هم‌‏‎ با‏‎ همگي‌‏‎ اما‏‎ باشد‏‎ داشته‌‏‎ اشتراكها‏‎ يا‏‎ و‏‎ تفاوتها‏‎
به‌عنوان‌‏‎ عقل‌‏‎ تلقي‌‏‎ آن‌‏‎ و‏‎ مي‌كند‏‎ پيدا‏‎ تلاقي‌‏‎ مشترك‌ ، ‏‎ خلاق‌‏‎ نقطه‌‏‎
ملكه‌‏‎ و‏‎ ارزيابي‌ ، ‏‎ و‏‎ تفكر‏‎ مركز‏‎ تجريد ، ‏‎ قدرت‌‏‎ معرفت‌ ، ‏‎ حامل‌‏‎
به‌عنوان‌‏‎ وصفش‌‏‎ با‏‎ انسان‌‏‎ نوعي‌‏‎ برتري‌‏‎ باعث‌‏‎ كه‌‏‎ متعالي‌اي‌‏‎
(‎‏‏8‏‎).است‌‏‎ شده‌ ، ‏‎ (‎Homo Sapiens) متفكر‏‎ موجودي‌‏‎
به‌ميان‌‏‎ سخن‌‏‎ عربي‌‏‎ ازعقل‌‏‎ دوران‌‏‎ اين‌‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ هنگامي‌‏‎ و‏‎
زبان‌‏‎ به‌‏‎ و‏‎) فكر‏‎ و‏‎ انديشه‌‏‎ توليد‏‎ ابزار‏‎ منظورشان‌‏‎.‎مي‌آورند‏‎
زبان‌‏‎ به‌‏‎ و‏‎)انديشه‌‏‎ و‏‎ فكر‏‎ خود‏‎ يا‏‎ و‏‎ (مدركه‌‏‎ قوه‌‏‎:‎فلاسفه‌قديم‌‏‎
اين‌‏‎ در‏‎ عقل‌‏‎ از‏‎ ما‏‎ منظور‏‎.‎مي‌باشد‏‎(‎‏‏9‏‎)‎(‎معقولات‌‏‎ قديم‌‏‎ فلاسفه‌‏‎
.است‌‏‎ انديشه‌‏‎ و‏‎ فكر‏‎ توليد‏‎ بحث‌ابزار‏‎

عقل‌‏‎ ضرورت‌‏‎ -‎‎‏‏2‏‎
انسان‌‏‎ تفاوت‌‏‎ موجب‏‎ خصايص‌‏‎ ازجمله‌‏‎ كه‌‏‎ شده‌‏‎ ثابت‌‏‎ تاكنون‌ ، ‏‎ دستكم‌‏‎
عده‌اي‌‏‎ چنانچه‌‏‎.‎است‌‏‎ عقل‌‏‎ وجود‏‎ هستي‌ ، ‏‎ در‏‎ موجودات‌‏‎ ساير‏‎ از‏‎
زنده‌‏‎ مخلوقات‌‏‎ برخي‌‏‎ نظر‏‎ در‏‎ عقل‌‏‎ كاركردهاي‌‏‎ برخي‌‏‎ به‌وجود‏‎ مدعي‌‏‎
نمي‌تواند‏‎ هيچ‌كس‌‏‎ بازهم‌‏‎ شوند‏‎ الكترونيكي‌‏‎ بعضي‌روبوتهاي‌‏‎ يا‏‎
موجود‏‎ هر‏‎ وعقل‌‏‎ انسان‌‏‎ عقل‌‏‎ بين‌‏‎ تفاوت‌‏‎ درجه‌‏‎ منكر‏‎ حداقل‌‏‎
كه‌‏‎ است‌‏‎ زياد‏‎ حد‏‎ آن‌‏‎ تا‏‎ عقل‌‏‎ دو‏‎ اين‌‏‎ بين‌‏‎ تفاوت‌‏‎.بشود‏‎ ديگر‏‎
بيهوده‌‏‎ و‏‎ عبث‌‏‎ كار‏‎ آنها‏‎ بين‌‏‎ معني‌دار‏‎ مقايسه‌‏‎ هرگونه‌‏‎ اجراي‌‏‎
.است‌‏‎
امانت‌‏‎ يعني‌‏‎) امانت‌‏‎ خداوندبزرگ‌ ، ‏‎ هستي‌ ، ‏‎ آفرينش‌‏‎ ابتداي‌‏‎ از‏‎
و‏‎ زمين‌‏‎ و‏‎ آسمانها‏‎ بر‏‎ را‏‎ (‎اختيار‏‎ آزادي‌‏‎ آزادو‏‎ اراده‌‏‎
ترس‌‏‎ از‏‎ و‏‎ زدند‏‎ سرباز‏‎ آن‌‏‎ تحمل‌‏‎ از‏‎ آنها‏‎ اما‏‎ داشت‌‏‎ عرضه‌‏‎ كوهها‏‎
اين‌‏‎ بار‏‎ انسان‌‏‎ اما‏‎ كردند ، ‏‎ پرهيز‏‎ پذيرشش‌‏‎ از‏‎ آن‌ ، ‏‎ مسئوليت‌‏‎
مخلوقات‌‏‎ ساير‏‎ نه‌‏‎ و‏‎ بود‏‎ انسان‌‏‎ تنها‏‎.‎گرفت‌‏‎ دوش‌‏‎ بر‏‎ را‏‎ امانت‌‏‎
تبعات‌‏‎ و‏‎ پيامدها‏‎ تحمل‌‏‎ و‏‎ اختياري‌‏‎ امانت‌آزادي‌‏‎ تحمل‌‏‎ به‌‏‎ كه‌‏‎
(‎‏‏10‏‎).داد‏‎ رضايت‌‏‎ آن‌‏‎
آن‌‏‎ به‌كارگيري‌‏‎ وسيله‌اي‌براي‌‏‎ نيازمند‏‎ انسان‌‏‎ شرايطي‌‏‎ چنين‌‏‎ در‏‎
بهترين‌بديل‌‏‎ انتخاب‏‎ يعني‌‏‎ بود‏‎ وانتخاب‏‎ اختيار‏‎ حالت‌‏‎ در‏‎
بزرگ‌‏‎ خداوند‏‎ راستا‏‎ درهمين‌‏‎.موجود‏‎ رفتاري‌‏‎ بديل‌هاي‌‏‎ ازبين‌‏‎
انسان‌‏‎ مختص‌‏‎ تنها‏‎ را‏‎ بخشش‌‏‎ اين‌‏‎ و‏‎ بخشيد‏‎ انسان‌‏‎ به‌‏‎ را‏‎ عقل‌‏‎
امانت‌‏‎ حمل‌‏‎ به‌‏‎ رضايت‌‏‎ انسان‌‏‎ به‌‏‎ تنها‏‎ مخلوقات‌‏‎ ازبين‌‏‎ زيرا‏‎ كرد‏‎
نيازي‌‏‎ غيرمختارنيز‏‎ اين‌مخلوقات‌‏‎ از‏‎ غير‏‎.‎داده‌بود‏‎ اختيار‏‎
.نداشتند‏‎ عقل‌‏‎ به‌‏‎
بزرگ‌‏‎ بخشش‌‏‎ اين‌‏‎ دستيابي‌به‌‏‎ شايسته‌‏‎ انسان‌‏‎ تنها‏‎ بنابراين‌‏‎
استقراء‏‎ تركيب ، ‏‎ و‏‎ تحليل‌‏‎ به‌‏‎ قادر‏‎ عقل‌‏‎بود‏‎ عقل‌‏‎ يعني‌‏‎ الهي‌‏‎
لازم‌‏‎ وظايف‌‏‎ و‏‎ تمامي‌اقدامات‌‏‎ و‏‎ روابط‏‎ اكتشاف‌‏‎ واستنتاج‌ ، ‏‎
عملي‌‏‎ يعني‌‏‎ صدوراحكام‌ ، ‏‎ و‏‎ اجراي‌ارزيابيها‏‎ براي‌‏‎ ديگر‏‎
.موجوداست‌‏‎ بديلهاي‌‏‎ بين‌‏‎ كردن‌انتخاب‏‎
دين‌‏‎ مقاصد‏‎ و‏‎ عقل‌‏‎ -‎‏‏3‏‎
براي‌‏‎ آسماني‌‏‎ تمامي‌اديان‌‏‎ كه‌‏‎ معتقدند‏‎ دين‌‏‎ اصول‌‏‎ دانشمندان‌‏‎
دنيوي‌‏‎ سعادت‌‏‎ تحقق‌‏‎ يعني‌‏‎ آخرت‌ ، ‏‎ و‏‎ دردنيا‏‎ مردم‌‏‎ مصالح‌‏‎ تحقق‌‏‎
اين‌‏‎.‎آمده‌اند‏‎ مقصدبزرگ‌‏‎ يا‏‎ امر‏‎ پنج‌‏‎ حفظ‏‎ ازطريق‌‏‎ اخروي‌‏‎ و‏‎
اتفاق‌‏‎ آن‌‏‎ بر‏‎ دين‌‏‎ اصول‌‏‎ علماي‌‏‎ اكثر‏‎ به‌طوري‌كه‌‏‎ موضوع‌‏‎ پنج‌‏‎
و‏‎ نسل‌‏‎ عقل‌ ، ‏‎ جان‌ ، ‏‎ دين‌ ، ‏‎:عبارتنداز‏‎ اهميت‌‏‎ به‌ترتيب‏‎ دارند‏‎
(‎‏‏11‏‎).مال‌‏‎
در‏‎ عقل‌‏‎ زياد‏‎ اهميت‌‏‎ وهبته‌الزحيلي‌به‌دليل‌‏‎ دكتر‏‎ به‌قول‌‏‎
كه‌‏‎ است‌‏‎ زندگي‌‏‎ در‏‎ او‏‎ رفتارهاي‌‏‎ تصحيح‌‏‎ و‏‎ انسان‌‏‎ راهنمايي‌‏‎
:داده‌اند‏‎ جدي‌قرار‏‎ توجه‌‏‎ مورد‏‎ را‏‎ آن‌‏‎ جهت‌‏‎ دو‏‎ از‏‎ الهي‌‏‎ اديان‌‏‎
.آن‌‏‎ بر‏‎ محافظت‌‏‎ جهت‌‏‎ از‏‎ ديگري‌‏‎ و‏‎ ايجادآن‌‏‎ و‏‎ تحقق‌‏‎ ازجهت‌‏‎ يكي‌‏‎
و‏‎ بوده‌‏‎ انسان‌‏‎ الهي‌براي‌‏‎ بخشش‌‏‎ يك‌‏‎ به‌صورت‌‏‎ عقل‌‏‎ ايجاد‏‎ تحقق‌و‏‎
وتقدير‏‎ سپاسگزاري‌‏‎ موجب‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ بزرگي‌‏‎ به‌مثابه‌نعمت‌‏‎ او‏‎ براي‌‏‎
از‏‎ انسان‌‏‎ كردن‌‏‎ منع‌‏‎ ازطريق‌‏‎ نيز‏‎ عقل‌‏‎ بر‏‎ محافظت‌‏‎.‎مي‌باشد‏‎
سايرمسكرات‌‏‎ و‏‎ خمر‏‎ همچون‌‏‎ است‌‏‎ زيانبار‏‎ عقل‌‏‎ براي‌‏‎ آنچه‌‏‎ خوردن‌‏‎
صورت‌‏‎ ترياك‌‏‎ و‏‎ حشيش‌‏‎ مخدرهمچون‌‏‎ مواد‏‎ استعمال‌‏‎ از‏‎ منع‌‏‎ و‏‎
زمينه‌‏‎ اين‌‏‎ عقل‌در‏‎ در‏‎ محافظت‌‏‎ به‌‏‎ توجه‌‏‎ اين‌‏‎ (‎‏‏12‏‎).‎گرفته‌است‌‏‎
در‏‎ شرعي‌‏‎ حدود‏‎ كه‌‏‎ كساني‌‏‎ براي‌‏‎ وحتي‌‏‎ نكرده‌‏‎ اكتفا‏‎ منع‌‏‎ به‌‏‎ تنها‏‎
.است‌‏‎ شده‌‏‎ درنظرگرفته‌‏‎ كيفرهايي‌‏‎ ننهند ، ‏‎ گردن‌‏‎ را‏‎ اين‌مورد‏‎

ستون‌‏‎ كه‌عقل‌‏‎ معتقدند‏‎ دين‌‏‎ اسلامي‌علماي‌‏‎ فريضه‌‏‎ عقلانيت‌‏‎ -‎‎‏‏4‏‎
خواستار‏‎ كه‌‏‎ مي‌باشد‏‎ الهي‌‏‎ پيام‌‏‎ تكليف‌‏‎ زيرا‏‎ است‌‏‎ تكليف‌‏‎ پايه‌‏‎ و‏‎
مستحب ، ‏‎ واجب ، ‏‎ يعني‌‏‎ تكليفي‌‏‎ به‌احكام‌‏‎ بندگان‌‏‎ پاي‌بندي‌‏‎
مگر‏‎ نمي‌كند‏‎ رادرك‌‏‎ الهي‌‏‎ پيام‌‏‎ اين‌‏‎ و‏‎ است‌‏‎ مباح‌‏‎ و‏‎ حرام‌ ، مكروه‌‏‎
(‎‏‏13‏‎).نمايد‏‎ درك‌‏‎ را‏‎ آن‌‏‎ معناي‌‏‎ و‏‎ انديشه‌كند‏‎ و‏‎ تعقل‌‏‎ كه‌‏‎ كسي‌‏‎

رفع‌‏‎ مجنون‌‏‎ وافراد‏‎ (غيربالغ‌‏‎) بچه‌هاي‌‏‎ از‏‎ دليل‌‏‎ همين‌‏‎ به‌‏‎
الهي‌‏‎ پيام‌‏‎ نيز‏‎ كريم‌‏‎ قرآن‌‏‎.‎است‌‏‎ مسئوليت‌شده‌‏‎ رفع‌‏‎ و‏‎ تكليف‌‏‎
به‌‏‎ دعوت‌‏‎ و‏‎ عقل‌‏‎ به‌كارگيري‌‏‎ بر‏‎ تاكيد‏‎ سرشاراز‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎
تاكيد‏‎.‎عقل‌مي‌باشد‏‎ به‌كاربرد‏‎ آمر‏‎ حتي‌‏‎ و‏‎ آن‌‏‎ از‏‎ استفاده‌‏‎
تعبير‏‎ كه‌‏‎ صورتي‌‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ حد‏‎ به‌آن‌‏‎ امر‏‎ اين‌‏‎ بر‏‎ قرآن‌‏‎ زياد‏‎
قرآن‌‏‎ در‏‎ اولين‌دغدغه‌‏‎ عقل‌‏‎ به‌كارگيري‌‏‎:‎گفت‌‏‎ مي‌توان‌‏‎ صحيح‌باشد‏‎
.است‌‏‎ كريم‌‏‎
پنجاه‌‏‎ حدود‏‎ خاص‌‏‎ آن‌به‌طور‏‎ مشتقات‌‏‎ و‏‎ فعل‌عقل‌‏‎ كريم‌‏‎ قرآن‌‏‎ در‏‎
و‏‎ عقل‌‏‎ به‌‏‎ عام‌‏‎ به‌طور‏‎ نيز‏‎ آيه‌‏‎ سيصد‏‎ از‏‎ بيش‌‏‎ در‏‎ و‏‎ شده‌‏‎ ذكر‏‎ بار‏‎
اين‌‏‎ تمام‌‏‎ در‏‎.‎است‌‏‎ شده‌‏‎ اشاره‌‏‎ آن‌‏‎ مختلف‌‏‎ معاني‌‏‎ و‏‎ آن‌‏‎ مشتقات‌‏‎
مستقيم‌دلالت‌‏‎ به‌طور‏‎ يا‏‎ كه‌‏‎ شده‌‏‎ گرفته‌‏‎ به‌كار‏‎ واژه‌هايي‌‏‎ موارد‏‎
اين‌‏‎ به‌‏‎ اشاره‌‏‎ ازانحاء‏‎ به‌نحوي‌‏‎ يا‏‎ و‏‎ تعقل‌دارد‏‎ و‏‎ عقل‌‏‎ بر‏‎
تدبر ، ‏‎:عبارتنداز‏‎ واژه‌ها‏‎ اين‌‏‎ برخي‌از‏‎.‎مي‌كند‏‎ موضوع‌‏‎
و‏‎ واژه‌ها‏‎ وساير‏‎ فقه‌‏‎ و‏‎ علم‌‏‎ راي‌ ، ‏‎ رشد ، ‏‎ نظر ، ‏‎ لب ، ‏‎ تذكر ، حكمت‌ ، ‏‎
وظايف‌‏‎ محور‏‎ بر‏‎ خصائصشان‌‏‎ و‏‎ اختلاف‌معاني‌‏‎ به‌رغم‌‏‎ كه‌‏‎ الفاظي‌‏‎
اشارات‌‏‎ و‏‎ تصريحات‌روشن‌‏‎ كريم‌‏‎ قرآن‌‏‎ در‏‎ همچنين‌‏‎.‎عقلي‌مي‌چرخند‏‎
و‏‎ انسان‌‏‎ براي‌‏‎ آن‌‏‎ اهميت‌‏‎ عقل‌و‏‎ نقش‌‏‎ به‌‏‎ نسبت‌‏‎ قوي‌اي‌‏‎
وجود‏‎ وآخرت‌‏‎ دنيا‏‎ امور‏‎ تمام‌‏‎ در‏‎ آن‌‏‎ از‏‎ ضرورت‌استفاده‌‏‎
(‎‏‏14‏‎).دارد‏‎
كل‌‏‎:‎است‌‏‎ گفته‌‏‎ عرب‏‎ فلاسفه‌‏‎ از‏‎ رشد‏‎ احمدبن‌‏‎ محمدبن‌‏‎ وليد‏‎ ابو‏‎
شيوه‌هاي‌‏‎ از‏‎ ساختن‌‏‎ آگاه‌‏‎ و‏‎ گرفتن‌‏‎ عبرت‌‏‎ تفكر ، ‏‎ به‌‏‎ دعوت‌‏‎ قرآن‌‏‎
(‎‏‏15‏‎).است‌‏‎ انديشه‌‏‎ و‏‎ تفكر‏‎
قرآن‌‏‎:‎است‌‏‎ گفته‌‏‎ عربي‌فلسفه‌‏‎ جمعيت‌‏‎ رئيس‌‏‎ ماضي‌ ، ‏‎ احمد‏‎ دكتر‏‎
عقل‌‏‎ به‌كارگيري‌‏‎ خواستار‏‎ تاكيد‏‎ و‏‎ بااصرار‏‎ حديث‌‏‎ و‏‎
ترجمه‌‏‎ مقدمه‌‏‎ در‏‎ بيرك‌‏‎ فرانسوي‌جان‌‏‎ دانشمند‏‎ (‎‎‏‏16‏‎)‎.‎هستند‏‎
چهل‌‏‎ قرآن‌‏‎ در‏‎ كلمه‌عقل‌‏‎:است‌‏‎ كريم‌نوشته‌‏‎ قرآن‌‏‎ از‏‎ خود‏‎
فقط‏‎ آن‌‏‎ مشتقات‌‏‎ و‏‎ مقدس‌‏‎ كلمه‌‏‎ كه‌‏‎ درحالي‌‏‎ است‌‏‎ آمده‌‏‎ وچهاربار‏‎
مصاحبه‌مطبوعاتي‌‏‎ يك‌‏‎ در‏‎ او‏‎ (‎‏‏17‏‎)‎.‎است‌‏‎ بيان‌گرديده‌‏‎ بار‏‎ هفت‌‏‎
من‌‏‎ قرآن‌‏‎ در‏‎ عميق‌‏‎ بررسي‌‏‎ با‏‎:‎گفته‌است‌‏‎ وفاتش‌‏‎ از‏‎ قبل‌‏‎ اندكي‌‏‎
پي‌‏‎ درنظرگرفته‌‏‎ بشري‌‏‎ عقل‌‏‎ براي‌‏‎ شما‏‎ دين‌‏‎ كه‌‏‎ به‌جايگاهي‌‏‎
(‎‏‏18‏‎).بردم‌‏‎
مي‌گذارند‏‎ كنار‏‎ عقل‌را‏‎ كه‌‏‎ كساني‌‏‎ كرده‌‏‎ اعلام‌‏‎ حتي‌‏‎ كريم‌‏‎ قرآن‌‏‎
تنزل‌‏‎ چارپايان‌‏‎ به‌سطح‌‏‎ و‏‎ تهي‌شده‌اند‏‎ خود‏‎ انسانيت‌‏‎ از‏‎
بدترين‌سرنوشت‌‏‎ و‏‎ جهنم‌‏‎ مستحق‌‏‎ هم‌‏‎ درنهايت‌‏‎ كرده‌اندو‏‎
فرموده‌‏‎ زمينه‌‏‎ اين‌‏‎ در‏‎ سوره‌اعراف‌‏‎ آيه‌ 179‏‎ در‏‎ قرآن‌‏‎هستند‏‎
.رابيافريديم‌‏‎ انس‌‏‎ و‏‎ جن‌‏‎ از‏‎ بسياري‌‏‎ جهنم‌‏‎ براي‌‏‎:‎است‌‏‎
كه‌‏‎ است‌‏‎ چشمهايي‌‏‎ و‏‎ نمي‌فهمند‏‎ كه‌بدان‌‏‎ است‌‏‎ دلهايي‌‏‎ را‏‎ ايشان‌‏‎
اينان‌‏‎.‎نمي‌شنوند‏‎ بدان‌‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ گوشهايي‌‏‎ و‏‎ بدان‌نمي‌بينند‏‎
خود‏‎ اينان‌‏‎.‎آنهايند‏‎ از‏‎ گمراه‌تر‏‎ حتي‌‏‎ چارپايانند ، ‏‎ همانند‏‎
.غافلانند‏‎
عمل‌‏‎ در‏‎ حتي‌‏‎ را‏‎ اهمال‌عقل‌‏‎ بر‏‎ مبني‌‏‎ تقليد‏‎ عبده‌ ، ‏‎ محمد‏‎ شيخ‌‏‎
زيرا‏‎.‎است‌‏‎ دانسته‌‏‎ مومنين‌‏‎ شان‌‏‎ دوراز‏‎ نيز‏‎ درست‌‏‎ ديني‌‏‎
را‏‎ آن‌‏‎ خودش‌‏‎ و‏‎ بفهمد‏‎ را‏‎ دينش‌‏‎ كه‌‏‎ اين‌‏‎ مگر‏‎ نيست‌‏‎ مومن‌‏‎ انسان‌‏‎
بدون‌‏‎ تسليمي‌‏‎ بر‏‎ كس‌‏‎ هر‏‎ پس‌‏‎شود‏‎ قانع‌‏‎ آن‌‏‎ به‌‏‎ كه‌‏‎ تاحدي‌‏‎ بشناسد‏‎
مومن‌‏‎ شود‏‎ تربيت‌‏‎ آگاهي‌‏‎ بدون‌‏‎ صالح‌‏‎ هرچند‏‎ عملي‌‏‎ به‌‏‎ و‏‎ تفكر‏‎
امر‏‎ يك‌‏‎ براي‌‏‎ را‏‎ انسان‌‏‎ كه‌‏‎ نيست‌‏‎ آن‌‏‎ ايمان‌‏‎ از‏‎ هدف‌‏‎ زيرا‏‎ نيست‌ ، ‏‎
كه‌‏‎ است‌‏‎ اين‌‏‎ آن‌‏‎ از‏‎ مقصود‏‎ بلكه‌‏‎.‎خواركند‏‎ حيوان‌‏‎ همچون‌‏‎ خير‏‎
دين‌‏‎ شناخت‌‏‎ و‏‎ خدا‏‎ به‌‏‎ علم‌‏‎ با‏‎ را‏‎ او‏‎ جان‌‏‎ و‏‎ دهد‏‎ رشد‏‎ را‏‎ او‏‎ عقل‌‏‎
به‌‏‎ را‏‎ خير‏‎ كار‏‎ و‏‎ درست‌‏‎ عمل‌‏‎ مومن‌‏‎ انسان‌‏‎ پس‌‏‎.‎گرداند‏‎ پاك‌‏‎ او‏‎
را‏‎ الهي‌‏‎ رضاي‌‏‎ مورد‏‎ سودمند‏‎ خير‏‎ او‏‎ كه‌‏‎ مي‌دهد‏‎ انجام‌‏‎ دليل‌‏‎ آن‌‏‎
سوء‏‎ عاقبت‌‏‎ كه‌‏‎ مي‌كند‏‎ رها‏‎ دليل‌‏‎ اين‌‏‎ نيزبه‌‏‎ را‏‎ شر‏‎ و‏‎ مي‌شناسد‏‎
(‎‏‏19‏‎).مي‌داند‏‎ دنياي‌خود‏‎ و‏‎ دين‌‏‎ براي‌‏‎ را‏‎ زيانهايش‌‏‎ ميزان‌‏‎ آن‌و‏‎

تلاش‌‏‎ و‏‎ سعي‌‏‎ است‌از‏‎ عبارت‌‏‎ كه‌‏‎)‎ شرعي‌‏‎ اجتهاد‏‎ زمينه‌‏‎ در‏‎
(‎‏‏20‏‎)(فقيه‌‏‎ براي‌‏‎ كه‌‏‎ به‌طوري‌‏‎ به‌مقصود‏‎ نيل‌‏‎ براي‌‏‎ استدلالي‌‏‎
آن‌‏‎ منابع‌‏‎ تشريعي‌از‏‎ احكام‌‏‎ استنباط‏‎ براي‌‏‎ راهي‌‏‎ نيزعقل‌‏‎
عقل‌‏‎ به‌‏‎ اعتماد‏‎ دليل‌‏‎ به‌‏‎ نيز‏‎ اين‌امر‏‎ و‏‎ است‌‏‎ شده‌‏‎ داده‌‏‎ قرار‏‎
و‏‎ عامه‌‏‎ ومفاسد‏‎ مصالح‌‏‎ شناخت‌‏‎ شريعت‌ ، ‏‎ مقاصد‏‎ مورددرك‌‏‎ در‏‎
مفاسد‏‎ بين‌‏‎ بدتر‏‎ مفسده‌‏‎ يا‏‎ و‏‎ بين‌مصالح‌‏‎ برتر‏‎ مصلحت‌‏‎ شناخت‌‏‎
هر‏‎ كه‌‏‎ به‌طوري‌‏‎ است‌‏‎ برتر‏‎ حكم‌‏‎ بيان‌‏‎ و‏‎ آنها ، ‏‎ مقايسه‌‏‎ ازطريق‌‏‎
اطمينان‌‏‎ الهي‌‏‎ احكام‌‏‎ و‏‎ تكليف‌‏‎ تشريعي‌‏‎ غايت‌‏‎ سلامت‌‏‎ به‌‏‎ انساني‌‏‎
از‏‎ اموري‌‏‎ آن‌‏‎ و‏‎ نمايد‏‎ تسريع‌‏‎ آن‌‏‎ امتثال‌‏‎ در‏‎ و‏‎ كند‏‎ حاصل‌‏‎
(‎‏‏21‏‎).بسنجد‏‎ آن‌‏‎ با‏‎ است‌‏‎ شرعي‌‏‎ حكم‌‏‎ به‌‏‎ محتاج‌‏‎ كه‌‏‎ را‏‎ زندگي‌اش‌‏‎


عقل‌‏‎ صلاحيتهاي‌‏‎ -‎‎‏‏5‏‎
.نيست‌‏‎ عقل‌‏‎ ابتكار‏‎ و‏‎ بلندپروازي‌‏‎ از‏‎ مانع‌‏‎ الهي‌‏‎ مقدس‌‏‎ نص‌‏‎ وجود‏‎
وجود‏‎ آن‌‏‎ در‏‎ تا‏‎ گذاشته‌‏‎ برجا‏‎ عقل‌‏‎ براي‌‏‎ زيادي‌‏‎ ميدانهاي‌‏‎ وحي‌‏‎
.نمايد‏‎ آشكار‏‎ را‏‎ توانايي‌هايش‌‏‎ و‏‎ كند‏‎ تثبيت‌‏‎ را‏‎ خدا‏‎
هستي‌‏‎ در‏‎ بزرگ‌‏‎ دوحقيقت‌‏‎ هدايت‌‏‎ وحي‌‏‎ عقيده‌ ، ‏‎ زمينه‌‏‎ در‏‎ -الف‌‏‎
:است‌‏‎ كرده‌‏‎ واگذار‏‎ عقل‌‏‎ به‌‏‎ را‏‎
دارد‏‎ ادامه‌‏‎

منابع‌‏‎ و‏‎ پانوشت‌ها‏‎
العقلانيه‌‏‎ موريس‌غردولييه‌ ، ‏‎:‎ذكره‌‏‎.‎آليس‌‏‎ لموريس‌‏‎ التعريف‌‏‎ -‎‎‏‏1‏‎
وزاره‌‏‎ الحفاجي‌ ، ‏‎ عصام‌‏‎ ترجمه‌‏‎ الاقتصاد ، ‏‎ في‌‏‎ واللاعقلانيه‌‏‎
.ص‌ 67‏‎ دمشق‌ 1995 ، ‏‎ الثقافه‌ ، ‏‎
الفكري‌ ، ‏‎.‎تراثنا‏‎ في‌‏‎ واللامعقول‌‏‎ المعقول‌‏‎ محمود ، ‏‎ نجيب‏‎ زكي‌‏‎ -‎‏‏2‏‎
.ص‌ 437‏‎ ‎‏‏،‏‎(تاريخ‌‏‎ ذكر‏‎ دون‌‏‎)‎ القاهره‌‏‎ دارالشروق‌ ، ‏‎
العلوم‌ ، الاجتماعيه‌ ، ‏‎ مصطلحات‌‏‎ معجم‌‏‎ بدوي‌ ، ‏‎ زكي‌‏‎ احمد‏‎ دكتر‏‎ -‎‎‏‏3‏‎
.ص‌415‏‎ بيروت‌ 1977 ، ‏‎ للملايين‌ ، ‏‎ دارالعلم‌‏‎
الجديده‌ ، ‏‎ دارالثقاه‌‏‎ الفلسفي‌ ، ‏‎ المعجم‌‏‎ وهبه‌ ، ‏‎ مراد‏‎ دكتر‏‎ -‎‏‏4‏‎
.ص‌ 260‏‎ الثالثه‌ 1979 ، ‏‎ الطبعه‌‏‎ القاهره‌ ، ‏‎
.الاسبق‌ ، ص‌ 274‏‎ المرجع‌‏‎..‎مصطلحات‌‏‎ معجم‌‏‎ بدوي‌ ، ‏‎ دكتر‏‎ -‎‎‏‏5‏‎
خلق‌العقل‌‏‎ في‌‏‎ پنجلي‌‏‎.. كامل‌النافه‌ ، ‏‎ محمود‏‎ الدكتور‏‎ -‎‏‏6‏‎
.القاهره‌18/2/1995‏‎ -جريده‌الاهرام‌‏‎ الانسان‌ ، ‏‎
في‌الاسلام‌ ، ‏‎ العقل‌الفلسفي‌‏‎ مراد ، ‏‎ سعيد‏‎ الدكتور‏‎:عن‌‏‎ نقلا‏‎ -‎‎‏‏7‏‎
.‎‏‏152‏‎-ص‌ 150‏‎ القاهره‌ 1993 ، ‏‎ مكتبه‌الانجلوالمصريه‌ ، ‏‎
.المرجع‌السابق‌ ، ص‌ 31‏‎.‎.‎العقل‌الفلسفي‌‏‎ مراد ، ‏‎ الدكتور‏‎ -‎‎‏‏8‏‎

العقل‌العربي‌ ، ‏‎ تكوين‌‏‎ عابدالجابري‌ ، ‏‎ محمد‏‎ الدكتور‏‎:انظر‏‎ -‎‎‏‏9‏‎
العربيه‌والتاريخ‌‏‎ جاعه‌الدراسات‌‏‎ الوحده‌العربيه‌و‏‎ دراسات‌‏‎ مركز‏‎
.ص‌ 13‏‎ ط 3 ، 1988 ، ‏‎ بيروت‌ ، ‏‎ والمجتمع‌ ، ‏‎
الي‌نظريه‌الامن‌‏‎ مدخل‌‏‎ المصري‌ ، ‏‎ محمود‏‎ عبدالوهاب‏‎ -‎‎‏‏10‏‎
‎‏‏،‏‎(بيروت‌‏‎)الرساله‌‏‎ وموسسه‌‏‎ (‎دمشق‌‏‎) المتحده‌‏‎ الدار‏‎ والابيان‌ ، ‏‎
.الاحزاب33‏‎ الكريم‌ ، ‏‎ القرآن‌‏‎:وانظر‏‎.‎ص‌ 195‏‎ ‎‏‏1993 ،‏‎
الشريعه‌ ، ‏‎ اصول‌‏‎ في‌‏‎ الموافضات‌‏‎ الشاطي‌ ، ‏‎ ابواسحق‌‏‎:انظر‏‎ -‎‎‏‏11‏‎
.ص‌ 10‏‎ الثاني‌ ، ‏‎ الجزء‏‎ ‎‏‏،‏‎(نشر‏‎ تاريخ‌‏‎ دون‌‏‎) بيروت‌‏‎ دارالمعرفه‌ ، ‏‎

الحق‌ ، ‏‎ العامه‌لوحده‌الدين‌‏‎ الاصول‌‏‎ الزحيل‌ ، ‏‎ وهبه‌‏‎ الدكتور‏‎-‎‎‏‏12‏‎
.ص‌ 142144‏‎ الاول‌1973 ، ‏‎ الطبعه‌‏‎ بدمشق‌ ، ‏‎ العباسيه‌‏‎ المكتبه‌‏‎

دارالفكر‏‎ الفقه‌ ، ‏‎ اصول‌‏‎ ابوزهره‌ ، ‏‎ محمد‏‎ الامام‌‏‎:انظر‏‎ -‎‏‏13‏‎
.ص‌ 328‏‎ القاهره‌ 1958 ، ‏‎ العربي‌ ، ‏‎
الاسلام‌ ، جريده‌‏‎ في‌‏‎ منزله‌العقل‌‏‎ تونجي‌ ، ‏‎ مني‌‏‎:‎انظر‏‎ -‎‏‏14‏‎
.بيروت‌ 28/7/1995‏‎ اللواء‏‎
الادله‌في‌‏‎ مناهج‌‏‎ عن‌‏‎ الكشف‌‏‎ رشد ، ‏‎ احمدبن‌‏‎ محمدبن‌‏‎ -‎‏‏15‏‎
للجميع‌‏‎ دارالعلم‌‏‎ رشد‏‎ ابن‌‏‎ فلسفه‌‏‎:كتاب‏‎ في‌‏‎ عقائدالله‌‏‎
القاهره‌ 1935 ، ‏‎ الطبعه‌الثانيه‌ ، ‏‎ المحموديه‌النجاريه‌ ، ‏‎ وللكتبه‌‏‎
.ص‌ 63‏‎
ص‌‏‎ ‎‏‏،‏‎ اكتوبر1989‏‎ القاهره‌ ، ‏‎ - فكريه‌‏‎ دوريه‌فصايا‏‎ انظر‏‎ -‎‏‏16‏‎
.‎‏‏43‏‎
وعقلانيه‌الاسلام‌ ، ‏‎ ببرك‌‏‎ حجازي‌ ، ‏‎ عبدالعطي‌‏‎ احمد‏‎:ذكره‌‏‎ -‎‎‏‏17‏‎
.القاهره‌ 2/8/1995‏‎ جريده‌الاهرام‌‏‎
جريده‌الاهرام‌‏‎:‎في‌‏‎ بيرك‌‏‎ جان‌‏‎ مع‌‏‎ المقابله‌‏‎ انظر‏‎ -‎‎‏‏18‏‎
.‎‏‏14/7/1995‏‎
.ص‌ 414‏‎ الجره‌الرابع‌ ، ‏‎ محمدعبده‌ ، ‏‎ الكامله‌للامام‌‏‎ الاعمال‌‏‎ -‎‎‏‏19‏‎
قضاياالعصر ، ‏‎ الاسلام‌و‏‎ عياره‌ ، ‏‎ محمد‏‎ الدكتور‏‎ ذكره‌‏‎
.ص‌ 141‏‎ بيروت‌ 1980 ، ‏‎ دارالوحده‌ ، ‏‎
وجود‏‎ واشكاليه‌الاجتهادمع‌‏‎ الاسلام‌‏‎ عياره‌ ، ‏‎ محمد‏‎ الدكتور‏‎ -‎‏‏20‏‎
.الحياه‌ 15/3/1995‏‎ جريده‌‏‎ دائما ، ‏‎ النص‌‏‎
المرجع‌الاسبق‌ ، ‏‎.‎.‎.‎العامه‌‏‎ الاصول‌‏‎ وهبه‌الزحيل‌ ، ‏‎ الدكتور‏‎ -‎‎‏‏21‏‎
.ص‌ 140‏‎



معرفت‌‏‎ و‏‎ محبت‌‏‎


پاياني‌‏‎ بخش‌‏‎ - عرفاني‌‏‎ شناخت‌‏‎ در‏‎ جستاري‌‏‎

از‏‎ كه‌‏‎ چنان‌‏‎ هم‌‏‎ و‏‎ صوفيه‌ ، ‏‎ تعاليم‌‏‎ مطابق‌‏‎ بنده‌ ، ‏‎ به‌‏‎ خدا‏‎ محبت‌‏‎
خداي‌‏‎ به‌‏‎ نسبت‌‏‎ بنده‌‏‎ محبت‌‏‎ گرو‏‎ در‏‎ برمي‌آيد ، ‏‎ نوافل‌‏‎ مشهور‏‎ حديث‌‏‎
معرفت‌‏‎ در‏‎ صوفيه‌ ، ‏‎ بزرگ‌‏‎ آموزگاران‌‏‎ تصريح‌‏‎ به‌‏‎ كه‌‏‎ محبتي‌‏‎ است‌ ، ‏‎
چندين‌مقامات‌‏‎ بناي‌‏‎ و‏‎ است‌ ، ‏‎ اصل‌‏‎ تعالي‌‏‎ خداي‌‏‎ معرفت‌‏‎:دارد‏‎ ريشه‌‏‎
كه‌‏‎ مقامات‌‏‎ باقي‌‏‎ شد ، ‏‎ حاصل‌‏‎ تمام‌‏‎ خداي‌‏‎ معرفت‌‏‎ اگر‏‎.‎است‌‏‎ وي‌‏‎ بر‏‎
شد‏‎ حاصل‌‏‎ جمله‌‏‎ مقامات‌‏‎ باقي‌‏‎ بلكه‌‏‎ ;گشت‌‏‎ آسان‌‏‎ است‌ ، ‏‎ بنابروي‌‏‎
تعالي‌‏‎ خداي‌‏‎ محبت‌‏‎ است‌‏‎ معتقد‏‎ كه‌‏‎ همين‌نويسنده‌‏‎ نيز ، ‏‎ و‏‎.‎[]18‏‎
خداي‌‏‎ معرفت‌‏‎ را‏‎ هركه‌‏‎ مي‌آيد ، ‏‎ پيدا‏‎ تعالي‌‏‎ خداي‌‏‎ معرفت‌‏‎ از‏‎
تاثيراين‌‏‎ در‏‎ بود‏‎ تعالي‌‏‎ خداي‌‏‎ محبت‌‏‎ را‏‎ او‏‎ البته‌‏‎ باشد ، ‏‎ تعالي‌‏‎
است‌ ، ‏‎ بنده‌‏‎ با‏‎ خداي‌‏‎:مي‌گويد‏‎ او‏‎ اخلاق‌‏‎ و‏‎ سالك‌‏‎ عمل‌‏‎ بر‏‎ معرفت‌‏‎
دوستي‌‏‎ تا‏‎.بود‏‎ بنده‌‏‎ كمال‌‏‎ تا‏‎ باشد ، ‏‎ خداي‌‏‎ با‏‎ مي‌بايدكه‌‏‎ بنده‌‏‎
.بود‏‎ نتواند‏‎ خدا‏‎ با‏‎ بنده‌‏‎ فرونگيرد ، ‏‎ را‏‎ بنده‌‏‎ دل‌‏‎ همگي‌‏‎ خداي‌‏‎
...گذارد‏‎ نمازگزارد ، بحضور‏‎ اگر‏‎ باشد ، ‏‎ خدا‏‎ با‏‎ بنده‌‏‎ چون‌‏‎ و‏‎
دوستي‌‏‎ الا‏‎ نيست‌‏‎ ديگر‏‎ طريقي‌‏‎ هيچ‌‏‎ حضور‏‎ آوردن‌‏‎ بدست‌‏‎ طريق‌‏‎
خداي‌‏‎ محبت‌‏‎ است‌ ، ‏‎ مقامات‌‏‎ چندين‌‏‎ اصل‌‏‎ معرفت‌‏‎ كه‌‏‎ چنان‌‏‎خداي‌‏‎
[‎‏‏19‏‎.مقامات‌است‌‏‎ چندين‌‏‎ اصل‌‏‎ تعالي‌‏‎
شريعت‌‏‎ از‏‎ گرفته‌‏‎ بر‏‎ صوفيه‌ ، ‏‎ سلوك‌‏‎ و‏‎ سير‏‎ بر‏‎ ناظر‏‎ اخلاقي‌‏‎ ديد‏‎
به‌‏‎ خود ، ‏‎ متعالي‌‏‎ مراحل‌‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ باآن‌‏‎ و‏‎ است‌‏‎ اسلام‌‏‎
توجه‌‏‎ مورد‏‎ شريعت‌اسلام‌‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ آنچه‌‏‎ از‏‎ فراتر‏‎ چشم‌اندازهايي‌‏‎
گسست‌ناپذيري‌‏‎ پيوندهاي‌‏‎ حال‌‏‎ عين‌‏‎ در‏‎ اما ، ‏‎ مي‌دوزد ، ‏‎ نظر‏‎ بوده‌ ، ‏‎
فرهنگ‌‏‎ متقدم‌‏‎ صوفيان‌‏‎ از‏‎ كه‌‏‎ فراز ، ‏‎ ابوسعيد‏‎.انوردارد‏‎ شرع‌‏‎ با‏‎
سخن‌‏‎ عبارت‌‏‎ بدين‌‏‎ خدا ، ‏‎ محبت‌‏‎ از‏‎ وقتي‌‏‎ مي‌شود‏‎ محسوب‏‎ اسلامي‌‏‎
محبت‌‏‎ سواي‌‏‎ ديگري‌‏‎ محبت‌‏‎ هر‏‎ حلاوت‌‏‎ از‏‎ دل‌‏‎ كردن‌‏‎ تهي‌‏‎:‎مي‌گويد‏‎
حلاوت‌‏‎ ذاتيت‌‏‎ است‌‏‎ كه‌كدام‌‏‎ اين‌‏‎ به‌‏‎ پاسخ‌‏‎ در‏‎ و‏‎ [‎‏‏20‏‎ محبوب‏‎
بيان‌‏‎ مضمون‌‏‎ بدين‌‏‎ اشارتي‌‏‎ در‏‎ را ، ‏‎ آن‌‏‎ ذاتيت‌‏‎ محبت‌؟‏‎
محبوب‏‎ محبت‌‏‎ سواي‌‏‎ محبتي‌‏‎ هر‏‎ يافتن‌‏‎ تلخ‌‏‎ آن‌‏‎ ذاتيت‌‏‎:‎مي‌نمايد‏‎
خواسته‌‏‎ چه‌‏‎ هر‏‎ بر‏‎ است‌‏‎ قادر‏‎ عيبي‌ ، ‏‎ هر‏‎ از‏‎ است‌‏‎ منزه‌‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎
سخن‌‏‎ شرايطي‌‏‎ از‏‎ است‌‏‎ غيب‏‎ حجابهاي‌‏‎ در‏‎ او‏‎ و‏‎ مي‌خواهد‏‎ و‏‎ است‌‏‎
تلخيي‌‏‎ بر‏‎ فراز‏‎.بازمي‌گردد‏‎ شريعت‌‏‎ آيين‌‏‎ به‌‏‎ يكسره‌‏‎ كه‌‏‎ مي‌گويد‏‎
تاكيد‏‎ حق‌ ، ‏‎ محبت‌‏‎ حلاوت‌‏‎ لذت‌‏‎ بر‏‎ و‏‎ مي‌آورد‏‎ بار‏‎ به‌‏‎ خلق‌‏‎ محبت‌‏‎ كه‌‏‎
از‏‎ چنانكه‌‏‎ مي‌گويد ، ‏‎ سخن‌‏‎ آن‌‏‎ از‏‎ فراز‏‎ كه‌‏‎ محبتي‌‏‎ ولي‌‏‎..‎:‎مي‌كند‏‎
:است‌‏‎ بسيار‏‎ شرايط‏‎ وجود‏‎ مستلزم‌‏‎ مي‌شمرد‏‎ بر‏‎ او‏‎ كه‌‏‎ نشانه‌هايي‌‏‎
به‌‏‎ او‏‎ قرب‏‎ از‏‎ خوف‌‏‎ حرام‌ ، ‏‎ از‏‎ اجتناب‏‎ خدا ، ‏‎ احكام‌‏‎ از‏‎ اطاعت‌‏‎
پيامبر‏‎ از‏‎ پيروي‌‏‎ ‎‏‏،‏‎(‎شيطان‌‏‎)او‏‎ دشمن‌‏‎ با‏‎ دشمني‌‏‎ او ، ‏‎ آمرزش‌‏‎ اميد‏‎
رحمت‌‏‎ از‏‎ نوميدي‌‏‎ بدون‌‏‎ اميد ، ‏‎ و‏‎ لرز‏‎ و‏‎ بيم‌‏‎ در‏‎ دائم‌‏‎ زيستن‌‏‎ او ، ‏‎
از‏‎ را‏‎ خود‏‎ و‏‎ بياسايد‏‎ گريستن‌‏‎ از‏‎ لحظه‌اي‌‏‎ كه‌‏‎ اين‌‏‎ بدون‌‏‎ ;او‏‎
را‏‎ او‏‎ شرع‌‏‎ هرگز‏‎ بي‌آنكه‌‏‎ ;بپندارد‏‎ ايمن‌‏‎ او‏‎ تعرضهاي‌‏‎ و‏‎ مكراو‏‎
و‏‎ او‏‎ بندگي‌‏‎ از‏‎ گويدو‏‎ ترك‌‏‎ را‏‎ ذكراو‏‎ و‏‎ حمد‏‎ و‏‎ ببرد‏‎ ياد‏‎ از‏‎
دهد‏‎ ترجيح‌‏‎ او‏‎ بر‏‎ را‏‎ چيزي‌‏‎ كه‌‏‎ بي‌آن‌‏‎ ;كند‏‎ ملال‌‏‎ احساس‌‏‎ او‏‎ قرب‏‎
از‏‎ صفاتي‌‏‎ لااقل‌‏‎ اينهاست‌‏‎:باشد‏‎ خود‏‎ صلاح‌‏‎ و‏‎ خود‏‎ انديشه‌‏‎ ودر‏‎
[او21‏‎ محبت‌‏‎ صفات‌‏‎
موجد‏‎ ظاهري‌ ، ‏‎ صورت‌‏‎ به‌‏‎ محب ، ‏‎ محبت‌‏‎ صدق‌‏‎ علامت‌هاي‌‏‎ و‏‎ محبت‌‏‎ صفات‌‏‎
است‌ ، ‏‎ حق‌‏‎ در‏‎ فناي‌‏‎ محبت‌‏‎ عنايت‌‏‎ كه‌‏‎ حالي‌‏‎ در‏‎:است‌‏‎ تعارض‌‏‎ نوعي‌‏‎
دليل‌ ، ‏‎ همين‌‏‎ به‌‏‎ گفت‌؟‏‎ سخن‌‏‎ محب‏‎ صفت‌در‏‎ وجود‏‎ از‏‎ مي‌توان‌‏‎ چگونه‌‏‎
مورد‏‎ آنچه‌‏‎ بحث‌‏‎ اين‌‏‎ در‏‎ بگوييم‌ ، ‏‎ كه‌‏‎ باشد‏‎ دقيق‌تر‏‎ و‏‎ بهتر‏‎ شايد‏‎
در‏‎ كه‌‏‎ كاشاني‌ ، ‏‎ عزالدين‌‏‎است‌‏‎ سلبي‌‏‎ صفت‌هاي‌‏‎ است‌ ، ‏‎ صوفيه‌‏‎ نظر‏‎
:گويد‏‎ پرداخته‌‏‎ بيشتري‌‏‎ تفصيل‌‏‎ به‌‏‎ محبت‌‏‎ شمارش‌علامات‌‏‎ مقام‌‏‎
محبت‌‏‎ بديده‌‏‎ جز‏‎ آن‌‏‎ مشاهده‌‏‎ وليكن‌‏‎.‎.‎.‎محبت‌او‏‎ برصدق‌‏‎ عدلست‌‏‎
علامات‌‏‎ از‏‎ برخي‌‏‎ كوتاه‌ ، ‏‎ مقدمه‌‏‎ اين‌‏‎ از‏‎ پس‌‏‎ كاشاني‌ ، ‏‎كرد‏‎ نتوان‌‏‎
دل‌‏‎ در‏‎:برمي‌شمرد‏‎ چنين‌‏‎ مدعيان‌‏‎ از‏‎ صادقان‌‏‎ تميز‏‎ جهت‌‏‎ را‏‎ محبت‌‏‎
بدان‌‏‎ كنند‏‎ عرض‌‏‎ او‏‎ بر‏‎ كه‌‏‎ حسن‌‏‎ هر‏‎ نبود ، ‏‎ آخرت‌‏‎ و‏‎ دنيا‏‎ محبت‌‏‎ او‏‎
وصول‌‏‎ وسايل‌‏‎ بنگرداند ، ‏‎ محبوب‏‎ حسن‌‏‎ از‏‎ نظر‏‎ و‏‎ ننمايد‏‎ التفات‌‏‎
وصول‌‏‎ موانع‌‏‎ از‏‎ باشد ، ‏‎ مستسلم‌‏‎ و‏‎ مطيع‌‏‎ و‏‎ دارد‏‎ دوست‌‏‎ را‏‎ محبوب‏‎
و‏‎ مولع‌‏‎ محبوب‏‎ ذكر‏‎ بر‏‎ باشد ، ‏‎ برحذر‏‎ بود‏‎ فرزند‏‎ خود‏‎ اگر‏‎ محبوب‏‎
هر‏‎ دارد ، ‏‎ طاعت‌‏‎ نواهي‌‏‎ و‏‎ اوامر‏‎ درجميع‌‏‎ را‏‎ محبوب‏‎ بود ، ‏‎ مشعوف‌‏‎
بود‏‎ مقصور‏‎ محبوب‏‎ رضاي‌‏‎ برطلب‏‎ آن‌‏‎ در‏‎ او‏‎ نظر‏‎ كند‏‎ اختيار‏‎ چه‌‏‎
بسيار‏‎ و‏‎ داند‏‎ بسيار‏‎ محبوب‏‎ مراعات‌‏‎ اندك‌‏‎ ديگر ، ‏‎ غرضي‌‏‎ بر‏‎ نه‌‏‎
محبوب ، ‏‎ جمال‌‏‎ مشاهده‌‏‎ در‏‎ هيهان‌‏‎ و‏‎ حيرت‌‏‎ اندك‌ ، ‏‎ خود‏‎ طاعت‌‏‎
نيارد ، ‏‎ نقصان‌‏‎ مشوقش‌‏‎ در‏‎ او‏‎ وصال‌‏‎ و‏‎ محبوب‏‎ مشاهده‌‏‎
انتزاعي‌‏‎ زيادي‌‏‎ حدود‏‎ تا‏‎ كه‌ ، ‏‎ آن‌‏‎ علي‌رغم‌‏‎ محبت‌ ، ‏‎ صفت‌هاي‌‏‎.‎[]22‏‎
بدان‌‏‎ است‌ ، ‏‎ نفساني‌‏‎ حالات‌‏‎ بر‏‎ اشراف‌‏‎ و‏‎ عملي‌‏‎ تجربه‌‏‎ بر‏‎ مسبوق‌‏‎ و‏‎
در‏‎ است‌‏‎ بوده‌‏‎ سالك‌‏‎ و‏‎ پير‏‎ رابطه‌‏‎ در‏‎ كاربردي‌‏‎ مقولات‌‏‎ از‏‎ كه‌‏‎ جهت‌‏‎
جايگاه‌‏‎ عملي‌‏‎ سلوك‌‏‎ و‏‎ سير‏‎ و‏‎ تصوف‌‏‎ آموزگار‏‎ هر‏‎ آموزه‌هاي‌‏‎
حوزه‌‏‎ يك‌‏‎ صرفا‏‎ به‌‏‎ محدود‏‎ شده‌‏‎ نقل‌‏‎ آنچه‌‏‎.است‌‏‎ داشته‌‏‎ ويژه‌اي‌‏‎
نيست‌ ، ‏‎ صوفيه‌‏‎ مكاتب‏‎ از‏‎ مكتب‏‎ يك‌‏‎ يا‏‎ و‏‎ تاريخي‌‏‎ يا‏‎ جغرافيايي‌‏‎
و‏‎ قشيري‌‏‎ تا‏‎ ابي‌الخير‏‎ ابوسعيد‏‎ از‏‎ صوفيه‌ ، ‏‎ ديگر‏‎ چهره‌هاي‌‏‎ بلكه‌‏‎
به‌‏‎ خود‏‎ از‏‎ تقريراتي‌‏‎ خصوص‌‏‎ اين‌‏‎ در‏‎ همگي‌‏‎...‎و‏‎ ورازي‌‏‎ هجويري‌‏‎
اين‌‏‎ بر‏‎ را‏‎ خود‏‎ اشراف‌‏‎ مراتب‏‎ آنها ، ‏‎ در‏‎ و‏‎ نهاده‌اند ، ‏‎ جاي‌‏‎
وراي‌‏‎ در‏‎ آنچه‌‏‎ آنان‌ ، ‏‎ ديد‏‎ از‏‎ بي‌گمان‌ ، ‏‎.‎داده‌اند‏‎ نشان‌‏‎ احوال‌‏‎
زبان‌‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ حقيقتي‌‏‎.است‌‏‎ محبت‌‏‎ حقيقت‌‏‎ است‌ ، ‏‎ نهفته‌‏‎ احوال‌‏‎ اين‌‏‎
است‌‏‎ سالكاني‌‏‎ معنوي‌‏‎ تجربه‌‏‎ گونه‌گوني‌هاي‌‏‎ به‌‏‎ معطوف‌‏‎ و‏‎ ناهمگن‌‏‎
متفاوتي‌‏‎ جلوه‌گاه‌هاي‌‏‎ از‏‎ را‏‎ حقيقت‌‏‎ تجلي‌‏‎ شئونات‌‏‎ كه‌‏‎
بار‏‎ يك‌‏‎است‌‏‎ يافته‌‏‎ متفاوتي‌‏‎ تعبيرهاي‌‏‎ مي‌نگريسته‌اند ، ‏‎
محب‏‎ كه‌‏‎ اتحاد‏‎ روابط‏‎ از‏‎ است‌‏‎ رابطه‌اي‌‏‎ محبت‌‏‎ حقيقت‌‏‎:‎گفته‌اند‏‎
را‏‎ محب‏‎ كه‌‏‎ محبوب‏‎ جذبات‌‏‎ از‏‎ جذبه‌ايست‌‏‎ و‏‎ بندد ، ‏‎ محبوب‏‎ بر‏‎ را‏‎
آن‌‏‎ حقيقت‌‏‎ و‏‎ است‌‏‎ لذتي‌‏‎ محبت‌‏‎:ديگر‏‎ بار‏‎ و‏‎.‎[كشد23‏‎ بخود‏‎
.قبيل‌‏‎ همين‌‏‎ از‏‎ ديگري‌‏‎ تعبيرات‌‏‎ و‏‎.[سرگشتگي‌24‏‎ و‏‎ است‌‏‎ حيرت‌‏‎
و‏‎ محبت‌‏‎ به‌‏‎ نگريستن‌‏‎ اهميت‌ ، ‏‎ حائز‏‎ نكته‌‏‎ تعبيرات‌ ، ‏‎ اين‌‏‎ همه‌‏‎ در‏‎
كه‌‏‎ رابطه‌اي‌‏‎.‎خداست‌‏‎ با‏‎ انسان‌‏‎ رابطه‌‏‎ منظر‏‎ از‏‎ آن‌ ، ‏‎ حقيقت‌‏‎ بيان‌‏‎
(ص‌‏‎)‎محمد‏‎ حضرت‌‏‎ رابطه‌‏‎ در‏‎ بار ، ‏‎ يك‌‏‎ آن‌‏‎ بشري‌‏‎ صورت‌‏‎ كامل‌ترين‌‏‎
گزارش‌‏‎ كه‌‏‎ تجربه‌ ، ‏‎ اين‌‏‎ صوفيه‌ ، ‏‎ نزد‏‎.‎است‌‏‎ شده‌‏‎ تجربه‌‏‎ باخدا‏‎
ميان‌‏‎ است‌‏‎ محبتي‌‏‎ راز‏‎ مي‌باشد ، ‏‎ مكتوب‏‎ كريم‌‏‎ قرآن‌‏‎ در‏‎ آن‌‏‎ آسماني‌‏‎
اين‌‏‎ نوع‌‏‎ درباره‌‏‎ ما ، ‏‎.‎مي‌كنند‏‎ نجوا‏‎ يكديگر‏‎ با‏‎ كه‌‏‎ دوست‌‏‎ دو‏‎
جعفر‏‎ امام‌‏‎ به‌‏‎ منسوب‏‎ تفسيري‌‏‎ در‏‎ اما ، ‏‎ نمي‌دانيم‌‏‎ چيزي‌‏‎ نزديكي‌‏‎
تفسير‏‎ منابع‌‏‎ قديمي‌ترين‌‏‎ از‏‎ يكي‌‏‎ عنوان‌‏‎ به‌‏‎ كه‌‏‎ ‎‏‏،‏‎(ع‌‏‎)صادق‌‏‎
و‏‎ بسط‏‎ جريان‌‏‎ در‏‎ و‏‎ تاريخ‌‏‎ طول‌‏‎ در‏‎ را‏‎ صوفيه‌‏‎ قرآن‌ ، ‏‎ از‏‎ عرفاني‌‏‎
رابطه‌‏‎ اين‌‏‎ به‌‏‎ كرده‌ ، ‏‎ خود‏‎ مرهون‌‏‎ بسيار‏‎ صوفيه‌ ، ‏‎ زبان‌‏‎ تكامل‌‏‎
ترجمه‌‏‎ از‏‎ را ، ‏‎ اشارت‌‏‎ اين‌‏‎ از‏‎ بخش‌هايي‌‏‎ ما ، ‏‎.است‌‏‎ شده‌‏‎ اشارتي‌‏‎
تاليف‌‏‎ عرفاني‌‏‎ زبان‌‏‎ و‏‎ قرآني‌‏‎ تفسير‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ نويا‏‎ رساله‌پل‌‏‎
نمي‌توان‌‏‎ كه‌‏‎ استثنايي‌‏‎ است‌‏‎ واقعه‌اي‌‏‎ اسراء‏‎:مي‌كنيم‌‏‎ نقل‌‏‎ شده‌‏‎
فرشتگان‌‏‎ حتي‌‏‎ فهم‌‏‎ از‏‎ آن‌‏‎ جوهر‏‎ و‏‎ كرد ، ‏‎ مقايسه‌‏‎ چيزي‌‏‎ با‏‎ را‏‎ آن‌‏‎
اين‌‏‎ و‏‎ الدنو ، ‏‎ الكيفيه‌عن‌‏‎ انقطعت‌‏‎:‎مي‌گويد‏‎ امام‌‏‎.‎است‌‏‎ بيرون‌‏‎
و‏‎ خدا‏‎ ميان‌‏‎ قرب‏‎ كيفيت‌‏‎ درباره‌‏‎ سوالي‌‏‎ هر‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ معني‌‏‎ بدان‌‏‎
...امام‌‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ سبب‏‎ همين‌‏‎ به‌‏‎ و‏‎ است‌ ، ‏‎ منتفي‌‏‎ (‎ص‌‏‎)پيغمبر‏‎
واقعه‌‏‎ درباره‌‏‎ خود‏‎ تفسير‏‎ از‏‎ را‏‎ تخيل‌‏‎ از‏‎ ناشي‌‏‎ ملاحظه‌‏‎ هرگونه‌‏‎
تجربه‌‏‎ واقعيت‌‏‎ به‌‏‎ را‏‎ خود‏‎ جاي‌‏‎ خيال‌‏‎.‎مي‌كند‏‎ خارج‌‏‎ اسراء‏‎
از‏‎ خود‏‎ عرفاني‌‏‎ تجربه‌‏‎ پرتو‏‎ در‏‎(‎ع‌‏‎)صادق‌‏‎ امام‌‏‎ و‏‎ مي‌دهد ، ‏‎
واقعه‌اي‌‏‎ عنوان‌‏‎ به‌‏‎ است‌‏‎ زيسته‌‏‎ آن‌‏‎ در‏‎ (ص‌‏‎)پيغمبر‏‎ كه‌‏‎ واقعه‌اي‌‏‎
و‏‎ اسراء‏‎ تفسير‏‎ اين‌‏‎ در‏‎ نكته‌‏‎ مهمترين‌‏‎.‎.‎.‎مي‌كند‏‎ ياد‏‎ عرفاني‌‏‎
شده‌‏‎ گفته‌‏‎ آيه‌ 10‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ نكته‌اي‌‏‎ بي‌گمان‌‏‎ آن‌‏‎ پرمعني‌ترين‌‏‎
امام‌‏‎ كه‌‏‎ مي‌رفت‌‏‎ انتظار‏‎ شايد‏‎.‎اوحي‌‏‎ ما‏‎ عبده‌‏‎ الي‌‏‎ فاوحي‌‏‎:است‌‏‎
در‏‎ قرآني‌‏‎ وحي‌‏‎ ولي‌‏‎ بگويد ، ‏‎ سخن‌‏‎ قرآني‌‏‎ وحي‌‏‎ از‏‎.‎.‎.‎(‎ع‌‏‎)صادق‌‏‎
عكس‌ ، ‏‎ به‌‏‎هست‌‏‎ نيز‏‎ ديگران‌‏‎ آن‌‏‎ از‏‎ يعني‌‏‎ است‌ ، ‏‎ عام‌‏‎ خود‏‎ جوهر‏‎
و‏‎ (‎ص‌‏‎)محمد‏‎ ميان‌‏‎ ديدار‏‎ اين‌‏‎ خصوصي‌‏‎ و‏‎ رازآميز‏‎ امام‌برجنبه‌‏‎
;نيست‌‏‎ راه‌‏‎ را‏‎ تخيل‌‏‎ رازي‌‏‎ چنين‌‏‎ در‏‎.‎.‎.‎.‎مي‌كند‏‎ تكيه‌‏‎ پروردگارش‌‏‎
;آسماني‌‏‎ سفر‏‎ از‏‎ حتي‌‏‎ نه‌‏‎ و‏‎ ازمعجزه‌‏‎ نه‌‏‎ و‏‎ است‌‏‎ رويت‌‏‎ از‏‎ نه‌‏‎ سخن‌‏‎
كه‌‏‎ مي‌دهد‏‎ ماخبر‏‎ به‌‏‎ سطر‏‎ نخستين‌‏‎ همان‌‏‎ از‏‎ (‎ع‌‏‎)‎صادق‌‏‎ جعفر‏‎ امام‌‏‎
دل‌‏‎ نماد‏‎ ستاره‌‏‎ مي‌شود ، و‏‎ واقع‌‏‎ (‎ص‌‏‎) پيغمبر‏‎ دل‌‏‎ در‏‎ همه‌‏‎ واقعه‌ ، ‏‎
هر‏‎ زيرا‏‎ مي‌شود ، ‏‎ منقطع‌‏‎ اوست‌‏‎ جز‏‎ چه‌‏‎ هر‏‎ از‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ دل‌‏‎.اوست‌‏‎
است‌ ، ‏‎ تزكيه‌‏‎ و‏‎ انقطاع‌‏‎ از‏‎ سلبيي‌‏‎ مرحله‌‏‎ متضمن‌‏‎ روحانيي‌‏‎ تجربه‌‏‎
به‌‏‎ شده‌ ، يعني‌‏‎ نهاده‌‏‎ وديعت‌‏‎ به‌‏‎ دلش‌‏‎ در‏‎ آنچه‌‏‎ به‌‏‎ پيغمبر‏‎ و‏‎
ايمان‌‏‎ و‏‎ حقيقت‌معرفت‌‏‎ در‏‎ ;مي‌شود‏‎ نزديك‌‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ ايمان‌‏‎ و‏‎ معرفت‌‏‎
(ع‌‏‎)‎صادق‌‏‎ امام‌‏‎.‎رسيد‏‎ مي‌توان‌‏‎ خدا‏‎ به‌‏‎ آن‌‏‎ از‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ راهي‌‏‎
مي‌گويد‏‎ گاه‌‏‎ و‏‎ شد‏‎ نزديك‌‏‎ خود‏‎ دل‌‏‎ به‌‏‎ (‎ص‌‏‎) پيغمبر‏‎ كه‌‏‎ گاه‌مي‌گويد‏‎
نظر‏‎ از‏‎ كه‌‏‎ مي‌دهد‏‎ نشان‌‏‎ خوبي‌‏‎ به‌‏‎ اين‌‏‎ و‏‎ نزديك‌شد ، ‏‎ خدا‏‎ به‌‏‎ كه‌‏‎
است‌ ، ‏‎ عقلاني‌‏‎ رويتي‌‏‎ نه‌‏‎:نوع‌است‌‏‎ چه‌‏‎ از‏‎ خدا‏‎ به‌‏‎ نزديكي‌‏‎ اين‌‏‎ او ، ‏‎
نشانه‌هاي‌محبت‌ ، ‏‎ بزرگترين‌‏‎ تجلي‌‏‎ بلكه‌‏‎ آسمان‌ ، ‏‎ به‌‏‎ ربايشي‌‏‎ نه‌‏‎
.است‌‏‎ حبيب‏‎ خلوت‌‏‎ به‌‏‎ ورود‏‎ يعني‌‏‎
تجربه‌‏‎ زبان‌‏‎ (‎ع‌‏‎)‎صادق‌‏‎ امام‌‏‎ تفسير‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ سبب‏‎ همين‌‏‎ به‌‏‎
آن‌‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ سهمي‌‏‎ بزرگترين‌‏‎ بي‌گمان‌‏‎ اين‌‏‎ و‏‎ ;مي‌شود‏‎ محبت‌‏‎ زبان‌‏‎
.[است‌25‏‎ كرده‌‏‎ ادا‏‎ اسلام‌‏‎ در‏‎ تصوف‌‏‎ جنبش‌‏‎ به‌‏‎ حضرت‌‏‎

:پانوشتها‏‎
ص‌ 340‏‎ -منبع‌‏‎ همان‌‏‎ -‎‏‏18‏‎
ص‌ 341‏‎ منبع‌ ، ‏‎ همان‌‏‎ -‎‏‏19‏‎
ص‌ 243‏‎ عرفاني‌ ، ‏‎ زبان‌‏‎ و‏‎ قرآني‌‏‎ تفسير‏‎ -‎‏‏20‏‎
ص‌ 243‏‎ -منبع‌‏‎ همان‌‏‎ -‎‏‏21‏‎
‎‏‏411‏‎-ص‌ 406‏‎ همان‌ ، ‏‎ مصباح‌الهدايه‌ ، ‏‎ -‎‎‏‏22‏‎
ص‌ 406‏‎ -منبع‌‏‎ همان‌‏‎ -‎‏‏23‏‎
ص‌ 560‏‎ همان‌ ، ‏‎ قشيري‌ ، ‏‎ رساله‌‏‎ ترجمه‌‏‎ -‎‏‏24‏‎
ص‌ 155‏‎ و‏‎ ص‌153‏‎ -همان‌‏‎ عرفاني‌ ، ‏‎ زبان‌‏‎ و‏‎ قرآني‌‏‎ تفسير‏‎ -‎‎‏‏25‏‎



معارف‌‏‎ كتابخانه‌‏‎
اسلامي‌‏‎ فرهنگ‌‏‎ در‏‎ آثاري‌‏‎ و‏‎ اسوه‌‏‎ انتشارات‌‏‎

امورخيريه‌ ، ‏‎ و‏‎ اوقاف‌‏‎ سازمان‌‏‎ به‌‏‎ وابسته‌‏‎ اسوه‌ ، ‏‎ انتشارات‌‏‎
چاپ‌‏‎ به‌‏‎ اسلامي‌‏‎ مختلف‌‏‎ موضوعات‌‏‎ زمينه‌‏‎ در‏‎ را‏‎ چندي‌‏‎ كتابهاي‌‏‎
نهج‌البيان‌‏‎ پرارزش‌مختصر‏‎ كتاب‏‎ آنها‏‎ جمله‌‏‎ از‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ رسانده‌‏‎
دهم‌‏‎ قرن‌‏‎ علماي‌‏‎ از‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ الشيباني‌‏‎ النقي‌‏‎ علي‌‏‎ محمدبن‌‏‎ تاليف‌‏‎
زركوب‏‎ جلد‏‎ با‏‎ و‏‎ درگاهي‌‏‎ حسين‌‏‎ كوشش‌‏‎ به‌‏‎ كه‌‏‎ اثر‏‎ اين‌‏‎.‎است‌‏‎ هجري‌‏‎
:دارد‏‎ عنواني‌‏‎ چنين‌‏‎ واقع‌‏‎ در‏‎ است‌‏‎ شده‌‏‎ منتشر‏‎ بسيارزيبا‏‎
به‌ايجاز‏‎ اثر‏‎ اين‌‏‎ در‏‎ ;القرآن‌‏‎ معاني‌‏‎ كشف‌‏‎ عن‌‏‎ نهج‌البيان‌‏‎
گرفته‌‏‎ تحليل‌قرار‏‎ و‏‎ بحث‌‏‎ مورد‏‎ قرآن‌‏‎ مشكلات‌‏‎ معاني‌‏‎ تمام‌ ، ‏‎
قرآن‌‏‎ مفيد‏‎ وبسيار‏‎ مختصر‏‎ تفاسير‏‎ از‏‎ يكي‌‏‎ كتاب‏‎ اين‌‏‎.است‌‏‎
:است‌‏‎ شرح‌‏‎ بدين‌‏‎ اسوه‌‏‎ اخير‏‎ آثار‏‎ ساير‏‎.‎مي‌باشد‏‎
معصومه‌‏‎ حضرت‌‏‎ عصمت‌‏‎ بيت‌‏‎ اهل‌‏‎ كريمه‌‏‎ مناقب‏‎ عفاف‌در‏‎ آئينه‌‏‎ -
.شاهرخي‌‏‎ محمود‏‎ و‏‎ كاشاني‌‏‎ مشفق‌‏‎:‎گردآورندگان‌‏‎.عليهاالسلام‌‏‎

اجتماعي‌‏‎ شوم‌‏‎ پديده‌‏‎ رشوه‌ ، ‏‎ -‎
و‏‎ اوقاف‌‏‎ سازمان‌‏‎ اسلامي‌‏‎ تحقيقات‌‏‎ و‏‎ مطالعات‌‏‎ واحد‏‎ كوشش‌‏‎ به‌‏‎
.خيريه‌‏‎ امور‏‎
كبير‏‎ ثقل‌‏‎ عترت‌ ، ‏‎ -
.كمالي‌‏‎ سيدعلي‌‏‎ نوشته‌‏‎
آن‌‏‎ اصطلاحات‌‏‎ و‏‎ حديث‌‏‎ علوم‌‏‎ -
.عادل‌نادرعلي‌‏‎ دكتر‏‎ تحقيق‌‏‎ و‏‎ ترجمه‌‏‎ صالح‌ ، ‏‎ صبحي‌‏‎ دكتر‏‎ اثر‏‎


امروز‏‎ اسطوره‌‏‎
اول‌‏‎ چاپ‌‏‎/مركز‏‎ نشر‏‎ /دقيقيان‌‏‎ دخت‌‏‎ شيرين‌‏‎:‎مترجم‌‏‎ /بارت‌‏‎ رولان‌‏‎
تومان‌‏‎ ‎‏‏420‏‎/صفحه‌‏‎ ‎‏‏128‏‎/رقعي‌‏‎ قطع‌‏‎ /‎‏‏1375‏‎
فرارسيدن‌‏‎ با‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ نويني‌‏‎ دانش‌هاي‌‏‎ جمله‌‏‎ از‏‎ نشانه‌شناسي‌‏‎
قلمرو‏‎ وارد‏‎ سرمي‌بريم‌ ، ‏‎ به‌‏‎ آن‌‏‎ پاياني‌‏‎ سال‌هاي‌‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ قرني‌‏‎
شده‌‏‎ تبديل‌‏‎ برخي‌رشته‌ها‏‎ در‏‎ كليدي‌‏‎ دانشي‌‏‎ به‌‏‎ و‏‎ معاصر‏‎ پژوهش‌‏‎
.است‌‏‎
در‏‎ مفاهيم‌اساسي‌‏‎ به‌‏‎ امروز‏‎ اسطوره‌ ، ‏‎ مقالات‌‏‎ مجموعه‌‏‎ در‏‎ بارت‌‏‎
يا‏‎ و‏‎ گفتار‏‎ مثابه‌يك‌‏‎ به‌‏‎ اسطوره‌‏‎ همچون‌‏‎ نمادشناسي‌‏‎ قلمرو‏‎
همچون‌‏‎ را‏‎ خويش‌‏‎ شيوه‌هاي‌نظري‌‏‎ و‏‎ پرداخته‌‏‎ اسطوره‌‏‎ رمزگشايي‌‏‎
به‌‏‎ نشانه‌شناسي‌‏‎ و‏‎ ادبي‌‏‎ نظريه‌‏‎ نقد ، ‏‎ زمينه‌هاي‌‏‎ در‏‎ دستاوردي‌‏‎
.مي‌دهد‏‎ دست‌‏‎
چنبره‌‏‎ از‏‎ انسان‌‏‎ رهايي‌‏‎ پي‌‏‎ در‏‎ بارت‌‏‎ اسطوره‌شناسي‌‏‎
.است‌‏‎ درشت‌‏‎ و‏‎ ريز‏‎ اسطوره‌هاي‌‏‎ فريب‏‎
درزمينه‌‏‎ بارت‌‏‎ مهم‌‏‎ و‏‎ تئوريك‌‏‎ نظريات‌‏‎ با‏‎ كتاب‏‎ اين‌‏‎ در‏‎
انديشه‌‏‎ فرهنگ‌و‏‎ بر‏‎ آن‌‏‎ تاثير‏‎ و‏‎ امروزين‌‏‎ جهان‌‏‎ در‏‎ اسطوره‌‏‎
در‏‎ و‏‎ تاريخي‌‏‎ مقالات‌‏‎ اين‌‏‎ در‏‎ بارت‌‏‎ نگرش‌‏‎.مي‌شويم‌‏‎ آشنا‏‎ معاصر‏‎
.است‌‏‎ زماني‌‏‎






© 1998 HAMSHAHRI, All rights reserved.