يعني توسعه شهرها ، براي
شدن كوچك‌تر
آينده شهرهاي درباره
:درآمد پيش
.شده‌اند شناخته بشري تمدن و معرفت تبلور نقطه شهرها
دستاوردهاي‌علمي به ملت يك دستيابي اوج كه است اينگونه
كه داده‌مي‌شود ، نشان بزرگ شهرهاي فراز از نمايي با فني و
در و كشانده‌اند ابرها خلوت به سر مرتبه بلند برج‌هاي درآن
اين به هراسان رمه‌هاي چون خودروها پيچ در پيچ راه‌هاي آزاد
.مي‌گريزند سو آن و سو
اوج نقطه در اگرچه اينها مي‌گويد ديگر انگاره‌اي اما
حركت نهايي نقطه قطع طور به اما ايستاده‌اند ، تكنولوژي
.نيستند پيشرفت و مدنيت سمت به بشر
بايدبه البته كارخانه‌ها ، و آسمانخراشها به دستيابي براي
بسياري است‌كه شگفت اما يافت ، دست فن‌آوري و دانش نهايت
سوي آن در نه پايدار سعادت و رفاه دارند اعتقاد معرفت اهل
كار برخي.آنهاباشد از گريز در شايد بلكه و آسمانخراشها
آن آسوده‌تر شايدروزي مي‌گويند كه رسانده‌اند آنجا به را
فراتر نگرشي در برخي‌ديگر و بازگرديم روستاها به كه باشد
آن كم دست مي‌گويند (پست‌مدرنيستي پست) گرايانه فرانو از
زمينه‌اي و رهاند كميت سيطره رااز شهرها مي‌بايست كه است
تطور كيفي شاخص‌هاي پايه بر آدمي تازيستگاههاي آورد فراهم
كه‌روستايي دريابيم شايد اساس اين بر.وبربالند يافته
شهر مقايسه از كه معمولي سنجه‌هاي نه و كيفي به‌مفهوم شدن
متروپليتن يك حتي توسعه نهايت مي‌شود ، ذهن‌برتاييده به
به اما زيست ، آسمانخراش يك در بتوان كه چنان عظيم‌باشد ،
.شهرها كميت‌گرائي گزند از دور
انگاره اين از گوشه‌اي مي‌خوانيد ، پي در كه آنچه
.است واشكافته را
جمعيت‌سال بين‌المللي كنفرانس مناسبت به پيش سال چهارده
با كرد منتشر جامعي گزارش يونسكو مكزيكوسيتي ، در 1984
مهمترين كه است توجه جالب توسعه و جمعيت عنوان‌يونسكو ،
بر جهان ، در شهرنشيني آينده با ارتباط در گزارش اين فراز
از تازه‌اي فهم نيازمند كه‌ما مي‌كرد تاكيد نتيجه اين
بر تاكيد با همچنين گزارش اين در هستيم شهرنشيني پديده
با مي‌بايست شهرها رشد براي برنامه‌ريزي اينكه
كه‌يكي بود شده ذكر شود ، انجام گسترده‌تر سرمايه‌گذاري‌هاي
شهرها ميان تفاوت كه باشد اين بايد زمينه اين در اهداف از
از يونسكو كه ميبينيمشود كمتر هرچه روستاها و
توسعه با كه نمي‌گويد ، سخن روستاها عمران براي برنامه‌ريزي
سرمايه‌گذاري مي‌كند تاكيد بلكه شوند ، تبديل شهري مناطق به
روستاها با آنها تفاوت كه باشد گونه‌اي به بايد شهرها در
!كند كمتر را
مفهوم با معاصر جهان تعارض از بخشي يونسكو گزارش واقع ، به
.مي‌دهد نشان را شهرنشيني
شمار به توسعه نشانه نيز و زمينه جا همه در شهرنشيني
جمعيت درصد از سوم جهان به نسبت صنعتي ممالكميرود
به نيز سوم جهان در و هستند برخوردار افزون‌تري شهرنشين
مي‌شود افزوده شهرنشين جمعيت درصد بر توسعه رشد موازات
در بيشتر روز به روز كنوني جهان در شهرها ديگر سوي از اما
در.مي‌شوند گرفتار محيطي زيست دشواري‌هاي و معضلات گرداب
ژوئن كه انساني سكونتگاههاي مورد در متحد ملل كنفرانس
شد ، برگزار تركيه استانبول شهر در عنوان‌اسكان 2 با 1996
كه فقيران مسكن نامطلوب شرايط و مسكن كمبود كه شد اعلام
.است تهديدكننده حيات براي است ، انبوه شهرنشيني از ناشي
ضعيف بهداشت و ناسالم آب استاندارد ، از پايين‌تر مسكن‌سازي
در سال در نفر ميليون ده مرگ مسئول پرجمعيت ، شهرهاي در
زيست مخاطرات اصلي عوامل از طور همين و هستند جهان سرتاسر
مرگ‌هاي درصد خود 25 كه مي‌آيند شمار به پيشگيري قابل محيطي
در) آلوده آب از ناشي امراض مي‌شوند سبب را جهان زودرس
در كودك و نوزاد ميليون مرگ 4 باعث تنهايي به (شهري مناطق
.مي‌شوند سال
...و جغرافيا زيست ، محيط شهرها ، مسائل كارشناسان اكنون
موجود ، مسائل به توجه با كه هستند رودررو چالش اين با
ممانعت‌از شهرها ، داشتن نگه كوچك دولت‌ها هدف مي‌بايست
شهرهاي به كوچك شهرهاي از و شهرها به روستاها از مهاجرت
با سكونتگاههايي عنوان به روستاها موقعيت حفظ و بزرگ
استانداردهاي ارتقاء برعكس يا باشد اجتماعي تنش‌هاي كمترين
به شهرها توسعه طريق از جامعه بهداشتي و آموزشي رفاهي ،
شمار افزون‌ترين به خدمات ارائه بيشترين امكان كه مكان‌هايي
پرسش اين و دارد؟ وجود سيستم‌هاي‌اداري متمركزترين در جمعيت
يا است زيباتر كوچك سرانجام ، كه شده‌است مطرح دوباره مشهور
بزرگ؟
به نسبت ما نظرگاه به دارد بستگي البته پرسش ، اين به پاسخ
طرفداركثرت‌گرايي جغرافيا و زيست محيط كارشناسان اغلب.آن
هميشه وكوچك بومي محلي ، سيستم‌هاي حفظ.هستند پراكنش و
و داشته طبيعي‌زمين چشم‌انداز پايداري در را تاثير بيشترين
كه ندارد وجود مي‌كندترديدي جلوگيري زيستي عوارض گسترش از
براي.است تعارض در شدت خودبه اطراف طبيعي محيط با شهر هر
طبيعي چشم‌اندازهاي اغلب وخدماتي مسكوني حوزه‌هاي گسترش
هيدرولوژيايي سيستم همچنين و تخريبمي‌شوند شهرها اطراف
تامين شهروندان نياز مورد آب تا تخريبمي‌شود زمين طبيعي
.است باره اين در مثال‌ها بارزترين يكي‌از تهران.شود
ورامين‌و ايوانكي ، گرمسار ، روستاهاي اغلب اخير دهه دو در
راه سر بر چون شده‌اند ، خالي جمعيت از ري شهر جنوب
انجام مختلف سدسازي‌هاي و متعدد موانع طبيعي رودبارهاي
آببراي وقتي است بديهي و شود تامين تهران آب تا است شده
مهاجرت‌خواهند شهرها حاشيه به روستاييان نباشد ، كشاورزي
ازمنابع بي‌رويه بهره‌برداري مناطق از بسياري در.كرد
شهرها است‌كه ترسيم قابل شعاعي نمايه يك صورت به طبيعي ،
از فاصله‌گرفتن با دارند قرار آن كانوني نقطه در درست
.نظرمي‌رسد به نخورده‌تر دست نيز طبيعي رخساره شهرها ،
شمالي‌كشور استان دو در جنگل‌زدايي روند گسترش نقشه‌هاي
و بين‌شهر كه است نكته اين نشان‌دهنده خوبي به نيز ايران
درشعاع جنگل شهرها ، رشد با و دارد وجود تقابل جنگل
كه است توجه‌اين جالب نكته.مي‌نشيند واپس سرعت به گسترده‌اي
حتي و آب تا سنگ‌گرفته و خاك از شهرها رشد براي لازمه مصالح
در افراط كه مي‌شود تامين دوردست مناطق از !انساني نيروي
.مي‌زند دامن را بهره‌برداري مورد مناطق فرسودگي باره اين
اجتماعي گسترده معضلات نيزبا شهرها خود در ديگر سوي از
كلي طور به شهري انسان باعث‌مي‌شود گاه كه هستيم روبه‌رو
حاكميت عرصه شهرها باشد ، وعصبي مضطرب نگران ، موجودي
ساكنان كه مي‌شود انگاشته اينگونه واغلب هستند كمي ارزشهاي
سنتي ارزشهاي به ولايات اهل از بزرگ‌كمتر شهرهاي
.هستند انساني‌پايبند سكونتگاههاي
شمار به شهرها مشكل جمعيت ، بزرگترين رشد امروزه اما ،
انساني سكونتگاه مورد در گزارش‌جهاني يك اساس بر.مي‌رود
بشر ساكنان براي متحد مركزملل توسط مارس 1996 در كه
ساكنان‌شهري از ميليون‌نفر حدود 500 در شده منتشر
دكتر.سكونت‌دارند نامناسبي اماكن در بي‌خانه‌انديا
در ملل‌متحد كنفرانس كل دبير و رئيس‌اسكان اندو والي
مهمترين:مي‌گويد (اسكان 2) سكونتگاه‌هاي‌انساني مورد
در ما فراروي اجتماعي و اقتصادي محيطي ، زيست جهاني مسائل
در بدمسكني يا بي‌مسكني شرايط.بود خواهد شهرها در آتي قرن
كه 50 وجود اين با.داشت خواهد قرار مسائل اين تمام پايه
متعلق توسعه حال در كشورهاي ملي ناخالص توليد درصد تا 80
مشكلات حل مالي استطاعت مختلف دلايل به اما است ، شهرها به
سازمان اطلاعات مركز ناشر -اسكان 2 گزارش).ندارند را مسكن
.(خرداد 1375 -تهران ملل‌در
دارد مسئله...:كه مي‌خوانيم همچنين منبع همين در
شهري جمعيت انفجار با نمي‌تواند مسكن ساخت چون مي‌شود حادتر
تا نفر ميليارد به 5 سال 1995 ميليارد از 4/2 كه همپاشود
شهري 5/2 جمعيت رشد حاضر ، حال در.رسيد خواهد سال 2025
.است روستايي رشدجمعيت از سريع‌تر مرتبه
در بيشتر را آن موافقان كه ديگر ، نظرگاهي از اما
شهرسازي و مسكن مسائل كارشناسان و جمع‌اقتصاددانان
انگاشته تمدن‌بشري تبلور اوج شهرها مي‌يابيم ، وجمعيت‌شناسان
كره روزافزون جمعيت نيازهاي تامين براي راه آخرين و شده
زيست‌محيطي معضلات نظرگاه اين از.مي‌آيند شمار به زمين
بلكه و شهرنشيني ذات از ناشي نه شهرنشيني ، به مربوط
اداره در كوته‌بينانه و ضعيف مديريت از برخاسته
كه است اين مسلم واقعيت يك.هستند شهري چشم‌اندازهاي
را دورافتاده مناطق در زندگي اقتصادي فشارهاي كه هنگامي
در كه هستند مكان‌هايي بزرگ شهرهاي مي‌كند ، ناممكن كاملا
جالب.كرد پيدا خوردن براي نان لقمه يك مي‌توان حداقل آنها
تا شهري 3 فقيران وضع موجود ، شاخص‌هاي اساس بر كه است توجه
.است روستايي فقيران از بهتر اقتصادي لحاظ به مرتبه 10
اين در كارشناسان‌جهاني از يكي دكترماتياس‌هوندسالر
جهان كه است تنهاراهي بزرگ شهرهاي گسترش:مي‌گويد باره
حياتش به روزافزون‌جمعيت افزايش با آن ازطريق مي‌تواند
مطلق فقر و زندگي‌بيشتر به اميد شهري مناطق.دهد ادامه
و ارزان‌تر را ضروري خدمات مي‌توانند و مي‌كنند ارائه كمتري
.كنند تامين وسيع‌تري سطح در روستايي مناطق با قياس در
بسيار شهرها در فقيران زندگي‌براي كه است اين واقعيت
.دارند هم ديگري شهرهامزاياي.است روستاها از آسان‌تر
و خانوار هر در كمتر هزينه يعني جمعيت تراكم‌بالاي
بهداشتي ، مراقبت‌هاي و فضولات دفع آب ، تامين براي واحدكاري
سكونتگاههاي از سريع‌تر مراتب به همچنين‌مي‌توانند شهرها
توانايي‌شان بر علاوه و كنند ارائه اضطراري خدمات روستايي
را بالاتر تحصيلات فرصت اجتماعي ، و بهداشتي خدمات تامين در
تولد نرخ كاهش اغلببه بهتر تحصيلات همين.مي‌كنند ايجاد هم
كمك جمعيت رشد كاهش به شدن شهري اين بنابر مي‌انجامد
.مي‌كند
در جمعيت رشد آهنگ كندشدن از حاكي جهاني آمار آخرين
جايي است ، لاتين آمريكاي و آسيا آفريقا ، شهرهاي از بسياري
.است مشكل بزرگترين حد ، از بيش جمعيت كه
معيوب دور:مي‌گويد جهاني‌خود گزارش در هوندسالر دكتر
را فقر كه وبي‌خانگي مي‌دهد افزايش را بي‌خانگي فقركه
چون شود ، شكسته مي‌تواند شهرها در فقط پايدارمي‌كند ،
كه مي‌كنند ارائه ارزان‌قيمتي يا جهاني اجتماعي خدمات شهرها
.مي‌گذارد فقيران اختيار در براي‌شروع فرصتي
سرانجام
به كه است آن از بسيارپيچيده‌تر شهرها مسئله ظاهر به
بزرگ؟ يا است ، زيباتر سرانجام‌كوچك دريافت بتوان راحتي
يونسكو ، كه همچنان بشربتواند كه باشد اين شايد راه تنها
مفهوم از تازه‌اي وتعريف درك به كرد اعلام درسال 1986
چند مديريتي به كه‌بتوان زماني يعني برسد ، شهرنشيني
گونه‌اي به.يافت دست شهرها اداره براي مدرن و لايه ، دقيق
شود برخوردار جمعي روحي از زنده موجودي همچون شهر هر كه
اجتماعي مشاركت از كاملي احساس انسان به آن در زيستن كه
مي‌شود ديده روستايي سكونتگاه در كه گونه آن كند ، القا را
اجتماعي ، اقتصادي ، لازم استانداردهاي از نيز روستاها و
حداقل به مهاجرت تا شوند ، برخوردار..و بهداشتي فرهنگي ،
به بلكه شهرها در حضور معناي به نه ومدنيت برسد ، خود
در انسان يك لازم نيازهاي تمامي از برخورداري معناي
با كوچك روستايي سكونتگاه اين اگر حتيباشد سكونتگاهش
پذيرفت بتوان شايد.باشد خانواده ده از كمتر جمعيتي
به بسته نيست ، شدن‌شان بزرگ و كوچك به سكونتگاه‌ها زيبايي
.مي‌گذارند انسان اختيار در زندگي براي كه است امكاناتي
كرمي ناصر
:عكس شرح
وفاكيش جميله:نقاش - آرمانشهر
|
