...مرگ كابوس است ، اين
هستهاي سلاحهاي و زمين انسان ،
بهوجود داغ گازهاي از عظيمي حجم هستهاي انفجار هر با
مرگبار اثرات از گذشته و ميشود آتشناميده كهتوپ ميآيد
جبرانناپذير باتخريبهاي نيز را محيطزيست انساني ، جوامع بر
ميكند روبهرو
پرتوزا مواد انتشار از ناشي خطرات و اتمي آزمايشهاي
آلودگيهايي با را جهان امروزهمحيطزيست (راديواكتيو)
حيات آنهاميتواند ناچيزترين حتي وقوع كه كردهاند رودررو
د آنچنانكه.كند محو ناگهان به را وسيع پهنه يك در
.بوديم آن چرنوبيلشاهد ر
:اشاره
آينده كه است خطري بزرگترين اتمي فعاليتهاي ترديد بدون
كشورها برخي كه پيش قرن نيم حدود از.ميكند تهديد را بشر
اين به را هميشهبشر آوردند ، روي اتمي سلاحهاي توليد به
بهناگاه زورمداري روزي اگر كه است ، كرده دچار نگراني
و شد خواهد چه بگيرد ، سلاحها اين از استفاده تصميمبه
اينجاست نكته اما چهخواهدبود؟ بيبازگشت جدال اين سرانجام
هستهاي يكجنگ وقوع احتمال ازطريق فقط اتمي فعاليتهاي كه
خطرات و اتمي آزمايشهاي.ميكند نگران را بشر كه نيست
محيطزيست امروزه (راديواكتيو) پرتوزا مواد انتشار ناشياز
حتي وقوع كه كردهاند آلودگيهاييرودررو با را جهان
ناگهان رابه وسيع پهنه يك در حيات ميتواند آنها ناچيزترين
.بوديم آن شاهد درچرنوبيل آنچنانكه.كند محو
و شده انتخاب مفصل پژوهش يك از ميخوانيد پي در كه نوشتاري
آنها متفاوت تخريبي اثرات و اتمي سلاحهاي بهويژگي آن در
.است شده پرداخته
عناديالموتي مراد
سالهاي بهويژه بيستم قرن دوم نيمه آمده ، بهعمل تحقيقات در
تاريخ در هستهاي عصر شروع بهعنوان دومرا جهاني جنگ آخر
اين از قبل كهمدتها است اين واقعيت اما.ميكنند ياد بشر
دست اتم نيروي به بودند تلاش در دانشمندان تاريخ
قرن اوايل و نوزدهم قرن پاياني سالهاي كه بهطوري.يابند
نوين فيزيك عصر نتيجه در و عظيم تحولات آغاز نقطه بيستم
قدمتي نويننيز فيزيك دستاوردهاي از يكي هستهاي سلاحاست
توسطرونتگن (ايكس) x اشعه كشف با.دارد اندازه همين به
ماري توسط پلوتونيوم و راديوم كشف سال 1895 ، آلمانيدر
توسط راديواكتيويته پديدهپرتوزايي كشف پيركوري ، و كوري
مورد در سال 1905 در اينشتين آلبرت كشف و فرانسوي ، بكرل
تابش اينكه دادن نشان با الكتريك فوتو اثر بررسي
كه دارد رفتاري ماده با خود كنش برهم در الكترومغناطيسي
مقدمات و زمينه است ، شده تشكيل بهنامفوتون ذراتي از گويي
ميلادي سال 1932 در.شد فراهم اتمي انرژي به بشر دستيابي
شد كشف (Fission) هستهاي شكافت مهم پديده (شمسي 1311)
دستيابي براي دانشمندان فعاليتهاي زمينه در عطفي كهنقطه
.ميآمد اتمبهحساب نيروي به بشر
1311) در 1932 چاوديك توسط نوترون كشف كه نماند ناگفته
بمباران با زيرا كرد ايفا بسزايي نقش روند اين در (شمسي
ميليون حدود 200 فوقالعادهاي انرژي نوترون توسط اورانيوم
.ميشد آزاد ولت الكترون
به دستيابي زمينه در دانشمندان چشمگير پيشرفتهاي
هيتلر نظير سياستمداراني آمدن كار روي با سلاحينيرومند
به كشورش كردن تبديل در را خود هم كه درآلمان
.گرفت خود به بيشتري شتاب بود داده قرار ابرقدرتيبيرقيب
در فاشيستها و آلمان در نازيها نظير چونحكومتهايي
با ميكردند تلاش فرانسه و انگلستان با رقابت ايتاليادر
و فشار عامل بهعنوان آن از پيشرفته بهنيرويي دستيابي
حالي در گيرند ، بهره رقبا از امتياز برايكسب تهديد ابزار
از ديگر نقطه در دانشمندان تلاش اروپائيان ، بهرغمتلاشهاي كه
از بسياري واقع در.بود برخوردار بيشتري سرعت عالماز
اول جهاني جنگ پي در شرقي اروپاي بهويژه دانشمنداناروپايي
بودند كرده مهاجرت ثروتمند امريكاي به اروپا وضعرقتبار و
وسيع تخريبهاي از امريكا ماندن مصون به توجه با آنجا ودر
دولت مالي حمايت با كشور اين آزمايشگاههاي در جنگاول
ادامه خود علمي اكتشافات به كشور اين وثروتمندان امريكا
.ميدادند
مجاري مهاجر دانشمندان از تن دو كه ميدهد نشان مطالعات
گرفتند تصميم كه بودند وزيلارد ويگنر امريكا مقيم
رئيس روزولت بهاطلاع را اورانيوم شكافت مهم موضوعكشف
كمك اينشتين از كار اين براي و برسانند امريكا جمهوريوقت
اوت 1939 دوم تاريخ به نامهاي در اينشتين.خواستند
براي انرژي عظيم منبع بهعنوان را اهميتاورانيوم
اهميت به توجه با روزولت كه بهگونهاي.كرد روزولتمطرح
بعدهادر.داد تشكيل اورانيومرا مشورتي كميته موضوعبلافاصله
اولنوامبر در امريكا جمهور رئيس به كميته اين كه گزارشي
را ساختبمباتمي امكان آن در داد ، ارائه (ش 1318) م 1939
.كرد پيشنهاد را آزمايشهايي و مطرح
توانايي از بهرهگيري با شد موفق امريكا ترتيب بدين
عظيم پشتوانه با و ممالك ساير از شده جذب دانشمندان فكري
1321) ميلادي سال 1942 اواخر در تحقيقاتي پروژههاي از مالي
فعل اولين.كند راهاندازي را اتمي رآكتور اولين (شمسي
و صورتپذيرفت سال همين در هستهاي شكافت زنجيرهاي وانفعالات
هستهاي سلاحمخرب به شد موفق كه بود كشوري اولين نهايت در
عواقب به بدونتوجه كه بود نيز كشوري اولين و يابد دست
بهتسليم مرگباربراي سلاح اين از آن بهكارگيري وحشتناك
.استفادهكرد دوم جهاني جنگ در ژاپن واداشتن
اتم بمب ساخت چرخه
پلوتونيم عنصر دو از يكي به نياز اتم بمب ساخت براي
در پلوتونيم عنصر دو اين بين از.است اورانيوم و
انفعالات و فعل رشته يك محصول و نميشود يافت طبيعت
به نياز آن به دسترسي براي كه است اتمي رآكتور در
.دارد وجود برتر و پيچيده فنآوريبسيار
اورانيوم.ميشود يافت طبيعت در اورانيوم يعني ديگر عنصر
ايزوتوپي صورت دو به و آن معدن سنگ در طبيعي بهطور
كمياب ايزوتوپ.ميشود يافت اورانيوم 238 و اورانيوم 235
يك بتوان تا شود درصدغني از 95 بيش بايد اورانيوم 235
عنصر همين زيراايزوتوپهاي.كرد ايجاد مفيد هستهاي شكافت
ميرسد بهنظر ظاهرا هرچند.يكسانيدارند شيميايي واكنشهاي
پلوتونيم از آسانتر بمباتمي ساخت اورانيومبراي به دستيابي
تنها مهم عنصر اين كه دارد آن از بررسيهاحكايت اما است ،
.دارد وجود جهان كشورهاي اندكياز تعداد معادن در
جنوبي ، آفريقاي در اورانيوم معادن امروزه
شده كشف كنگو و نيجريه امريكا ، هند ، كانادا ، استراليا ،
كه 10 كنيم اشاره اساسي نكته اين به همينجا نيست بد.است
اسلامي كشورهاي به متعلق جهان در شده شناخته درصداورانيوم
.است
كمياب تنها اساسي مسئله طبيعت در اورانيوم وجود از صرفنظر
تهيه روش مسئله نيست ، ذيقيمت عنصر اين معادن بودن
مراحلغنيسازي ديگر بهعبارتي.است 235-يو اورانيوم
كهاكثريت دارد خاصي فيزيكي شيوههاي و روشها اورانيوم
.هستند آن فاقد جهان كشورهاي
-يو نوع از درصد دهم هفت تنها طبيعي اورانيوم سنگ در
لذا.است 238-يو آن اعظم قسمت كه چون.است موجود 235
سوخت غناي افزايش و دو اين جداسازي از است عبارت مهم امر
بمباتم ساخت براي ديگر ، عبارتي به.238-يو درصد باافزايش
آن يو235 مقدار ساختيعني غني را معمولي اورانيوم بايد
اتم بمب صورتساخت غيراين در رساند درصد حداقل 90 به را
.نخواهدبود امكانپذير
يك عضو 238-يو و 235-يو اتم دو كه آن با
هستند يكسان فيزيكي و شيميايي نظر از و (ايزوتوپ) خانواده
آن جداسازي اين وجود با دارند تفاوت نوترون تنها 3 و
كه است بالايي بسيار فنآوري و سرمايهگذاري و دانش محتاج
اورانيوم سنگهاي اغلب.دارند دسترسي بدان اندكي كشورهاي
براي را سنگها اين.ميآيد بهدست فسفات و طلا ، مس معادن از
طي آنجا در و ميبرند اورانيومسازي بهكارخانه تصفيه
بهدست خالص اورانيوم سنگ شيميايي و فرايندمكانيكي
درصد تا 90 داراي 70 خالص اورانيوم سنگ اين.ميآورند
چون.است موسوم زرد كيك به كه است (U -) اكسيداورانيوم
داشتنمواردي و است پايين بسيار زرد كيك در 235-ميزانيو
ضروري اتم ساختبمب براي باشد (U -235) درصد داراي 90 كه
.دارد غنيشدن به نياز زرد كيك بنابراين است
تركيب به زرد كيك تبديل ساختن غني براي اول قدم
(UF )هگزافلورايد اورانيوم به كه است اورانيوم گازي
چون مختلفي روشهاي از ميتوان را غنيسازي عمل.است موسوم
جداسازي و آئروديناميك مركز ، از گريز دستگاه گاز ، جداسازي
شدن غني تكنولوژي نوع هر لازمه ولي داد ، انجام ليزري
.است آن سنگين مولكولهاي از (UF ) سبك جداسازيمولكول
-يو درصد حداقل 90 غلظت آوردن بهدست جداسازي اين هدفاز
چون.دارند قرار (UF ) سبك مولكولهاي در كه 235است
غني اورانيوم يعني لازم مواد به دستيابي بهمعناي اينمرحله
UF مولكولهاي جداسازي فنآوري است بمباتم برايساخت شده
سريكشورهاي فوقالعاده فنآوريهاي جزو اورانيوم وغنيساختن
آن وصدور گسترش از تاكنون كه است توانايي اين دارنده
.آوردهاند بهعمل ممانعت هماهنگ و جدي بهطور
به.دارد را خود خاص مشكلات نيز پلوتونيم از اتم بمب ساخت
يك داشتن پلوتونيوم به دستيابي براي شرطاول كه طوري
يا طبيعي اورانيوم رآكتورهاياتمي سوخت.است اتمي رآكتور
ميان اين در.باشد شده غني درصد حدود 3 كه است اورانيومي
عملكرد براي است طبيعي اورانيوم آنها سوخت كه رآكتورهايي
آنها سوخت كه رآكتورهايي و سنگين ، آب به نياز خود
اين.دارند سبك آب به نياز است شده غني درصد اورانيوم 3
را خود اورانيوم سوخت از بخشي فعاليت ، خلال در رآكتورها
داخل شده مصرف اورانيوم با و كرده تبديل پلوتونيوم به
اكتيو راديو بسيار كه اتم شده اجزايشكافته نيز و رآكتور
مصرف سوخت.ميدهند شدهبيرون مصرف سوخت عنوان به و تركيب
راه باكنترلاز و مخصوص بشكههاي در بعدي مرحله در شده
شدت از و شده سرد تا ميشود منتقل امني مكانهاي به دور
لازم وقت روز كار 150 اين براي.گردد كاسته آنها پرتوزايي
آوردن عمل براي مصرف سوخت بشكههاي مدت اين طي از پس.است
از كارخانه اين در.ميشوند فرستاده فرآوري كارخانه به
محلول در را شده مصرف سوخت شيميايي و مكانيكي طريق
اورانيوم ، عناصر طريق اين از و.ميكنند غوطهور اسيدنيتريك
اين در.ميسازند جدا هم از را پرتوزا زباله و پلوتونيوم
براي ميتوان شكل بدين شده استخراج پلوتونيوم از مرحله
.كرد استفاده اتمي سلاحهاي ساخت
ميشود فرآوري پلوتونيوم آن در كه اتاقي است ذكر شايان
به اتاق اين.باشد سربي پوشش و ديوارهايضخيم داراي بايد
محيط به انتشارراديواكتيو از تا دارد ، نياز مخصوص تهويه
كشور پنج بر علاوه حاضر حال درآورد عمل به جلوگيري خارج
دست فنآوري اين به نيز هندوستان اتمي سلاحهاي دارنده بزرگ
نيز آرژانتين و پاكستان اسرائيل ، اين بر علاوه.است يافته
.كردهاند پلوتونيومداير فنآوري براي آزمايشگاههايي
آنها تخريب قدرت و هستهاي سلاحهاي انواع
اجزايي كارشناسان نگاه در كه است كلي واژهاي هستهاي سلاح
به مربوط ادبيات در كه اجزايي.دربرميگيرد را متفاوت
-هستهاي سلاحهاي انواع به تسليحاتي و استراتژيك مسائل
داراي آنها از كدام هر كه طوري به ميشود تقسيم استراتژيك
در قرارگرفتن رغم به كه است فردي به منحصر ويژگيهاي
بر.ميسازد مشخص ديگري از را آن هستهاي سلاحهاي خانواده
كه دارند وجود هستهاي بمب يا هستهاي سلاح نوع سه اساس همين
.داشت خواهيم اشاره آنها از هريك به
سازندگان تلاش تمام هستهاي سلاح نوع اين در:اتمي بمب -الف
شكافت امكان افزايش نوترونهاو فرار از جلوگيري در آن
معطوف ثانيه ميليونيم يك حدود اندك بسيار زمان در هستهاي
آزاد اتمي بمب يك ساخت از هدف ديگر ، عبارتي به.ميشود
لحظه در و كوتاه زماني مدت در انرژي زيادي مقدار كردن
تخريب توانايي تعيين براي.است انهدام منظور به نظر مورد
مقياس و معيارميشود استفاده خاصي روش از اتمي بمب
يك انفجار اثر در شده آزاد انرژي انفجار ، قدرت اندازهگيري
.است تنتيانتي
كه است انرژيزا مواد جمله از نيتروتولوئن تري يا تي ان تي
اتمي بمب عمل نحوه مجموع در.است بالا تخريبي قدرت داراي
با سنگين اتم يك هستههاي شكافت ، اثر در كه است شكل بدين
سبكتر اتمي هستههاي به انرژي ، زيادي مقادير شدن آزاد
سال در آمريكا كه بمبي دو مثال عنوان به.ميشوند تبديل
از ژاپن ناكازاكي و هيروشيما شهرهاي بمباران براي 1945
كه ي-بـمب.بـودنـد اتمـي بمبهاي نوع از كرد استفاده آنها
پسر به وم-مـوس شــد پــرتاب هيــروشيــما شـهر روي بـر
:است زير مشخصات داراي كه بود (Little Boy). كوچك
مرد به موسوم شد پرتاب ناكازاكي شهر روي بر كه اتمي بمب
:است زير مشخصات داراي كهبود(Fat Man)چاق
كه سابق شوروي سپس و آمريكا متحده ايالات:هيدروژني بمب -ب
بودند يافته دست اتمي بمب ساخت زمينه در فنآورياتمي به
جديد فنون به دستيابي با تلاشكردند فشرده رقابت يك در
دست ديگري به نسبت سلاحها گونه اين تخريبي قدرت افزايش ضمن
شكافتن قابل مواد كه بود حالي در اين.باشند داشته بالا
گران فوقالعاده شكافتي بمبهاي يا اتمي بمبهاي ساختن براي
واشنگتن و مسكو كه بود مشكلات اين بر غلبه برايميشد تمام
فعل نوعيابند دست ياگداختي هيدروژني بمب به شدند موفق
كه است عكسپديدهاي هيدروژني بمبهاي ساخت براي انفعالات و
عكس.ميگيرد صورت هستهاي شكاف يا اتمي بمب ساخت براي
يك به تبديل و سبك اتم ذرات جوش يعني هستهاي شكافت پديده
مثال براي.مينامند Fusion هستهاي گداخت را اتمسنگينتر
باعث (هيدروژن عنصر ايزوتوپهاي)تريتيوم و دوتريوم جوش
.ميشوند زياد فوقالعاده گرماي توليد و سنگين هسته ايجاد
و بخورند جوش هم به اتم دو اين كه شرايطي ايجاد براي
زياد نيروي اين.است لازم زيادي نيروي بدهند عظيمي گرماي
يعني ميآورد وجود به هستهاي شكافت نوع اتمي انفجار را
هيدروژني بمباست اتمي بمب يك هيدروژني بمب چاشني
تخريبي قدرت از اتمي بمب به نسبت و است پرقدرت فوقالعاده
بمبهاي قدرتمندي دليل به.است برخوردار بالاتري بسيار
يعني مگاتن اساس بر اتمي بمبهاي خلاف بر را آنها هيدروژني
.ميكنند تيانتيمحاسبه تن ميليون
بمب از بيش برابر حدود 50 مگاتني يك هيدروژني بمب يك قدرت
را آن وزن نصف آنكه ضمن شد منفجر ناكازاكي در كه است اتمي
.دارد
سلاحهاي از ديگري نوع نوتروني سلاحهاي:نوتروني بمب -ج
خاص كاربرد هيدروژني و اتمي بمب برخلاف كه هستند هستهاي
كه شدهاند طراحي گونهاي به نوتروني سلاحهاي.دارند را خود
در نوترونها انتشار براثر كه است آسيبهايي آنها عمده آثار
سلاحهاي نوع اين ساختمان.ميآيد وجود به انفجار موقع
آثار بيشترين داراي كه است شده طرحريزي صورتي به هستهاي
كم بسيار آن حرارت و انفجار موج مقابل در و است اشعهاي
.است
به زدن صدمه بدون كه است توانايي اين داراي نوتروني بمب
در.سازد نابود را جانداران تنها محيطزيست و ساختمانها
محيطي در نظامي نيروهاي چنانچه سلاحها گونه اين كاربرد اثر
نوتروني بمب انفجار از متاثر است ممكن باشند آزاد و باز
تهوع احتمالا و ناتواني دچار سرعت به و ناگهاني بهطور
اول حالت به ساعتي چند غيرمنتظره بهطور سپس شوند
جالب نكته.ميميرند روز چند شدن سپري از پس ولي برميگردند
هستند مستقر نفربرها و تانكها در كه سربازاني حتي آنكه
.بمانند مصون مرگبار سلاح اين تشعشعات از نميتوانند
توليد و طراحي اصلي دلايل از يكي باورند براين كارشناسان
رقابتهاي ويژه به سرد جنگ دوران كشمكشهاي به نوتروني بمب
تعداد كه چون.برميگردد ورشو و ناتو نظامي پيمان دو ميان
تانكهاي و سابق ورشو پيمان زميني نيروهاي اندازه از بيش
پيمان تانكهاي و نظامي نيروهاي تعداد با مقايسه در روسي
كرده مشغول فكر اين با سالها را غرب نظامي طراحان ناتو
مجهز زميني نيروهاي كمك به توانست خواهند روسها كه بود
مركز جبهههاي خصوص به جبههها مقدم خطوط شكستن با خود
دفاعي نيروهاي مواضع در شكافي آلمان ، مرزهاي و اروپا
.آورند وجود به ناتو پيمان
بمبهاي توليد و طراحي كه بود تهديدي چنين رفع براي
.شد آغاز زمينه اين در بازدارنده عاملي عنوان نوترونيبه
هستهاي انفجارات انواع
هستند گوناگوني انواع داراي هستهاي سلاحهاي كه همانگونه
كه ميشوند تقسيم نوع چندين به نيز هستهاي انفجارات
هستند فردي به منحصر زيانبار آثار و پيامدها داراي هركدام
انفجارات انواع ميتوان آنها ويژگيهاي به توجه با كه
.داد تميز يكديگر از را هستهاي
يك در جو در هستهاي انفجار نتيجه در:اتمي بمب -1
جذب جو چندمتري فاصله در انرژي اكثر ثانيه ميليونيم
بهوجود گرم بسيار گاز و هوا عمل اين نتيجه در.ميشود
جو در انفجار.ميشود گفته آتش توپ آن به اصطلاحا كه ميآيد
كه ميريزد هم به را آن طبيعي وضعيت شده جو در اختلال سبب
.داشت خواهد دنبال به را زيستمحيطي مخرب آثار امر اين
انفجار اثر در:جو ماوراء فضاي در هستهاي انفجارهاي -2
وجود به درخشنده بسيار تابشي جو ماوراء فضاي هستهايدر
به توجه با.است رويت قابل دورتر ازكيلومترها كه ميآيد
هزينه بودن سنگين و انفجار نوع اين از ناشي بالاي هزينه
جمله از فنآوري نوع اين دارنده كشورهاي فضايي برنامههاي
از كه شدند متعهد قراردادي طبق سابق شوروي و امريكا
.ورزند خودداري جو ماوراء فضاي در انفجار
هستهاي انفجار اثر در:زيرزميني هستهاي انفجارهاي -3
انفجار از ناشي راديواكتيو مواد آني تشعشعات زيرزميني
آثار كاهش مفهوم به اين اما.ميشود دفن زيرزمين در بيشتر
انفجار از ناشي گرماي كه چرا.بود نخواهد آن زيانبار
موجود آب بخار و زيرزميني مواد شدن ذوب باعث زيرزميني
برهم را زيستمحيطي چرخه خود نوبه به امر اين كه ;ميشود
.ميزند
انفجار نوع اين نتيجه در:دريا زير در هستهاي انفجار -4
انفجار منطقه بالاي در و كرده ايجاد موج داغ گازي حبابهاي
گازهاي نتيجه در و نموده فوران بيرون به بخار و ستونآب
.ميشود پرتاب خارج به هستهاي شكافت از ناشي راديواكتيو
كه زيستدريايي محيط براي زيانبار آثار بر علاوه كه امري
مناطق ساحلنشينان براي.ميشود آبزيان مرگومير به منجر
آثار نيز هستند دريايي اقتصاد بر متكي كه انفجار مورد
.داشت خواهد همراه به را زيانباري
|