|
مدني جامعهء در فرهنگي پژوهشهاي جايگاه
پايا علي دكتر
حفظ براي علمي جامعه درون در كه مكانيزمهايي جمله از *
ميشود ، گرفته كار به پژوهشها در نظر مورد استانداردهاي
جانب از شده ، ارائه آراء منصفانه و دقيق بررسي و نقد
.است انصاف با و صاحبنظر و دقيق ناقدان
و "مدني جامعه" مفاهيم اجمالي معرفي از پس حاضر مقاله در
مطالعات و پژوهشها نقش به اختصار به "فرهنگي پژوهشهاي"
معنوي ، و نظري حيث از يافته رشد جامعه يك ايجاد در فرهنگي
و عقلي موازين مباني بر افراد ميان مناسبات آن در كه
.است شده اشاره ميگيرد ، شكل قانوني
ميدهد تشكيل را حاضر مقاله موضوع كه اساسي پرسش به پاسخ
اين در مطروحه محوري مفاهيم از دقيقتر شناخت كسب گرو در
كه نكته اين به پرداختن از پيش اعتبار اين بهاست پرسش
دارند ، مدني جامعه در جايگاهي چه فرهنگي پژوهشهاي
و "مدني جامعه" از مرادمان كه سازيم مشخص ميبايد
.چيست "فرهنگي پژوهشهاي"
و آن به توجه سابقه كه است مفهومي چند هر مدني جامعه
متفكراني و هفدهم قرن به آن براي عملي مدلهايي ارائه
اين به مجدد اقبال اما (1)ميگردد باز لاك و هابز مانند
است تحولاتي محصول و دارد كوتاه "نسبتا تاريخچهاي مفهوم
در مدني جنبشهاي رشد زمان از و اخير دهه دو طي كه
ظهور لهستان ، در كارگران نهضت خصوص به و شرقي اروپاي
(2).است كرده
طرف از گستردهاي نظري تلاشهاي كوتاه دوره اين در
براي دارند فعاليت سياسي فلسفه حوزه در كه متفكراني
صورت آن از جامعتري مدلهاي عرضه و مفهوم اين تدقيق
الگوي ارائه كاوشها ، اين نتايج جمله از.است گرفته
مدلهاي خلاف بر آن در كه است مدني جامعه از تازهاي
چشم به "صرفا مدني جامعه به آنكه عوض به گذشته ،
فرد و سياسي قدرت ميان كه شود نظر نهادها از مجموعهاي
قدرت برابر در افراد از حمايت عين در و ميشود حائل
بر ميرساند ، مدد سياسي قدرت كسب مسير در آنان به سياسي
امروزي ، مدرن جوامع در كه ميشود تاكيد نكته اين
تهديد معرض در سياسي قدرتهاي سوي از تنها فردي آزاديهاي
اعم اقتصادي بزرگ ساختارهاي بلكه نميگيرد ، قرار تحديد و
قلمرو كه آنها و دارند فعاليت ملي سطوح در كه آنها از
از كاستن در نيز ميرود ، فراتر ملي مرزهاي از اقداماتشان
.ميكنند بازي موءثري بسيار نقش افراد آزاديهاي ميزان
مدني جامعه براي كه تازهاي الگوهاي در اساس اين بر
از مجموعهاي مثابه به هويت اين به است ، شده پيشنهاد
فرد براي تنفسي فضاي ايجاد آن وظيفه كه شده نظر نهادها
اما.است اقتصادي و سياسي كننده محدود نيروي دو قبال در
جامعه براي جديد مدلهاي در گذشته ، رهيافتهاي خلاف بر
دستيابي راستاي در تلاش نقش بالذات و اولي نحو به مدني
بلكه است ، نشده گرفته نظر در اقتصادي يا سياسي قدرت به
از بهرهگيري و فرهنگي حوزه در تلاش مجموعه اين اصلي هدف
اقتصادي قدرتهاي عملكرد تعديل منظور به فرهنگي ابزارهاي
اين.است شده تعريف افراد ، فعاليت فضاي افزايش و سياسي و
جنبههايي افزودن با ميتوان را مدني جامعه از قرائت
مبدل اسلامي فضاي يك در كاربرد براي مناسبي مدل به ديگر ،
(3).ساخت
معناي به (Cutural Studies) فرهنگي پژوهشهاي و مطالعات
در دهه 1950 از كه است جديدي پژوهشي رشته كلمه ، خاص
دامنه تدريج به و شد معرفي آكادميك حوزه در انگلستان
ماركسيسم ، افول با همراه اجتماعي ، علوم قلمرو در آن تاثير
از يكي به هماكنون كه آنجا تا كرد پيدا بسط
برخي و آمريكا و اروپا در دانشگاهي رشتههاي پرتحركترين
.است شده بدل استراليا نظير كشورها از ديگر
گونهگوني مرهون اندازهاي تا جديد رشته اين كمي گسترش
.ميگيرند جاي فرهنگ فراگير چتر زير در كه است موضوعاتي
تكثرگرايي نظير متنوعي مباحث اكنون هم اعتبار اين به
نهضت گروهي ، رسانههاي تاثير و نقش ،(پلوراليسم) فرهنگي
هويت ، بحران جوانان ، مساله ،(فمنيسم) زنان حقوق از دفاع
پديده معرفتشناسي ، در ارزش و عينيت قدرت ، ماهيت
و مصرف معنا ، و اخلاق ،(Globalism گلوباليزم) جهانشمولي
و كتاب سينما ، و موسيقي فراغت ، اوقات مليت ، بازار ،
كلي عنوان تحت...و مدرنيسم پست و مدرنيسم ادبيات ،
علوم دانشكدههاي در "فرهنگي پژوهشهاي و مطالعات"
دست در انساني علوم و ادبيات دانشكدههاي يا اجتماعي
(4).است تحقيق و بررسي
اين عنوان در مندرج كليدي مفهوم دو اجمالي معرفي با
نقش مساله دقيقتري نگاه با ميتوان اكنون مقاله ،
.داد قرار بررسي مورد مدني جامعه در را فرهنگي پژوهشهاي
يا طبيعي ، علوم از اعم علمي ، حوزههاي در پژوهش هر
از گستردهاي مجموعه با دقيقي ارتباط انساني ، يا اجتماعي
زيست فكري ، آموزشي ، متنوع قلمروهاي در افراد فعاليتهاي
از پژوهشها اين.دارد فرهنگي و اجتماعي اقتصادي ، محيطي ،
ابزارها نيز و عملي روشهاي و نظري مدلهاي ارائه رهگذر
حل براي را آدمي زرادخانه تكنولوژيها ، و دستگاهها و
پيش از بيش جهاني و منطقهاي ملي ، سطوح در معضلات مسائل ،
.ميكنند تقويت
دير معرفتي ، حوزههاي همه در پژوهشها و تحقيقات نتايج
در تغيير ايجاد با و ميشود آشكار جوامع سطح در زود يا
سلوك ، و زيست شيوه كردن دگرگون و عملكردها و ديدگاهها
به.ميگردد اجتماعي بزرگ يا كوچك تحولات بروز موجب
نيوتني ، فيزيك در مضمر تعينگرايي و دترمينيسم مثال عنوان
هجدهم قرن در مكانيكي ماترياليسم نوعي ظهور براي را راه
آن بر كوانتومي مكانيك كه تعيني عدم عوض در و كرد هموار
انحاء دوباره رشد براي را زمينه خود نوبه به دارد ، تاكيد
وجود به بردن پي (5).است ساخته مهيا معنوي گرايشهاي
در پاستور وسيله به آنها عمل نحوه و شناخت و ميكربها
و آدميان زيست شيوه بر گستردهاي تاثير نوزدهم ، قرن
به توجه و (6)گذارد باقي آنان جانب از الصحه حفظ رعايت
ارگانيزمهاي ميان در كه حساسي فوقالعاده و ظريف رابطه
ظهور به دارد ، نام زمين كره كه بزرگي زيستبوم در موجود
فلسفي آموزههاي رواج نيز و زيست محيط طرفدار جنبشهاي
به گوناگون اجزاي و زمين به كه است شده منجر تازهاي
(7).ميكند نظر شعور نوعي واجد و وحي زنده هويت يك منزله
به محدود "صرفا جوامع ، تحولات روند بر تاثيرگذاري
شايد حيث اين از.نيست دقيق اصطلاح به علوم دستاوردهاي
بالاتري مراتب به كارآمدي از اجتماعي و انساني علوم
علوم ، گونه اين موضوع كه است آن امر اين دليل.برخوردارند
كشف دعوي نوع هر تنها نه و است انساني جوامع و انسان
شناسايي مورد بر بلافاصله قلمرو دو اين به مربوط قوانين
قوانين به دستيابي براي تلاش نوع هر بلكه ميگذارد ، اثر
تغيير دستخوش را مطالعه شرايط ميتواند نيز قلمرو دو اين
قوانين كشف دعوي خصوص اين در كلاسيك نمونه يك (8).سازد
نظريه اساس بر.است ماركس وسيله به جوامع تحولات بر حاكم
چنان سرمايهدار جوامع دروني تضادهاي ماركس ، پيشنهادي
و كارگر طبقه رسيدن قدرت به براي را راه كه ميگرفت بالا
"ظاهرا اما.ميساخت هموار پرولتاريا ديكتاتوري تاسيس
ماركس آموزههاي از گرفتن پند با زيرك ، سرمايهداران
چنان آن عوض در و شدند خود دروني تضادهاي رشد از مانع
مدعي كه نظامهايي درون در تضادها تشديد براي را زمينه
به نهايت در كه آوردند فراهم بودند ماركس آراء از پيروي
.شد منجر نظامها اين فروپاشي
بهتر آنگاه مدني جامعه براي فرهنگي پژوهشهاي اهميت
اضافه نيز نكته اين آمد گفته آنچه به كه شد خواهد دانسته
پرتو در همواره كاربردي و عملي فعاليتهاي كه شود
حوزههاي در آنانكه و ميشوند ، پذير امكان نظري كاوشهاي
هاينريش كه كساني يعني دارند ، فعاليت اجرايي و عملي
و طرحها اجراي در ميخواند ، "عمل مردان" را ايشان هاينه
تعليمات و آموزهها به متكي "كاملا برنامههايشان كاربرد
ياد "انديشه مردان" نام با آنان از هاينه كه هستند كساني
كه آلمان در فلسفه و مذهب تاريخ كتاب هاينهدر.ميكند
:مينويسد يافت نگارش سالهاي 18331834 فاصله در
هيچ شما:كنيد ثبت را نكته اين عمل ، مردان مغرور اي شما"
در اغلب كه آنان انديشه ، مردان ابزار جز نيستيد
دلخواهتان كار به را شما عزلت ، گوشههاي فروتنانهترين
آستين از دست "صرفا روبسپير ماكسيميلين.كردهاند منصوب
(9)...بود روسو ژاك ژان آمده بدر
جلوه اغراقآميز اندازهاي تا است هاينهممكن سخن گرچه
كه شناسانهاي معرفت تحقيقات بركت به نكته اين اما كند ،
شده روشن پيش از بيش رسيده انجام به حاضر قرن در بخصوص
عملي گزينشهاي بر شناختشناسي ، حيث از نظريهها ، كه است
و دارند اولويت كاربردي تلاشهاي و اجرايي فعاليتهاي و
با تنها ميشوند ، برداشته عمل حوزه در كه گامهايي همه
ميآورند ، پديد مناسب نظريههاي كه نوري از مددگيري
.ميكنند پيدا را صواب مسير در سير امكان
كه موازيني با فرهنگي ، پژوهشهاي شد ، ذكر آنچه اعتبار به
با مدني ، جامعه يك در ميتوانند شد ، خواهد اشاره بدانها
كاركرد براي را زمينه كارآمد ، الگوهاي و مدلها عرضه
شرايط رهگذر اين از و سازند هموار مختلف بخشهاي بهينه
تقويت و تكميل نيز و شهروندان تعالي و رشد براي را مناسب
.آورند فراهم مدني نهادهاي
نظر مورد نكته شدن روشن به ميتواند عيني نمونه چند ذكر
.رساند مدد
نظريه توجه مورد حاضر حال در كه بحثهايي جمله از
اشتغال پژوهش به مدني جامعه خصوص در كه است پردازاني
حكومت از مستقل سازمانهاي و نهادها جايگاه مساله دارند ،
امور در مردم فعال دادن مشاركت با ميتوانند كه است
دولتها دوش از را بزرگي بار يكسو از خود ، به مربوط
در را اقتصادي بزرگ مجموعههاي ديگر سوي از و بردارند
آن عادلانهتر توزيع و ثروت بيشتر توليد هدف تحقق راه
به غيروابسته سازمانهاي اين از نمونه يك.رسانند مدد
.است زيست محيط طرفدار مردمي سازمانهاي حكومتها ،
فعاليتهاي بر علاوه سازمانها ، قبيل اين دستاندركاران
مصروف را خود توان از ملاحظهاي قابل بخش عملي ،
منظور به مفيد مدلهاي و آموزهها عرضه و نظري پژوهشهاي
تجارت و حرف اهل و دولتمردان و شهروندان بازآموزي
از برخي كه گروهها اين پژوهشهاي رهگذر از.ميكنند
آشكار دارند اشتغال فعاليت به بينالمللي سطح در آنها
پايدار رشد به دستيابي براي راه بهترين كه است شده
ميان مستمر و جانبه چند گفتوگوي يك برقراري اقتصادي
نهادهاي نمايندگان عادي ، شهروندان دولتي ، مسئولان
بزرگ موءسسات و شركتها بالاخره و حكومتها ، به غيروابسته
چارچوبهايي در كه گفتوگوها اين.است صنعتي و تجاري
تدوين به ميتوانند رفت خواهند پيش به شده حساب و منظم
شركت مجموعه مختلف اعضاي تعامل براي ضوابطي و اصول
.شود منجر گفتوگو در كنندگان
سري به موسوم ضوابط
InternationalStandardOrganisation,s
IS O 1400Series
فعاليتهاي ميبايد صنعتي موءسسات و شركتها آن طبق بر كه
زيست محيط از حفاظت براي كه استانداردهايي با را خود
اين تلاشهاي نتيجه از نمونه يك دهند ، انطباق شده تنظيم
نيز ما خود كشور در اكنون آن محصول كه نهادهاست گونه
دستاوردهاي ديگر جمله از.است گرفته قرار استفاده مورد
و شركتها الزام و تشويق به ميتوان موءسسات قبيل اين
به خود فعاليتهاي و اقدامات مستمر گزارش به بزرگ موءسسات
كه كرد اشاره دسترس قابل و شفاف شيوهاي به عمومي افكار
شهروندان دقيقتر نظارت براي را راه خود نوبه به امر اين
(10).است كرده هموارتر موءسسات قبيل اين فعاليتهاي بر
حكومتها به غيروابسته نهادهاي بررسيهاي زمينه همين در
ضوابط از بزرگ موءسسات و شركتها اگر كه است ساخته آشكار
در كه سودي ميزان كنند ، تبعيت حرفهاي و تجاري اخلاق
خواهد سودي از بيش مراتب به شد خواهد نصيبشان درازمدت
اين گذاردن زيرپا با و مدت كوتاه در "كهاحيانا بود
.آورد خواهند دست به غيراخلاقي ، شيوههاي به توسل و ضوابط
به كه نيست بيمناسبت آمد ، ميان به حرفهاي اخلاق از سخن
پژوهشهاي از ملاحظهاي قابل بخش شود اشاره نكته اين
انجام دست در پيشرفته جوامع در حاضر حال در كه فرهنگي
حرفهاي اخلاق به مربوط ضوابط تنظيم و تدوين به است
اخلاق نمونه.دارد ارتباط گوناگون تخصصهاي و مشاغل
در معتبر ، دانشگاههاي از بسياري در اكنون هم كه پزشكي
داده آموزش رشته اين دانشجويان به درسي واحد چند قالب
نحو به متنوع جزوات و كتابها صورت به نيز و ميشود ،
مصداق يك ميگيرد ، قرار شامل پزشكان اختيار در مستمر
.است زمينه اين در ذكر شايان
از خالي اينجا در آن به اشاره با كه ديگري مناسب نمونه
يكي كه است آن موجه كاربردهاي و سانسور مساله نيست فايده
شمار به فرهنگي پژوهشهاي در بحث مورد مهم موضوعات از
زمينه اين در اخير سالهاي در كه بررسيهايي از.ميآيد
:كه است شده روشن آمده عمل به
و خلاقيتها مرگ به سانسور سختگيرانه اعمال
در و.ميشود منجر وبيثبات خود با بيگانه ايجادجامعهاي
انتقال براي شرط و بيقيد و پيكر و بيدر آزادي حال ، عين
بنيانهاي هدم مرج ، و هرج به ميتواند اطلاعات ، انواع همه
و بيانجامد سياسي و ملي اقتدار اركان تضعيف و اجتماعي
و سانسور اعمال ميان ظريف مرز تعيين كه ، آن بالاخره
روشهاي از بهرهگيري با بتوان كه نيست امري بيان ، آزادي
گرو در بلكه يافت ، دست بدان صرف ، (تجربي ماقبل)پيشيني
و گمانزني نيز و خطا و سعي مستمر فراگرد يك از بهرهگيري
.است نظري فرافكني
سانسور مساله درخصوص كه تحقيقاتي مجراي از ترتيب اين به
تعامل براي مناسب مدل يك تكميل براي آمدهچارچوبي عمل به
و تكيه مدل اين در.است شده مشخص ظريف مساله اين با
وقوع دليل به سو يك از كه است امر اين بر اساسي تاكيد
دليل به و جهاني سطح در بيوقفه و سريع تحولات و تغييرات
انتقال در حد از بيش سهولت و بينالمللي گسترده ارتباطات
سانسور ، مساله از دولتمردان و مسئولين تلقي نحوه اطلاعات ،
اجتماعي ، پديدار اين به مربوط قوانين محتواي نيز و
و باشد برخوردار پويايي و سياليت حالت نوعي از ميبايد
ميبايد مساله اين به مربوط حقوقي و ذهني چارچوبهاي
حالت بهترين در و بيروني تحولات پاي به پا (لااقل)
به جريانات آتي روند پيشبيني و آيندهنگري نوعي براساس
از.گيرد قرار تنقيح و تكميل معرض در مستمر و دائم نحو
كه خرسندكننده حل راه يك به دستيابي در موفقيت ديگر سوي
نگردد ملي امنيت تضعيف موجب جامعه سالم رشد تضمين عين در
و مسئولان از اعم جامعه ، آحاد همه از دعوت گرو در
سر از و فعال مشاركت براي صاحبنظران ، و عادي شهروندان
گفتگوي در آگاهي ، و شعور مبناي بر و مسئوليت احساس
"دائما ثغور و حدود تعيين براي ميبايد كه است مستمري
از فضايي ، چنين درپذيرد صورت سيال پديدار اين متغير
آن ، بر مبتني عملي تصميمات و نظري چارچوب نوع هر كه آنجا
و اجرا شرايط است ، گرديده اتخاذ شهروندان همكاري با
كمترين با و كرد خواهد پيدا بهينه صورت نيز قوانين تنفيذ
.بود خواهد همراه اجتماعي تنش ميزان
فرهنگي پژوهشهاي مصداق و نمونه عنوان به كه مواردي از
پژوهشهاي همه گيري سمت كه ميشود روشن نكته اين شد ذكر
يافته رشد جامعه يك ايجاد به كمك راستاي در فرهنگي اصيل
شهروندان ميان مناسبات آن در كه است معنوي و نظري حيث از
يا و اقتصادي متمركز امكانات از كه كساني و دولتمردان و
آموزههاي مبناي بر برخوردارند سياسي و اجتماعي اهرمهاي
.است استوار بهينه و شده روز به "مستمرا قوانين و عقلاني
گو و گفت و بررسي و نقد فرهنگ ترويج با فرهنگي پژوهشهاي
و انديشه سطح ارتقاء زمينه مناسب ، نظري آموزههاي عرضه و
.ميآورند فراهم را شهروندان عموم ديدگاههاي تعميق
ميتوانند صورتي در تنها فرهنگي مطالعات و پژوهشها اما
از خود كه رسانند مدد اشاره مورد هدف تحقق به
نظري عمق و دقت و كفايت حيث از بالايي تراز استانداردهاي
حوزه سريع رشد كه است اين واقعيت.باشند برخوردار
از خالي اخير دهه دو طي فرهنگي پژوهشهاي و مطالعات
نتايج قبيل اين راس در و است نبوده نامطلوب آثار و تبعات
محتواي با كتب و نشريات زيادي شمار انتشار به ميتوان
براي ناموجه تلاشهاي نيز و كننده گمراه و نازل
كه كرد اشاره افرادي براي كاذب شهرت ايجاد و چهرهسازي
در كافي مهارت از عوض در اما هستند علمي وجاهت از خالي
.برخوردارند سالاري غوغا و آفريني جنجال
مطالعات" حوزه در زمينه بودن مساعد اصلي علل از يكي شايد
وجود عدم علمي ، اعتبار فاقد چهرههاي ظهور براي "فرهنگي
معين بيش و كم چارچوب فقدان و مشخص و دقيق روششناسي
آثار نشر به كه نويسندگاني از بسياري.است رشته اين براي
از توجهي قابل شمار و ورزيدهاند اقدام حوزه اين در
آن شعبههاي و شاخهها از يكي در پژوهش به كه افرادي
كه نقادانهاي بصيرت و لازم علمي صلاحيت از پرداختهاند ،
است انساني و اجتماعي علوم قلمرو در تحقيق ضروري پشتوانه
و فلاسفه حق به اعتراض امر همين.نبودهاند برخوردار
را آنان و است برانگيخته را تحليلي سنت در مهم پژوهشگران
غيرموجه مرزشكنيهاي و رويها زياده به نسبت تا واداشته
و علمي موازين رعايت ضرورت بر و دهند هشدار قلمرو اين در
(11).ورزند تاكيد رشته اين دستاندركاران سوي از پژوهشي
كه است حسنهاي سنت از جنبه يك تجلي واقع در اعتراض اين
نوعي ايجاد موجب و دارد استقرار آكادميك علوم در
از را آن كه شده ، علمي حوزههاي در خاص اخلاقيات
حدود تا سياست ، حوزه "مثلا ديگر ، حوزههاي در اخلاقيات
نقاط اغلب در سياستمداران اگر.است ساخته متمايز زيادي
از خالي و شفاف گفتن سخن و راستگويي صفت به چندان جهان
دانشمندان و علما باري ندارند ، اشتهار ايهام و ابهام
حرمت و اعتبار كه چرا كنند ، مشي شيوه اين بر نميتوانند
و كشف به پايبنديشان ميزان گرو در علمي جامعه در آنان
جمله از.شعارها جاذبه و بزرگي نه و است حقايق معرفي
حفظ براي علمي جامعه درون در كه مكانيزمهايي
ميشود ، گرفته كار به پژوهشها در نظر مورد استانداردهاي
جانب از شده ، ارائه آراء منصفانه و دقيق بررسي و نقد
.است انصاف با و نظر صاحب و دقيق ناقدان
خصوص به و جوامع همه براي فرهنگي پژوهشهاي به پرداختن
تجربه سرگرم انقلاب از پس دوران در كه ما اسلامي جامعه
امري است ، بوده سياسي و اجتماعي حيات از تازه شيوههايي
در كه تازهاي فضاي در ديگر طرف از.است حياتي و ضروري
به بيشتري توجه آن رهگذر از و آمده پديد جهاني سطح
مبذول منطقهاي و محلي فرهنگهاي از ماخوذ آموزههاي
شعبههاي و شاخهها در قلمرو اين در كه پژوهشهاي ميشود ،
انجام به ايراني ، محققان وسيله به ما كشور در آن ، مختلف
و شود مطرح نيز بينالمللي سطح در ميتواند ميرسد ،
شرطي به مهم اين اما.گردد ديگر امم و ملتها راهگشاي
حائز ضوابط از شده انجام پژوهشهاي كه شد خواهد محقق
مدل قوت و فراگيري و انسجام و دادهها دقت نظير اهميتي
از پژوهش هر محصول آن ، بر علاوه و باشند برخوردار نظري ،
.باشد گذشته دقيق داوراني نقادانه نظر صافي
فرهنگي پژوهشهاي حوزه در جدي كاوش نوع هر صورتي چنين در
علاوه باشد رسيده انجام به داخلي صاحبنظران وسيله به كه
كار كمك مشي خط و رهنمود ارائه حيث از ميتواند آنكه بر
عامه نهايت در و فرهيختگان و تصميمگيران و مسئولان
فراهم نيز را امكان اين باشد ، كشور داخل در شهروندان
مسائل خصوص در ايراني انديشوران ديدگاههاي كه ميآورد
و دستاندركاران اطلاع به حوزه اين توجه مورد
اين از و برسد ديگر كشورهاي در مباحث اين علاقهمندان
در ايراني متفكران گستردهتر چه هر مشاركت موجبات مجرا
(پلوراليستيك) كثرتگرا جامعه چارچوبهاي به دادن شكل
.آيد فراهم جهاني
.است موجود مقالات گروه در ها نوشته پي
|
|