و واسپاري قانون درباره ميزگردي
كارهاي راه ;انتشار از پيش فهرست‌نويسي
ملي كتابخانه به بخشيدن غنا براي جديد
حري عباس دكتر
خسروي فريبرز دكتر
;سرآغاز
ساختمان در شمسي سال 1316 در "رسما ايران ملي كتابخانه
باستان ايران موزه كتابخانه براي اصل در كه كوچكي "نسبتا
.است شده تاسيس بود ، شده گرفته نظر در
غيررسمي صورت به ديگري كتابخانه‌هاي آن ، از پيش ولي
آنها نخستين.مي‌دادند انجام را ملي كتابخانه وظيفه
سپس.شد تاسيس سال 1231 به كه بود دارالفنون كتابخانه
كتابخانه جنب ملي كتابخانه نام به ديگري كتابخانه
ادغام هم در كتابخانه دو اين سپس و يافت گشايش دارالفنون
فعاليت به شروع معارف عمومي كتابخانه نام با و شدند
مجموعه مبناي بر ملي كتابخانه قدمت اگر بنابراين ، .كردند
سال از 140 بيش بايد را ملي كتابخانه عمر شود ، سنجيده آن
سال 1316 به را آن بايد باشد ، ملاك "نام" اگر ولي دانست ،
فعاليت ، سالها از پس ملي كتابخانه ولي.داد نسبت شمسي
كتابخانه‌هاي با مختلف مواد نگهداري ظرفيت نظر از هنوز
.نيست مقايسه قابل كشورها از بسياري ملي
و هزار حدود 380 كشورمان ملي كتابخانه در حاضر ، حال در
چاپي كتاب جلد هزار عربي ، 120 و فارسي چاپي كتاب جلد 640
قطعه اسلايد ، 2300 قطعه هزار جزوه ، 10 نسخه لاتين ، 4500
جلد هزار كتابخانه ، 3 نقشه و طرح پوشه عكس ، 540
اسناد برگ هزار ميكروفيش ، 250 قطعه هزار پايان‌نامه ، 80
مجموعه مقابل در كه مي‌شود نگهداري...و مرقعات و خطي
.است ناچيز كشورها ساير ملي كتابخانه‌هاي
با ملي كتابخانه مجموعه زياد فاصله دلايل از يكي شايد
.است بوده واسپاري قانون نشدن اجرا خاطر به كشورها ساير
فهرست‌نويسي همچنين و واسپاري قانون درباره اين‌رو ، از
معاون خسروي فريبرز دكتر حضور با ميزگردي انتشار ، از پيش
پژوهشي معاون حري عباس دكتر و ملي كتابخانه عمومي و فني
.مي‌آيد پي در كه كرده‌ايم برگزار ملي كتابخانه
چيست؟ واسپاري قانون بفرماييد "لطفا *
كشورها اكثر در "معمولا واسپاري قانون:خسروي دكتر -
.مي‌شود گرفته كار به غيرمكتوب و مكتوب آثار گردآوري براي
را ناشران قانونگذار نهادهاي "معمولا كه معني اين به
صورت آثارشان‌رابه از نسخه دو يا يك تا مي‌كنند موظف
.بدهند مختلفي كتابخانه‌هاي يا كتابخانه يك به رايگان
.بيشتر حتي و نسخه دو يا و را كتابهايشان از نسخه يك *
اسلامي انقلاب از پس فرهنگي انقلاب شوراي:خسروي دكتر -
شدند ، موظف ناشران قانون آن براساس كه گذراند را قانوني
به تيراژ براساس را خود مكتوب آثار نسخه تا 14 ، 15 حتي
نيز آن نسخه دو اولين كه دهند تحويل كتابخانه‌ها
نظر از ولي.مي‌شد تحويل ملي كتابخانه به مي‌بايست
آثار مورد در نقصي كه كرديم احساس مقررات ، و قوانين
حال در ما كشور در الكترونيك نشر چون دارد وجود غيركتابي
جايي ولي مي‌شود افزوده آن گونه‌هاي بر روز هر و است رشد
.نداشت وجود باشد مجموعه اين گردآوري متولي كه كشور در
كه شد فرهنگي انقلاب عالي شوراي تقديم طرحي اين‌رو از
الكترونيك ، نشريات:شامل هم غيركتابي آثار كتاب ، همانند
و اسلايدها عكسها ، پوسترها ، تصويري ، صوتي ، نوارهاي
نسخه يك نيز مي‌شوند تكثير و توليد فروش براي كه فيلمها
يك ملي كتابخانه از و شود داده تحويل ملي كتابخانه به
.شد خواهد ثبت اثر در هم شماره آن كه شود گرفته شماره
يك بتوانيم آن ، اجراي و طرح اين سايه در كه اميدواريم
"مثلا كه مي‌شنويم ما. كنيم گردآوري را منسجمي مجموعه
كه دارد اطلاعاتي فقره ميليون امريكا 110 كنگره كتابخانه
.است صوتي آن ميليون حدود 8
تصاوير حلقه ميليون يك ميكروفيلم ، ميليون هچنين 10
اطلس و نقشه ميليون عكس ، 4 قطعه ميليون فيلم ، 15 و متحرك
.مي‌شود نگهداري كنگره كتابخانه در...و
.مي‌شود ساعت هزار عاميانه‌شان 45 صوتي آثار تنها
اخير سالهاي در كه فعاليت‌هايي به توجه با اميدواريم
را بصري سمعي وسايل مجموع در بتوانيم است ، پذيرفته صورت
مجموعه غناي در و كنيم جمع‌آوري ناشران همكاري با
.بكوشيم ملي كتابخانه
ملي كتابخانه در كه بصري سمعي وسايل از آماري آيا *
داريد؟ مي‌شود ، نگهداري
ارائه مورد اين در آماري مي‌توانم البته:خسروي دكتر -
براي خاصي قانون چون.نيست چشمگير "اصلا ولي كنم ،
خيلي خاطر همين به است نداشته وجود وسايل اين جمع‌آوري
.است شده عمل ضعيف
است؟ شده تدوين تازگي به واسپاري قانون يعني *
.است شده ابلاغ كه است ماه يك قانون اين:خسروي دكتر -
عمل چطور شود ، ابلاغ واسپاري قانون كه اين از پيش *
را بصري سمعي وسايل از محدود تعداد همين يعني مي‌كرديد؟
جمع‌آوري كه موادي از آماري "لطفا كرديد؟ جمع‌آوري چطور
.بفرماييد كرده‌ايد ،
در الكترونيك آثار ويژه به غيركتابي آثار:خسروي دكتر -
.است بوده برخوردار خوبي رشد از ايران در اخير سالهاي
داشته ، كه مشكلاتي و مسايل دليل به ملي كتابخانه ولي
.است نمي‌دانسته وسايل اين جمع‌آوري متولي چندان را خودش
ضمن.است نداشته را كار اين توانايي مادي لحاظ به چون
.ندارد را مواد همه نگهداري گنجايش ملي كتابخانه كه اين
شود ، تمام ملي كتابخانه جديد ساختمان احداث كار اگر ولي
.كرد نگهداري و جمع‌آوري را بيشتري مواد و وسايل مي‌توان
است؟ مراحلي چه در و شده احداث كجا در ساختمان اين *
و است ساخت حال در عباس‌آباد خيابان در:خسروي دكتر -
كتابخانه بزرگترين شايد كه دارد زيربنا مترمربع هزار 96
ساختمان اين يك فاز سفت‌كاري مراحل.باشد خاورميانه در
بايد انتقال براي آن آماده‌سازي مقدمات و است شده تمام
.شود فراهم
شود؟ تكميل زماني چه ساختمان اين كه مي‌كنيد فكر *
اگر كه داده‌اند ناظر مهندسين را طرحي:خسروي دكتر -
كتابخانه جديد ساختمان ماه مدت 30 در شود كامل بودجه‌اش
.بدهند تحويل مي‌توانند را ملي
جز به فرموديد ، اشاره ملي كتابخانه مشكلات و مسائل به *
هستيد؟ درگير مشكلاتي چه با نامناسب بودجه و مادي مسايل
يا 3 در 2 مي‌توان را مشكلات و مسائل اين:خسروي دكتر -
.است ملي كتابخانه جايگاه خود بعد از يكي.كرد تقيسم بعد
كل اداره يك صورت به اخير قانون تصويب تا ملي كتابخانه
و مي‌شد اداره بود ، علوم وزارت از جزيي واقع در كه
مجلس تصويب وبا ازانقلاب پس.است نداشته مطلوبي جايگاه
با مستقل سازمان يك صورت به ملي كتابخانه اسلامي ، شوراي
به شروع جمهوري رياست نهاد زيرنظر مستقل امناي هيات
سالها اين در كه هم خاصي مسايل و مشكلات ولي.كرد فعاليت
كتابخانه به مناسبي بودجه كه است شده باعث بوده ، مطرح
مكاني مشكلات بر مزيد بودجه كمبود اين و نگيرد تعلق ملي
بسياري در نتواند ملي كتابخانه كه شده باعث و هست هم آن
چند ظرف خوشبختانه.باشد داشته خور در فعاليتي ابعاد از
هم است ، شده ملي كتابخانه به كه عنايتي به توجه با سال
تامين لحاظ از هم و آن براي مناسب محل ايجاد لحاظ از
براي شرايط آن ، براي لازم قوانين تصويب و مناسب بودجه
.است شده آماده ملي كتابخانه مطلوبتر فعاليت و بيشتر رشد
داريد ، توضيح زمينه اين در اگر هم شما حري ، دكتر آقاي *
.بفرماييد
موضوع اين به زيرساختي اشاره يك تنها من:حري دكتر -
معرفت‌شناسي ، يا معرفت دسته‌بندي در كه اين و دارم
و فردي معرفت يكي.مي‌شود ياد معرفت نوع دو از "معمولا
جامعه يك اجتماعي معرفت چهره است ، اجتماعي معرفت ديگري
.مي‌شود شناخته آن ملي كتابخانه طريق از
مي‌آيد پديد جامعه يك در فرهنگي و علمي آثار از آنچه چون
كسي بعد سال 50"مثلا اگر كه شود نگهداري جايي در بايد
كند ، مطالعه را مملكت يك از خاص زماني دوره يك چهره خواست
اين.ببيند جا يك در بتواند را...و تلقي‌ها گرايش‌ها ،
كتابخانه غيراز ارگاني هيچ به دنيا كجاي هيچ در گنجينه
چندان را قضيه اين ما جامعه ولي.است نشده واگذار ملي
نبايد ما ملي كتابخانه مي‌گرفت ، اگر چون.است نگرفته جدي
داشته پرهيز خسروي ، دكتر قول به كه مي‌بود وضعيتي در
كتابخانه.بدهد را آن اطلاعاتي فقرات رقم اينكه از باشند
به‌ظاهر كه كشورهايي از بسياري با مقايسه در حتي ما ملي
و علمي پيشينه و سابقه با هم آن ما كشور از كوچكتر
.نيست برخوردار مناسبي وضعيت از نيز ، هستند كمتر فرهنگي
وظيفه و رسالت باشد كه شكلي هر به آثار كليه دريافت
اين از بايد هم مجريان و قانونگذاران و است ملي كتابخانه
.كنند حمايت كار
و صوتي نوار كامپيوتري ، فشرده صفحه ميكروفيلم ، امروزه
در بايد بنابراين.مي‌شوند محسوب كتاب به‌نوعي تصويري
"اخيرا.باشد حكمفرما كتاب قانون همان وسايل ، اين مورد
وسايل اين بايد ملي كتابخانه كه رسيده‌اند نكته اين به
ارگانهاي فرهنگي انقلاب شوراي واقع ، در و كند گردآوري را
در را آثار اين از نسخه دو تا است كرده موظف را مختلف
صورت دير كار اين اگرچه.دهند قرار ملي كتابخانه اختيار
را خسارات از برخي مي‌توان آن اجراي با ولي است ، گرفته
ملي كتابخانه دراختيار لازم بودجه اگر شايد.كرد جبران
است رفته دست از كه هم را گذشته‌هايي بتوان بگيرد ، قرار
كتابخانه وليكرد جمع‌آوري غني مجموعه يك و كرد جبران
با مختلف مواد نگهداري ظرفيت نظر از حاضر حال در ملي
ساخت دست در كه جديدي ساختمان.است روبه‌رو محدوديت‌هايي
وسايل و مواد همه نگهداري براي لازم ظرفيت داراي است ،
دارد ملي كتابخانه كه تنگناهايي علي‌رغم اين‌رو از.است
كه هرچند.مي‌كند استقبال مواد اين جمع‌آوري از
.است پرهزينه و دشوار كاري گذشته اطلاعات گردآوري‌كردن
قوانين هم ، اجرايي ضمانت و اجرا لحاظ از كه اميدواريم
ديداري ، مواد يعني كتابي عوامل و كتاب به ناظر كه واسپاري
اختيار در زودتر هرچه و كند پيدا تحقق است شنيداري
.بگيرد قرار ملي كتابخانه
كه ، كنم اشاره نكته‌اي به بايد اينجا:خسروي دكتر -
سايه در و مي‌شود اجرا كه است سالها كتاب واسپاري قانون
شده چاپ كتابهاي درصد تا 95 به 90 "تقريبا سالانه ما آن
خصوصي بخش ناشران خوشبختانهميكنيم پيدا دست كشور در
ولي.مي‌كنند اجرا مختلف به‌علت‌هاي را قانون اين
دولتي ناشران متخلفان بيشترين مساله اين در متاسفانه
احساس نيازي آنها كه است دليل اين به "ظاهرا.هستند
بايد چاپخانه از كتابهايشان خروج براي كه نمي‌كنند
اجرا را واسپاري قانون و بگيرند ارشاد وزارت از نامه‌اي
كتابخانه به كمتر دولتي بخش كتابهاي اين‌رو از كنند ،
مختلف ، موءسسه‌هاي با اين‌زمينه درميرسد ملي
كه بدهم تذكر است لازم.است پذيرفته صورت مكاتبه‌هايي
نيست آن امثال و گروه و جناح و فرد بحث ملي كتابخانه بحث
ما فرهنگ نشان‌دهنده كه است ويژه‌اي جايگاه يك بحث بلكه
ايران به خارجي كشورهاي از كه افرادي اوقات گاهياست
بيشتر در ولي مي‌گيرند ، را ملي كتابخانه سراغ مي‌آيند ،
.مي‌رويم طفره آنها به ملي كتابخانه دادن نشان از موارد
فرهنگي عظمت نشانگر كه ذكري قابل ساختمان و مجموعه چون
تك‌تك بايد را رسالت اين.نداريم باشد ، اسلامي ايران
در بايد همه كه كنند احساس خودشان درون در افراد
اميدوارم.كنيم تلاش كشور فرهنگي مجراي اين غني‌سازي
همكاري ملي كتابخانه با زمينه اين در هم دولتي بخشهاي
.باشند داشته را لازم
اقدام ملي كتابخانه مورد در دولتي بخشهاي چرا *
نمي‌كنند؟
مورد در دولتي بخشهاي چرا كه اين مبناي:حري دكتر -
كه برمي‌گردد مورد اين به نمي‌كنند اقدام ملي كتابخانه
وزارت يعني.است ارشاد وزارت واسپاري قانون مجري چرا
دريافت كه را نسخه‌هايي آن بايد اسلامي ارشاد و فرهنگ
وزارت درنتيجه.دهد قرار ملي كتابخانه اختيار در مي‌كند ،
كه كند تصميم‌گيري منابعي روي بر مي‌تواند تنها ارشاد
چون.مي‌دهد چاپ مجوز چاپ ، براي يعني.مي‌كند دريافت
ارشاد و فرهنگ وزارت از دولتي ناشران كه نيست نياز
خودشان اصول و قوانين طبق خودشان و بگيرند مجوز اسلامي
نمي‌تواند ارشاد وزارت درنتيجه مي‌كنند چاپ را كتاب
به‌نظر.كند واگذار ملي كتابخانه به را آنها كتابهاي
قانوني است لازم اسلامي ارشاد و فرهنگ وزارت كه مي‌رسد
كه شوند موظف دولتي سازمان‌هاي آن براساس كه كند مطرح را
ملي كتابخانه به را خود كتاب هر از نسخه چند يا دو
چاپ به ارشاد مجوز بدون مي‌توانند اگرچه.كنند واگذار
تفكيك هم از بايد را موارد اين يعني.كنند اقدام كتاب
يا آئين‌نامه قانون ، يك براساس دولتي بخش و كرد
.كنند اجرا را واسپاري قانون تا شوند موظف بخشنامه‌اي
آيين‌نامه‌اي يا بخشنامه‌اي هيچ حاضر حال در يعني *
از نسخه چند يا يك باشند موظف دولتي ناشران كه نداريم
.بدهند ملي كتابخانه به را خودشان كتابهاي
كه نكرده‌اند موظف را آنها كه است اين مشكل:حري دكتر -
تعداد همان.بدهند ملي كتابخانه به را خود كتابهاي
تصميم براساس مي‌شود فرستاده ملي كتابخانه به كه محدودي
ملي كتابخانه براي كه است سازمان مديريت تشخيص و
بازخواست را آنها هم ، كسي نفرستند اگر يعني.مي‌فرستند
.كرد نخواهد
ملي كتابخانه به كه بودجه‌اي.فردمويد بودجه كمبود از *
است؟ چقدر شده ، داده اختصاص
را بودجه ريز اگر.است پيش سال مشابه:خسروي دكتر -
.است ميليون همان 700 بخواهيد
است؟ تومان ميليون منظور 700 -
به ملي كتابخانه بودجه كه بينيد مي و بله:خسروي دكتر -
كه جزء كتابخانه‌هاي از برخي بودجه با كه است ناچيز قدري
.دارد مشابهت هستند ، فعاليت به مشغول قسمتها از بعضي در
يكي بودجه با برابر شايد ملي كتابخانه بودجه:حري دكتر -
.باشد سازمان يك كل مديريت‌هاي از
يك مي‌خواستم واسپاري مسئله مورد در البته:خسروي دكتر -
را مجموعه‌هايي خانواده‌ها از بسياريكنم اضافه را نكته
اسناد خطي ، كتابهاي شامل است ممكن كه مي‌كنند نگهداري
عدم دليل به "معمولا كه باشد...و سربي چاپ خانوادگي ،
براي بايد كه حفاظتي مسائل رعايت عدم و صحيح نگهداري
.است نابودي حال در شود ، رعايت كهن اسناد
نگهداري و حفظ براي خانواده‌ها ، كه است اين ما درخواست
بلكه خانواده يك به متعلق تنها نه كه گرانبها ميراث اين
و كنند اهدا ملي كتابخانه به را آن است ، ملت يك به متعلق
ملي كتابخانه به خوبي مجموعه‌هاي "اخيرا.بفروشند يا
شوشتر ، شهر از شوشتري معروف خانواده "مثلا.است شده هديه
ازآنها كه كردند هديه را ارزشمندي و غني بسيار مجموعه
.مي‌كنيم تشكر
اميرشاهي سيدافشين *
دارد ادامه
|
