تنبيهي بوروكراسي ايران اداري نظام
محبعلي داود دكتر
:اشاره
قرار كلي بررسي مورد ايران اداري نظام مقاله اين در
.است شده مقايسه وبر بوروكراسي انواع با آن وضعيت و گرفته
ايده‌آل بوروكراسي تحقق شرايط كه است اين بررسي نتيجه
كه سالي طول 70 در لذا.است نداشته وجود هيچگاه ايران در
همواره مي‌گذرد ايران اداري جديد تشكيلات تولد از
ايران اداري نظام بر تنبيهي يا و كاذب نوع بوروكراسي‌هاي
براي كه مي‌كند توصيه پايان در نويسنده.است بوده حاكم
نگرش با كه كنيم تلاش بايد ايران اداري نظام تصحيح
:مي‌بايد.كنيم برخورد مساله اين با سونگر همه و سيستمي
سفيدان ريش نظرات نقطه از اداري نظام اصلاح در (الف
.بجوئيم بهره (خبرگان)
اصلاح رجوع ارباب و مردم به نسبت دولت كاركنان نگرش (ب
.شود حاكم اداري نظام بر "محوري رجوع ارباب" و شود
.شود تاكيد وزرا هيات جمعي مسئوليت بر (ج
تعادل سازماني رده‌هاي تمام در اختيار و مسئوليت بين (د
.شود ايجاد
و امضاء كردن معني‌دار اختيار ، تفويض مقولات به (-ه
.شود خاص عنايت تصادفي كنترل
و 18 در 17 كه توسعه و اداري نظام همايش به مقاله اين
.است شده ارائه شد برگزار مرداد 1378
انديشه و فرهنگ گروه
بوروكراسي نظر از ايران در سازماني ساختارهاي اسكلت‌بندي
را آن نوع سه گلدنر آلوين كه است گرفته تاثير "وبر ماكس"
:مي‌كند تعريف شرح بدين
و قوانين بوروكراسي نوع اين در:كاذب بوروكراسي -1
و فرادستان و مي‌شود تحميل سازمان به بيرون از مقررات
تلاش يكديگر تباني با و ندارند باور آنها به فرودستان
.بزنند دور را مقررات و قوانين كه مي‌كنند
ماكس ايده‌ال بوروكراسي نوع اين:نمايندگي بوروكراسي -2
و قوانين اجراي مورد در فرادستان و فرودستان كه است وبر
.دارند تفاهم و توافق مقررات
دو از يكي بوروكراسي نوع اين در:تنبيهي بوروكراسي -3
خود سود به را مقررات و قوانين فرودستان و فرادستان گروه
.مي‌كند تحميل ديگر گروه بر و تنظيم
اداري نظام مشكلات تشريح به نخست مقاله اين
دست‌اندركاران چگونه كه مي‌كند اشاره و ايران‌مي‌پردازد
مقررات و قوانين از فرار براي اخير سال در 35 اداري نظام
گونه‌اي به يازيده‌اند ، دست راهكارهايي چه به اداري نظام
استخدام قانون تابع سازمان تنها 207 برابر در اكنون كه
مقررات از كه موءسساتي و دولتي شركت به 350 نزديك كشوري
همه در و دارند وجود كشور در مي‌كنند ، پيروي ويژه‌اي
توانمندي كه مي‌شود اطلاق كسي به موفق مدير نيز موارد
.باشد داشته قوانين زدن دور براي بيشتري
ايران اداري نظام تحليل و تجزيه *
قرن از پيش تا ايران اداري نظام وضعيت تشريح براي
نوشته‌هاي به نگاهي (پهلوي حكومت) شمسي هجري چهاردهم
تيموري.مي‌اندازيم بي‌خبري عصر كتاب در تيموري ابراهيم
خرابي و اخلاق فساد" عنوان با كتاب اين صفحه 23 در
:مي‌گويد چنين "اداري تشكيلات
احكام و القاب و مناصب آن ، از قبل و قاجاريه دوره در"
و بود شاه شخص فروشنده معامله اين درميشد فروش و خريد
به.باشد خريدار مي‌توانست هم پولداري و ظالم قلدر هر
هر ;مي‌گذاردند مزايده به را محل فلان حكومت ديگر عبارت
منصوب محل آن حكومت به مي‌كرد بيشتري پرداخت تعهد كس
فعال و مطلق فرمانفرماي شخص اين آن از بعد و مي‌گشت
اموال ظلم ، و جور با و مي‌رفت شمار به ناحيه آن مايشاء
را بي‌نوا ايتام و مفلوك زنان پيره و بدبخت رعاياي
در مالياتي نظام و انتصابات چگونگي حقيقت در) "مي‌چاپيد
و مي‌شست خود جان از دست كسي هم گاهي اگر (قاجاريه دوره
به بيچاره اين ناله اتفاق حسب بر و مي‌كرد شكايت مركز به
قرار بازخواست مورد جابر حاكم و مي‌رسيد امور اولياي گوش
به اضافه‌تر پول مبلغي پرداخت مجازاتش تنها مي‌گرفت
با مي‌توانست را گناهي و ننگ هر لكه و بود "عامره خزانه"
از بيش راحت خيال با سپس و كند پاك تقديمي و پيشكشي دادن
خاك به را خانواده‌ها و شده مردم اموال غارت مشغول پيش
كرزن لرد (1)(اداري تشكيلات در كنترل نظام) بنشاند سياه
در گفتارش و مي‌كند بخواهد چه هر عمل در شاه":مي‌گويد
.(2)"ايران اداري تشكيلات در قانونگذاري -است قانون حكم
يا عزل را قضات و كارمندان افسران ، وزرا ، تمام است ممكن"
قضائيه و مجريه مقننه ، يعني حكومت سه‌گانه قواي كند ، نصب
پيش حد اين تا اداري محيط در آز و حرص وقتي (3)"اوست شخص
كه است معلوم گرديده ، كارگزاران معيشت وسيله و رفته
اداري اصلاح و رفرم هر قبال در اندازه چه تا موجود سيستم
.(4)"مي‌كند ايجاد رادع و مانع
و مقام قائم همچون فرهيختگاني گاه هر ميان اين در البته
و مي‌كنند رخنه فاسد نظام اين در گونه‌اي به اميركبير
پرفساد تشكيلات اين جايگزين سالمي نظام كه دارند قصد
.مي‌دهند دست از را خود جان زمان اندك در كنند
شمسي ، هجري چهاردهم سده آغاز در كه است وضعيتي چنين در
مي‌كند سعي انگليس دولت راهنمايي با رضاخان حكومت
شكل وزارتخانه‌ها ;كند ساماندهي را ايران دولتي تشكيلات
دولتي سازمان‌هاي همه مي‌شود ، سازماندهي ارتش مي‌گيرند ،
متوليان شيفتگي لحاظ به ولي.مي‌شوند مشخصي ساختار داراي
پديد امر در غربي ، مستشاران حضور مواردي در و غرب به
موجود شرايط به نگاهي نيم حتي دولتي نوين تشكيلات آمدن
اسكلت كه حالي در.نمي‌شود جامعه عمومي فرهنگ و ايران در
بوروكراسي نظريه از متاثر جديد سازماني ساختار بندي
قرار غيربوروكرات اشخاصي هرم راس در است ، "وبر ماكس"
تشكيلات متوليان همان حقيقت در اشخاص اين.مي‌گيرند
.بودند قاجاريه كهن اداري
:مي‌گويد وبر بوروكراسي نظريه نقد در اتزيوني
مي‌شود اجرا آنها در بوروكراسي اصول كه سازمان‌هائي در"
حكومت غيربوروكرات رهبراني سازمان‌ها آن راس در ولي
نقلي حكومت‌هاي براساس كه هستند رهبراني آنها و مي‌كنند
رو اين از كرده‌اند ، حفظ را خود موقعيت و مقام فردي يا و
و است نگرفته صورت كامل به‌طور وبر ماكس منطقي فلسفه‌هاي
سازمان بوروكراسي ويژگي‌هاي براساس بخواهند كه صورتي در
كاسته غيربوروكرات رهبر پايداري و دوام از كنند اداره را
مي‌آيد حاصل راه اين از كه نتيجه‌اي تنها و مي‌شود
(5)".است سازماني استهلاك
لحاظ به كه مي‌شود ملاحظه اتزيوني نقطه‌نظر به توجه با
نظريه از آگاهي و دانش هيچ‌گونه كه اشخاصي گرفتن قرار
نمي‌توان ندارند باور را آن "اصولا و ندارند بوروكراسي
آغاز در كه ايران نوين تشكيلات از مطلوبي نتيجه انتظار
آن بر افزون باشيم ، داشته است ، گرفته شكل پهلوي حكومت
و اصول ايده‌آل ، بوروكراسي سازمان براي "وبر ماكس"
و روز آن ايران شرايط در آنها اغلب كه است قائل شرايطي
:نظير نيست ، فراهم امروز حتي
و كارداني شايستگي ، اصل بنابر متخصص كاركنان استخدام -1
(6)فني صلاحيت
نبوده فراهم ايران در هيچگاه اصل اين كردن پياده شرايط
طرحي كشور استخدامي و اداري امور سازمان هم‌اكنون) است
در كه دارد اجرا دست در "سالاري شايسته" نام با پژوهشي
اين شدن پياده شرايط خداوند ياري به آن كامل اجراي صورت
كه مي‌شود تلاش طرح اين درآورد خواهد فراهم را اصل
اين كه كنند تعيين احراز شرايط مديريتي مشاغل احراز براي
.(بود خواهد كاري تجربه و تحصيلات ميزان حداقل شامل شرايط
.اداري جريانهاي در رسمي روابط اصول رعايت -2
وظايف كليه كه است آن بر وحدت‌نظر بوروكراسي سازمان در
دور به و غيرخصوصي و رسمي صورت به كامل بي‌طرفي با محوله
سازماني معيارهاي و ضوابط چون.شود انجام بغض يا محبت از
اين از آمده‌اند ، پديد منطق و عقل برپايه نظريه اين در
دخالت بدون است موظف سازماني كاركنان از يك هر رو
كه آن‌گونه را امور تمام خويش شخصي و خصوصي ملاحظات
.دهد انجام شده تعيين
اداري جديد تشكيلات تولد از كه سال از 70 بيش طي در
روابط كه نداريم ، سراغ دوره‌اي هيچ در مي‌گذرد ايران
اين و باشد شده لحاظ مقررات و قوانين اجراي در رسمي
.باشد غيررسمي روابط بر مقدم روابط
وجود اداري مراتب سلسله بايد بوروكراسي سازمان در -3
مسئوليت‌هاي و وظايف با متناسب را اختيارات و باشد داشته
اداري مراتب سلسله ايجاد دركند تفويض سازماني پست هر
زيردست اعضاي سرپرستي و نظارت مورد در لازم اختيار وجود
(8).است بوروكراسي اصول از خود
هر سلامت شرط اولين اختيار و مسئوليت بين تعادل "اصولا
كه اين با پهلوي حكومت سال طي 57 كه حالي در است سازمان
مسئوليتي هرگونه از شاه" كه بود شده ذكر اساسي قانون در
و مسئوليت ميان تعادل مبناي بر) آن پيرو و "است مبري
داراي شاه عمل در ولي نداشت هم اختياري هيچ‌گونه (اختيار
و مسئول هيچ‌كس برابر در ولي بود ، بسياري اختيارات
اختيار و مسئوليت بين تعادل نبود مقوله اين.نبود پاسخگو
اداري نظام تمام در بلكه نمي‌شد ، شاه عمل حيطه به محدود
آنجائي از نيز انقلاب از پس.مي‌شد ديده نيز آن نمودهاي
مشكل نشد انجام ايران اداري نظام در نياز مورد تحول كه
اداري نظام سطوح همه در اختيار و مسئوليت بين تعادل نبود
اختيارات معمول صورت به بالاتر سطوح در.مي‌شود مشاهده
مسئوليت‌ها پايين و مياني سطوح در و مسئوليت‌ها از بيش
امر در كندي سبب امر همين و است اختيارات از بيش
.مي‌شود اداري نظام در فساد و تصميم‌گيري
دارد ادامه
|
انديشه تازه‌هاي
|
ديگران حديث در (ره)خميني امام
امور معاونت اهتمام به مرتضايي ، علي‌اكبر:گردآورنده
اسلام بازشناسي مركز -اسلامي ارشاد و فرهنگ وزارت فرهنگي
آزادي پيام انتشارات:ناشر ايران ، و
از است مجموعه‌اي "ديگران حديث در (ره)خميني امام" كتاب
مختلف كشورهاي سياسي فرهنگي ، شخصيتهاي ديدگاههاي و نظرات
.(ره)خميني امام درباره
است قاره هر كشورهاي و قاره‌ها براساس كتاب تقسيم‌بندي
اين يادداشت در.است شده طرح آنها انديشمندان آراء كه
معاون و مقام قائم جامعي مسجد احمد قلم به كه كتاب
است نوشته‌شده اسلامي ارشاد و فرهنگ وزارت فرهنگي
فروپاشي و اسلامي انقلاب شگفت‌انگيز پيروزي":مي‌خوانيم
و مدبرانه رهبري مديون بي‌شك ، ايران ، شاهنشاهي رژيم
.بود (عليه تعالي رضوان‌الله) خميني امام حضرت پيامبرگونه
بسياري امروز ، به تا اسلامي انقلاب پيروزي آغاز همان از
جهان ، ديني و فرهنگي و علمي شخصيتهاي و سياسي رهبران از
افكار ، مبارزه ، شيوه‌هاي از را خود تحسين و اعجاب "مكررا
...كرده‌اند ابراز امام حضرت زندگي نحوه و اخلاقيات آمال ،
حضرت از خارجيان برداشت نوع و تلقي طرز با آشنايي براي
پيام‌آور آن تولد سالگشت يكصدمين آستانه در (ره) امام
بيستمين يمن به و اسلامي ايران و مسلمانان عظمت و عزت
ملكوتي سيماي از گوشه‌اي اسلامي ، انقلاب پيروزي سالگرد
بيانات و نظرها اظهار خلال در كه فرزانه ، و عارف رهبر آن
مذهبي و سياسي فرهنگي ، علمي ، برجسته شخصيتهاي از برخي
ملهم كه ديدگاهها اين.مي‌گردد ارائه شده ، نمايان جهان
(ره)خميني امام و ايران با آشنا ايرانيان غير منظر از
و افكار گونه‌گون‌شخصيت ، ابعاد گوياي البته است ،
نگاهي از همه ، اين با اما نيست ، امام حضرت ويژگي‌هاي
او يا و ديده‌اند را امام كه آشناياني -مي‌دهد خبر آشنا
دريافته‌اند كه چنان و نشانده‌اند خود ديده در را
".بازنموده‌اند
عالي آموزش مراكز و دانشگاهها پايان‌نامه‌هاي چكيده
اسلامي انقلاب و (ره)خميني امام درباره ايران
اهتمام به كفايي ، اميرحسين دهقان ، علي:گردآورنده
مركز -اسلامي ارشاد و فرهنگ وزارت فرهنگي امور معاونت
آزادي پيام انتشارات:ناشر ايران ، و اسلام بازشناسي
در (ره)خميني امام ويژه جايگاه و اسلامي انقلاب اهميت
در بررسي‌هاي‌گسترده تا است شده باعث آن هدايت و رهبري
و شخصيت پيرامون اقتصادي و فرهنگي سياسي ، مختلف ابعاد
فعاليتهاي اين از بخشي.گيرد انجام (ره)امام افكار
كه است شده عرضه دانشگاهي پايان‌نامه‌هاي قالب در پژوهشي
مجموعه‌اي حاضر كتاب.دارد خاصي اهميت آنها به پرداختن
تقسيم دسته سه به كه پايان‌نامه‌هاست اين چكيده از
:شده‌اند
شخصيت ، ويژگي‌هاي با ارتباط در كه پايان‌نامه‌هايي -1
.است (ره)خميني امام انديشه‌هاي و افكار
پيروزي عوامل و علل موضوع به كه پايان‌نامه‌هايي -2
نشان توجه انقلاب ايدئولوژي و فرايند و اسلامي انقلاب
.مي‌دهند
در تاسيسي نهادهاي را خود موضوع كه پايان‌نامه‌هايي -3
.داده‌اند قرار ايران اسلامي جمهوري و انقلاب
|
|
