گيري تصميم فرآيند
(پاياني بخش) موثر گيري تصميم در اطلاعاتي هاي سيستم نقش
زاهدي السادات شمس دكتر
كه است يار ، ابزاري تصميم سيستم يا تصميم ، پشتيبان سيستم
به.مي‌رود كار به مديران تصميمات تبعات پيش‌بيني براي
كه اين و "اگر؟ مي‌شود چه" پرسش به پاسخ‌گويي ديگر عبارت
خواهد اتفاقي چه شود اعمال مدير وسيله به خاصي تغيير اگر
.است ابزار اين با افتاد ،
پشتيباني سيستم در پيچيده‌تر ابزارهاي از شبيه‌سازي
دنياي فرايندهاي دادن نشان براي معادلات از كه است تصميم
وضعيت يك در را خاص رقم يك مدير.مي‌كند استفاده واقعي
محاسبه را نتايج برنامه ، و مي‌كند وارد كامپيوتر به مشخص
به مربوط اطلاعات تصميم ، پشتيبان سيستم‌هاي.مي‌نمايد
شبيه‌سازي كمك به و مي‌كنند دريافت را جاري فعاليت‌هاي
مبناي و كرده محاسبه را نتايج تصميم‌گيري ، اصول تغيير يا
(2).مي‌دهند قرار تصميم‌گيري
عناصر كه است ارتباطي ابزار يك اداري ، عادي روال سيستم
نوشتن براي داده‌پردازي سيستم:از عبارتند آن كليدي
برقراري براي الكترونيكي پست سيستم مكتوب ، پيغام‌هاي
كارها زمان‌بندي سيستم كاركنان ، ساير با مستقيم ارتباط
سيستم مناسبت‌ها ، ساير و ملاقات‌ها و جلسات تنظيم براي
كمك به..و كامپيوتري كنفرانس الكترونيكي ، بولتن فاكس ،
خانه در كار و دور راه از كار امكان عادي ، روال سيستم
.مي‌آيد عمل به صرف‌جويي هزينه و وقت در و مي‌شود فراهم
تخصصي اطلاعات و كارشناس دانش ضبط و ثبت به سيستم اين
.مي‌دهد افزايش را مديريت كارآيي و مي‌پردازد
مشورت مديران به واقعي مشاور يك همانند خبره سيستم‌هاي
همانند "تقريبا را مشكلات مصنوعي ، تلاش كمك به و مي‌دهند
امور براي خبره سيستمهايميكنند فصل و حل انسان‌ها
پايگاه در متخصصان اطلاعات.دارند كاربري تخصصي "كاملا
پرسش‌هاي دريافت از پس سيستم ، و مي‌شوند ذخيره دانش
استفاده‌كنندگان كار به و مي‌يابد را مناسب پاسخ مطروحه ،
نمونه‌هاي ثبت از مي‌توان مثال عنوان بهميدهد ارائه
و تشخيص روش و افراد صوت فركانس يا و انگشت اثر از مختلف
خبره سيستم‌هاي كمك به كه برد نام يكديگر از آنها تمايز
براي خبره سيستم‌هاي از امروزه (3).است انجام قابل
و كاري برنامه‌هاي تنظيم بيماري‌ها ، تشخيص نفت ، اكتشاف
سيستم تبديل با.مي‌شود استفاده هم برف ساخت حتي
از برخي مي‌توان خبره ، سيستم يك به اطلاعاتي
.گذارد كامپيوتر برعهده را تصميم‌گيري‌ها
تصميم انواع و تصميم‌گيري فرايند
از بخش مهمترين تصميم‌گيري ، فرايند كه اين وجود با
است آمده مديريت ادبيات در چه آن اكثر لكن است ، مديريت
و پيچيده فرايند كل بر نه مي‌كند توجه تصميم لحظه بر
قبل كه بدهي‌هايي كشف و تعريف يعني تصميم‌گيري ، طولاني
اطلاعات سيستم در.دارند وجود نهايي تصميم‌گيري از
از قبل پيچيده فرايند كل كه است اين نهايي هدف مديريت ،
.باشد مبتني اطلاعات جريان بر نهايي تصميم‌گيري
ميان از گزينه يك انتخاب فرايند مي‌توان را تصميم‌گيري
لازم تصميم‌گيري فرايند درك براي.كرد تعريف بديل چند
تصميم از متفاوتي انواع.شناخت را تصميمات ماهيت كه است
نشده ، برنامه‌ريزي و شده برنامه‌ريزي تصميمات:دارد وجود
...و كمتر و بيشتر اطمينان با تصميمات استراتژيك ، تصميمات
توجه نشده و شده برنامه‌ريزي تصميمات به نوشتار اين در
.مي‌شود
روش‌هاي و رويه‌ها مبناي بر شده برنامه‌ريزي تصميمات
.مي‌شوند گرفته شده ، تعيين قبل از و يكنواخت و عادي
قبل از كه جديد مشكلات مورد در نشده برنامه‌ريزي تصميمات
گرفته است ، نيامده عمل به خاصي پيش‌بيني آنها مورد در
.مي‌شوند
از راه‌حل‌هاي با نمي‌توان را مسائل اكثر كه اين به نظر
تركيبي به مشتقات ، از بسياري براي كرد ، حل شده تعيين قبل
احتياج نشده ، برنامه‌ريزي و شده برنامه‌ريزي روش‌هاي از
يك در حصول قابل غير البته و غائي هدف.مي‌شود پيدا
صورت به "كاملا تصميمات ، كليه كه است اين اطلاعاتي سيستم
دراختيار حالتي چنين چون و شوند گرفته شده برنامه‌ريزي
برنامه‌ريزي تصميمات بتوانند آنان تا گيرد قرار مديران
روش‌هاي).بگيرند بيشتري نسبي اطمينان با نيز را نشده
با و 2 شماره 1 جداول در تصميم انواع و تصميم‌گيري
حدود 90 كه است داده نشان تحقيق (.شده‌اند مقايسه يكديگر
چنين اگرهستند يكنواخت و عادي مديران ، تصميمات از درصد
فرآيند خودكارسازي و تصميمات كردن برنامه‌اي با باشد ،
وقت اتلاف از زيادي بسيار حدود تا مي‌توان تصميم‌گيري
برمي‌آيد (1) جدول از كه طوري به كرده جلوگيري مديران
.مي‌شوند گرفته عادت و تجربه براساس تصميمات از بسياري
شدن ، برنامه‌ريزي براي روش متداولترين تجربه ، از پس
مديريت اطلاعاتي سيستم‌هاي.هستند استانداردها و رويه‌ها
آمده‌اند ، به‌وجود رايانه مديريت علم تركيب از كه نيز
برنامه‌ريزي تصميم‌گيري‌هاي و مسائل حل در مهمي ابزارهاي
.هستند شده
تصميم‌گيري و اطلاعاتي سيستم‌هاي
.مي‌رسانند مدد تصميم‌گيري به چگونه اطلاعاتي سيستم‌هاي
مشخص شود حل بايد كه مساله‌اي ابتدا سيستم‌ها اين در
از بهره‌گيري با و مديريت علم كمك به سپس و مي‌گردد
اطلاعاتي سيستم در.مي‌شود مشخص حل ، راه كامپيوتر ،
و شده گرفته انسان از تصميم‌گيري قدرت شده ، برنامه‌ريزي
تصميم‌گيري در محال ، فرض بهميشود سپرده ماشين به
بود خواهد موجوديتي سازمان خودكار ، و انفورماتيك "كاملا
مكانيزم‌هاي و سايبرنتيك وسيله به را خود پوياي تعادل كه
ماشين يك سازمان ، سايبرنتيك ، در)مي‌كند حفظ كنترل ، خود
وضع خود ، باز دريافت طريق از كه مي‌خواهد نگهداري خود
نوع اين و واقعيت اين كه اين وجود باكند تنظيم را خود
در و (ماشين‌ها مانند) مكانيكي سيستم‌هاي در كنترل
ساير از بسياري و (انسان مغز مانند) بيولوژيكي سيستم‌هاي
را سازمان كه است مشكل اين ما براي دارد وجود سيستم‌ها
زيربنايي ايده و اصلي طرح كه حالي در ببينيم منظر اين از
(.است يكي موارد ، اين همه در
تصميم‌گيري در اطلاعاتي سيستم‌هاي از بتوان كه اين براي
.آيد عمل به شرح بدين اقداماتي بايد كرد استفاده
قرار تحليل و تجزيه مورد مديريت علمي روش با مساله *
:شود طراحي تصميم قاعده يك و گيرد
;شود داده كامپيوتر به برنامه صورت به تصميم قاعده *
بر تا شود طراحي آن خروجي و ورودي اطلاعاتي ، سيستم *
فراموش نبايد است انساني قضاوت طور به بتواند آن مبناي
درمورد تصميم‌گيري خودكارسازي چگونگي (1) شكل در.شود
در چه آن.است يافته انعكاس شده برنامه‌ريزي تصميمات
آن كامل حذف كه است انساني عامل نقش است توجه قابل تصوير
به كه تصميم قواعد زيرا نيست امكان‌پذير "وجه هيچ به"
و مستمر طور به شده‌اند تدوين و طراحي انسان وسيله
نكته اين ترتيب اين به.شوند بازنگري بايد معقول درفواصل
به بنا تصميم قواعد كه اين به نظر كه است تاكيد قابل مهم
صددر نمي‌تواند اطلاعاتي ، سيستم پذيرند ، تغيير دليلي هر
وجود بر تاكيد جا اين در و كند عمل شده برنامه‌ريزي صد
و شده برنامه‌ريزي قطب دو بين دهنده‌اي پيوند
.مي‌يابد ضرورت نشده ، برنامه‌ريزي
به "مداوما مديريت شده برنامه‌ريزي تصميمات مرزهاي البته
پيچيده مسائل بتواند كه نحوي به مي‌شوند كشيده راست سمت
.كنند برنامه‌ريزي آنها براي و كرده يكسان‌سازي نيز ، را
به زيادي حدود تا كامپيوتر تاكنون كه است ذكر به لازم
تكراري و عادي گزارشهاي ارائه و دفتري كارهاي
وتحليلگران سيستم‌ها طراحان مديران ، وظيفه.پرداخته‌اند
راست ، سمت به حركت با كه است اين استفاده‌كنندگان و
اطلاعاتي سيستم‌هاي از پيچيده‌تري و مفيدتر كاربردهاي
كه مي‌شود محقق زماني هدف اين و آوردند دست به را مديريت
براي نياز مورد اطلاعات تامين و تصميمات خودكارسازي براي
در.شود بهره‌گيري مديريت علمي روش‌هاي از تصميم‌گيري
تصميمات مرزهاي چگونه كه است شده داده نشان (3) جدول
.است حركت در راست سمت به مديريت ، شده برنامه‌ريزي
.است انكارناشدني تصميم‌گيري در اطلاعاتي سيستم‌هاي اهميت
كليه هماهنگ پاسخ‌گويي امكان سيستم‌ها اين كمك به
با و مي‌شود فراهم عملياتي نيازهاي به سازمان واحدهاي
واحدي ، دقيق برنامه‌ريزي‌هاي و هماهنگ فعاليت‌هاي انجام
كه اين براي.مي‌رود پيش شدن تخصصي‌تر سمت به سازمان
شود داده پوشش يكپارچه طور به سازمان اطلاعاتي نيازهاي
تعيين به نسبت دقيق برنامه‌ريزي‌هاي با كه است لازم
سازمان فعاليت‌هاي مجموعه و شود اقدام اطلاعاتي نيازهاي
كمك به گاه هرشود داده قرار اطلاعات تكنولوژي پوشش زير
در موقع به و دقيق خوب ، اطلاعات اطلاعاتي ، سيستم‌هاي
توانست خواهند نيز آنها شود داده قرار مديران اختيار
موقعيت فراخور و نيازها با منطبق و مناسب خوب ، تصميمات
سازماني ، ساختار در اطلاعاتي سيستم نفوذ بابگيرند
سازمان در مديريت مختلف سطوح آگاهي‌هاي و اطلاعات ميزان
سازمان دركل تصميم‌گيري نظام كيفيت و مي‌يابد افزايش
ساختار در سيستم‌اطلاعاتي نفوذ چگونگي.مي‌پذيرد بهبود
در تصميم‌گيري مختلف سطوح با آن ارتباط نحوه و سازماني
سيستم‌هاي كمك به ترتيب اين با.است شده مصور (2)شكل
و شده توزيع سازماني مختلف سطوح در آگاهي اطلاعاتي ،
تصميماتي طريق اين از و مي‌گيرد قرار تصميم‌گيري مبناي
قدرت لذا و هستند مبتني اطلاعات بر كه مي‌شوند گرفته
كه است اين يادگيري زمينه اين در مهم نكتهميكنند پيدا
را مفيد و مرتبط اطلاعات گوناگون ، اطلاعات ميان از چگونه
به اطلاعات مديريت.داد قرار استفاده مورد و كرد استخراج
اطلاعاتي بمباران از سو يك از كه شود اعمال بايد صورتي
ارائه با ديگر سوي از و آيد عمل به جلوگيري مديران
راه‌حل‌هاي انتخاب و سطحي تشخيص امكان ناقص ، اطلاعات
ناصحيح تشخيص سبب اطلاعات كمبود.شود فراهم نامناسب
.شد خواهد اشتباه تصميم‌گيري‌هاي
ايران كاري جامعه از واقعيت‌هايي
واقعيتي كامپيوتر ، رشد به رو و گسترده كاربرد
به دانش بر جهاني ارتباطات نظام.است انكارناپذير
اطلاعاتي شبكه‌هاي و كامپيوتر از استفاده و كارگيري
دسترسي براي مديران كه مي‌كند اقتضا موقعيت.است مبتني
شبكه‌ها ، طريق از "شخصا اطلاعات ، به مطمئن و سريع
مهارت اين ضرورت.سازند مرتفع را خود اطلاعاتي نيازهاي
گستردگي گوناگون محل‌هاي در سازماني واحدهاي پراكندگي با
شدن مجهز مهم ، اين انجام لازمه.مي‌شود محرز بيشتر
سيستم‌هاي از موءثر استفاده و كارگيري به دانش به مديران
.است مديريت اطلاعاتي
سال پنج و سي حدود از كشورها به انفورماتيك صنعت معرفي
سيستم و نفت صنعت به رايانه‌اي تجهيزات ورود با پيش
ابزارهاي واردات ميزان ساله همه و شد آغاز بانكي ،
دهه دو در رشد ، روند.يافت افزايش كشور در انفورماتيكي
حاضر وضع در.مي‌دهد نشان را بيشتري افزايش اخير
تجهيزات از حجم بيشترين دولتي سازمان‌هاي و وزارتخانه‌ها
خريدهاي ميزان بر هم ساله همه و هستند دارا را كامپيوتري
وضع با رشد اين البته.مي‌افزايند زمينه‌ها اين در خود
به آنها در انفورماتيك صنعت سهم گاهي كه صنعتي كشورهاي
(4).نيست قياس قابل مي‌رسد ملي ناخالص توليد درصد يك
بر بالغ سال 1375 ، در آمده دست به آمارهاي بنابراين
است شده كشور وارد كامپيوتري تجهيزات دلار ميليون 125930
را افزايش درصد معادل 125 سال 1374 ، به نسبت رقم اين كه
(5).مي‌دهد نشان
سال 1377 ، 104115 در و بر 109138 افزون سال 1376 ، در
شده صادر كامپيوتري تجهيزات واردات مجوزبراي دلار ميليون
متوسط ، كامپيوترهاي بزرگ ، كامپيوترهاي براي مجوزها اين كه
خاص كاربردهاي با) ويژه سيستم‌هاي كوچك ، كامپيوترهاي
كامپيوتري سيستم‌هاي يا و بانك عابر ماشين‌هاي مانند
صادر شبكه تجهيزات و ديسكت‌ها فلاپي ،(شبيه‌ساز
(6).شده‌اند
بوده ارزي مشكلات معلول اخير ، سال دو كاهشي روند البته
.است
از موارد ، از بسياري در كه است آن از حاكي واقعيت‌ها
و لوكس كالايي عنوان به كامپيوتري تجهيزات و دستگاه‌ها
استفاده مديران كار دفتر به بخشيدن ابهت براي و تجملي
.آنها فراوان توانمندي‌هاي از بهره‌گيري براي نه است ، شده
و سخت‌افزارها خريداري در شتاب نگارنده ، نظر به
از موءثر استفاده روند با كامپيوتري تجهيزات و دستگاه‌ها
.است نبوده هماهنگ آنها
كامپيوتر از استفاده موارد ، اكثر در كه است مدعي نويسنده
در تايپ به و است بوده معمولي كاربري و اپراتوري حد در
از كه مواردي نادرند بسيار.است شده بسنده PC محيط
تصميم‌گيري و تصميم‌سازي براي اطلاعاتي سيستم‌هاي
اشخاص از اعم كامپيوتر دارندگان اغلب.باشد شده استفاده
خصوصي ، و دولتي دستگاه‌هاي و سازمان‌ها حقوقي ، و حقيقي
و ندارند كامپيوتري تجهيزات با كار به نسبت كافي آشنايي
و تجهيزات اين شدن مالك براي "صرفا كه مي‌رسد نظر به
كه داشت توجه بايد.باشند گذاشته آنهامسابقه داشتن
خارج رده از زود هم خيلي كه تجهيزات قبيل اين خريد
بازار به روزه هر جديدتري نمونه‌هاي زيرا) مي‌شوند
دوا كشور مديريتي نظام از را دردي چندان (مي‌آيند
كه است رسيده آن وقت كه است باور براين نگارنده.نمي‌كند
و مفيد آموزش با شود ، غالب خريد ، حرص بر يادگيري شوق
امكان و شود افزوده تجهيزات اين بركاربري كاربردي ،
زمينه اين در شده صرف بودجه‌هاي از مناسب بهره‌گيري
در همه‌جانبه و فراگير پژوهشي كه بجاست بسيار.آيد فراهم
آيد عمل به ما سازمان‌هاي در كامپيوتر واقعي كاربرد مورد
دارد وجود زمينه اين در كه مرتبطي بسيار پرسش‌هاي به و
تصميمات از درصد چند كه گردد مشخص و شود داده پاسخ
از مستخرج اطلاعات و معادلات مدل‌ها ، بر مبتني ما مديران
در مديريت علم از ميزان چه تا و است كامپيوترها
.مي‌شود واقعي استفاده تصميم‌گيري
.مي‌باشد موجود نشريه دفتر در پاورقي‌ها
|
