كشور مديريتي سطوح در زنان مشاركت موانع
بختياري صادق دكتر
نيرالسادات‌دانشورحسيني
اشاره *
اساسي قانون و مكتب ارزشي ، ديدگاه بررسي از پس مقاله اين
در را نئوكلاسيك و كلاسيك نظريات جنسيت ، با رابطه در
نظريه در و داده قرار بررسي مورد زنان كار با رابطه
تاكيد مورد نهادي ، موانع شده تجزيه و دوگانه كار بازار
.است گرفته قرار
و شده انتخاب توسعه حال در كشور تحقيق 50 اين در
بوسيله شده معرفي تلفيقي و انفرادي متعدد شاخص‌هاي
رتبه‌بندي و گرفته قرار استفاده مورد بين‌المللي نهادهاي
آماري تكنيك از استفاده با بحث مورد كشورهاي مقايسه و
آماري بررسي به تحقيق ايناست گرفته انجام عاملي تحليل
فارغ‌التحصيلان و دانشجويان بين در مردان به زنان نسبت
نابرابري كه است شده گرفته نتيجه و پرداخته مختلف سالهاي
سطوح در زنان ناچيز مشاركت دليل عمده‌ترين تحصيلي ،
.مي‌باشد كشور مديريتي
انديشه و فرهنگ گروه
سطوح در زنان موءثر مشاركت موانع تحليل و بررسي براي
نهاد دو ديدگاه بحث ، ابتداي در كه است لازم كشور مديريتي
و مذهب يعني اجتماعي ، روابط بر حاكم مهم فوق‌العاده
.دهيم قرار اشاره مورد مقوله اين در را اساسي قانون
رعايت و زن اهميت و ارزش متعدد ، آيات در و مجيد قرآن در
سوره دو.است گرفته قرار تاكيد مورد او انساني حقوق
يافته اختصاص او حقوقي مسائل و زن به "طلاق" و "نساء"
بر و شده اشاره زن حقوق به نساء سوره در ويژه به.است
آيه 13 در و شده تاكيد مرد و زن حقوقي و اجتماعي تساوي
تقواي و پرهيز درجه در مرد ، و زن بين تفاوت حجرات سوره
كه مي‌دهد نشان اسلام عاليه تعاليم.است شده دانسته آنان
خليفه مقام و الهي روح داشتن در مرد و زن از اعم انسانها
و كمالات سير خلقت ، اهداف تكليف ، و حق لحاظ از الهي ،
انحطاط و نزول نظر از چنين هم و الهي قرب مقام به رسيدن
نظر در مساوي و يكسان گرفتن قرار شيطان وسوسه معرض در و
.شده‌اند گرفته
(اصول 2 ، 28 ، 29 ، 30 جمله از) اساسي قانون از متعددي اصول
حمايت نظر از ويژه به و نشده قائل مرد و زن بين تفاوتي
و اجتماعي تامين از برخورداري شغل ، به دستيابي قانون ،
گرفته نظر در يكسان آموزشي ، امكانات از رايگان استفاده
.شده‌اند
تفاوت واقعيت ، و عمل در كه است چگونه مقدمات اين با
به "اولا تا است آن حاضر تحقيق هدفدارد وجود فراوان
با مقايسه در كشور زنان وضعيت" كه دهد پاسخ سئوال اين
با "ثانيا "است؟ چگونه توسعه حال در كشورهاي ساير زنان
مورد شاخص‌هاي از استفاده و آماري تحليل و بررسي يك
با مرتبط توسعه شاخص انساني ، توسعه شاخص همچون قبولي
ديگر با كشور زنان وضعيت جنسيتي توانمندي شاخص و جنسيت
با سپس مي‌گيرد ، قرار مقايسه مورد توسعه حال در كشورهاي
از بهره‌گيري و عاملي تحليل آماري تكنيك از استفاده
.مي‌گردند رتبه‌بندي بحث مورد كشورهاي شاخص‌ها ، مجموعه
و علل بررسي به آمده بدست رتبه از استفاده با خاتمه در
كشور مديريتي سطوح در زنان مشاركت عدم بر موءثر عوامل
.شد خواهد ارائه پيشنهاداتي نتيجه‌گيري ضمن و پرداخته
زنان كار با رابطه در كلاسيك نئو و كلاسيك نظريات
اول بخش در كلاسيك مكتب بنيانگذار عنوان به اسميت آدام
موجب را اقتصادي عاملان عمل آزادي ، و رقابت خود كتاب
.مي‌داند كار بازار تعادل تحقق و دستمزدها آزادانه تغيير
دليل به 5 كارگران مزد بين نابرابري توجيه در اسميت
گرفت نتيجه مي‌توان آنها براساس كه مي‌كند اشاره مختلف
يكسان ، كارهاي براي حتي مردان و زنان دستمزد بين تفاوت
.است طبيعي و عادي
توليد برابر بايستي دستمزد نئوكلاسيك‌ها نظريه براساس
به را زنان و مردان درآمد بين تفاوت و باشد كارگر نهايي
كلاسيك مدل.مي‌كنند توجيه زنان پائين‌تر بهره‌وري دليل
دستمزد نرخ تعادل در كه مي‌انجامد نتيجه اين به اشتغال
ديگر يكي و است برابر فيزيكي نهايي توليد با كار نيروي
صنايع مشاغل ، ميان در كه است آن مدل اين اساسي نتايج از
دستمزدهاي تعادل ، در.ندارد وجود دستمزد اختلاف مناطق ، و
باشد ، ديگر ناحيه از بالاتر نمي‌تواند كشور ناحيه يك
وجود با و هستند فرصت‌ها بهترين جستجوي در كارگران زيرا
مي‌روند ناحيه‌اي به همواره كارگران...و كامل اطلاعات
.مي‌پردازد را دستمزدها بالاترين كه
اين به مردهاست از كمتر زنها درآمد اگر تئوري بنابراين
مردان از پائين‌تر كار بهره‌وري از زنان كه است دليل
كمتري انساني سرمايه از آنكه بر علاوه زيرا برخوردارند
كودك پرورش و حاملگي ازدواج ، دليل به بهره‌مندند
و نمايند ترك كوتاه مدت به ولو را خود شغل ناگزيرند
افزايش در سرمايه‌گذاري به چنداني تمايل كارفرمايان
.ندارند آنها مهارت
شده تجزيه و دوگانه كار بازار نظريه
از تعدادي كه است ديگري نظريه نيز كار بازار نظريه
بين درآمد تفاوت تبيين در سعي آن براساس نئوكلاسيك‌ها ،
نيروي ارزش كه است بديهي "تقريبا.دارند مردان و زنان
واحدهاي بين يكسان انساني سرمايه داشتن با حتي كار
در كه است آن نظريات از يكي.نيست يكسان مختلف توليدي
توسعه حال در يا و صنعتي پيشرفته از اعم كشورها بيشتر
سرمايه كه بخشي.مي‌شود تقسيم بخش دو به كار بازار
كه ديگري بخش مقابل در مي‌شود داده پاداش خوبي به انساني
بخش اين در.نمي‌گردد معطوف چندان توجه انساني سرمايه به
به انساني سرمايه در مشخص افزايش يك يا و معين مقدار يك
به بيشتري اجرت كه كارهايي نمي‌گردد جبران اندازه يك
مشاغل دارد كمتر اجرت كه كارهايي و خوب مشاغل دارد همراه
در بيش و كم نظريه اين طرفداران نظر به.مي‌شود گفته بد
.دارد وجود وضعي چنين اقتصادها همه
مدت براي يا كمتر مزد كه هستند مشاغلي مطلوب ، كمتر مشاغل
واقعي رشد يا و كمتر پيشرفت امكان داشته ، دوام كوتاه
.است زنان به متعلق بيشتر مشاغل گونه ايندارند كمتري
نظريه تفصيلي بحث و بد و خوب مشاغل بين تشخيص البته
.است فعلي مقاله موضوع از خارج دوگانه ، بازارهاي
است كافي كار ، بازار تجزيه طرفداران نظريه بهتر درك براي
اشاره مورد آنان نظر براساس مزدها نابرابري عمده منابع
.گيرد قرار
بين كه است تفاوت‌هايي جبران دليل به مزدها تفاوت -1
آدام نظريات در مي‌توان را مطلب اين و دارد وجود انسانها
.نمود ملاحظه نيز كلاسيك مكتب پيشكسوتان ديگر و اسميت
"قبلا گرچه كه انساني سرمايه در سرمايه‌گذاري‌هاي -2
اين در ولي گرفته قرار توجه مورد ديگران و اسميت توسط
آن براساس مي‌توان كه طوري به يافته بيشتري اهميت نظريه
.داد توضيح را درآمدها بين تفاوت
مي‌تواند موانع اين كه مشاغل ، از برخي در موانع وجود -3
كسب به نياز دولتي ، مقررات كارگري ، اتحاديه‌هاي طريق از
قومي ، مذهبي ، جنسيتي ، تبعيض‌هاي وجود يا و خاص جواز
.باشد قبيل اين از و نژادي
منعكس‌كننده است ممكن كه ناچيز و موقتي اختلافات -4
.باشد اقبال و شانس عوامل
و ترجيحات در اختلاف از كه واقعي اختلافات -5
بند 1 در آنها از برخي و شده ناشي كارگران توانائي‌هاي
.گرفت قرار اشاره مورد
نظريه يك نمي‌توان كه دارند اعتقاد نظريه اين طرفداران
صورت به را نئوكلاسيك يا و كلاسيك نظريه همچون اقتصادي
در بلكه درآورد ، اجرا به بازار اين قسمت دو هر در يكسان
را آن قسمت هر كه دارد وجود شده تجزيه كار بازار يك واقع
عنوان نظريه اين "ضمنا.كرد مجزابررسي طور به بايد
تفاوتهاي از ناشي را درآمد تفاوت اينكه جاي به مي‌كند
به آن از بخشي حداقل دانست زنان ذاتي ويژگيهاي و جنسيتي
.دارد ارتباط آنان مشاغل نوع
ايجاد نهادي موانع به نئوكلاسيك اقتصاددانان از گروه اين
ورود شرايط كه مختلف قوانين و اتحاديه‌ها وسيله به شده
مبذول خاص توجه مي‌كنند سخت‌تر را مشاغل از برخي به
.مي‌دارند
دستمزد تفاوت به مربوط نظري مباحث و منازعات از صرف‌نظر
آنچه متفاوت ، جنس دو از يا و جنس يك از انساني عامل بين
برخي با يا بوده متفاوت است ممكن مي‌يابد تبلور عمل در
به.باشد ناسازگار برخي يا و داشته سازگاري نظريات از
از استفاده به ناگزير كشورها مقايسه براي عمل در هرحال
قسمت اين در آنها از نمونه‌هايي كه هستيم شاخص‌هايي
.شد خواهد داده توضيح
كشورها مقايسه براي تلفيقي شاخص‌هاي
HDI انساني توسعه شاخص -الف
اقتصادي توسعه نظر از مختلف كشورهاي وضعيت آنكه براي
پيشنهاد و ابداع متفاوتي شاخص‌هاي گيرد قرار مقايسه مورد
سال 1990 ، از (UNDP) متحد ملل توسعه برنامه.است شده
ساله همه و محاسبه "انساني توسعه شاخص" عنوان تحت شاخصي
طبقه‌بندي را آنها و نموده گزارش عضو كشورهاي براي
توسعه نتيجه يا هدف موءلفه سه براساس شاخص اين.مي‌نمايد
:از عبارتند موءلفه سه اين.مي‌گيرد قرار محاسبه مورد
تولد بدو در زندگي به اميد براساس عمر طول (1)
باسوادي وزني ميانگين براساس شده اندازه‌گيري دانش (2)
با) مدرسه سالهاي متوسط و (سوم دو ضريب با) بزرگسالان
(سوم يك ضريب
سرانه واقعي درآمد براساس شده اندازه‌گيري درآمد (3)
كاهش فرض با و خريد قدرت برابري براساس شده تعديل
.درآمد نهايي مطلوبيت
شاخص‌هاي افزودن بهم با و آماري تكنيك‌هاي از استفاده با
،"HDI انساني توسعه شاخص" بنام تركيبي شاخص يك فوق
.مي‌گردد محاسبه
كشور براي 174 HDI شاخص انساني 1998 توسعه گزارش در
پائين انساني توسعه با گروه سه در كشورها ، اين و محاسبه
و (و 79/0 بين 51/0) متوسط انساني توسعه ،(%و 5 صفر بين)
.شده‌اند طبقه‌بندي (تا 1 %از 80) بالا انساني توسعه
است ، نسبي شاخص HDI "اولا شد داده توضيح كه طوري به
توانايي و دانش عمر ، طول) توسعه براهداف تاكيد "ثانيا
.دارد (انتخاب
يكسان استفاده زمينه در فراواني بهبود اخير سالهاي طي در
موجود شكاف.است آمده بعمل توسعه مواهب از مردان و زنان
چشمگيري نحو به مختلف زمينه‌هاي در مردان و زنان بين
بيان براي ديگري شاخص‌هاي حال اين با.است يافته كاهش
.است شده پيشنهاد جنسيتي نابرابري
GDI جنسيت با مرتبط توسعه شاخص -ب
را جنسيت در اختلاف و نابرابري انساني توسعه شاخص چون
در متحد ملل توسعه برنامه سال 1995 ، در نمي‌داد نشان
را ،(GDI) جنسيت به مربوط توسعه شاخص خود ، گزارش 1995
براي ولي HDI متغيرهاي همان شاخص اين در.نمود پيشنهاد
آنها بين نابرابري دادن نشان منظور به و مختلف جنس دو
كوچكتر كشوري در GDI هرچه.مي‌گيرد قرار استفاده مورد
در.است جا آن در بيشتر جنسيتي اختلاف دهنده نشان باشد
محاسبه كشور براي 163 شاخص اين انساني 1998 توسعه گزارش
كشور اول رتبه.شده‌اند طبقه‌بندي نظر اين از آنها و
مرتبه 92 در و %نظر 707 مورد سال در ايران براي شاخص
،GDI رتبه ،HDI ،GDI قبل از شماره 1 جدول.دارد قرار
توسعه با كشورهاي از تعدادي براي را HDI-GDI و HDI رتبه
.مي‌دهد نشان پائين و متوسط بالا ، انساني
(GEM) جنسيتي توانمندي شاخص -ج *
كه مي‌شود استفاده متغيرهايي از شاخص اين ساختن براي
سياسي فعاليتهاي در را مردان و زنان نسبي توانمندي ميزان
زير متغير سه از منظور اين براي.مي‌دهد نشان اقتصادي و
:مي‌شود استفاده
كه مديريتي موقعيت‌هاي در مردان و زنان مشاركت درصد (الف
.مي‌گردد خصوصي و دولتي بخش عمده مديران شامل
جنس دو از هريك وسيله به كه تخصصي و فني مشاغل درصد (ب
.مي‌گردد انجام مرد و زن
هريك قدرت و سياسي مشاركت دهنده نشان كه متغير سومين (ج
از عبارتست مي‌باشد بالا سطح تصميم‌گيريهاي در جنس دو از
.پارلمان كرسيهاي از جنس دو اين از هريك سهم درصد
نظر در با و وزني ميانگين روش با متغير سه اين از هريك
دو از هريك مورد در ،(EDEP) "يكسان توزيع برابري" گرفتن
.است گرديده محاسبه درصد پنجاه به آن تقسيم با يعني جنس ،
دارد ادامه
|
