و مسلمانان مراوده هاي دوره نخستين
ايران در مسيحيان
شاه‌عباس دوره در مسيحيان مذهبي فعاليتهاي به نگاهي
و بومي مسيحيان حضور نيز و خارجيان مكرر آمدهاي و رفت
با درباريان ديگر و شاه تا بود شده سبب گرجي يا
شوند آشنا مسيحي انديشه‌هاي
آغاز و (ع)مسيح عيسي حضرت تولد آستانه در :جستارگشايي
از پس كه حساس بس لحظه‌اي.داريم قرار ميلادي سال 2000
جهان و فرارسيده خداوند گرامي پيامبر تولد از هزاره دو
عيسي پيروان از كثيري شمار بسيار ، نشيبهاي و فراز با
.است ديده خود به را مسيح
حضور مسيحيان متناوب ، و متفاوت ادوار در نيز ما كشور در
ظهور با امر اين.بوده‌اند آمد و رفت در يا داشته‌اند
درواقع كه گرفت خود به گسترده‌اي ابعاد ايران در صفويان
مسلمانان ميان اثرگذار و جدي گفتگوهاي و مراودات آغاز
.بود مسيحيان و ايران
اثر ،"اربعه اناجيل ترجمه" بر مقدمه‌اي كه ذيل مطلب
در و) است آبادي خاتون حسيني اسماعيل باقربن ميرمحمد
(شده ترجمه الادياني بين روابط همين ضمن در و زمان همان
و زمان آن در مسلمانان و مسيحيان روابط بر است مروري
ميلاد عيد فرارسيدن تبريك ضمن.ايران در مسيحيان فعاليت
توجه مسيحي ، هموطنان بويژه هموطنان ، همه به (ع)مسيح حضرت
.مي‌كنيم جلب مطلب اين به را گرامي خوانندگان
معارف گروه
جعفريان رسول
شاهد جهت سه از شاه‌عباس زمان اصفهان كه داشت توجه بايد
كه بودند ارامنه گروه نخستين ;است بوده مسيحيان حضور
(1).بود داده سكونت اصفهان در را آنان دلايلي به شاه‌بنا
اسير گروگان ، به‌عنوان كه بودند گرجي مسيحيان دوم گروه
سوم.مي‌يافتند حضور صفوي دربار در ديگري عنوان هر يا
يا و نظامي سياسي ، تجاري ، دلايل به كه بودند اروپائياني
به توجه ديد از درواقع.مي‌شدند شهر اين عازم جهانگردي
گروه مهمترين ديني ، مباحثات "احيانا و مذهبي مسائل
و مذهبي قومي ، دلايل به ارامنه.بودند اروپايي مسافران
جز و نبودند مذهبي مسائل ترويج به علاقه‌مند سياسي ، نيز
مي‌كشاند بحث به را آنان متنفذي شخص يا شاه كه صورتي در
به نيز گرجيان.نمي‌كردند مباحثاتي چنين درگير را خود
بسيار فرهنگ دليل به نيز و صفويان برابر در مغلوبيت دليل
.نداشتند را مباحثات اين در شركت توان خود ديني ضعيف
به آنان تا بودند علاقه‌مند ايراني مقامات كه مي‌دانيم
در حضور زمينه آنها كه بود طبيعي لذا و (2)بگروند اسلام
اين طرح اصلي زمينه بنابراين.نداشتند را مباحثات اين
كمتري بسيار اندازه تا و اروپايي مسافران به مربوط مباحث
.مي‌شد ارامنه به مربوط
و بومي مسيحيان حضور نيز و خارجيان مكرر آمدهاي و رفت
با درباريان ديگر و شاه تا بود شده سبب گرجي يا
با ديدارش گزارش در دلاواله ;شوند آشنا مسيحي انديشه‌هاي
از خود اطرافيان با شاه ، آن از پس..:مي‌گويد شاه‌عباس
و مسيحيان رئيس او چگونه كه داد توضيح و گفت سخن پاپ
:گفت بعداست عيسي‌المسيح او قول به يا و عيسي جانشين
هم با و نمي‌كنند اطاعت پاپ از نيز عيسويان از بسياري
.دارد وجود عيسوي فرقه هفتادودو دنيا در و دارند اختلاف
و بود آورده به‌دست كجا از شاه را اطلاعات اين نمي‌دانم
طرز و عيسوي فرقه‌هاي مختلف رسوم و آداب درباره هرحال به
و داشت بيان مطالبي آنان مذهبي تشريفات و روزه‌گرفتن
.بود گرفته فرا خود مسيحي اتباع از را آنها مي‌كنم تصور
(3)
طور به البته و ضعف و شدت با اصفهان در اروپايي كشيشان
آنان همراهي آنان ، حضور عمده دليل.داشته‌اند حضور مستمر
كه بود هياتها اين رياست حتي يا و سياسي هياتهاي با
در صفوي شاه با مذاكره و بحث براي اروپايي دول ازطرف
اصلي هدفميشدند ايران عازم سياسي و اقتصادي زمينه‌هاي
دولت با جنگ به شاه تحريك موارد از بسياري در هياتها اين
مسائل وجود دليل به دوره آن در متاسفانهبود عثماني
شديدي نزاعهاي صفوي ، و عثماني دولت ميان مذهبي و سياسي
ديگر سوي از.بود آمده به‌وجود عميقي اختلافات و داده رخ
لذا بودند درگير عثماني دولت با نيز اروپائيان
به را ايران دولت تا مي‌فرستادند ايران به نمايندگاني
همكاري اين طالب به‌شدت نيز صفوي عباس شاه.وادارند جنگ
حمايت اروپائيان با روابط تحكيم براي فرصتي هر از و بوده
اروپائيان براي سياسي مسائل كنار در كه آنچه.مي‌كرد
.بود مسيحيت رواج و ديني تبليغات به توجه داشت اهميت
راهي را كشيش چند سياسي ، هياتهاي در منظم به‌طور آنان
يك دست به را هياتها اين رهبري بسا چه و مي‌كردند ايران
به توجه هميشه آنان تقاضاهاي درميان.مي‌سپردند كشيش
تاسيس براي اجازه پي در آنان ;بود مطرح مذهبي مسائل
تبشيري مسائل پيوند.بودند مسيحي تبليغات آزادي و كليسا
را خود ويژه داستان كه است مطلبي استعمار ، با تبليغي و
.دارد
پادشاه دوم فليپ نخستين‌بار خدابنده محمد زمان در
به سفيري دادتا دستور (م تا 1598 از 1555 سلطنت) اسپانيا
با كشيشي شد فرستاده كه نماينده‌اي.شود فرستاده ايران
شده فرستاده ايران به هند از كه بود مورالس پرسيمون نام
كاتوليك كشيش اين.مي‌دانست به‌خوبي را فارسي زبان و
فرزندان استادي چندي يك و كند جلب را شاه اعتماد توانست
وي باقي‌مانده نامه‌هاي از يكي در.بگيرد به‌عهده را شاه
با اتحاد به مايل "شديدا ايران پادشاه كه است آمده
بداند او اگر و است مشترك دشمن ضد بر مذهب عيسوي سلاطين
خواهند مبادرت اقدامي چنين به "حتما عيسوي سلاطين كه
خواهد حمله عثماني خاك به مشرق از بي‌درنگ او نمود ،
(4).برد
اول عباس عهد در اسپانيا سوي از كشيشاني نيز او بعداز
با ايران با روابط تحكيم بر علاوه تا شدند ايران عازم
از مذاكرات بيشتر در.كنند مقابله انگليسيها فعاليتهاي
كه زماني حتي مي‌آمد ، به‌ميان سخن نيز مذهبي مسائل
فرستاد ، اروپايي دول با مذاكره براي را هياتي شاه‌عباس
عثماني به "متحدا اروپايي دول اگر كه داد وعده آنان به
مسيحيان روي به را خود كشور مرزهاي سراسر وي كنند ، حمله
براي كليسا و خانه ساختن در را آنان و نمود خواهد باز
مثل خود مسيحي اتباع به حتي و گذاشت خواهد آزاد خويش
عيسويان همه مانند كه نمود خواهد سفارش گرجيان و ارمنيان
(5).كنند پيروي كاتوليك كليساي از جهان
شد ايران عازم اسپانيا دولت طرف از كه هياتها اين از يكي
ق. -ه سال 1011 ربيع‌الاول در كه بود كشيش چند از متشكل
ميان در.رسيدند شاه‌عباس حضور به مشهد در (م اوت 1602)
گوه‌آ اسقف از هديه‌اي گران‌قيمت ، اشياء بر علاوه هدايا ،
;مسيح عيسي زندگاني شرح كتاب از بود عبارت كه داشت وجود
:كه است شده گفته.داشت گرانبها سخت جلدي مزبور كتاب
در از (اعزامي هيات رهبر)آنتونيو كشيش با شاه‌عباس"
برد اصفهان و كاشان به همراهانش با را او و درآمد موافقت
بنا عيسويان براي كليسايي اصفهان در كه داد اجازه و
پرداخت خويش خزانه از را آن كاشيكاري مخارج حتي و نمايد
خويش تبليغي وظيفه در را مسيحي مبلغين كه كرد وعده و
جنگ به اسپانيا پادشاه و پاپ بدان‌كه مشروط گذارد ، آزاد
حد تا اسپانيا مذهبي سياسي هيات...برخيزند تركان با
به‌دنبال زيرا بود يافته توفيق خود ماموريت در زيادي
ايجاد مورد در شاه اجازه و شاه با ملو نيكولادي مذاكرات
كاتوليكها ، مركزيت براي تاسيساتي و كاتوليك كليساي يك
مسيحيان براي مركزي كه بود يافته اجازه اسپانيا هيات
فرقه آن پيروان جهت كليسايي و ايران ساكن اگوستين فرقه
تاسيس مسيحيان ساير مخالفت دليل به هرچند ،"كنند تاسيس
مختلف فرق نزاعهاي گرفتن اوج با.نشد عملي كليسا اين
شهريار از وقتي شاه ، به درگيريها اين خبر رسيدن و مسيحي
:گفت آنان به عباس شاه خواستند ، كليسا احداث اجازه ايران
به شما فرقه پيروان به كليسا ساختمان اجازه دادن اكنون"
مسلمانان اعتراض مورد كه است آن خطر زيرا نيست مصلحت
به شما بهتراست ;بكشند را مسيحيان هم شايد و گيرد قرار
جنگ به را پرتغال و اسپانيا پادشاه و بازگرديد خود كشور
اصفهان ، در فقط نه و بياييد آنگاه واداريد ، عثمانيان با
هنگام آن در زيرا بسازيد كليسا ايران شهرهاي همه در بلكه
در هم آنها كه مي‌گويم من كردند اعتراض مسلمانان اگر
(6)".كرده‌اند كمك ما به دشمنان برابر
سفرنامه‌اي ايران به خود سفر مجموع از دوگواه آنتونيو
با شاه‌عباس روابط درباره را فراواني اطلاعات و نگاشته
اين.است داده به‌دست خارجي كشيشان بويژه مسيحيان
آنها مستقلي منبع و است شده نوشته يكطرفه گرچه آگاهيها
منبع هرحال به كه گفت مي‌توان است ، نكرده تائيد را
.به‌مسيحيان‌مي‌باشد مهمي‌براي‌شناخت‌موضع‌شاه‌نسبت
آورده مستقل بخشي در را وي مطالب لب (7)نصرالله‌فلسفي
شاه‌عباس ، كه مي‌آيد به‌دست چنين آنها مجموع از.است
پادشاه همكاري روي عمده به‌طور گذشت ، كه همان‌گونه
حساب عثماني دولت با جنگ درباره پاپ نيز و اسپانيا
سبب امر هميناست بوده قايل اهميت براي‌آن و مي‌كرده
و سياسي نمايندگان و مسيحيان با معمول حد از خارج تا شده
هوس اين به را آنها و كرده خوش‌رفتاري دولت آن مذهبي
مرام تا است متمايل "واقعا شاه كنند كه‌تصور بيندازد
احترام وحتي آنان محافل در شاه شركت.بپذيرد را مسيحيت
عقايد برخي تاييد گويي كه سخناني گفتن و صليب به گذاشتن
همراهان ديگر و آنتونيو براي را تصور اين بوده ، مسيحيان
مسيحي كيش به علاقه‌مند به‌شدت شاه كه آورده وجود به وي
يادآور ديگر برخي و دلاواله كه همانطور كه حالي در.است
از شاه مي‌كند ، تاييد را آن نيز تاريخي شواهد و شده‌اند
تحريك براي تنها و داشته سياسي نظر "صرفا برخوردها اين
آنان نمايندگان با گونه اين اسپانيا پادشاه و پاپ
كه شنيد شاه كه زماني دليل همين به ;است رفتارمي‌كرده
مساله اينكه با كرده ، صلح عثماني دولت با آلمان پادشاه
به حاضر وجه هيچ به او نداشت پاپ و اسپانيا شاه به ربطي
.گذاشت را آنان با بدرفتاري بناي و نشده كشيشان پذيرفتن
اين در عباس شاه اقدامات كه كرد غفلت نبايد حال اين با
وي سياسي اهداف از ناشي مي‌توانسته آنكه بر علاوه زمينه
به توجه در او خاص روحيات از گرفته بر حدودي تا باشد ،
است بوده وي خود كنجكاوي از ناشي نيز و نحل و ملل اصحاب
اندازه‌اي تا مسيحيت وي سلطنت در كه است شده سبب همين ، و
مستحكم ايرانيان با فرنگيان روابط شده ، پراكنده ايران در
مي‌گذاشت آنان براي دليل هر به شاه كه احترامي با و شود
به شاه همه اين با.يابد اهميت مردم ديد در آنان موقعيت
از احدي كه كند تحمل را امر اين نمي‌توانست عنوان هيچ
چنين نيز كس هر و بگرود مسيحيت به ايراني شهروندان
(8).مي‌شد سختي عذاب گرفتار مي‌كرد ،
دارد ادامه
:پانوشت‌ها
ص 319 صفويه ، سلسله انقراض :نك باره اين در -1
صفوي شاهان علاقه‌مندي از توجه قابل شاهد يك درباره -2
-صص 409 ج 2 ، خلاصتالتواريخ ، :نك گرجيان شدن مسلمان به
411
ص 240 دلاواله ، سفرنامه -3
و 17 صص 16 صفوي ، عصر در اروپا و ايران سياسي روابط -4
ص 20 همان ، -5
و 23 صص 22 همان ، -6
صص 933971 ج 3 ، اول ، عباس شاه زندگاني -7
صص ج 3 ، عباس ، شاه زندگاني:نك نمونه عنوان به -8
964965
|
