شماره‌ 2223‏‎ ‎‏‏،‏‎20 Sep 2000 شهريور 1379 ، ‏‎ چهارشنبه‌ 30‏‎
Front Page
National
International
Across Iran
Metropolitan
Life
Free Tribune
Business
Stocks
Sports
Religion
Science/Culture
Arts
Articles
Last Page
Advertisements

مشروطيت‌‏‎ مدافعان‌‏‎ و‏‎ منتقدان‌‏‎


پاياني‌‏‎ بخش‌‏‎ - سياسي‌‏‎ نوين‌‏‎ انديشه‌هاي‌‏‎ و‏‎ مشروطيت‌‏‎ علما ، ‏‎
مشروطيت‌‏‎ از‏‎ را‏‎ خود‏‎ دفاع‌‏‎ نجف‌ ، ‏‎ عظماي‌‏‎ مراجع‌‏‎ قيام‌ ، ‏‎ شروع‌‏‎ با‏‎
و‏‎ موضوعه‌‏‎ قوانين‌‏‎ رواج‌‏‎ و‏‎ تدوين‌‏‎ از‏‎ جديت‌‏‎ با‏‎ و‏‎ كردند‏‎ آغاز‏‎
نمودند‏‎ حمايت‌‏‎ ملي‌‏‎ شوراي‌‏‎ مجلس‌‏‎ تشكيل‌‏‎
رضوي‌‏‎ مسعود‏‎
متنوع‌‏‎ ديدگاههاي‌‏‎ به‌‏‎ كوتاه‌‏‎ اشارتي‌‏‎ گفتار ، ‏‎ اين‌‏‎ قبلي‌‏‎ بخش‌‏‎ در‏‎
آمده‌‏‎ داشت‌‏‎ وجود‏‎ آن‌‏‎ اهداف‌‏‎ و‏‎ مشروطيت‌‏‎ درباره‌‏‎ كه‌‏‎ متفاوتي‌‏‎ و‏‎
درخصوص‌‏‎ روحانيون‌‏‎ و‏‎ علما‏‎ نظرگاههاي‌‏‎ به‌‏‎ باتوجه‌‏‎ سپس‌‏‎ و‏‎ بود‏‎
و‏‎ شرع‌‏‎ با‏‎ آن‌‏‎ انطباق‌‏‎ در‏‎ سعي‌‏‎ و‏‎ سياسي‌‏‎ انديشه‌هاي‌‏‎ و‏‎ مسائل‌‏‎
جمله‌‏‎ از‏‎.گرفت‌‏‎ قرار‏‎ توجه‌‏‎ مورد‏‎ ديدگاهها‏‎ برخي‌‏‎ ديني‌ ، ‏‎ نصوص‌‏‎
."تحفه‌الملوك‌‏‎" رساله‌‏‎ و‏‎ كشفي‌‏‎ سيدجعفر‏‎ ديدگاه‌‏‎
اشاره‌اي‌‏‎ با‏‎ مي‌كنيم‌‏‎ دنبال‌‏‎ را‏‎ مبحث‌‏‎ همين‌‏‎ دنباله‌‏‎ اينك‌‏‎
عهد‏‎ در‏‎ سياسي‌‏‎ مهم‌‏‎ رساله‌‏‎ و‏‎ اثر‏‎ چند‏‎ معرفي‌‏‎ در‏‎ فهرست‌وار‏‎
:عناوين‌‏‎ اين‌‏‎ به‌‏‎ مشروطيت‌‏‎
شيخ‌‏‎ اثر‏‎ "المشروطه‌‏‎ وجوب‏‎ في‌‏‎ المربوطه‌‏‎ اللئالي‌‏‎ رساله‌‏‎"
علم‌‏‎ بر‏‎ تكيه‌‏‎ با‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ آثاري‌‏‎ از‏‎ يكي‌‏‎ محلاتي‌ ، ‏‎ اسماعيل‌‏‎
.است‌‏‎ شده‌‏‎ نگاشته‌‏‎ مشروطه‌‏‎ وجوب‏‎ تاييد‏‎ در‏‎ اصول‌ ، ‏‎
طبق‌‏‎ بر‏‎ كه‌‏‎ "انصافيه‌‏‎ رساله‌‏‎" در‏‎ كاشاني‌ ، ‏‎ ملاعبدالرسول‌‏‎
مشروطيت‌‏‎ شده‌ ، ‏‎ تحرير‏‎ كاشاني‌‏‎ ملاحبيبالله‌‏‎ آيت‌الله‌‏‎ دستور‏‎
مباني‌‏‎ بر‏‎ استدلال‌‏‎ در‏‎ و‏‎ كرده‌‏‎ قلمداد‏‎ شريعت‌‏‎ با‏‎ مطابق‌‏‎ را‏‎
كاشاني‌ ، ‏‎.‎است‌‏‎ نموده‌‏‎ ارائه‌‏‎ جالبي‌‏‎ و‏‎ بكر‏‎ نظريات‌‏‎ مطابقت‌ ، ‏‎ اين‌‏‎
با‏‎ است‌‏‎ مترادف‌‏‎ مشروطيت‌‏‎ تحقق‌‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ معتقد‏‎ جمله‌‏‎ از‏‎
.ظلم‌پذيري‌‏‎ و‏‎ ظلم‌‏‎ از‏‎ مردم‌‏‎ عامه‌‏‎ سرپيچي‌‏‎ و‏‎ استنكاف‌‏‎
نام‌‏‎ ترشيزي‌‏‎ الافاضل‌‏‎ شمس‌‏‎ يوسف‌‏‎ ميرزا‏‎ از‏‎ مي‌توان‌‏‎ او ، ‏‎ از‏‎ پس‌‏‎
و‏‎ سياسي‌‏‎ ويژه‌‏‎ محتواي‌‏‎ گوياي‌‏‎ رساله‌اش‌‏‎ عنوان‌‏‎ كه‌‏‎ برد‏‎
جامعه‌‏‎ كلمه‌‏‎":‎است‌‏‎ چنين‌‏‎ عنوان‌‏‎ اين‌‏‎ ;است‌‏‎ آن‌‏‎ جهت‌گيري‌هاي‌‏‎
و‏‎ ملي‌‏‎ شوراي‌‏‎ مجلس‌‏‎ و‏‎ مشروطه‌‏‎ و‏‎ شوري‌‏‎ معناي‌‏‎ در‏‎ كاشمري‌ ، ‏‎ شمس‌‏‎
."اساسي‌‏‎ قانون‌‏‎ با‏‎ مشروطيت‌‏‎ توافق‌‏‎
تاييد‏‎ در‏‎ رساله‌‏‎ چند‏‎ از‏‎ مي‌توان‌‏‎ آثار ، ‏‎ براين‌‏‎ علاوه‌‏‎
شيخ‌رضا‏‎ قلم‌‏‎ به‌‏‎ "مرام‌‏‎ توضيح‌‏‎" رساله‌‏‎ منجمله‌‏‎ مشروطيت‌ ، ‏‎
و‏‎ گمنام‌‏‎ مولفي‌‏‎ اثر‏‎ "بستان‌الحق‌‏‎" رساله‌‏‎ و‏‎ قاني‌‏‎ دهخوار‏‎
معناي‌‏‎ حقيقت‌‏‎" بيان‌‏‎ در‏‎ "مسافر‏‎ حاجي‌‏‎" و‏‎ "مقيم‌‏‎ حاجي‌‏‎" رساله‌‏‎
نام‌‏‎ اصفهاني‌‏‎ نجفي‌‏‎ نورالله‌‏‎ حاجي‌‏‎ نوشته‌‏‎ "مطلقه‌‏‎ و‏‎ مشروطه‌‏‎
فتاواي‌‏‎ و‏‎ احكام‌‏‎ از‏‎ توجهي‌‏‎ قابل‌‏‎ تعداد‏‎ اثر ، ‏‎ اين‌‏‎ در‏‎.‎برد‏‎
.است‌‏‎ شده‌‏‎ ذكر‏‎ مشروطيت‌‏‎ تاييد‏‎ در‏‎ شيعه‌‏‎ علماي‌‏‎
ايضاح‌‏‎ و‏‎ مشروطيت‌‏‎ تبيين‌‏‎ در‏‎ دوره‌ ، ‏‎ اين‌‏‎ آثار‏‎ از‏‎ ديگر‏‎ برخي‌‏‎
رساله‌هاي‌‏‎ از‏‎ است‌‏‎ عبارت‌‏‎ شرع‌ ، ‏‎ با‏‎ آن‌‏‎ مناسبت‌‏‎ و‏‎ آن‌‏‎ اركان‌‏‎
عصر ، ‏‎ آن‌‏‎ برجسته‌‏‎ فقيه‌‏‎ و‏‎ مجاهد‏‎ و‏‎ مبارز‏‎ لاري‌ ، ‏‎ عبدالحسين‌‏‎ سيد‏‎
جمله‌ ، ‏‎ از‏‎ -شده‌اند‏‎ ارزيابي‌‏‎ موثر‏‎ و‏‎ توجه‌‏‎ مورد‏‎ بسيار‏‎ كه‌‏‎
."ملت‌‏‎ و‏‎ دولت‌‏‎ اتحاد‏‎ در‏‎ قانون‌‏‎" و‏‎ "مشروعه‌‏‎ مشروطه‌‏‎" رساله‌‏‎
كه‌‏‎ آنجا‏‎ از‏‎ و‏‎ بود‏‎ فعال‌‏‎ بسيار‏‎ سياسي‌‏‎ امور‏‎ در‏‎ شخصا‏‎ لاري‌‏‎
فارس‌ ، ‏‎ مردم‌‏‎ علاقه‌‏‎ مورد‏‎ سخت‌‏‎ داشت‌ ، ‏‎ نيز‏‎ والايي‌‏‎ علمي‌‏‎ مقام‌‏‎
نهاد‏‎ و‏‎ شورا‏‎ مسئله‌‏‎ بر‏‎ وي‌‏‎.‎بود‏‎ اصطهبانات‌‏‎ و‏‎ لارستان‌‏‎ بويژه‌‏‎
شرع‌‏‎ مقدسه‌‏‎ احكام‌‏‎ طريق‌‏‎ از‏‎ نهاد‏‎ اين‌‏‎ تاييد‏‎ و‏‎ شورا‏‎ مجلس‌‏‎
در‏‎ را‏‎ شورا‏‎ صوابديد‏‎ و‏‎ آراء‏‎ صحت‌‏‎" و‏‎ مي‌كند‏‎ تاكيد‏‎ بسيار‏‎
اساسي‌‏‎ شرط‏‎ او‏‎.‎مي‌شمرد‏‎ معتبر‏‎ اسلامي‌‏‎ شرع‌‏‎ قوانين‌‏‎ چارچوب‏‎
و‏‎ فسق‌‏‎ به‌‏‎ تظاهر‏‎ عدم‌‏‎ عقيده‌ ، ‏‎ صحت‌‏‎ شورارا‏‎ اعضاي‌‏‎ عضويت‌‏‎
راي‌‏‎ هيچ‌‏‎ و‏‎ مي‌دهد‏‎ قرار‏‎ اولي‌الامر‏‎ از‏‎ مطلقه‌‏‎ اطاعت‌‏‎ و‏‎ فجور‏‎
و‏‎ انبياء‏‎ شوراي‌‏‎ و‏‎ آراء‏‎ صوابديد‏‎ به‌‏‎ جز‏‎ را‏‎ شورايي‌‏‎ و‏‎ نظر‏‎ و‏‎
و‏‎ اعتبار‏‎ محل‌‏‎ اسلامي‌‏‎ شرع‌‏‎ قوانين‌‏‎ و‏‎ قواعد‏‎ و‏‎ امر‏‎ ولي‌‏‎ فقيه‌‏‎
ابتدا‏‎ از‏‎ را‏‎ روزگار‏‎ مفاسد‏‎ تمام‌‏‎ علت‌‏‎ او‏‎.‎نمي‌داند‏‎ اعتنا‏‎
شوراي‌‏‎ و‏‎ حكم‌‏‎ مخالفت‌‏‎ در‏‎ عالم‌‏‎ انتهاي‌‏‎ تا‏‎ حال‌‏‎ از‏‎ و‏‎ تاكنون‌‏‎
اختلال‌‏‎ بي‌عدالتيها ، ‏‎ همه‌‏‎ سرچشمه‌‏‎ و‏‎ مي‌كند‏‎ قلمداد‏‎ ملت‌‏‎
عدم‌‏‎ از‏‎ ناشي‌‏‎ جامعه‌‏‎ در‏‎ را‏‎ كمبودها‏‎ و‏‎ سوءمديريت‌ها‏‎ نظم‌ها ، ‏‎
(‎‏‏5‏‎)".مي‌داند‏‎ اسلامي‌‏‎ شوراي‌‏‎ وجود‏‎
و‏‎ دارد‏‎ "ملي‌‏‎ قانون‌‏‎" تحقق‌‏‎ بر‏‎ صريح‌‏‎ تاكيدي‌‏‎ همچنين‌‏‎ سيدلاري‌ ، ‏‎
مدون‌‏‎ "مشروعه‌‏‎ مشروطه‌‏‎" كتاب‏‎ در‏‎ باب‏‎ اين‌‏‎ در‏‎ را‏‎ خود‏‎ نظرات‌‏‎
به‌‏‎ بخشيدن‌‏‎ خاتمه‌‏‎ براي‌‏‎ ملي‌‏‎ قانون‌‏‎" وي‌‏‎ نظر‏‎ به‌‏‎.‎است‌‏‎ ساخته‌‏‎
ملل‌‏‎ اتحاد‏‎ بر‏‎ و‏‎ گرديده‌‏‎ تدوين‌‏‎ ملت‌‏‎ و‏‎ دولت‌‏‎ جدايي‌‏‎ موجبات‌‏‎
جهاد‏‎ براي‌‏‎ را‏‎ اسلامي‌‏‎ متحد‏‎ جبهه‌‏‎ تشكيل‌‏‎ داردو‏‎ تاكيد‏‎ مسلمان‌‏‎
واجب‏‎ و‏‎ لازم‌‏‎ اسلام‌‏‎ دشمنان‌‏‎ و‏‎ بيگانگان‌‏‎ مقابل‌‏‎ در‏‎ دفاع‌‏‎ و‏‎
شريعت‌‏‎ اصول‌‏‎ برمبناي‌‏‎ مي‌بايد‏‎ البته‌‏‎ قانون‌‏‎ اين‌‏‎ ".‎مي‌شمرد‏‎
اسلام‌‏‎ شريعت‌‏‎ مقابل‌‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ قانوني‌‏‎ هر‏‎" زيرا‏‎ شود ، ‏‎ وضع‌‏‎ مقدسه‌‏‎
و‏‎ بوده‌‏‎ غلط‏‎ و‏‎ مفسده‌‏‎ باشد ، ‏‎ كه‌‏‎ رسم‌‏‎ و‏‎ اسم‌‏‎ هر‏‎ به‌‏‎ شود ، ‏‎ وضع‌‏‎
(‎‏‏6‏‎)".مي‌سازد‏‎ فراهم‌‏‎ را‏‎ تباهي‌‏‎ و‏‎ پليدي‌‏‎ و‏‎ گمراهي‌‏‎ موجبات‌‏‎
شريعت‌‏‎ به‌‏‎ استناد‏‎ با‏‎ آن‌‏‎ رد‏‎ و‏‎ مشروطه‌‏‎ نقد‏‎
و‏‎ مدافعان‌‏‎ آن‌‏‎ از‏‎ شد ، ‏‎ معرفي‌‏‎ و‏‎ نقل‌‏‎ اينجا‏‎ تا‏‎ كه‌‏‎ ديدگاههايي‌‏‎
رد‏‎ در‏‎ نيز‏‎ متعددي‌‏‎ آثار‏‎ مقابل‌ ، ‏‎ در‏‎.‎بود‏‎ مشروطيت‌‏‎ خواهندگان‌‏‎
به‌‏‎ مستدل‌‏‎ نيز‏‎ آثار‏‎ آن‌‏‎ كه‌‏‎ شده‌‏‎ نگاشته‌‏‎ مشروطه‌‏‎ نقد‏‎ و‏‎
قديمترين‌‏‎.‎است‌‏‎ شيعه‌‏‎ اصول‌‏‎ و‏‎ فقه‌‏‎ و‏‎ احكام‌‏‎ از‏‎ خاص‌‏‎ نظرگاهي‌‏‎
و‏‎ المشروطه‌‏‎ المرادمن‌‏‎ كشف‌‏‎" رساله‌‏‎ زمينه‌ ، ‏‎ اين‌‏‎ در‏‎ رساله‌‏‎
.است‌‏‎ تبريزي‌‏‎ اكبر‏‎ علي‌‏‎ بن‌‏‎ محمدحسين‌‏‎ نوشته‌‏‎ "الاستبداد‏‎
آيت‌‏‎ نامدار ، ‏‎ فقيه‌‏‎ مشروطه‌ ، ‏‎ مخالف‌‏‎ و‏‎ منتقد‏‎ معروفترين‌‏‎ اما‏‎
تذكره‌‏‎" رساله‌‏‎ در‏‎ وي‌‏‎.است‌‏‎ كجوري‌‏‎ نوري‌‏‎ فضل‌الله‌‏‎ شيخ‌‏‎ الله‌‏‎
و‏‎ نموده‌‏‎ مطرح‌‏‎ را‏‎ خود‏‎ عمده‌‏‎ نظريات‌‏‎ "ارشادالجاهل‌‏‎ و‏‎ الغافل‌‏‎
و‏‎ نامه‌ها‏‎ در‏‎ همو‏‎ (‎‎‏‏7‏‎)است‌‏‎ كرده‌‏‎ حمله‌‏‎ مشروطه‌‏‎ به‌‏‎ شدت‌‏‎ به‌‏‎
جديد‏‎ انديشه‌هاي‌‏‎ و‏‎ مشروطه‌‏‎ رد‏‎ در‏‎ تفصيل‌‏‎ به‌‏‎ خويش‌ ، ‏‎ لوايح‌‏‎
نقد‏‎ منابع‌‏‎ مهمترين‌‏‎ درزمره‌‏‎ آثارش‌‏‎ و‏‎ كرده‌‏‎ استدلال‌‏‎ سياسي‌‏‎
.است‌‏‎ شده‌‏‎ مطرح‌‏‎ روزگار‏‎ آن‌‏‎ سنتي‌‏‎ روحانيون‌‏‎ ميان‌‏‎ در‏‎ مشروطيت‌‏‎
قضاء ، ‏‎ فتوي‌ ، ‏‎ نظير‏‎ شرعيه‌‏‎ امور‏‎ نوري‌ ، ‏‎ شيخ‌فضل‌الله‌‏‎ ازنظر‏‎
امام‌‏‎ نائبان‌‏‎ عنوان‌‏‎ به‌‏‎ فقيهان‌‏‎ عهده‌‏‎ به‌‏‎.‎.‎.‎و‏‎ احكام‌‏‎ استنباط‏‎
و‏‎ سياست‌‏‎ و‏‎ سلطنت‌‏‎ همچون‌‏‎ دنيوي‌‏‎ امور‏‎ و‏‎ مي‌باشد‏‎ (عج‌‏‎) زمان‌‏‎
مي‌بايد‏‎ سلطان‌‏‎ البته‌‏‎ ;بود‏‎ خواهد‏‎ سلطان‌‏‎ برعهده‌‏‎ عامه‌‏‎ مصالح‌‏‎
اين‌‏‎.‎بكوشد‏‎ اسلام‌‏‎ بيضه‌‏‎ حفظ‏‎ در‏‎ و‏‎ باشد‏‎ پناه‌‏‎ اسلام‌‏‎
ديدگاه‌‏‎ و‏‎ داده‌‏‎ تشكيل‌‏‎ را‏‎ شيخ‌‏‎ نظرمرحوم‌‏‎ مبناي‌‏‎ تقسيم‌بندي‌ ، ‏‎
.است‌‏‎ شده‌‏‎ آغاز‏‎ نقطه‌‏‎ همين‌‏‎ از‏‎ مشروطه‌ ، ‏‎ رد‏‎ در‏‎ قاطع‌وي‌‏‎
جعل‌‏‎ لذا‏‎ و‏‎ است‌‏‎ بشر‏‎ نهايي‌‏‎ قانون‌‏‎ خود‏‎ اسلام‌‏‎ بود ، ‏‎ معتقد‏‎ شيخ‌‏‎
نظر‏‎ به‌‏‎داشت‌‏‎ خواهد‏‎ الهي‌‏‎ منزله‌‏‎ آيين‌‏‎ با‏‎ تام‌‏‎ منافات‌‏‎ قانون‌‏‎
در‏‎ دخالت‌‏‎ نوعي‌‏‎ غيرمعصومين‌ ، ‏‎ سوي‌‏‎ از‏‎ قانون‌‏‎ جعل‌‏‎ و‏‎ وضع‌‏‎ وي‌‏‎
به‌‏‎ اعتبار‏‎" اين‌‏‎ بنابر‏‎.‎است‌‏‎ آنان‌‏‎ با‏‎ تحدي‌‏‎ و‏‎ پيغمبران‌‏‎ كار‏‎
چه‌‏‎ قانون‌نويسي‌‏‎ است‌ ، ‏‎ غلط‏‎ اماميه‌‏‎ مذهب‏‎ به‌‏‎ آراء ، ‏‎ اكثريت‌‏‎
(‎‏‏8‏‎)".است‌‏‎ اسلام‌‏‎ همان‌‏‎ مسلمانان‌‏‎ ما‏‎ قانون‌‏‎ دارد؟‏‎ معنا‏‎
ابراز‏‎ شيخ‌‏‎ مرحوم‌‏‎ سوي‌‏‎ از‏‎ مشابهي‌‏‎ نظر‏‎ نيز‏‎ قوا‏‎ تفكيك‌‏‎ درباره‌‏‎
كه‌‏‎ شعبه‌‏‎ سه‌‏‎ به‌‏‎ مملكت‌‏‎ قواي‌‏‎ تقسيم‌‏‎ مواد ، ‏‎ ازجمله‌‏‎":است‌‏‎ شده‌‏‎
كه‌‏‎ زيرا‏‎ است‌‏‎ محض‌‏‎ ضلالت‌‏‎ و‏‎ بدعت‌‏‎ اين‌‏‎ و‏‎ است‌‏‎ مقننه‌‏‎ قوه‌‏‎ اول‌‏‎
كه‌‏‎ هر‏‎ حكم‌ ، ‏‎ جعل‌‏‎ و‏‎ تقنين‌‏‎ نيست‌‏‎ جايز‏‎ احدي‌‏‎ براي‌‏‎ اسلام‌‏‎ در‏‎
(‎‏‏9‏‎)".نمايد‏‎ تمام‌‏‎ را‏‎ او‏‎ كسي‌‏‎ كه‌‏‎ ندارد‏‎ ناتمام‌‏‎ اسلام‌‏‎ و‏‎ باشد‏‎
مشروطه‌‏‎ قانون‌‏‎" كه‌‏‎ است‌‏‎ معتقد‏‎ صراحتا‏‎ شيخ‌‏‎ بدين‌ترتيب‏‎
علاوه‌‏‎ (‎‎‏‏10‏‎)".مرتد‏‎ حكم‌‏‎ در‏‎ آن‌‏‎ به‌‏‎ قائل‌‏‎ و‏‎ است‌‏‎ اسلام‌‏‎ منافي‌‏‎
مشروطيت‌‏‎ آرمانهاي‌‏‎ و‏‎ شعارها‏‎ برخي‌‏‎ درباب‏‎ وي‌‏‎ نظرات‌‏‎ آن‌‏‎ بر‏‎
شده‌‏‎ آوري‌‏‎ جمع‌‏‎ شيخ‌‏‎ "لوايح‌‏‎" و‏‎" الغافل‌‏‎ تذكره‌‏‎" رساله‌‏‎ در‏‎ نيز‏‎
به‌‏‎ مفيد‏‎ تواند‏‎ مي‌‏‎ بحث‌‏‎ ايضاح‌‏‎ جهت‌‏‎ بدان‌‏‎ مراجعه‌‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎
.باشد‏‎ بحث‌‏‎ در‏‎ نتيجه‌‏‎
آثار‏‎ از‏‎ ديگري‌‏‎ تعداد‏‎ فضل‌الله‌ ، ‏‎ شيخ‌‏‎ لوايح‌‏‎ و‏‎ آثار‏‎ جز‏‎ به‌‏‎
رفع‌‏‎ جهت‌‏‎ كه‌‏‎ گرديده‌‏‎ تحرير‏‎ موضوع‌‏‎ همين‌‏‎ در‏‎ نيز‏‎ مشروطه‌‏‎ دوره‌‏‎
(‎‏‏11‏‎).است‌‏‎ شده‌‏‎ صرفنظر‏‎ آن‌‏‎ معرفي‌‏‎ و‏‎ ذكر‏‎ از‏‎ اطناب‏‎
مشروطيت‌‏‎ از‏‎ نجف‌‏‎ بزرگ‌‏‎ مراجع‌‏‎ دفاع‌‏‎
قرار‏‎ غفلت‌‏‎ مورد‏‎ نبايد‏‎ عرصه‌‏‎ اين‌‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ مهمي‌‏‎ بسيار‏‎ نكته‌‏‎
مشروطيت‌‏‎ اهداف‌‏‎ و‏‎ انقلاب‏‎ از‏‎ نجف‌‏‎ بزرگ‌‏‎ مراجع‌‏‎ دفاع‌‏‎ گيرد ، ‏‎
معروفيت‌‏‎ "ثلاثه‌‏‎ مراجع‌‏‎" به‌‏‎ كه‌‏‎ برجسته‌‏‎ علماي‌‏‎ اين‌‏‎است‌‏‎
خراساني‌ ، ‏‎ كاظم‌‏‎ ملامحمد‏‎ آخوند‏‎:‎از‏‎ بودند‏‎ عبارت‌‏‎ داشتند ، ‏‎
.تهراني‌‏‎ حسين‌‏‎ ميرزا‏‎ و‏‎ مازندراني‌‏‎ عبدالله‌‏‎ شيخ‌‏‎
مشروطيت‌‏‎ از‏‎ را‏‎ خود‏‎ دفاع‌‏‎ نجف‌ ، ‏‎ عظماي‌‏‎ مراجع‌‏‎ قيام‌ ، ‏‎ شروع‌‏‎ با‏‎
و‏‎ موضوعه‌‏‎ قوانين‌‏‎ رواج‌‏‎ و‏‎ تدوين‌‏‎ از‏‎ جديت‌‏‎ با‏‎ و‏‎ كردند‏‎ آغاز‏‎
مراجع‌ ، ‏‎ فتاواي‌‏‎ در‏‎.‎نمودند‏‎ حمايت‌‏‎ ملي‌‏‎ شوراي‌‏‎ مجلس‌‏‎ تشكيل‌‏‎
و‏‎ جهد‏‎ بذل‌‏‎ و‏‎ شده‌‏‎ خواسته‌‏‎ مطلقه‌‏‎ سلطنت‌‏‎ نفي‌‏‎ و‏‎ استبداد‏‎ رفع‌‏‎
ركاب‏‎ در‏‎ جهاد‏‎ منزله‌‏‎ به‌‏‎ مشروطيت‌ ، ‏‎ استقرار‏‎ بر‏‎ سعي‌‏‎
.بود‏‎ گرديده‌‏‎ قلمداد‏‎ (‎عج‌‏‎)‎امام‌زمان‌‏‎
مشروطيت‌‏‎ با‏‎ فعال‌‏‎ و‏‎ اثباتي‌‏‎ برخورد‏‎ اين‌‏‎ مورخين‌ ، ‏‎ از‏‎ بسياري‌‏‎
.دانسته‌اند‏‎ مشروطه‌‏‎ انقلاب‏‎ پيروزي‌‏‎ در‏‎ عامل‌‏‎ مهمترين‌‏‎ را‏‎
در‏‎ ثلاثه‌ ، ‏‎ مراجع‌‏‎ حمايت‌‏‎ صراحت‌‏‎ و‏‎ ابعاد‏‎ روشن‌شدن‌‏‎ براي‌‏‎
:مي‌گردد‏‎ نقل‌‏‎ ايشان‌‏‎ استفتائات‌‏‎ از‏‎ فقره‌‏‎ يك‌‏‎ اينجا‏‎
براي‌‏‎ مملكت‌‏‎ عقلاء‏‎ و‏‎ محترمين‌‏‎ از‏‎ مركب‏‎ مجلسي‌‏‎ تشكيل‌‏‎"
الهيه‌‏‎ احكام‌‏‎ از‏‎ حكمي‌‏‎ چه‌‏‎ آن‌ ، ‏‎ محدودنمودن‌‏‎ يا‏‎ و‏‎ ستم‌‏‎ كم‌كردن‌‏‎
دارد؟‏‎
آن‌‏‎ لزوم‌‏‎ و‏‎ ضرورت‌‏‎ به‌‏‎ عقل‌‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ الهيه‌‏‎ واجبات‌‏‎ از‏‎:پاسخ‌‏‎
و‏‎ استنباط‏‎ در‏‎ اجتهاد‏‎ و‏‎ دليل‌‏‎ و‏‎ توضيح‌‏‎ به‌‏‎ نيازي‌‏‎ و‏‎ كند‏‎ حكم‌‏‎
(‎‏‏12‏‎)".نيست‌‏‎ احتياط‏‎ و‏‎ ترديد‏‎
:پانوشتها‏‎
در‏‎ سيري‌‏‎)‎ مشروعه‌‏‎ مشروطه‌‏‎ فكري‌‏‎ زيربناي‌‏‎ فقيه‌‏‎ ولايت‌‏‎ -‎‎‏‏5‏‎
سيدمحمدتقي‌‏‎ نوشته‌‏‎ ‎‏‏،‏‎(‎لاري‌‏‎ عبدالحسين‌‏‎ سيد‏‎ مبارزات‌‏‎ و‏‎ افكار‏‎
-/ص‌6118‏‎ دوم‌ 1376 ، ‏‎ چاپ‌‏‎ اميركبير ، ‏‎ انتشارات‌‏‎ آيت‌اللهي‌ ، ‏‎
استناد‏‎ به‌‏‎ حائري‌ ، ‏‎ عبدالهادي‌‏‎ دكتر‏‎ مرحوم‌‏‎ -‎‏‏7‏‎/ص‌ 122‏‎ همان‌ ، ‏‎
نجفي‌ ، ‏‎ مرعشي‌‏‎ العظمي‌‏‎ آيت‌الله‌‏‎ فقيد ، ‏‎ مرجع‌‏‎ از‏‎ نقل‌قولي‌‏‎
.است‌‏‎ دانسته‌‏‎ نوري‌‏‎ عبدالنبي‌‏‎ شيخ‌‏‎ از‏‎ را‏‎ تذكره‌الغافل‌‏‎ رساله‌‏‎
-‎‏‏8‏‎/ (صفحه‌227‏‎ همان‌ ، ‏‎ مشروطيت‌ ، ‏‎ و‏‎ تشيع‌‏‎:‎به‌‏‎ شود‏‎ رجوع‌‏‎)
شهيد‏‎ شيخ‌‏‎ روزنامه‌‏‎ و‏‎.‎.‎.‎مكتوبات‌ ، ‏‎ اعلاميه‌ها ، ‏‎ رسائل‌ ، ‏‎
چاپخش‌ ، ‏‎ انتشارات‌‏‎ تركمان‌ ، ‏‎ محمد‏‎:‎گردآورنده‌‏‎ نوري‌ ، ‏‎ فضل‌الله‌‏‎
همان‌ ، ‏‎ -/ص‌9104‏‎ مشروطه‌ ، ‏‎ حرمت‌‏‎ رساله‌‏‎ جلد1 ، ‏‎ اول‌ 1362 ، ‏‎ چاپ‌‏‎
رسايل‌‏‎ معرفي‌‏‎ و‏‎ شناختن‌‏‎ براي‌‏‎ -‎‎‏‏11‏‎/ص‌ 114‏‎ همان‌ ، ‏‎ -‎‏‏10‏‎/ ص‌106‏‎
نظري‌‏‎ مباني‌‏‎:‎كتاب‏‎ به‌‏‎ مي‌توانند‏‎ خوانندگان‌‏‎ مشروطه‌ ، ‏‎ عهد‏‎
رجوع‌‏‎ پيشين‌‏‎ مشخصات‌‏‎ به‌‏‎ آباديان‌ ، ‏‎ مشروعه‌ ، ‏‎ و‏‎ مشروطه‌‏‎ حكومت‌‏‎
نيز‏‎ مشروطه‌‏‎ عهد‏‎ سياسي‌‏‎ رسايل‌‏‎ اصل‌‏‎ ديدن‌‏‎ براي‌‏‎ همچنين‌‏‎ و‏‎ كنند‏‎
شده‌‏‎ داده‌‏‎ مشخصات‌‏‎ به‌‏‎ زرگري‌نژاد ، ‏‎ مشروطيت‌ ، ‏‎ رسايل‌‏‎:كتاب‏‎ به‌‏‎
آقانجفي‌‏‎ زندگينامه‌‏‎ يا‏‎ شرق‌‏‎ سياحت‌‏‎ -‎‎‏‏12‏‎/نمايند‏‎ مراجعه‌‏‎
.ص‌86‏‎ اميركبير 1362 ، ‏‎ شاكري‌ ، ‏‎ علي‌‏‎ كوشش‌‏‎ به‌‏‎ قوچاني‌ ، ‏‎

معارف‌‏‎ كتابخانه‌‏‎
الهدي‌‏‎ نظم‌‏‎
و‏‎ نثر‏‎ و‏‎ منظوم‌‏‎ ترجمه‌‏‎ با‏‎ كريم‌‏‎ قرآن‌‏‎ چهارم‌‏‎ تا‏‎ دوم‌‏‎ جزء‏‎
/سجادي‌‏‎ ابراهيم‌‏‎ سيد‏‎:‎سراينده‌‏‎ و‏‎ گردآورنده‌‏‎ توضيحي‌ ، ‏‎ مقالات‌‏‎
‎‏‏1142‏‎/صفحه‌‏‎ ‎‏‏260‏‎/اول‌ 1379‏‎ چاپ‌‏‎ /اسلامي‌‏‎ فرهنگ‌‏‎ نشر‏‎ دفتر‏‎
.تومان‌‏‎
كريم‌‏‎ قرآن‌‏‎ منظوم‌‏‎ و‏‎ نوين‌‏‎ ترجمه‌‏‎ از‏‎ ديگري‌‏‎ بخش‌‏‎ نيز‏‎ اثر‏‎ اين‌‏‎
تفسيري‌ ، ‏‎ توضيحات‌‏‎ و‏‎ آيات‌‏‎ منثور‏‎ ترجمه‌‏‎ با‏‎ همراه‌‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎
اثر‏‎ اين‌‏‎ از‏‎ بخش‌‏‎ سه‌‏‎ تاكنون‌‏‎.است‌‏‎ شده‌‏‎ منتشر‏‎ تاريخي‌‏‎ و‏‎ لغوي‌‏‎
و‏‎ دربردارد‏‎ را‏‎ مجيد‏‎ الله‌‏‎ كلام‌‏‎ چهارم‌‏‎ جزء‏‎ تا‏‎ كه‌‏‎ شده‌‏‎ منتشر‏‎
تعداد‏‎ پر‏‎ گنجينه‌‏‎ بر‏‎ تازه‌اي‌‏‎ منظوم‌‏‎ ترجمه‌‏‎ آن‌‏‎ شدن‌‏‎ كامل‌‏‎ با‏‎
.شد‏‎ خواهد‏‎ افزوده‌‏‎ كريم‌‏‎ قرآن‌‏‎ معاصر‏‎ ترجمه‌هاي‌‏‎
عرفاني‌‏‎ اصطلاحات‌‏‎ فرهنگ‌‏‎
/روز‏‎ فرزان‌‏‎ پژوهش‌‏‎ و‏‎ نشر‏‎ /دانش‌پژوه‌‏‎ منوچهر‏‎ دكتر‏‎ تاليف‌‏‎
.تومان‌‏‎ ‎‏‏1000‏‎/صفحه‌‏‎ ‎‏‏200‏‎/رقعي‌‏‎ قطع‌‏‎ /اول‌ 1379‏‎ چاپ‌‏‎
ما‏‎ ساله‌‏‎ هزار‏‎ ادبيات‌‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ موضوعاتي‌‏‎ و‏‎ مطالب‏‎ به‌‏‎ اگر‏‎
كنيم‌ ، ‏‎ توجه‌‏‎ است‌‏‎ بوده‌‏‎ شاعران‌‏‎ و‏‎ نويسندگان‌‏‎ توجه‌‏‎ مورد‏‎
داستان‌ ، ‏‎ تاريخ‌ ، ‏‎ حماسه‌ ، ‏‎:عنوانهاي‌‏‎ ميان‌‏‎ از‏‎ كه‌‏‎ درمي‌يابيم‌‏‎
كه‌‏‎ مطالب‏‎ اينگونه‌‏‎ همه‌‏‎ و‏‎ سنتها‏‎ اخلاق‌ ، ‏‎ مفاخرات‌ ، ‏‎ اعتقادات‌ ، ‏‎
از‏‎ "عرفان‌‏‎" عنوان‌‏‎ مي‌دهد ، ‏‎ تشكيل‌‏‎ را‏‎ ما‏‎ ادبي‌‏‎ آثار‏‎ محتواي‌‏‎
:چون‌‏‎ بزرگاني‌‏‎ بزرگ‌ ، ‏‎ شاعران‌‏‎ ميان‌‏‎ از‏‎ و‏‎ است‌‏‎ گسترده‌تر‏‎ همه‌‏‎
جامي‌ ، ‏‎ خواجو ، ‏‎ حافظ ، ‏‎ عراقي‌ ، ‏‎ سعدي‌ ، ‏‎ مولوي‌ ، ‏‎ سنايي‌ ، ‏‎ عطار ، ‏‎
نيز‏‎ نويسندگان‌‏‎ ميان‌‏‎ در‏‎ و‏‎ ديگر‏‎ بسياري‌‏‎ و‏‎ بيدل‌‏‎ صائب ، ‏‎
نجم‌الدين‌‏‎ ميبدي‌ ، ‏‎ انصاري‌ ، ‏‎ عبدالله‌‏‎ خواجه‌‏‎ همچون‌‏‎ افاضلي‌‏‎
جمعي‌‏‎ و‏‎ غزالي‌‏‎ احمد‏‎ هجويري‌ ، ‏‎ قشيري‌ ، ‏‎ مولوي‌ ، ‏‎ بهاءولد ، ‏‎ رازي‌ ، ‏‎
شهرت‌‏‎ تصوف‌‏‎ و‏‎ عرفان‌‏‎ اهل‌‏‎ نويسندگان‌‏‎ و‏‎ شاعران‌‏‎ نام‌‏‎ به‌‏‎ ديگر‏‎
و‏‎ است‌‏‎ اصطلاحاتي‌‏‎ را‏‎ علمي‌‏‎ و‏‎ دانش‌‏‎ هر‏‎ ديگر‏‎ سوي‌‏‎ از‏‎.‎دارند‏‎
بر‏‎ متكي‌‏‎ كه‌‏‎ مي‌طلبد‏‎ دانشي‌‏‎ نيز‏‎ عرفاني‌‏‎ آثار‏‎.‎فهمي‌‏‎
عرفان‌ ، ‏‎ ظرافت‌‏‎ و‏‎ گستردگي‌‏‎ به‌‏‎ توجه‌‏‎ با‏‎ و‏‎ است‌‏‎ عرفاني‌‏‎ اصطلاحات‌‏‎
متون‌‏‎ در‏‎ مباحث‌‏‎ جامع‌ترين‌‏‎ و‏‎ جالبترين‌‏‎ از‏‎ اصطلاحات‌‏‎ بحث‌‏‎
بخش‌‏‎ دو‏‎ از‏‎ "عرفاني‌‏‎ اصطلاحات‌‏‎ فرهنگ‌‏‎" كتاب‏‎.‎است‌‏‎ عرفاني‌‏‎
كار‏‎ به‌‏‎ عرفاني‌‏‎ اصطلاحات‌‏‎ و‏‎ لغات‌‏‎ اول‌ ، ‏‎ بخش‌‏‎.است‌‏‎ شده‌‏‎ تشكيل‌‏‎
و‏‎ آشنايي‌‏‎ كه‌‏‎ عرفان‌ ، ‏‎ و‏‎ تصوف‌‏‎ منثور‏‎ و‏‎ منظوم‌‏‎ آثار‏‎ در‏‎ رفته‌‏‎
دوم‌‏‎ بخش‌‏‎است‌‏‎ ضروري‌‏‎ آثار‏‎ اين‌‏‎ فهم‌‏‎ براي‌‏‎ آنها‏‎ معاني‌‏‎ درك‌‏‎
آن‌‏‎ در‏‎ كه‌‏‎ "العشاق‌‏‎ انيس‌‏‎" نام‌‏‎ به‌‏‎ است‌‏‎ كهن‌‏‎ نامه‌اي‌‏‎ واژه‌‏‎ نيز‏‎
اشارت‌‏‎ و‏‎ كنايت‌‏‎ در‏‎ -‎آدمي‌‏‎ اندام‌‏‎ و‏‎ اعضا‏‎ درباره‌‏‎ كه‌‏‎ تشبيهاتي‌‏‎
شواهد‏‎ ذكر‏‎ با‏‎ و‏‎ رفته‌‏‎ كار‏‎ به‌‏‎ پارسي‌‏‎ ادب‏‎ و‏‎ شعر‏‎ در‏‎ -‎عرفاني‌‏‎
انيس‌‏‎" به‌‏‎ تكمله‌اي‌‏‎ حاضر ، ‏‎ كتاب‏‎ در‏‎.‎است‌‏‎ گردآمده‌‏‎ مثال‌‏‎ و‏‎
بر‏‎ علاوه‌‏‎ نيز‏‎ ديگري‌‏‎ شعري‌‏‎ شواهد‏‎ و‏‎ شده‌‏‎ افزوده‌‏‎ "العشاق‌‏‎
.است‌‏‎ شده‌‏‎ چاپ‌‏‎ آمده‌ ، ‏‎ كهن‌‏‎ متن‌‏‎ آن‌‏‎ در‏‎ آنچه‌‏‎
باور‏‎ اخلاق‌‏‎

نشر‏‎ دفتر‏‎ /ايران‌‏‎ پژوهش‌‏‎ و‏‎ دانش‌‏‎ توسعه‌‏‎ موسسه‌‏‎ /ملكيان‌‏‎ مصطفي‌‏‎
.تومان‌‏‎ ‎‏‏300‏‎/صفحه‌‏‎ ‎‏‏25‏‎/اول‌ 1379‏‎ چاپ‌‏‎ /اسلامي‌‏‎ فرهنگ‌‏‎
معمولا‏‎ هستند؟‏‎ گزاره‌هايي‌‏‎ نوع‌‏‎ چه‌‏‎ اخلاقي‌‏‎ گزاره‌هاي‌‏‎
بد ، ‏‎ خوب ، ‏‎:دارد‏‎ تعلق‌‏‎ مفهوم‌‏‎ ده‌‏‎ اين‌‏‎ از‏‎ يكي‌‏‎ به‌‏‎ اخلاقي‌‏‎ مباحث‌‏‎
فضيلت‌ ، ‏‎ مسئوليت‌ ، ‏‎ وظيفه‌ ، ‏‎ نبايد ، ‏‎ بايد ، ‏‎ نادرست‌ ، ‏‎ درست‌ ، ‏‎
.رذيلت‌‏‎
عالم‌‏‎ به‌‏‎ كه‌‏‎ است‌‏‎ افعالي‌‏‎ نيز ، ‏‎ انسان‌‏‎ نفساني‌‏‎ افعال‌‏‎ از‏‎ قسمتي‌‏‎
عوالم‌‏‎ از‏‎ بخشي‌‏‎ كه‌‏‎ مي‌شود‏‎ مربوط‏‎ معرفت‌‏‎ و‏‎ باور‏‎ تفكر ، ‏‎ ذهن‌ ، ‏‎
نيابد‏‎ و‏‎ بايد‏‎ هم‌‏‎ فرد‏‎ باورهاي‌‏‎ درباره‌‏‎ آيا‏‎ اما‏‎ماست‌‏‎ باطني‌‏‎
برخي‌‏‎ باشد؟‏‎ داشته‌‏‎ مصداق‌‏‎ مي‌تواند‏‎ اخلاقي‌‏‎ نادرست‌‏‎ و‏‎ درست‌‏‎ و‏‎
كتابي‌‏‎ نوزدهم‌‏‎ قرن‌‏‎ انگليسي‌‏‎ متفكر‏‎ كليفورد ، ‏‎ نظير‏‎ متفكران‌‏‎
موضوع‌‏‎ قدمت‌‏‎ از‏‎ نشان‌‏‎ كه‌‏‎ "باور‏‎ اخلاق‌‏‎" عنوان‌‏‎ با‏‎ نگاشته‌‏‎
معاصر‏‎ متفكر‏‎ سوي‌‏‎ از‏‎ موضوع‌‏‎ همين‌‏‎ حاضر ، ‏‎ رساله‌‏‎ در‏‎.دارد‏‎
در‏‎ و‏‎ گرفته‌‏‎ قرار‏‎ تحليل‌‏‎ و‏‎ بحث‌‏‎ مورد‏‎ ملكيان‌‏‎ مصطفي‌‏‎ استاد‏‎
زبان‌‏‎ در‏‎ را‏‎ موضوع‌‏‎ اين‌‏‎ براي‌‏‎ مجمل‌‏‎ منابع‌‏‎ معدود‏‎ از‏‎ يكي‌‏‎ واقع‌‏‎
.است‌‏‎ آورده‌‏‎ پديد‏‎ فارسي‌‏‎




Copyright 1996-2000 HAMSHAHRI, All rights reserved.
HTML Production by Hamshahri Computer Center.