وگوي گفت و چندقطبي جهان سوي به حركت
تمدنها
( پاياني بخش ) دهه 90 سياسي چالشهاي
اشاره *
از برخي ،"دهه 90 سياسي چالشهاي" مقاله نخست شماره در
و برلين ديوار فروريختن قالب در اساسي تغييرات نمادهاي
درباره ما فوكويا ديدگاه‌هاي همراه به و سرد جنگ پايان
تمدنها نبرد به راجع هانتينگتون نظريه و تاريخ پايان
نبرد تئوري بر وارد ايرادات شماره اين درشد مطرح
كويت به عراق حمله چون ديگر اساسي تحولات سپس و تمدنها
طوفان عمليات در آمريكا رهبري به غربي نيروهاي حمله و
سوي به حركت جهاني ، نوين نظام نظريه طرح عراق ، به صحرا
.مي‌گذرد نظرتان از تمدنها وگوي گفت طرح و چندقطبي جهان
انديشه گروه *
-است1 ضروري نظريه اين مورد در نكته چند ذكر
تمدن‌تعريف و فرهنگ از خود نظريه ارائه در هانتينگتون
ملت‌ها -دولت ماهيت وي -نمي‌دهد20 ارائه دقيقي و درست
تضعيف‌مي‌كند خويش نظريه مباني به توجه با آينده در را
خطرناك و برجسته را تمدنها برخورد از حاصل نتيجه تا
آلوين كه است لازم نكته اين ذكر اينجا درنمايد توصيف
شرف در تقسيم آنرا و نبوده تمدنها برخورد به قائل تافلر
كه معارف بالقوه و متعارف و مشخص تمدن سه به جهان وقوع
نيستند تشريح قابل فعلي متعارف و مرسوم تعاريف با البته
يافتن و غربي استراتژي براي هانتينگتون -3(5).مي‌داند
شرق بلوك ريختن فرو از پس آن اعمال توجيه براي مشروعيتي
خطر عنوان به را اسلام و برآمده جايگزين يافتن در سعي
و تاريخ پايان نظريه.است كرده مشخص غرب براي فرضي
تمدنهاي برخورد نظريه و فوكوياما فرانسيس آنان واپسين
سالها كه را آمريكا جهاني رهبري موضوع هانتينگتون
ظاهر و نمود بودند كرده تاكيد برآن آمريكايي سردمداران
.بخشيد ديگري
تا گرديد باعث كويت اشغال و اوت 1990 دوم در عراق حمله
.بكنند صف‌آرايي كويت استقلال تجديد براي غربي كشورهاي
گزاف هزينه و داشت عهده رابه لشكركشي اين رهبري آمريكا
موقعيت ايندادند عربي كشورهاي و ژاپن اروپا ، آنرا
نظام عنوان تحت آمريكا استراتژي طرح براي زمان بهترين
.بود (New world order) جهاني نوين
كويت از عراق راندن بيرون در غربي نيروهاي پيروزي از پس
نوين نظام رسمي طور به آمريكا رئيس‌جمهوروقت بوش جرج
يك آمريكا همكارانش ، و بوش زعم به.كرد اعلام را جهاني
.مي‌باشد جهان بر آقايي و سروري آن و دارد تاريخي رسالت
هم از اقمارش و شوروي كه شد تقويت كه آنجايي از فرض اين
و نزديكي اما گسست ، هم از ورشو پيمان و پاشيدند فرو
همكاري اين بازوي و بود برقرار دوستانش و آمريكا همكاري
ايالات توجه مورد جهاني نوين نظام.بود پابرجا ناتو يعني
قدرتهاي بود خواهد شكل هرمي كه مي‌رسد نظر به متحده
و گرفته قرار ساختار اين مختلف رده‌هاي در گوناگون
عهده به را جهاني ژاندارم نقش هرم راس در متحده ايالات
از يكي (6).گرفت خواهد دست به را بشريت سرنوشت و گرفته
جهاني نوين نظام براي مكملي عنوان به امريكا كه مواردي
فعال حضور.است شرق سوي به ناتو گسترش دارد برآن تاكيد
سياسي اقتصادي ، قدرت جنبه‌هاي ساير بودن دارا و ناتو در
اين در كه است جهاني نوين نظام بر تاكيد موارد ساير از
است جهاني نظامي نيروي يا جهاني پليس عنوان به ناتو نظام
سال در ناتو پيدايش اصلي علت كه كرد فراموش نبايد ولي
بين از مشترك دشمن اكنون اما بود كمونيسم گسترش خطر 1949
سوال مورد حاضر حال در ناتو علت‌وجودي بنابراين رفته ،
.است
قطببندي روند در تسريع باعث جهاني نظام‌نوين نظريه طرح
اروپايي كشورهاي.گرديد جهان مختلف نقاط در بلوك‌گرايي و
طور به و نپذيرفتند را آمريكائيان ديدگاه روي هيچ به
.برداشتند را موثري گامهاي اروپايي اتحاد تقويت جهت عملي
اتخاذ و افراد تردد براي اداري موانع و گمركي موانع حذف
از واحد پول عنوان با اقتصادي تبادلات در مشترك رويه
بوده قطبي يك غير جهان سوي به حركت و مثبت گامهاي جمله
.است
از رهايي براي ديگري كشورهاي اروپايي اتحاديه با همگام
.كرده‌اند شروع را تلاشهايي قطبي تك جهان نامعقول ايده
آمريكاي كشورهاي آسيا ، شرقي جنوب كشورهاي زمينه اين در
.برد نام مي‌توان را...و جنوبي
واقعيتهاي خلاف قطبي يك جهان ايده طرح كه اندازه همان به
همگرايي‌هاي در كه هرگامي است جهان در ژئوپوليتيكي موجود
علامت شود برداشته سوم جهان كشورهاي سود به منطقه‌اي
(جهاني نوين نظام) ايده اين بودن غيركارآمد براي سوالي
زماني مدت قطبي چند جهان به ورود براي اما.بود خواهد
دوره‌گذار در.مي‌نامند گذار دوره را مدت اين.است نياز
منطقه‌اي چالشهاي در نقش‌آفرين منطقه‌اي قدرتهاي
.مي‌گردند
ديگران بر جهان نقاط از دربعضي منطقه‌اي عمده قدرتهاي
را خود منافع امريكا مانند نمي‌توانند اما دارند برتري
-آلمان مجموعه قدرتها اين.دهند گسترش جهان سراسر در
صورت به و چين آسيا ، -اروپا در ، روسيه اروپا در فرانسه
در ايران آسيا ، جنوب در هند آسيا ، شرق در ژاپن بالقوه
جنوبي افريقاي و لاتين آمريكاي در برزيل آسيا ، غرب جنوب
بعد مرتبه در.مي‌شوند شامل را افريقا در نيجريه و
آنها منافع كه مي‌گيرند جاي ثانويه منطقه‌اي قدرتهاي
قرار درتضاد منطقه در قدرتمندتر كشورهاي با غالبا
(7).مي‌گيرد
زمينه در ملل بيداري از نشان قطبي چند جهان سوي به حركت
فاصله و جنوب و شمال بين شكاف.مي‌باشد ملي‌شان منافع
كشورها از گروهي تا گرديد باعث فقير و غني بين‌كشورهاي
منازعات از ناشي نابساماني‌هاي از ماندن درامان براي
اقتصادي اعتماد به رسيدن همچنين و پيش‌رو قرن اقتصادي
به.نمايند توجه مهم اين به كشورها بين تبادلات از حاصل
نزاع به گذار دوره تفكري ساختار كه گفت بايد عبارتي
قطبي يك جهان مدعي عنوان به امريكا با منطقه‌اي كشورهاي
.برمي‌گردد
برابر در جهان كشورهاي از بسياري در فكري و سياسي رهبران
از و مي‌كنند ايستادگي شديدا قطبي تك جهان يك دورنماي
در.مي‌نمايند جانبداري قطبي چند حقيقتا سيستم يك ظهور
سال 1997 در هاروارد دانشگاه در شده برگزار كنفرانس
آنها جمعيت كه كشورهايي نخبگان كه دادند گزارش پژوهشگران
چين ، يعني مي‌دهند تشكيل را جهان جمعيت سوم دو حداقل
كشورهاي و اسلامي كشورهاي عربي ، كشورهاي هند ، روسيه ،
جوامع كه مي‌دانند خطر بزرگترين را امريكا افريقايي ،
نظامي خطر يك را امريكا آنها.مي‌كند تهديد را آنها
يكپارچگي ، مي‌تواند واشنگتن كه مي‌كنند فكر اما نمي‌دانند
آنها عمل آزادي و اقتصادي رونق و شكوفايي مختاري ، خود
را آمريكا آنهاميسازد روبه‌رو دشواري‌هايي با را
سلطه‌جو ، خودمحور ، استثمارگر ، مداخله‌جو ، زورگو ، قدرتي
آنها نظر از كه سياستي به را خود كه مي‌دانند طلب تبعيض
سرگرم مي‌شود تلقي فكرها استعمار و مالي امپرياليسم
تحت شدت به كه مي‌كند پيروي خارجي سياستي از و نموده
بر علاوه بنابراين (8).دارد قرار داخل سياستهاي تاثير
سوي به كشورها حركت آمريكا قطبي يك استراتژي با مقابله
ژئوپوليتيك ازنقش آنها صحيح‌تر درك حاصل قطبي چند جهان
.مي‌باشد بين‌الملل روابط در
جهاني نوين نظام آمريكايي سياست پيگيري و طرح با موازي
مورد جدي طور به حاضر حال در كه گرديد طرح ديگري بحث
.شدن جهاني:از عبارتست آن و ملتهاست و دولتها توجه
ارتباطات پيوندها ، شمار افزايش رامي‌توان شدن جهاني
.دانست مي‌شوند گسترده ودولتها مرزها از فراتر كه متقابلي
دهكده ارتباطات گسترش كه كرد ادعا بتوان جهتي از شايد
كه جغرافيايي فواصل.است ساخته محقق را لوهان مك جهاني
با امروزه بود انسانها روابط گسترش در اصلي مانع روزگاري
امروزه.است داده دست از را خود مفهوم صنايع ، پيشرفت
همديگر حال از زمين كره ساكنان اتفاق به قريب اكثريت
زمين كره از نقطه‌اي در اتفاقي تا است كافي.باخبرند
به و پيموده را مسافت كيلومترها امواج بلافاصله شود حادث
ارتباطات عصر سايه در شدن جهاني.مي‌رسند جهان نقاط اقصي
سرمايه به مربوط دوم موج در شدن جهاني ليكن.شود مي حاصل
جنبه از.دربرمي‌گيرد را سياست اقتصادي جنبه‌هاي و است
انديشه‌هاي گسترش و بسط باعث شدن جانبه همه سياسي
از دفاع شهروندان به مربوط ارزشهاي احياء دموكراتيك ،
بين فرهنگي ارتباطات بسط فرهنگ ، در همگرايي بشر ، حقوق
.مي‌شود...و ملل
.مي‌باشد سرمايه آزادانه حركت شدن جهاني اهرم بزرگترين
و صنعتي توليدي ، بزرگ شركت‌هاي اقدام با كار اين زمينه
چندمليتي صنعتي كالاهاي توليد.مي‌آيد فراهم خدماتي
صورت به جهان كه چون مي‌شود ، تلقي عادي امري امروز
كالا قسمت يا جزء هر كه است درآمده بزرگي بسيار كارگاه
.مي‌شود توليد كشور يك در
:برمي‌گردد انگيزه سه به شدن جهاني از هدف
در آزاد بازار كشش -جهاني 2 سطح در سرمايه آزاد حركت -1
(9).جهان در بازرگاني مانع بدون مبادلات -جهاني 3 سطح
فراواني منفي و مثبت جنبه‌هاي داراي اقتصاد شدن جهاني
.است اقتصادي بزرگ قدرتهاي براي بيشتر مثبت جنبه‌هاي.است
داراي فقير و ضعيف براي‌كشورهاي اقتصاد شدن جهاني ولي
اين در شهروندان شغلي امنيت كه چرا است منفي جنبه‌هاي
شكاف.رفت خواهد بين از صنعتي كشورهاي از بيشتر كشورها
ديگر سوي واز شد خواهد بيشتر صنعتي وكشورهاي آنها بين
خواهد آنها فرهنگ شدن عادي به منجر سودپرستي و سودجويي
.گرديد
آينده در كشورها نقش‌آفريني گفته پيش مسائل تمام با
منطقه ژئوپوليتيكي شرايط از آنها درك ميزان به بستگي
ميزان اساس بر آينده سالهاي در بازي قانون.دارد وجهان
بنابراين.است سياسي و اقتصادي عرصه‌هاي در كشورها توان
از استفاده و مديريتي ساختار اصلاح به توجه لزوم
سوم جهان كشورهاي توان افزايش باعث بالقوه ظرفيتهاي
.شد خواهد
سوم جهان از فرد يك توسط كه جهاني نظريه يك عنوان به اما
به بايد مي‌نگرد قضايا به سوم جهان منظر از و گرديده طرح
تمدنها گفت‌وگوي نظريه.كرد اشاره تمدنها گفت‌وگوي نظريه
پنجاه در جمهوري محترم رياست خاتمي سيدمحمد آقاي سوي از
مطرح سال 1377 در متحد ملل سازمان عمومي مجمع دومين و
تمدنها گفت‌وگوي سال سال 2001 نظريه اين اساس بر.گرديد
ماه شهريور تاريخ 16 در سال دو گذشت از پسگرديد اعلام
متحد ملل سازمان محل در تمدنها گفت‌وگوي ويژه 1379اجلاس
نظريه اين از.گرديد آغاز تمدنها گفت‌وگوي طراح سخنان با
كردند ، حمايت دنيا مختلف كشورهاي و سياسي علمي ، شخصيتهاي
سوم هزاره آغاز در بشري جامعه براي رفتاري الگوي چون
جوامع باب در كه نظرياتي تمام با مقايسه در.مي‌باشد
نظريه‌اي نظريه ، اين كه گفت بتوان شايد گرديده عرضه بشري
بيشترين با بين‌المللي مركز يك ازتريبون كه است جهاني
.شد اعلام جهانيان به دنيا سراسر از اعضا
بويژه جهانيان سوي از تمدنها گفت‌وگوي نظريه از اقبال
يافتن براي بشريت تكاپوي از حكايت دانشگاهي علمي مراكز
و كنوني بحرانهاي از رهايي براي قبول قابل حلي راه
براي دولتها و كشورها حركت با آن تقارن.مي‌باشد پيش‌رو
جهت ملل بيشتر ترغيب باعث صلح‌خواهي يا صلح به رسيدن
گفت‌وگوي نظري مباني.است گرديده برآن پوشاندن عمل جامه
حوزه‌هاي تشخيص و تعين و تمدنها و فرهنگها به تمدنها
حركت آن عملي مباني و برمي‌گردد متقابل احترام و تمدني
شناخت سازنده ، گفت‌وگوي سمت به كشورها و دولتها عملي
سازمان‌هاي حمايت بحرانها ، كنترل براي تلاش همديگر ، حقوق
شناختن رسميت به زمينه در بزرگ قدرتهاي تفاهم دولتي ، بين
ميان فاصله از كاستن براي كشورها تلاش محروم ، ملل حقوق
تمدني هيچ و كشوري هيچ.مي‌باشد..و جنوب و شمال
عزم تنها باشد معضلات حل پاسخگوي تنهايي به نمي‌تواند
طلبانه منفعت شائبه‌هاي از به‌دور و صادقانه و جهاني
مهلك خطرات از سوم هزاره در را بشريت توانست خواهد
با تمدنها گفت‌وگوي نظريه بنابراين (10).دهد نجات فراروي
جهاني احترام و امنيت تامين در همگان مشاركت كردن همگاني
نزديكي باعث آن شدن عملي كه چرا بود ، خواهد تغيير علت
توسعه و آسايش و صلح ملل نزديكي رهاورد و مي‌گردد ملل
.بود خواهد
فامنين عسگري سهراب
: پانوشتها
ترجمه.تافلر هيدي و تافلر آلوين -جديد تمدن سوي به -5
ص 41 سيمرغ نشر جعفري ، محمدرضا
پيروز ايراني ، واقعيتهاي و ژئوپوليتيك ايده‌هاي -6
ص 68 ني ، نشر مجتهدزاده ،
اطلاعات 5 روزنامه هانتينگتون ، ساموئل قدرت جديد بعد -7
خرداد 1378
خرداد 1378 اطلاعات ، 6 روزنامه -همان -8
صص 8990 ايراني واقعيتهاي و ژئوپوليتيك ايده‌هاي -9
شهريور 79 اطلاعات 21 روزنامه -10
|
