زندگي بقاي ضامن زيستي ، تنوع
شيرين آب مهم منبع همدان سراب غار
زندگي بقاي ضامن زيستي ، تنوع
شامل بيشتر كه)زمين كره روي بر حيات پيدايش ابتداي از
دو يكي تا حتي و (بودند ساده بسيار بافت با گونه‌هايي
و زمين مختلف اعصار از دوره هر گذشت با اخير ، قرن
بر گونه‌ها ، انقراض براي بحراني شرايط بروز علي‌رغم
و تطابق اصل آن ، علت و مي‌گرديد افزوده آنها گوناگوني
توانايي كه گونه‌هايي ميان اين در و بود محيط با سازش
گونه‌هاي جايگزين داشتند ، را طبيعت با سازش در بيشتري
علت به خشكي مناطق در كه است دليل همين به.مي‌شدند قبلي
غذا ، دما ، نظير محيطي پارامترهاي بيشتر نوسانات بودن دارا
آبي محيطهاي از بيشتر بسيار گونه‌اي تنوع..و نور
بيشتر آبي محيطهاي در گونه‌ها تعداد اگرچه هست ، و بوده
حفظ زمان طول در را خود طبيعي روند پروسه اين.است
اين به تر پيچيده هاي گونه ورود و پيدايش با و مي‌نمود
نشد وارد زيستي پيكره اين بر خللي تنها نه نيز مجموعه
.گرديد نيز آن در تنوع باعث‌افزايش خود بلكه
پيشرفت نيز و اطلاعات سطح افزايش با تدريج به اما
طور به توانست انسان گوناگون ، زمينه‌هاي در فن‌آوري
بر تاثيرگذار پارامترهاي از بسياري غيرمستقيم و مستقيم
خود اداره و كنترل تحت را اطرافش محيط و خود
افزايش مير ، و مرگ كاهش رفاه ، سطح افزايش نظير)دربياورد
اين مستقيم نتايج از يكي كه (...و زندگي به اميد
ميان اين در و بود آدمي جمعيت روزافزون افزايش عملكردها ،
ابتدا در نيز صنعت صاحبان آنها تبع به و سياستمداران
نقش به توجه بدون و مردم نياز سپس و خود نياز تامين براي
آنها ساده‌سازي به شروع طبيعت ، در موجود گونه‌هاي حياتي
بيشترين كه طبيعت از بخش آن تنها كه تصور اين با نمودند ،
و بوده توسعه و تعميم قابل مي‌رساند انسانها به را منفعت
.ندارند عهده بر را اساسي نقشي آن اجزاي ساير
نيز و بودن سهل‌الوصول دليل به طبيعي منابع بين ، اين در
بهره‌برداري مورد قسمتها ساير از بيشتر محيط ، در فراواني
شونده تجديد طبيعي منابع كه حالي در.گرفت قرار عجولانه
برخورد صورت در مي‌توانست بودن احياء قابل دليل به
طي در بشر نيازهاي براي مناسبي پاسخگوي منطقي و عاقلانه
استفاده نحوه و ميزان متاسفانه ولي باشد مختلف قرون
امروزه كه است رسيده جايي به الهي مواهب اين از انسان
.مي‌شود احساس راحتي به بشر خود توسط آن منفي پس‌خورهاي
مي‌توانند طبيعي منابع از بخشي عنوان به مراتع و جنگلها
از بزرگي بسيار غناي خود ، ساختاري ويژگيهاي به توجه با
تبع به و آورده فراهم را جانوري و گياهي گونه‌هاي تنوع
اكوسيستم‌هاي در نيز را متنوعي بسيار ژني ذخيره امر اين
تدريج به انسانها اما.سازند برقرار مرتعي و جنگلي
بستر عنوان به آن زمين از و كرده پاك‌تراشي را جنگلها
خود نياز مورد وسايل تامين براي آن چوب از و زراعت
دامهايشان ، حد از بيش چراي با نيز و مي‌نمايند استفاده
مصرف مورد اندازه‌اي به را مرتعي گونه‌هاي از تعدادي
و نبوده بازسازي و احياء به قادر ديگر كه مي‌دهند قرار
نسل همچنين.شوند مي حذف حيات صحنه از زمان مرور به
صيد يا و شكار دليل به جانوري گونه‌هاي از بسياري
تنها اكنون و گذارده انقراض به رو انسان توسط بي‌رويه
و كتابخانه‌ها در مي‌توان را آنها از نشاني و نام
از يكي كه نيز آبي اكوسيستم‌هاي.نمود جستجو موزه‌ها
چند ارزشهاي و رفته شمار به طبيعي زيستگاههاي غني‌ترين
مورد مشابهي شكل به نيز نيست پوشيده كسي بر نيز آن بعدي
گرفته قرار نيازمند و آزمند انسانهاي بي‌توجهي و بي‌مهري
دور به بشر بيولوژيكي و شيميايي فيزيكي ، آسيبهاي از و
.است نبوده
گذشته در زيست ، محيط و طبيعت براي غم‌انگيز تراژدي اين
اعمال انسانها توسط وسيع بسيار سطحي در و دور چندان نه
،(1992-ريو) زمين اجلاس در اينكه تا مي‌گرديد
جامعه براي را خطر زنگ اين دانشمندان و سياستمداران
قبلي روند كه درآوردند صدا به مسكون كره سراسر در انساني
حذف عبارتي به يا و اكوسيستمها ساختمان كردن ساده يعني
بروز به منجر نهايت در زيست محيط از گونه‌ها تدريجي
و پايداري كه چرا گرديد ، خواهد انسان خود براي فاجعه
اجزاء تمامي پايداري و بقا امكان به سيستمي هر بالندگي
.دارد بستگي آن تشكيل‌دهنده
وسيعي بسيار گستره كه جهت بدان طبيعي منابع ميان ، اين در
و هدف اولين مي‌باشد ، دارا را زيستي گونه‌هاي تنوع از
جهت همين به.مي‌رود شمار به زيستي تنوع حفظ براي مقصد
،(ريو 92) كنوانسيون در محيطزيست حفظ اصلي شرط كه است
بخشي عنوان به)طبيعي زيستگاههاي و اكوسيستمها از حفاظت
ماناي جمعيتهاي احياء و نگهداري و (طبيعي منابع از
الگو همين با و مي‌باشد خود طبيعي محيطهاي در گونه‌اي
.شد متولد زيستي تنوع از حفاظت كنوانسيون
كه شده‌اند متعهد عضو ، كشورهاي كنوانسيون ، اين اساس بر
به را خود تلاش و دقت نهايت مشترك ميراث اين حفظ به نسبت
سطح سه در زيستي گوناگوني كه آنجا از.آورند عمل
طرحي مي‌بايست دولتها است ، مطرح ژن و گونه اكوسيستم ،
منطقي و اصولي بهره‌برداري و احياء حفاظت ، جهت را مدون
سه از يك هر براي درخور و پايدار توسعه سياست پايه بر
.نمايند پايه‌ريزي عملي و علمي شكلي به و مذكور سطح
استراتژي تدوين" عنوان تحت طرحي راستا همين در خوشبختانه
ماه 1377 بهمن از "زيستي تنوع از حفاظت ملي عمل برنامه و
مربوطه متخصصين و كارشناسان از وسيعي طيف مشاركت با و
و حفظ باعث آن نتايج كه است اميد و نموده فعاليت به شروع
.گردد ايران عزيزمان كشور در زيستي تنوع تقويت
محيطزيست ارشد كارشناس /مباركي محسن
شيرين آب مهم همدان‌منبع سراب غار
گردشگري جاذبه يك معرفي بر علاوه گزارش اين تدوين از هدف
نگهداري چگونگي و زيرزميني زاينده آب منبع يك دادن نشان
.است آن در موجود آب از بهينه استفاده و
صدر علي غار دهانه از كيلومتر شش فاصله به سراب غار
دل در سوباشي و صدر علي سراب غارهاي مجموعه و مي‌باشد
.دارند قرار ارتفاع 2570 به قيه ساري كوه رشته
جا هر ايران غرب مردمان‌ساكن گويش در:غار نام‌گذاري
پيوسته بهم مجراهاي از بارندگي از ناشي فرورونده آبهاي
به شوند خارج كوه دل از چشمه صورت به آهكي تشكيلات در
(سلاحي -ايران غارهاي) مي‌گويند سراب آنها
و شناسايي مورد سال 1340 از صدر علي و سراب غارهاي
علت به اما.گرفته‌اند قرار همدان كوهنوردان بازديد
جدا و فراوان درياچه‌هاي مانند سراب غار راه سر مشكلات
و بار زياد مقادير حمل لزوم و تنگ و مايل دهليزهاي هم از
بار هر ديگر درياچه به درياچه يك از قايق انتقال و وسايل
و گرفته قرار بازديد مورد معين گروهي توسط غار از بخشي
دهليزهاي و دالان احتساب بدون بازديد طولاني‌ترين در
شده بازديد آن از متر هشتصد حدود در مسيري بن‌بست و فرعي
انجام اندازه‌گيريهاي داشتن اختيار در با نگارنده.است
توسط كه غار درياچه‌هاي طول و پهنا عمق ، مورد در شده
مقدار يا (دبي) محاسبه و شده انجام همدان زبده كوهنوردان
كه رسيد نتيجه اين به ثانيه يك در غار از شده خارج آب
در چيزي آنها بين ارتباطي دالانهاي و درياچه‌ها طول بايد
و درياچه متر هزار پنج كشف براي و باشد متر هزار شش حدود
همين به.پرداخت جستجو به غار داخل در بايد ديگر كانال
كه همدان كوهنوردي استادان از نفر چند با رايزني ضمن جهت
مركب گروهي و بودند داده قرار بازديد مورد را غار بارها
رنجبران عباس و محمدبنا استاد و پورحسيني اصغر آقايان از
در ساعت توقف 48 براي لازم تداركاتشدم غار اين عازم
سه ساختن وسائل و پوشاك غذا ، روشنائي ، وسايل از مركب غار
روز 15 بازديد.شد داده انتقال غار داخل به و تهيه قايق
يك هر و ساخته قايق سه بازديد طول در و شد شروع آذر 79
اين و گرديد رها بازگشت براي بزرگ درياچه‌هاي از يكي در
كردن باز زيرا مي‌شد انجام وقت در صرفه‌جويي براي عمل
دهليزها از آنها انتقال و هوا از تيوپها تخليه و قايق
ساعت بيست مدت غار از بازديد.مي‌كرد طلب را زيادي وقت
اضافه به قبلي شده شناخته مسيرهاي كليه و انجاميد طول به
بازديد مورد متر دويست تا صد طولهاي به جديد دهليز چند
دالان يا درياچه بتواند آنكه بدون گروه و گرفت قرار
بازگشت علل اما و.شد بازگشت به ناچار كند كشف را جديدي
متر 3x ابعاد 3 به را غار ورودي دهانه آنكه نخست
اين.زده‌اند هم بر آنرا طبيعي ساختار و كرده سنگ‌بري
بيرون فشار كم هواي بين دائمي جابجايي يك كه شده سبب كار
برقرار آب بخار وجود علت به غار درون پرفشار هواي و غار
داخل دائمي شديد نسيم يك صورت به بيرون سرد هواي و شده
صورت به آب مترمكعب دهها روزانه آن ازاي به و گردد غار
درجه تا 4 بين 2 بازديد مدت در هوا دماي.شود خارج بخار
مي‌آورد وجود به را مشكلاتي سرما و بود متغير سانتي‌گراد
را غار دهانه بايد داشت غار از كه قبلي شناخت طبق گروه
را بازديد براي لازم سكون و مي‌بست پلاستيكي پرده‌اي با
تعداد اينكه دوم.نشد انجام كار اين كه مي‌آورد وجود به
هنگام.بود ناكافي بازديد براي گاز كپسول عدد بيست
.داشت اختيار در گاز از پر كپسول دو فقط ، گروه بازگشت
مشكلات سانتي‌متر اندازه 160 به آب رفتن پايين اينكه سوم
.مي‌كرد ايجاد گروه براي را نشده‌اي حساب
متورق و دگرگون سنگهاي از مجموعه‌اي از غار:غار ساختمان
آبهاي تهاجم مورد آهكي سنگهاي شده ، تشكيل آهك سنگ و شيست
گرفته قرار قبل سال ميليونها در بارندگي از ناشي اسيددار
.آورده‌اند وجود به را غار فعلي عظيم فضاي و شده خورده و
ديوار و مانده باقي شيست انحلال غيرقابل سنگهاي نتيجه در
هزار صدها طي.داده‌اند تشكيل را غار فعلي سقف و پايه و
ثابت غار آب از پر منطقه فوقاني حد يا ايستابي سطح سال
وجود علت به (چكيده -چكيده) سازي سنگ غار فعاليت و مانده
درياچه‌ها اطراف در آمده پيش آهكي لبه‌هاي ايجاد صرف آب
و رسيده هم به آهكي لبه‌هاي دالانها از بعضي در.است شده
سرتاسر.داده‌اند زيرخود درياچه روي بر را سقفي تشكيل
.مي‌باشند ديدني و زيبا بسيار چكنده‌هاي از پوشيده غار
از يكي در.دارد وجود كم مقدار به آب وجود علت به چكيده
كه مي‌شوند ديده گلداني فرد به منحصر چكيده‌هاي دالانها
.نشده مشاهده ايران غارهاي ساير در آنها نظير
داشتن سبب به و مي‌باشد آبگير وسيع حوضه يك داراي غار
به را بارندگي از حاصل آبهاي سطحي فراوان تركهاي و منفذ
آبهاي.مي‌نمايد ذخيره خود درياچه‌هاي در و كرده جذب خود
در چشمه‌اي شكل به پيوسته هم به مجراهاي از شده ذخيره
كشاورزي مصرف به و شده خارج دريا سطح از متر ارتفاع 2200
.مي‌رسد سراب روستاي
جلوي بيشتر آب استحصال براي روستائيان اخير سالهاي در
از پايين‌تر متر دو را آب خروجي و انداخته گود را غار
خروجي بردن پايين عمل.برده‌اند آن طبيعي و اصلي مجراي
سبب ديگر طرف از اخير سال سه در بارش كمي و طرف يك از آب
ثابت سال هزار صد چند براي كه غار ايستابي سطح تا شده
طبق اخير بازديد در كه طوري به.گردد افت دچار بوده
آمده پايين سانتي‌متر حدود 160 ايستابي سطح اندازه‌گيري
را تخريبي واكنش دو ايستابي سطح آمدن پايين (عكس5).است
.بردارد در غار براي
به آب طرف از حاصل ، فشار آب آمدن پايين با آنكه نخست
.مي‌كند ريزش آماده را غار و شده كاسته درياچه‌ها ديواره
آب ، از شيستي پايه‌ها و ديواره ماندن بيرون با آنكه دوم
در و شده خارج آنها از شيست ورقهاي و لايه در موجود آب
داده رخ شيست‌ها در حركت آن دنبال به و فشردگي يك نتيجه
به غار در ريزش.داشت خواهد پي در را مكرر ريزش‌هاي و
ساخته طبيعت درياچه‌هاي شدن پر سبب ايستابي سطح افت علت
براي را آب ذخيره‌سازي ظرفيت غار و شده تخريبي مواد از
دهليزهاي از يكي هم‌اكنون.داد خواهد دست از هميشه
و است ريزش حال در متر دويست تقريبي طول به غار انتهايي
.دارد بازديد براي تهديدآميزي وضع
چاره‌جويي
در متر بيست طول به شكل منحني و بتوني ديواري كشيدن با
شد نخواهد خارج آن از آبي ديگر آب ، فعلي خروجي‌هاي جلوي
درياچه‌هاي داخل در آمدن بالا و شدن ذخيره به شروع آب و
نسبت غار آب سطح اختلاف از استفاده با حال.مي‌كند غار
بودن بالا علت به آب در موجود انرژي و زيردست زمينهاي به
آب مي‌توان لوله‌اي سيفون سيستم از استفاده با و آن منبع
غار از خارج به درياچه داخل‌اولين از خود به خود را
دهانه از تنگ‌تر بايد آب خروجي لوله دهانه.كرد هدايت
تا شود بسته شيري خروجي لوله دهانه در و باشد مكنده لوله
را شير ندارد وجود كشاورزي براي آب به نياز كه مواقعي در
سيستم اينكرد جلوگيري غار ذخيره آب رفتن هدر از و بسته
طاق بزرگي به سرابي حتي و ايران سرابهاي كليه مورد در
زمين كره خشك منطقه كمربند روي بر ايران.است عملي بستان
پيروي منظمي قاعده هيچ از آن بارندگي و گرفته قرار
آن از و بداريم راگرامي آب قطره هر نمي‌كندبايد
.نشويم آبي كم مشكل دچار تا كنيم نگهداري
سلاحي مصطفي
|
