و نشر قانون تدوين سير درباره گزارشي
قانون;زمينه اين در ديدگاه‌هاي‌صاحبنظران
مطبوعات قانون از گرته‌برداري نشر ،
صحرايي فريبا
فرارسيدن‌موسم‌برپايي از پيش بهار 1377 ، قدري در وقتي
و اتحاديه‌ناشران تهران ، كتاب بين‌المللي نمايشگاه
مطالعات و كارشناسي كار مدتها از پس تهران كتابفروشان
به پيوست و كرد تدوين را نشري قانون حقوقي ، پيش‌نويس
دكتر) اسلامي ارشاد و فرهنگ وقت وزير به نامه‌اي
يا كمي‌زودتر يا داد ، ظاهراهمزمان ارائه (مهاجراني
براي ، اتحاديه موازات‌اقدامات مشابه ، به حركتي ديرتر ،
اسلامي‌شكل ارشاد وزارت دل در نشر قانون پيش‌نويس تدوين
ارشاد و فرهنگ وزير توسط آن تدوين آن‌خبر متعاقب و گرفت
همان كتاب نمايشگاه افتتاحيه مراسم در سخناني طي اسلامي
نويد همانجا و رسيد اطلاع‌همگان به(ارديبهشت77) سال
وزارتخانه و اتحاديه در شده تهيه پيش‌نويس دو هر تلفيق
پديدآورندگان ، قوي‌به و محكم ، جامع طرحي استخراج و
.شد داده انديشه فكرو اصحاب كتابو دوستداران
قانون تنظيمي پيش‌نويس دو از واحد متن يك سر توافق‌بر
توسط ديگري خصوصي‌و بخش يا توسطاتحاديه يكي كه نشر
جامع و مانع قانوني تدوين منظور به دولت ارشاديا وزارت
خواسته مهمترين واقع بود ، در شده تهيه نشر حوزه در
طي كه مي‌رفت شمار به كتابفروشان و ناشران اتحاديه اعضاي
وزارت ارشد مقامات به خطاب جداگانه نامه چهار كم دست
در آنها با لازم جزئيات درج با اسلامي ، ارشاد و فرهنگ
;شد گذاشته ميان
اول1/2/77 نامه
دوم9/5/78 نامه
سوم20/7/78 نامه
تابستان 79:چهارم نامه
اسلامي ، ارشاد و فرهنگ وزارت نشر قانون تنظيمي پيش‌نويش
به‌رغم شد ، تهيه ماده فصل‌و 80 بر 7 مشتمل كه
اتحاديه ناشران ، از عده‌اي با علي‌الظاهر كه رايزنيهايي
صاحبنظران و مولفان از چندتن و كتابفروشان ناشران‌و
نخورده ، دست تقريبا تاثيرپذيري‌جدي ، بدون شد ، انجام
به وزارتخانه ، اين در آن تدوين‌كنندگان سلايق با منطبق
تاييدبه صورت در تا شد ارائه دولت كميسيون‌فرهنگي
/مصوب 20/2 نشر به‌عنوان‌جايگزين‌قانون و مجلس‌رفته
;چون اهدافي.شود تصويب فرهنگي انقلاب عالي شوراي 1367
قانون مصرح‌در اهداف پيشبرد اسلام ، تحكيم‌حاكميت"
مقابل فرهنگ‌ملي‌در تقويت اسلامي ، جمهوري اساسي
كيفيت و عمومي فرهنگ ارتقاي‌سطح بيگانه ، فرهنگ‌هاي
حريت‌قلم ، تضمين‌آزادي و حرمت حفظ توليدات‌فرهنگي ،
اطلاعات ، جريان تعميم اسلامي ، ترويج‌و جامعه در فكر
هنري ، و آفرينش‌هاي‌فرهنگي گسترش ملي ، وحدت و عزم تقويت
با رقابت منظور به مطبوع آثار در تكثر و تنوع ايجاد
و بين‌المللي يا علمي‌منطقه‌اي ادبي‌و و فكري جريانهاي
.سازد محقق را "..
توجه عدم ارشادو تنظيمي‌وزارت پيش‌نويس در نقايص وجود
و ناشران اتحاديه پيشنهادي اصلاحات و نظريات به
كتابفروشان و ناشران نماينده شد كتابفروشان‌باعث
از آن طرح عدم و"پيش‌نويس" ماندن رسماخواستارمسكوت
.شد وزارتخانه سوي
در اعضاي‌آن و اتحاديه نظر مورد هاي كاستي و نقايص
محور چند حول عمدتا وزارت‌ارشاد كتاب قانون پيش‌نويس
پروانه صدور در اتحاديه حق‌قانوني سلب ،"كتاب" از تعريف
يا مسئوليت‌حقوقي و كتاب صنفي ، جرايم فعاليت براي
:آنها به‌زعم كه طوري به.مي‌زد چرخ كتاب چاپ كيفري
.است ناقص و پيش‌نويس‌محدود اين در تعريف‌كتاب -1
صنفي‌در امور مجامع آئين‌نامه‌هاي و قانون برخلاف -2
است ، شده گرفته اتحاديه از نشر پروانه صدور قانون‌حق اين
حق صنفي نظام قانون موجب به اتحاديه‌ها همه كه حالي در
.دارند را خود صنف به متقاضيان‌ورود براي پروانه صدور
تفكيك با ارشاد ، كتابوزارت پيش‌نويس‌قانون در -3
مشكلاتي زمينه‌بروز مسئول ، مدير و(ناشر) امتياز صاحب
.آمد خواهد انتشاراتي‌بوجود موسسات در
تنهايي ، به ناشر مسئول‌دانستن با نويس پيش اين -4
مي‌كند ايجاد ناشران توسط سانسورنويسندگان‌را احتمال
مميزي‌چند اداره يك جاي به حقيقت ترتيبدر اين به و
به نه اين كه آمد ، خواهد وجود به اداره‌مميزي هزار
.ناشران و نويسندگان سود به نه و است دولت مصلحت
كيفري و مسئوليت‌حقوقي بار نويس پيش اين در-5
ناشر بگير حقوق خود كه مسئول‌است مدير عهده به انتشارات
اساسي‌اعطاي اصل با اين و ندارد چنداني اختيار و بوده
.مسئوليت‌تناقض‌دارد خواستن و اختيار
ثغور و حدود اسلامي مجازات قانون كه اين به توجه با -6
بنابراين است ، نموده معين را مجازات‌ها ميزان و جرايم
و پيش‌نويس‌تكراري اين فصل‌دوم در مندرج جرايم كليه
.است غيرضروري
بسيار نظارت هيات در اتحاديه نقش نويس پيش اين در-7
در نماينده‌اي نويسندگان از اين بر علاوه و است كمرنگ
را هيات‌نظارت اعضاي اكثرا نيز و ندارد شركت هيات اين
.مي‌دهند تشكيل دولتي ارگانهاي نمايندگان
نامتجانس تلفيقي پيش‌نويس اين مي‌رسدمواد نظر به -8
قانون و فرهنگي انقلاب عالي شوراي مصوبه‌هاي از است
آن اجراي كه نشر مقتضيات‌صنعت به بدون‌توجه مطبوعات ،
.آورد وجود به عمل در را فراواني مشكلات و مسائل مي‌تواند
ديرزماني‌است كه كتاب ، قانون منقح‌براي پيش‌نويس تدوين
دليل مهمترين شايد است ، آرزوي‌ناشران و تقاضا مورد
ماندن‌پيش‌نويس ، به مسكوت پيشنهاد طرح جهت اتحاديه
مقبول هرگز البته كه بود ، اسلامي ارشاد فرهنگ وزير
!نيفتاد
(ارشاد وزارت)نشر تنظيمي شاخصه‌پيش‌نويس مهمترين اگر
هر نام‌مديرمسئول‌براي به حقوقي شخصيتي تعيين را
كتاب ، انتشار قبال در دانستن‌ناشر انتشاراتي ، مسئول
نيز و (مطبوعات همچون) كتاب نظارت‌بر هيات وجود
رسيدگي براي منصفه‌اي تشكيل‌هيات كار و پيش‌بيني‌ساز
اگر ونيز بدانيم ناشران احتمالي تخلفات پرونده به
مانعيت ، و جامعيت در را"خوب" قانون يك بارز ويژگي
حقوقي ، نظام با هماهنگي علم ، زبان رعايت گويايي ، و كوتاهي
قدرت بيهوده ، تفصيل از حقوقي ، پرهيز اصول رعايت
.و قانون تحقق‌محل لزوم و نهي و امر الزام‌آوري ، قابليت
مزبورو طراحان‌پيش‌نويس از بايد بگيريم ، نظر در..
كه كتابي قانون پيش‌نويس تنظيم در:بپرسيم آن طرفداران
ارشاد و وزارت‌فرهنگ تاييدتصميم‌سازان مهر به ممهور
نشر صنعت براي به‌قانوني شدن تبديل جهت و بود اسلامي
از است ، كداميك شده تقديم اسلامي شوراي مجلس به كشور
است؟ شده ملحوظ و رعايت چگونه و كجا در ويژگيها ، اين
كشور ، فرهنگي امور در مدني و مردمي نهادهاي مشاركت سياست
در اسلامي ، ارشاد و فرهنگ وزارت اولاي شعار عنوان به
عرصه ، اين در مهم رخداد يك عنوان به قانون ، اين تدوين
نشر ، قانون پيش‌نويس تدوين در مي‌يابد؟ معنا عمل در چگونه
صاحبنظران و ناشران و مولفان حقوقدانها ، از درصد چند
و طراحان آيا داشته‌اند؟ موثر و عملي مشاركت برجسته
ارشاد و فرهنگ وزارت در پيش‌نويس اين تاييدكنندگان
درك و داشته قضيه حساسيت و اهميت بر را لازم وقوف اسلامي
دامنه و كاركردها و "قانونگذاري و قانون" از درستي
داشته‌اند؟ ايران جامعه مكتوب فرهنگ بر آن تاثيرگذاري
عقايد تفتيش بروز احتمال
را پيش‌نويسي چنين تصويب حقوقي ، كارشناس نوروزي ، كامبيز
كه مي‌داند ناميمون پديده‌اي كشور ، نشر قانون عنوان به
".مي‌نامد "عقايد تفتيش دادگاه" احتمال‌افتتاح را آن وي
"كتاب جرم" واژه قانون اين مشكلات از يكي":مي‌گويد وي
اصولا و دارد انديشه‌اي كاركرد كتاب كه حالي در.است
عقايد تفتيش مفهوم با كتاب ، دادگاه به‌نام واژه‌اي
كتاب دادگاه در چيزي ندارد امكان چون داشت ، خواهد ملازمه
.نينجامد عقايد تفتيش به و شود مطرح
جرمي شود ، مطرح جرم عنوان به كتاب ، باب در است ممكن آنچه
رسيدگي لذا و احساس بيان و عقيده بيان از ناشي بود خواهد
انديشه و احساس كاويدن منزله به واقع در جرمي چنين به
".است خطرناك و نادرست بحث اين من نظر به و است نويسنده
بوده ، درست هدف قانون اين تدوين در":است معتقد نوروزي
يعني حكمي ، هم و كتاب شناخت يعني موضوعي لحاظ از هم اما
نهايي نتيجه دو ، اين تلفيق نهايتا و حقوقي قواعد شناخت
".است بررسي قابل
نظارت":مي‌گويد دانسته ، درست روشي را كتاب مميزي حذف وي
كتابي انتشار براثر اگر و شود حذف بايد انتشار از پيش
خاصي سيستم با ديگري پديده هر مثل بايد شد ، ايجاد مشكلي
برخورد مورد باشد ، پليسي سيستم يك نمي‌تواند قطعا كه
".گيرد قرار قانوني
به نيستم ، موافق ناشران به نظارت كردن واگذار با البته ، "
و دارد كيفري مسئوليت ناشر قانون ، اين در اينكه ، دليل
.باشد نويسنده عهده به بايد حقوقي مسئوليتاست غلط اين
كه مي‌شود باعث ناشران به كيفري و نظارت مسئوليت واگذاري
دولتي دستگاه در سالها كه سانسور نوعي به و مميزي كار
گروه يك در قانوني ، چنين تصويب با بار ، اين بود ، متمركز
تعداد به و شود منتشر و توزيع واحدي هزار بزرگ 2 ، 3
".باشيم داشته سانسور دستگاههاي ناشران ،
دكتر مطلوب ، و درست قانونگذاري ويژگيهاي تشريح در
"قانونگذاري فنون" عنوان تحت مقاله‌اي در كاتوزيان
فنون و شكلي يا صوري فنون دسته دو به را قانونگذاري
هماهنگي اول ، نوع در كه طوري به.مي‌كند تقسيم ماهوي
رعايت لزوم حقوقي ، اصول رعايت و حقوقي نظام با قانون
را كار عمده ويژگيهاي بيهوده تفصيل از پرهيز و علم زبان
محل تحقق لزوم بنيادي ، يا ماهوي فنون در و مي‌دهند تشكيل
الزام‌آوري‌آن قدرت و آن داشتن نهي و امر قابليت قانون ،
اين بدون قانوني اگر كه مي‌روند شمار به مهم ويژگيهاي
استحكام و وجاهت فاقد و اشكال داراي شود ، تنظيم ويژگيها
.بود خواهد لازم
مطبوعات قانون از كپي‌برداري
و روزنامه‌نگاران انجمن حقوقي كميته عضو پوراستاد ، وحيد
اصول لحاظ به را نشر قانون پيش‌نويس مولف ، و نويسنده
لازم ويژگيهاي فاقد صوري فنون نظر از قانونگذاري ، صحيح
اصلا حقوقي نظام با شده ، تهيه متن":مي‌گويد دانسته ،
و نشده رعايت آن در اساسا حقوقي اصول ندارد ، هماهنگي
آن از مي‌شود زيادي برداشت‌هاي چون ندارد ، هم علمي زبان
.است كرده بيهوده تفصيل كه اين ضمن.كرد
بخش در باشد ، اشكال داراي شكل نظر از كه قانوني است واضح
.مي‌شود معيوب خودبه‌خود هم ماهوي فنون
قانون از كپي‌برداري را كتاب تنظيمي قانون استاد ، پور
قانون ، اين اساس بر كه حالي در":مي‌گويد دانسته ، مطبوعات
،"مي‌شود گفته ادواري غير مطبوعه" به غلط به كتاب واژه
"!كرد؟ تعريف را بعدي شاكله مي‌توان چطور
و مولف اصلا شده ، تهيه پيش‌نويس در":مي‌كند اضافه وي
نويسنده كه نشده گفته صراحت به و هستند ناپديد نويسنده
.شود شناخته مجرم و برود دادگاه به مي‌تواند هم
از بعضي در نويسي قانون شيوه ضعف‌در داشتن ضمن قانون اين
در و نرفته فراتر آئين‌نامه حد از اشاره ، مورد مواد
دل در را مطبوعات مشكلات‌قانون و گرفتاريها همان مجموع
مطبوعات و كتاب مقوله دو موضوع در كه حالي در.دارد خود
".دارند فاحش و ماهوي تفاوت يكديگر با
مشكل عنوان به منصفه هيات اعضاي تركيب به اشاره با وي
تمام در منصفه هيات اعضاي":مي‌گويد نشر ، قانون ديگر
خاصي ، مكانيزم‌هاي با و برمي‌خيزند جامعه بطن از دنيا
منصوب شوند ، انتخاب دولتي افراد توسط كه اين بدون
دولت توسط منصفه هيات قانون اين در كه حالي در مي‌شوند ،
نوعي به دارند ، نقش كه افرادي اكثر و مي‌شوند انتخاب
".هستند دولتي
همين قانوني ، چنين تصويب صورت در":مي‌گويد پوراستاد
دارد ، وجود نويسنده و ناشر براي كه امنيتي حاشيه از مقدار
افزوده ناشر مشكلات بر مشكلي اين از بعد و رفته بين از
قرار كشاكش در و وي آرامش حداقل سلب همانا كه مي‌شود
.است قضائيه قوه و نشر دفتر بين گرفتن
داشت خواهد هم ديگر منفي نتيجه يك پيش‌نويس ، اين تصويب
مشكل نشر صنعت كل طور وبه كتاب چاپ روند در است ممكن كه
.سازد روبه‌رو ورشكستگي با را ناشر طرفي از و كند ايجاد
تومان ميليونها كه را كتابي نمي‌تواند ديگر ناشر چون
و كند چاپ ندارد ، مشكلي كه فرض اين با مي‌خواهد ، سرمايه
نشرش دفتر تعطيلي حتي و جريمه يا و آن توقيف شاهد بعد
".شود
دخالت و قانوني چنين تصويب با":كه است عقيده اين بر وي
چون.مي‌كند بروز قوه اين خود در مشكلاتي قضائيه ، قوه
تخصصي موضوع يك در هم و باشد حقوقدان هم نمي‌تواند قاضي
اشراف موضوعات بر...و معارف فلسفه ، جامعه‌شناسي ، مثل
مي‌كند ، ايجاد را مضاعفي مشكلات امر اين لذا و باشد داشته
در قضائيه قوه برنامه‌ريزان و گردانندگان كه حالي در
".هستند مراجعات ميزان و تعداد كردن كم حال
دارد ادامه
|
