شدن جهاني عصر در سرمايه‌داري بحران
براي.شد پا به طوفاني شدن ، جهاني بحث با دهه 1990 در
.گرفتيم قرار شدن جهاني تاريخي عصر يك در بار اولين
دولتها حاكميت ;است داده تغيير را چيزي هر شدن جهاني
قواعد مقابله با كسي هر توانايي:است يافته كاهش و تنزل
جدي سئوال با ما هويت كليت ثبات و است شده ناپديد بازار
و شادمان و خوشحال را عده‌اي وضعيت اين.است شده روبه‌رو
.است كرده سوگوار و غمگين را عده‌اي
يك و رايج واقعيت از غلط تعبير يك واقع در گفتمان اين
كه گفتماني.است قدرتمند گروههاي توسط ما بر تحميلي دروغ
با.مي‌كند رهنمون واقعي موضوعات گرفتن ناديده به را ما
قرار دگرگوني و تغيير وضعيت يك در ما وجود ، اين
رقم را جديدي وضعيت يك جديد قواعد با امر اينگرفتهايم
كشورهاي عصر دراين داريم ، قرار گذار عصر در ما است ، زده
.هستند شدن جهاني روح به رسيدن نيازمند نيافته توسعه
جديد كامل طور به كه معني‌دارند فرايندهايي شدن ، جهاني
ما و بوده‌اند موجود سال حدود 500 در آنها نيستند ،
فرايندها اين تسليم نخواهيم چه و بخواهيم چه امروزه
مفهومي شدن جهاني كه مي‌خوانيم گزارش‌ها بيشتر درهستيم
با شايد.است گذاشته عرصه به پا دهه 90 از كه است
از زودتر سالي چند شايد يا و شوروي جماهير اتحاد فروپاشي
صورت به و عوض در.نيستند دقيق گزارش‌ها اين اما آن ،
به منظر دو از عبارتي به يا و مفيد دونگاه ما دقيق‌تر
.زماني چهارچوب دو با مي‌نگريم ، وضعيت اين
.امروز تا از 1450 ديگري و امروز تا سال 1945 از يكي -1
كندراتيو سيكل نمونه همانند كه امروز تا دوره 1945
چاپ با در 1925 كه كسي بود ، روسي اقتصاددان يك كندراتيو)
اقتصاد) آن تنزل ، و رشد ، ترقي چرخه‌هاي مقالاتي
ساله زماني 50 فاصله با تقريبي طور به را (سرمايه‌داري
اولين‌بار كه(1780-1842) چرخه-مي‌دهد1 توضيح
-بخار ، 3 عصر (1842- 1897) -بود 2 صنعت پيشرو انگلستان
نقليه وسايل و الكترونيكي وسايل رشد با (1898- 1939)
حالت دو هميشه سرمايه‌داري جهاني اقتصاد(بود همراه
انبساط يا و بالا روبه چرخش يا تحول دوره -A:است داشته
يا تحول دوره -B و تا 731967 سال 1945 از كه اقتصادي
تا 1967-از 73 كه اقتصادي انقباض يا و پايين به رو چرخش
.داشت خواهد ادامه آينده سالهاي تا احتمالا و امروز
جهاني اقتصاد وجود چرخه امروز تا دوره 1450 برعكس
بوده تشكيل و پيدايش دوره كه مي‌دهد نشان سرمايه‌داري
وارد اكنون و بوده نرمال توسعه آن مشخصه كه دوره‌اي.است
وضعيت درك براي حاضر حال در.است شده نهايي بحران دوره
با اجتماعي زمان دو اين بين تمايزگذاري به نياز موجود ،
.داريم آنها از يك هر براي تجربي شواهد
ايالات تسلط و برتري با منطبق كندراتيو چرخه A دوره
كه جهاني نظم چهارچوب درون در و جهاني نظام در متحده
.بود ، است كرده ايجاد دوم جهاني جنگ از پس آمريكا
جهاني دوم جنگ از پس كه است معروف آمريكا متحده ايالات
و خاك و نخورده دست صنايعش صنعتي ، قدرت تنها عنوان به
با متحده ايالات صنايع.بود نشده ويران جنگ توسط قلمرواش
اين.بود شده تضمين كامل ، قرن يك از بيش براي توليداتش
واقعي اضمحلال و سقوط با مدت طولاني اقتصادي توسعه
سبب كه آمد دست به ديگر توليدي بزرگ اقتصادي ساختارهاي
نظام در اجتماعي فشار نيز و جهاني بازار بر آمريكا تسلط
.شد جهان اجتماعي
روي پيش بزرگ مسئله دو آمريكا متحده ايالات سال 1945 از
از ناشي سود كه جهاني‌اي نظم به نياز يكي ;داشت خويش
دادن گسترش ديگري و كند تضمين را اقتصادي‌اش برتري
.كشور توليدي سرمايه‌گذاريهاي رشد براي موثر تقاضاي
مناسبي موقعيت و وضعيت آمريكا براي 1945-دوره 55 در
استقرار طرف ، يك از.آمد بوجود فوق مساله دو حل براي
و پول بين‌المللي صندوق و ملل سازمان مانند نهادهايي
و سياسي كنترل به قادر را متحده ايالات جهاني ، بانك
ايالات ديگر طرف از و كرد جهاني نظم رمي چهارچوب بهبود
نظامي قدرت صورت به دوم جهاني جنگ از پس آمريكا متحده
اين‌دو.كردند ظهور شوروي جماهير اتحاد همراه به مهمي
پيمان.كردند امضاء يكديگر با "يالتا" نام با پيماني
ساله ده دوره يك براي ماموريتي ماده ، سه با يالتاپيماني
:داشت
و (جهان بيشتر) متحده ايالات قلمرو بخش دو به جهان -1
پايان از پس كه بود جايي تقسيم خط شد ، تقسيم روسيه قلمرو
.بودند مستقر دوطرف به مربوط نيروهاي جنگ ،
را جمعي بازرگاني موازنه سياست روسيه قلمرو حوزه -2
با اقتصادي روابط حد نازلترين ايجاد با مي‌كرد ، تعقيب
آنها مكانيسم‌هاي و حمايت خويش توليدات از متحده ايالات
درصدد آمريكا متحده ايالات مقابل ، نقطه در كند ، تقويت را
.بود خويش پيمانان هم اقتصادي بازسازي در شركت
مقابل طرف براي زور كارگيري به و تشويق در طرف دو هر -3
.بودند آزاد آن رفتار كنترل و
متحده ايالات توليدات براي جهاني موثر تقاضاي جذب مسئله
حل ژاپن و غربي اروپاي به كمك با و مارشال طرح به‌وسيله
و اقتصادي حلقه‌هاي ايجاد با تفوق اين بعدابود شده
سياسي رهبري آغاز آن دنبال به و- ناتو -نظامي شبكه‌هاي
حيطه در مهم موضوعات تمام در آمريكا متحده ايالات
.گرديد تكميل بين‌المللي
جهان مي‌توانست كل ، يك عنوان به سوم جهان كشورهاي تحولات
چين نظير كشورهايي خروج.كند عديده مشكلات دچار را غرب
و كوبا نيز و سال 1956 در الجزاير ويتنام ، در 81945 ،
جهاني نظم براي را مسائلي غرب سلطه زير از جنوبي آفريقاي
جنگ در متحده ايالات شكست با. آورد بوجود متحده ايالات
سياسي توان بود ، بزرگ قدرت به‌آن محكمي ضربه كه ويتنام
و مهم‌تر ضربه اما كرد ، افول زيادي اندازه تا كشور آن
غربي اروپاي اقتصادي رشد سپس و اقتصادي بهبود با محكم‌تر
ژاپن و غربي اروپاي كشورهاي بعدها حتي شد ، وارد ژاپن و
و آوردند دست به را متحده ايالات ملي بازارهاي كنترل
بازارهاي در متحده ايالات توليدات با موثر رقابت به شروع
.نمودند خويش ملي بازار داخل در حتي و سوم جهان
و اروپا اقتصادي توسعه و رشد نتيجه جهاني توليدات افزايش
بازارهاي در تقاضا از بيش عرضه به منتهي كه بود ژاپن
همچون صنعتي بخشهاي در سوددهي و قيمتها كاهش و جهاني
عوامل اين برآيندبود الكترونيك و سازي اتومبيل فولاد ،
ايالات در دهه 1960 اواخر در اقتصادي افت و ركود سبب
به جهاني اقتصاد ركود اينها بر علاوه اما گرديد ، متحده
متحده ايالات نياز -بود1 بزرگ عامل دو نتيجه كلي طور
.جهاني 1968 شورش -و 2 طلا شاخص از شدن خارج براي آمريكا
عرضه كاهش و غربي كشورهاي توسعه و رشد دنبال به اولي
مي‌شد ، مازاد درآمد به منجر كه متحده ، ايالات كالاهاي
.شد ايجاد
تمامي نارضايتي با شورش ايناست جهاني 1968 شورش دومي ،
بودند مخالف آمريكا تسلط با جهاني نظام در كه آنهايي
نظام مختلف حوزه‌هاي در شورشهاي 1968 گرچه.شد آغاز
ژاپن و غرب جهان در حادثه اين اما بود ، متفاوت جهاني
در كه فرهنگي انقلاب اين ، بر علاوه.گرفت قرار توجه مورد
"انساني ظاهر با سوسياليسم" به و شد شروع (1966) چين
در همچنين.مي‌شود نيز موضوع اين شامل داد ، جهت تغيير
تونس ، سنگال ، مكزيك ، همچون ، كشورهايي و (1968) چكسلواكي
.بود ترتيب همين به وضع سوم جهان كشورهاي بيشتر در و هند
شوروي و متحده ايالات سيطره و تسلط با مخالفت اول محور
گذشته زندگي الگوي از آگاهي و بيداري دوم ، محور و بود
از استقلال سپس و (...و دموكرات سوسيال كمونيست ، همچون)
اين تمامي.بود جنبشها اين پيشگويي قابل غير نتايج
ستيز بر مبتني راهبرد دو با قرن 19منطبق اواخر در جنبشها
تغيير دومي و دولتي قدرت فتح اولي.بودند يافته ساخت
متحده ، ايالات سيطره دوره در كه است اين واقعيتجامعه
كشورهاي در كمونيستي احزاب همچون چپ قديمي جنبشهاي
اروپا ، سرتاسر در دموكرات سوسيال احزاب سوسياليستي ،
بر لاتين ، آمريكاي در و سوم جهان در ملي آزادي جنبشهاي
دگرگون را خود جامعه نمي‌توانستد اما بودند ، قدرت سرير
.كنند
اقتصاد دوره ، آن در كه است انكاري غيرقابل واقعيت اين
-بود1 شده زير پيامدهاي با طولاني ركود دوره وارد جهاني
افزايش -مالي ، 2 حوزه به توليد حوزه از سرمايه انتقال
.دستمزدها كاهش -جهاني ، 3 سطح در بيكاري معنادار
.بود اوايل 1970 در جهاني اقتصاد ركود سه‌گانه نتايج اين
نيمه كشورهاي به غربي كشورهاي صنايع دليل همين به
غربي كشورهاي تلاش و سعي دوره اين در.شد سرازير پيرامون
.بود پيرامون يا نيافته توسعه كشورهاي به بيكاري تحميل بر
و داد روي منتظره‌اي غيرقابل اتفاق زمان همان در اما
قابل‌ملاحظه‌اي به‌طور جهاني بازارهاي در اوپك نفت بهاي
برابر در حركتي نفت قيمت افزايش اين.يافت افزايش
راديكال كه كشورهايي توسط اوپك تصميم.بود شمالي كشورهاي
.مي‌شد حمايت (...و الجزاير ليبي ، )مي‌شدند ناميده
بود ، باور غيرقابل كالاها ديگر بر نفت قيمت افزايش تاثير
كه كشورهايي.شد كالاها ديگر كاهش‌قيمت سبب عامل همين
درآمدشان بودند ، خام مواد صادرات طريق از درآمد به متكي
پرداخت‌هايشان تراز اين‌رو از.يافت كاهش زيادي مقدار به
افزايش موجب نفت فروش درآمد افزايش شد ، روبه‌رو مشكل با
كشورهاي گرديد ، "خواهر هفت" به موسوم شركتهاي درآمد
.كردند پيدا دسترسي درآمد مازاد به نفت توليدكننده
و رفت بالا مصرف‌شان و واردات كشورها اين از تعدادي
سرازير آلمان و آمريكا بويژه خارج بانكهاي به قسمتي
.گرديد
سياسي موقعيت حفظ درصدد آمريكا متحده ايالات همه اين با
تشكيل با) مشورتي تنظيم‌ساختارهاي پيگيري با خويش
ژاپن و غربي اروپاي با (...و گروه 7 سه‌جانبه ، كميسيون
آمريكا سياستهاي پذيرش به حاضر كشوري كمتر ديگر اما.بود
رهبري تحت ايران جديد انقلابي حكومت في‌المثل ، مي‌شد ،
ايالات توسط شده اشاعه بازي قواعد (ره)خميني..آيت‌ا
بزرگ شيطان به‌عنوان آمريكا و كرد رد را آمريكا متحده
آمريكا سفارت تسخير در آمريكا ديپلماتهاي و گرديد محكوم
"تئوليبراليسم" كه آنچه تاچر مارگارت درآمدند ، اسارت به
.راه‌انداخت به را شد ناميده
دهه رسيد ، پايان به فراوان سروصداي با دهه1970 اگر
اعلام مكزيك چنانكه شد ، شروع قرض و بدهي بحران با 1980
كه يونان كشور يا كند ، پرداخت را وامهايش نمي‌تواند كرد
طبقه بر آوردن فشار با بود خويش وامهاي بازپرداخت درصدد
حوادث نيز شد ، دولت مقابل در جنبشي شروع موجبات كارگر ،
اروپاي در كمونيستي نظام مرگ ناقوس كه داد نشان "لهستان"
شوروي جماهير اتحاد حمله همزمان است ، صدادرآمده به شرقي
ايالات حمله همچون كه بود غلطي تاكتيك افغانستان به
.آورد فراهم را آنها شكست موجبات ويتنام به متحده
-كرد1 خلاصه مورد چند در مي‌توان را دهه1980 حوادث
لاتين آمريكاي كشورهاي گريبان تنها نه كه "بدهي بحران"
موجب و سرايت نيز شرقي اروپاي به بلكه گرفت را
شرقي ، آسياي ببرهاي ظهور -گرديد20 آنها عقبماندگي
سرانجام و (سنگاپور و هنگ‌كنگ تايوان ، جنوبي ، كره ژاپن ، )
.شرقي جنوب آسياي
ركود به منجر كه پروژه‌اي ريگان ، نظامي كينزيسيانيزم -3
حكومتي كلان قرضهاي واسطه به شديد بيكاري و اقتصادي
ايالات در نظامي ساختارهاي تقويت بهانه به ژاپن از بويژه
به) جهاني اقتصاد دهه1980 ، در كلي طور به.گرديد متحده
پولي انقباض و درآمد دادن دست از متحمل (شرقي آسياي جز
.مي‌برد بسر ركود وضعيت در پول ، ارزش سقوط طريق از
اتحاد جهاني ، سطح در آشفتگي‌ها و مشكلات اين درنتيجه
كوشيد "گورباچف" دقيق‌تر بيان به يا پاشيد ، هم از شوروي
متقابل فشار با او نمايد ، جلوگيري آن شدن طوفاني از تا
وي.شد سلاح خلع طرفه يك طور به و متحده ايالات
درصدد احتياط با و كرد رها را شرقي اروپاي و افغانستان
به شوروي سقوط و شكست برآمد ، داخلي سياسي نظام اصلاح
درون در مليت‌گرايي كه چرا مي‌رسيد ، نظر به ضروري و موقع
.بود گرفته اوج شدت به شوروي اتحاد
نه و متحده ايالات شد ، نه پاشيده هم از يالتا توافقات
در طولاني ركود اما نبودند ، كار اين به راضي گورباچف
جهاني اقتصاد سال 1970 از.گسست هم از آنرا جهاني اقتصاد
به كه نفت ، پول -1;بود همراه بدهي سيكل با شكل سه به
-شد ، 2 داده قرض سوسياليستي كشورهاي و سوم جهان كشورهاي
.بزرگ شركتهاي شدن مقروض -و3 متحده ايالات شدن مقروض
و بود آن بازاري ارزش از فراتر قيمت ، مصنوعي جهش هر
.پاشيد ازهم نيز ژاپن واقعي حباب سال 1990 در نهايتا
متحده ايالات سياسي موقعيت شوروي ، اتحاد فروپاشي با
با بود مصمم "حسين صدام" گرديد ، متزلزل جدي به‌طور
ارتش با طورمستقيم به فرايالتا ، موقعيت آوردن به‌دست
قادر اوبپردازد جنگ به كويت تصرف ازطريق متحده ايالات
مقام در شوروي اتحاد اينكه براي بود ، كار اين انجام به
داد ، انجام را كار اين او نبود ، او وكنترل جلوگيري
در حمله و تعرض اين از استفاده با بود ، اميدوار كه چرا
درآمد و شود حل كويت به عراق بدهي‌هاي مسئله كوتاه‌مدت ،
اينكه براي داد ، انجام را كار اين بگيرد ، او فزوني نفتش
بود اميدوار مدت ، ميان در تعرض اين از استفاده با وي
وجود به سركردگي‌اش تحت عرب جهان ارتش اتحاد براي مبنايي
در ضروري نياز يك به‌عنوان را وحدت وي رو ازاين بيايد ،
طور به آمريكا با و عام به‌طور شمال با مستقيم نظامي جنگ
يا ;بود تصور قابل "صدام" براي احتمال دو.مي‌ديد خاص
امكان اولي اگر.نه اينكه يا و مي‌كرد عقبنشيني آمريكا
كه بود او درواقع اما بود ، فوري و سريع او پيروزي داشت
وقوع به دوم احتمال اگر مي‌داد ، انجام را كار اين
.بود كار سر بر طولاني مدت براي دوباره او مي‌پيوست ،
راندن بيرون براي لازم نظامي نيروي متحده ايالات گرچه
جنگ اين اما بود ، كرده پرهزينه‌اي بسيج كويت از عراق
عهده از تنهايي به نمي‌تواند متحده ايالات كه داد نشان
داد نشان نيز و برآيد شرايطي چنين با نظامي عمليات چنين
.كند عزل را صدام نمي‌تواند آمريكا متحده ايالات كه
ايجاد با تا بود اتحاد پيشتاز غربي اروپاي دهه1990 در
آمريكا متحده ايالات با را خويش سياسي ارتباطات واحد پول
نيروي يك ايجاد به منجر شك بدون اراده اين نمايد ، كمتر
آشفتگي اما شد آمريكا از مستقل ارتش با قوي اروپايي
نيروي يك به‌عنوان را "ناتو" محدود اثربخشي بالكان منطقه
دهه90 اواسط در.گذاشت نمايش به واضح به‌طور سياسي
دولتهاي مالي شكستهاي شد ، ناميده آسيا بحران كه آنچه
صندوق مصيبت‌بار دخالت با اژدها چهار و شرقي جنوب آسياي
.پيوست به‌وقوع پول بين‌المللي
ديد؟ خواهيم را جديد كندراتيوA سيكل ما آيا همه اين با
يا و بالا روبه چرخش يا تحول دوره با آيا عبارتي به يا و
مسلما كه است اين جواب شد؟ خواهيم مواجه اقتصادي انبساط
توجه حاضر درحال اما گشت ، خواهد باز اقتصادي انبساط اين
عنوان به مدرن جهاني نظام طولاني توسعه روند به را خويش
.مي‌كنيم معطوف تاريخي نظام يك
دارد ادامه
والرشتاين ايمانوئل:نوشته
رحيمي استاد رضا:تلخيص و ترجمه
اينترنت:منبع
|
