همه‌پرسي و مجلس
مشكل يك حاشيه در
اصلاح‌طلبانه شعارهاي طرح با كه ششم مجلس نمايندگان *
از نيم و يكسال گذشت از بعد يافته‌اند راه پارلمان به
طرحهاي از بسياري مي‌كنند احساس خود كاري عمر
است نرسيده نتيجه به اصلاح‌طلبانه‌شان
بسياري اجرايي‌كردن در مجلس ناكامي اصلي علت نمايندگان *
شوراي توسط خود مصوبات رد در را اصلاحات شعارهاي از
نظام مصلحت تشخيص مجمع در آنها متوقف‌ماندن يا و نگهبان
مي‌بينند
يا و تصويب اختيار مجلس كه است آن معناي به همه‌پرسي *
مي‌كند واگذار مردم به را لايحه يا طرح يك تصويب عدم
ابراهيمي زهرا
ظاهرا اساسي ، قانون خبرگان مجلس مذاكرات مشروح براساس
مورد در كه نديدند ضرورتي كشور قانون مبنايي‌ترين واضعان
اين محتواي شايد.باشند داشته بحثي اساسي قانون اصل 59
ايجاد پرسشي كسي براي كه بوده ساده و روشن قدري به اصل
مطرح اصل 59 جلسه‌بررسي در كه سوالي تنها است ، نكرده
در آيا بگويد؟ مي‌خواهد چه اصل اين" كه است بوده اين شده
كه اصولي برابر در يا هست اساسي قانون در كه اصولي برابر
نكرده يا كرده تعيين اساسي قانون را سرنوشت تكليف نيست
"است؟
است وقت يك":بود اين پرسش اين به خبرگان مجلس رئيس پاسخ
نظر نمي‌كنند پيدا جرات مهم بسيار مسائل در نمايندگان
بپرسندكه را خود موكلان نظر مي‌خواهند هم وقت يك بدهند
"مي‌گويند؟ چه مورد آن در
وجود ضرورت تشريح در نيز خبرگان مجلس اعضاي از ديگر يكي
اگر":مي‌گويد و مي‌كند اشاره مجلس بن‌بست به اصل ، اين
شوراي مجلس برسند ، بن‌بست به است ممكن نباشد اصل اين
".كند پرسي همه است ناچار بدهد نظر نمي‌تواند گاهي (ملي)
كه مي‌شود گيري راي اصل 59 براي كوتاه بحث‌هاي اين با
و مخالف راي يك موافق ، راي با 54 ماخوذه راي مجموع 60 از
.مي‌رسد تصويب به ممتنع راي 5
دوره پنج طي در كه است اساسي قانون اصول از يكي اصل اين
پيش هرگز آن به مراجعه شرايط اسلامي شوراي مجلس گذشته
اصل متن بودن بديهي يا و نياز عدم علت به.است نيامده
و مجلس داخلي آئين‌نامه تدوين جريان در كه شد باعث
اصل اين اجرايي مكانيزم به توجهي كسي آن بعدي اصلاحات
در شده باعث اصل ، اين مورد در عادي قانون سكوت نكند ،
مطرح بحث‌هاي از يكي پرسي همه به نياز كه فعلي شرايط
توجه كار اين انجام قانوني روش‌هاي تدوين است ، ششم مجلس
.كند جلب خود به را مجلس نمايندگان
اصلاح‌طلبانه شعارهاي طرح با كه ششم مجلس نمايندگان
كسب پارلمان به ورود براي را مردم لازم آراي توانستند
اكنون خود كاري عمر از نيم و يكسال گذشت از پس كنند
به اصلاح‌طلبانه‌شان طرحهاي از بسياري مي‌كنند احساس
در مجلس ناكامي اصلي علت نمايندگان.است نرسيده نتيجه
مصوبات رد در را اصلاحات ازشعارهاي كردن‌بسياري اجرايي
مجمع در آنها ماندن متوقف يا و نگهبان شوراي توسط خود
به شرايط حاضر حال در.مي‌بينند نظام مصلحت تشخيص
شدن قانوني سرانجام به نماينده‌اي كمتر كه شده گونه‌اي
جناح كه شده باعث تحولات مسير است ، اميدوار طرحها اين
فعال و شده سازماندهي مقابله به لزومي هم مجلس اقليت
ديدگاههاي كردن قانوني براي اصلاح‌طلبان تلاشهاي عليه
مجلس ، مصوبات بر كننده نظارت نهادهاي زيرا نبيند ، خود
.كرده‌اند آسان را آنها كار
است نشده موفق تاكنون خود تشكيل ابتداي از ششم مجلس
از جلوگيري مطبوعات ، قانون اصلاح براي را خود برنامه‌هاي
بستن براي تربيتي و تاميني قانون‌اقدامات اجراي
مطبوعات ، قانون در افترا و توهين واژه تعريف مطبوعات ،
نگهبان ، شوراي حقوقدانان انتخاب نحوه سياسي ، جرم تعريف
كل سال 80 بودجه لايحه در وسيما صدا واقعي درآمد گنجاندن
.كند محقق...و نوارسازان پرونده وتفحص تحقيق كشور ،
يا و كرده ارائه طرحهايي اخير هفته‌هاي طي همچنين مجلس
نيز آنها سرنوشت مورد در داده‌كه قرار بررسي مورد
از مي‌توان طرحها اين جمله از دارد ، وجود جدي ترديدهاي
هدف با كه توسعه سوم برنامه قانون ماده 187 اصلاح طرح
صدور براي حقوقي كارشناسان صلاحيت تعيين مسئوليت گرفتن
آن سپردن و قضائيه قوه از حقوقي مشاوره دفاتر تاسيس مجوز
منصفه هيات تشكيل نحوه طرح شد ، مجلس تقديم وكلا كانون به
انتخابات قانون به راجع فوريتي سه و فوريتي دو طرحهاي و
نام...و انتخابات كانديداهاي صلاحيت رد از جلوگيري براي
.برد
آن از حكايت بود حاكم مجلس در گذشته روزهاي طي كه فضايي
نگهبان شوراي با كه مذاكراتي جريان در نمايندگان كه داشت
به داشتند گلستان استان كانديدهاي صلاحيت رد عدم سر بر
نه مجلس قانوني بن‌بست‌هاي كه رسيده‌اند كلي نتيجه اين
.بشود نيز تشديد است ممكن بلكه يافت خواهد ادامه تنها
يك عنوان به كه نبوي بهزاد شد باعث كه بود جمع‌بندي همين
جو كردن آرام در تعيين‌كننده‌اي و محوري نقش معتدل نيروي
در دارد را نمايندگان خواستهاي به وتعادل‌دهنده مجلس
آمده پيش بن‌بست به علنا خود ازدستور پيش نطق آخرين
را آن شكستن براي قانوني راههاي يكي‌از و كرده اعتراف
نظر به كه چند هر.بداند اساسي قانون اصل 59 اجراي
بوجود بن‌بست از را مجلس نيست قادر نيز راه اين مي‌رسد
.كند خارج آمده
از مجلس خروج براي اساسي قانون اصل 59 ناكارآمدي علت
اصل اين اجرايي مكانيزم در بايد را مصوباتش رد بن‌بست
اصل اجراي اوليه مراحل طي چگونگي و مكانيزم اين.دانست
مجلس داخلي آئين‌نامه و عادي قوانين در اساسي قانون 59
.است نشده پيش‌بيني
كل اداره به نامه‌اي طي پيش ماه يك مجلس رئيسه هيات
نواقص و اشكالات رفع طرح تا خواست آنها از قوانين
كميسيون به و تدوين ماه دو ظرف را داخلي آئين‌نامه
.كنند ارائه مربوطه
به كردن‌موادي اضافه با دارد قصد قوانين اداره ظاهرا
قانون اصل 59 اجرايي مكانيزم مجلس ، داخلي آيين‌نامه
.كند مشخص را اساسي
مسائل در شده گفته اساسي قانون اصل 59 در كه آنجا از
است ممكن فرهنگي و اجتماعي اقتصادي ، سياسي ، مهم بسيار
به مستقيم مراجعه و همه‌پرسي راه از مقننه قوه اعمال
بايد عمومي آراي به مراجعه درخواست گيرد صورت مردم آراي
.برسد مجلس نمايندگان مجموع سوم دو "تصويب" به
حكم مجلس در قانونگذاري كار عادي روال و حقوقي منطق
عنوان با نمايندگان از تن پانزده امضاي با طرحي مي‌كند
سوم دو تصويب از پس تا گردد مجلس تقديم همه‌پرسي طرح
همه‌پرسي موضوع نگهبان ، شوراي توسط آن تاييد و نمايندگان
كه شد خواهد پيش‌بيني آيين‌نامه در احتمالا.گردد عملي
.شود بررسي شوري يك صورت به بودجه لوايح همانند طرح اين
اصل 59 اجراي براي قانونگذاري كار عادي روال كه صورتي در
نظر شود تثبيت نيز مجلس داخلي آيين‌نامه در اساسي قانون
واسطه با نه و مستقيم مراجعه براي نمايندگان اكثريت
زيرا.رسيد نخواهد نتيجه به عمومي افكار به نگهبان شوراي
شوراي مرحله حذف اصل59 ، از استفاده براي مجلس اصلي هدف
.است خود مصوبات بر نظارت از نگهبان
راهكار يافتن با كه است جريان در تلاش‌هايي ظاهرا
قيد وجود كه چند هر شود حذف نگهبان شوراي مرحله قانوني ،
قانون اين اصل 94 صراحت و اساسي قانون اصل 59 در "تصويب"
نگهبان شوراي به مجلس مصوبات كليه ارسال لزوم مورد در
.كرد خواهد ختم بن‌بست به نيز را راه اين ظاهرا
اوليه مراحل اجراي نحوه بتواند مجلس قوانين اداره اگر
نتيجه كه كند پيش‌بيني گونه‌اي به را مجلس در همه‌پرسي
حقوقدانان انتخاب به راي وزيران ، به اعتماد راي شبيه آن
انتخاب يا و تفحص و تحقيق درخواست نگهبان ، شوراي
بوجود اميد اين شايد شود شوراها و مجامع براي نمايندگان
موارد در فقط زيرا شود شكسته مجلس مصوبات بن‌بست كه آيد
تلقي قانونگذاري مجلس راي كه تبيين اين با شده ذكر
.نيست نگهبان شوراي نظر تامين به نيازي نمي‌شود
اصل 59 اجرايي مكانيزم مورد در كه مسائلي مي‌رسد نظر به
سر بر فعلي مشكلات مي‌شود باعث دارد وجود اساسي قانون
مجلس از همه‌پرسي مجوز خروج راه طول در مجلس مصوبات راه
.باشد داشته وجود نيز
وجود كه برداشتهايي به توجه با حاضر حال در نگهبان شوراي
راه نيز مجلس قوانين كل اداره اينكه به توجه با و دارد
مصوبه روي مي‌تواند مرحله دو در نمي‌شناسند را ديگري
و داخلي آيين‌نامه اصلاح اول مرحله.كند نظر اعمال مجلس
تصويب اجرايي مكانيزم شدن مشخص براي موادي گنجاندن
از مي‌تواند نگهبان شوراي كه است مجلس توسط همه‌پرسي
طرح ارسال از جلوگيري براي شده طي احتمالي راههاي
جلوگيري اساسي قانون اصل 94 طبق شورا اين به همه‌پرسي
علني جلسه در همه‌پرسي طرح تصويب از پس دوم مرحله.كند
موضوع يا و لايحه يا طرح ارسال با.مي‌شود آغاز مجلس ،
طرح ، در شورا اين نظرات قطعا نگهبان ، شوراي به همه‌پرسي
مصوبه است ممكن و شده اعمال همه‌پرسي موضوع يا و لايحه
و نگهبان شوراي خم و پيچ در نيز همه‌پرسي مورد در مجلس
مرحله به هيچگاه و شود متوقف نظام مصلحت تشخيص مجمع يا
هم نمايندگاني البته.نرسد مردم از نظر كسب و اجرايي
بن‌بست شكستن براي قانوني ابزارهاي به دل‌بستن كه هستند
قرار وقتي معتقدند و نمي‌دانند عاقلانه را پيش‌آمده
مي‌توان نيز همه‌پرسي راه سر بر باشد برمانع‌تراشي
.كرد مانع‌تراشي
شوراي و مجلس قانوني جايگاه روشن‌شدن براي تلاش آنها
و وظايف چارچوب در عمل به يك هر واداركردن و نگهبان
كه دانسته مشكل حل راههاي از يكي را خود قانوني اختيارات
كشوري عالي‌رتبه مسئولين طريق از قطعا آن انجام
.است امكان‌پذير
مجلس توسط مردم از همه‌پرسي اختيار بر تاكيد ضمن نظر اين
كار همه‌پرسي طرح تصويب و بررسي در است ، معتقد
شوراي اظهارنظر به نياز تا نمي‌شود انجام قانونگذاري
مقررات تدوين را قانون تعريف اگر زيرا باشد ، نگهبان
و مجلس تصويب از پس كه بدانيم جامعه امور تنظيم براي
طرح مي‌كند ، پيدا اجرايي قدرت نگهبان شوراي اظهارنظر
مقرراتي مجلس كه چرا نمي‌گنجد تعريف اين در همه‌پرسي
به را خود راي‌دادن اختيار دارد قصد بلكه نمي‌كند تدوين
مجلس داخلي آئين‌نامه در همچنانكه كند ، واگذار مردم
كنند درخواست نمايندگان از تعدادي هرگاه شده پيش‌بيني
با مخفي" راي‌گيري به "قعود و قيام" از راي‌گيري شيوه
در مكانيزم اين.مي‌شود تبديل "ورقه با علني" يا و "ورقه
مي‌كنند درخواست مجلس دوسوم است ، صادق نيز همه‌پرسي مورد
از همه‌پرسي ، موضوع لايحه يا طرح براي راي‌گيري شيوه كه
اين با مجلس ديگر عبارت به.باشد مردم كتبي راي طريق
تصويب و راي‌گيري يعني قانونگذاري نهايي و آخر بخش مصوبه
.مي‌كند تفويض مردم به و كرده سلب خود از را آن
چون همه‌پرسي موضوع به راي و مقننه قوه اعمال از پس
راي اين و گرفته مردم راي از را خود مشروعيت اساسي قانون
از كه نظري هر نيز همه‌پرسي در لذا دارد حاكميت قانون بر
براي نگهبان شوراي حق و بوده نهايي شود داده مردم سوي
.مي‌شود سلب اساسي قانون و شرع با مردم مصوبه تطبيق
قانون ويژگيهاي تشريح با حقوقدانان است لازم صورت هر در
مجلس درخواست آيا كه دهند پاسخ و بپردازند مساله اين به
محسوب قانونگذاري خاص ، موضوعي درخصوص همه‌پرسي براي
موضوع به مردم راي مي‌رسد نظر به زيرا خير؟ يا مي‌شود
.مي‌كند تبديل لازم‌الاجرا قانون به را آن همه‌پرسي
و اصل 59 دو تضاد از مجلس خروج براي راهي آيا ديد بايد
شرايط در مجلس زيرا خير؟ يا دارد وجود اساسي قانون 94
نگهبان شوراي توسط مصوباتش رد بن‌بست از خروج براي فعلي
.است مردم طريق از قانون تصويب براي راهي ايجاد فكر در
به را اسلامي شوراي مجلس دارند قصد آنان ديگر عبارت به
.دهند گسترش مردم كل وسعت
|
