بزرگ بازگشت:اقتصادي حقوق
نگاه
توتونچيان ايرج دكتر با گفت‌وگو
داريم ، توانايي‌گسترش‌آن"علم‌اقتصاداسلامي"
نداريم را
هفته كتاب
بزرگ بازگشت:اقتصادي حقوق
قصدهاي سوء اصلي ريشه جنوب ، _ شمال اقتصادي شكاف آيا
شده مطرح امروز پرسش اين است؟ گذشته سپتامبر تروريستي 11
بشر حقوق از دفاع سازمان‌هاي قبل ، سال‌ها از اما.است
قرار برنامه‌هايشان راس در را مسئله اين به پرداختن
حقوق مدافع غيردولتي بزرگ سازمان‌هاي تمام.داده‌اند
حقوق" پرچم زير دهه 1990 ميانه از سياسي ، و مدني
و بشر حقوق بين‌المللي فدراسيون:شده‌اند جمع "اقتصادي
و بشر حقوق ديده‌بان سازمان آن ، عضو ملي اتحاديه 105
..مي‌شوند محسوب اقتصادي حقوق مدافعان جمله از دانشگاهيان
سال 1996 ، از "مرز بدون پزشكان" سازمان:جالبتر اين از.
به دسترسي" و درماني حقوق براي تبليغاتي كارزاري
اين عضو آخريناست انداخته راه به "اساسي داروهاي
صف به اوت 2001 كه است بين‌الملل عفو سازمان باشگاه ،
سازمان‌ها اين همه ;است پيوسته اقتصادي حقوق مدافعان
بهداشت زمينه در دولت‌ها كاستي‌هاي آنچه به شدت با امروز
چند دورويي به و مي‌كنند ، قلمداد آموزش و درمان و
انتقاد بين‌المللي مالي نهادهاي بي‌توجهي و مليتي‌ها
.مي‌نمايند
دويونسكو كوريه دومونه ، فيليپ:نويسنده
فخرطاولي كوروش:مترجم
سرد جنگ سايه زير:اقتصادي حقوق
حقوق" بگوييم بايد نيست؟ هنگامي دير بيداري اين آيا
حقوق بين‌المللي پيمان" بواسطه حقوقي نظر از "اقتصادي
سازمان عمومي مجمع مصوب ،"فرهنگي و اجتماعي اقتصادي ،
پيمان" با همزمان) دسامبر 1966 تاريخ 16 به ملل‌متحد
پيمان ;است شده تضمين ("سياسي و مدني حقوق بين‌المللي
اين برپايه.شد الاجرا لازم تصويب از بعد سال ده شده ياد
بهبود براي شده‌اند متعهد كننده امضا كشور پيمان ، 141
حق آموزش ، حق كار ، حق تضمين شهروندان‌شان ، زندگي شرايط
به اقدام و سنديكا تشكيل حق ،"عادلانه" دستمزد داشتن
حق معقول ، مسكن و پوشاك غذا ، به دسترسي حق اعتصاب ،
.كنند تلاش...و درمان و بهداشت
ابعاد بواسطه مصوبه اين درازي ، زمان مدت تا اما
.شده سپرده فراموشي به سرد جنگ همچنين و جاه‌طلبانه‌اش
سياسي و مدني آزادي‌هاي دلمشغول بيشتر كه غربي كشورهاي
تضمين عرصه تاز يكه را خودش كه هم كمونيست بلوك ;بودند
حتي ميان اين درميدانست شهروندان براي مادي زندگي
از دفاع برروي هم بشر حقوق از دفاع بين‌المللي فدراسيون
دهه‌هاي سياسي فضاي البته.بود شده متمركز مدني حقوق
:كرد كمك اقتصادي حقوق از غفلت روند به هم و 1980 1970
آفريقايي ، و آسيايي لاتين ، آمريكاي كمونيست ، ديكتاتورهاي
.بودند داده قرار اولويت در را مدني حقوق از دفاع همگي
ديوار فروپاشي ناخواسته آثار لطف به تنها اقتصادي حقوق
مطالبات اول صحنه به دوباره سازي ، جهاني فرايند و برلين
فراگيري بازار ، اقتصاد گسترش كه دوره‌اي ;بازگشت هاNGO
مشخصه‌هاي مهم‌ترين تكنولوژيك پيشرفت و سياسي كثرت‌گرايي
بين‌الملل ، عفو وقت دبيركل پيرسانه ، قول به اما بود ، آن
و عده‌اي شدن ثروتمند:كرد پيدا جنبه دو جهاني‌سازي"
بود دوره اين در."بيشتر عده سرخوردگي و محروميت افزايش
به سودان محرومان دسترسي حق مثل بخش‌هايي اندك اندك كه
.يافت رجحان سياسي و مدني حقوق مطالبات بر غذايي مواد
بدبختي‌ها همه نمايه
كه است اين مي‌شود مطرح ميان اين در كه موضوعي اما
براي اقتصادي حقوق از دفاع قالب در مي‌توان چگونه مثلا
مبارزه كرد؟ مبارزه كشور يك ساختاري تعديل سياست تغيير
به مبارزه يا نيست ، پيچيده مخالف يك آزادي كسب براي
چگونه امانه يا مي‌شود آزاد مخالف و مي‌رسد نتيجه
كار ، به _ غني و فقير كشورهاي در _ يكسان دسترسي مي‌توان
ساخت؟ فراهم همگان براي را رفاه و آموزش درمان ، و بهداشت
برخي كه است وسيع آنقدر اقتصادي حقوق از دفاع ميدان
همه نمايه به نهايت در زمينه اين در شده انجام تحقيقات
ديده‌بان سازمان.است گرديده تبديل ملت يك بدبختي‌هاي
كنيايي كودكان درباره گزارشي ژوئن 2001 ، در بشر حقوق
با كه بدانيم باشد جالب شايد اما.كرد چاپ ايدز قرباني
قابل بخش كه مي‌يابيم در همچنين شده ، ياد گزارش خواندن
به دسترسي از كنيايي تحصيل سن در كودكان از توجهي
.محرومند نيز سوادآموزي براي حداقل امكانات
نيز ديگر جهاتي از اقتصادي حقوق از دفاع بحث پيچيدگي
ضايع است قرار كه هنگامي مثال ، عنوان به است ، طرح قابل
:كرد بررسي خاص شرايطي در را ملت يك اقتصادي حقوق شدن
سوي از] فلسطيني سرزمين‌هاي محاصره منفي تاثير ارزيابي
چگونه فلسطيني‌ها اقتصادي و اجتماعي برحقوق [اسرائيل
مورد اين در بشر حقوق بين‌المللي فدراسيون است؟ ممكن
فدراسيون اين اجرايي مدير برنار ، آنتوان.است كرده تحقيق
را غزه در شده توليد گوجه صادرات حجم ما":مي‌كند تعريف
توليد درآمد افت ميزان محاسبه براي بعد ; گرفتيم اندازه
.كرديم مقايسه هم با را ارقام خانواده‌هايشان ، و كنندگان
دارد ، قرار اقتصادي حقوق مدافعان پيش‌روي كه ديگري چالش
بالقوه اهداف آن در كه آنهاست مداخله ميدان توسعه
حاكمان ، و دولت‌ها روساي بر علاوه.مي‌شود ديده پرشمارتري
چند شركت‌هاي و بين‌المللي مالي سازمان‌هاي بار اين
اين اماحاضرند مبارزه ميدان آنسوي در نيز مليتي
در و هستند خصوصي حقوق حوزه در حقوقي شخصيت‌هاي آخري‌ها ،
.نيستند بين‌المللي پيمان‌هاي الزامات شامل موردي هيچ
:مي‌گويد بين‌الملل عفو سخنگوي ،(K.Samari)سماري كمال
و هستند انساني موجودات نيز شركت‌ها روساي خوشبختانه ، "
نمي‌تواند هم سود حتي كه كرد متقاعد را آنها مي‌توان
".باشد پايدار اخلاقيات رعايت بدون
هم مليتي چند شركت‌هاي اواخر اين بسياري ، انتظار برخلاف
اجتماعي و اقتصادي حقوق مدافع سازمان‌هاي با نزديكي به
مليتي‌ها چند":مي‌گويد برنار آنتوان.شده‌اند علاقه‌مند
ما ، نظرات شنيدن پوشش تحت و مي‌شوند نزديك ما به مرتبا
."كنند استفاده اخلاقي تضمين يك عنوان به ما از مي‌خواهند
آزادي حق از استفاده اقتصادي حقوق مدافعان آخر سلاح
همين تاثير تحت.است عمومي افكار به توسل و بيان
مورد طرف همه از كه پول بين‌المللي صندوق استراتژي
را اولويت‌هايش و زبان محسوسي ، شكل به داشت ، قرار انتقاد
.كرد عوض
هم اين از را پا بشر حقوق فدراسيون مثل سازماني اما
اقتصادي دادگاه يك برقراري روياي در و گذاشته فراتر
قربانيان دادگاهي ، چنين در.مي‌برد سر به بين‌المللي
از حتي دوستانه بشر سازمان‌هاي هدايت تحت مي‌توانند
حقوق نقض اتهام به نيز (مليتي‌ها چند) حقوقي شخصيت‌هاي
عنوان به ايده اين طرفداران.كنند شكايت اقتصادي‌شان
آن اروپا شوراي عضو كه 41 اروپا اجتماعي منشور از الگو
مبارزه مي‌رسد نظر بهميكنند ياد كرده‌اند ، امضا را
.است شده آغاز تازه اقتصادي حقوق احقاق براي
اروپا ، اجتماعي منشور اجراي بر نظارت مستقل كارشناسان
كودكان كردن كار مورد در NGO چند شكايت درپي اين از پيش
دولت‌هاي به ،(2001) يونان و (1998) پرتغال كشورهاي در
.كرده‌اند اخطار كشورها اين
نگاه
توسعه بودجه از حاكميت بودجه تمايز
بيدآباد بيژن
اساسي و نهادي بخش يك عنوان به ايران اقتصاد در نفت بخش
آن منفي و مثبت مختلف آثار عيلرغم كه مي‌شود تلقي
كه نمود طراحي ايران براي را اقتصادي راحتي به نمي‌توان
.باشد نفت اقتصاد فاقد
سبب عملا ايران اقتصاد در بخش اين مستمر و گسترده حضور
عملكرد به شديدي وابستگي اقتصادي بخش‌هاي ساير كه شده
ايران اقتصاد كلان متغيرهاي بررسي.باشند داشته بخش اين
داشته ، بيشتري رونق بخش اين وقت هر كه است آن از حاكي
اقتصادي رونق از آن تبع به نيز اقتصادي بخش‌هاي ساير
بوده ، مواجه ركود با بخش اين هرگاه و بوده‌اند برخوردار
فعلي ساختار در.شده‌اند ركود دچار نيز بخش‌ها باقي
و مي‌باشد نفت بخش اقتصاد ، محركه موتور ايران ، اقتصاد
آن در كه كرد توصيف را عملي شرايط از طيفي نمي‌توان
.دهد حيات ادامه نفت از مستقل ايران اقتصاد
به ايران اقتصاد وابستگي كاهش براي تصور قابل راه تنها
منابع تخصيص جهت در مدوني سياست‌هاي از استفاده نفت ، بخش
بخش در خاصي هزينه‌هاي به بخش‌ها اين از ناشي ارزي
بودجه" از حاكميت بودجه جدايي.مي‌باشد دولت بودجه
اكثر توافق مورد كه است اصولي نكته‌اي دولت ، "توسعه‌اي
بودجه از بخش آن حاكميت ، بودجه.مي‌باشد كارشناسان
به مربوط وظايف مالي تامين وظيفه كه مي‌شود تعريف دولت
.است دارا را حاكميت جاري و حكومتي امور فتق و رتق
دولت هزينه‌هاي از قسمت آن عنوان به توسعه‌اي بودجه
سرمايه‌گذاري و كشور آباداني و پيشرفت در كه مي‌شود تلقي
اين با.شود گرفته كار به عمراني پروژه‌هاي و طرح‌ها در
با ارتباط در منحصرا را حاكميت بودجه چنانچه طبقه‌بندي
با تناظر در را توسعه‌اي بودجه و دولت مالياتي درآمدهاي
اميد حدودي تا مي‌توان دهيم ، قرار دولت نفتي درآمدهاي
از.شود كاناليزه اقتصاد كل در نفت اقتصاد اثرات كه داشت
بين اقتصادي رابطه نوع يك ايجاد سبب تفكيك اين طرفي
مردم توسط حاكميت هزينه عملا و شد خواهد مردم و حاكميت
.گرديد خواهد تامين
ارتباط در دولت عملكرد نحوه بهبود باعث رابطه اين وجود
هستند ، دولتي هزينه‌هاي پرداخت‌كنندگان كه مردم با
.مي‌شود
توتونچيان ايرج دكتر با گفت‌وگو
توانايي‌گسترش‌آن داريم ، "علم‌اقتصاداسلامي"
نداريم را
ايلچي محسن
فضايي در "اسلامي اقتصاد" مدافع يك كه "توتونچيان ايرج"
اقتصاد":است معتقد است ، آكادميك كاملا و حوزوي غير
معاونت پست روزگاري كه وي ".دارد علمي قابليت اسلامي
استاد اينك بوده ، عهده‌دار اسلامي جمهوري در را وزير
.است الزهرا دانشگاه در اقتصاد
* * *
حوزه در "اسلامي اقتصاد" جدي مدافعين از يكي شما *
معتقدند اقتصادي كارشناسان از برخي اما.هستيد دانشگاه
به شما پاسخ.ندارد وجود اسلامي اقتصاد عنوان به چيزي كه
چيست؟ ادعا اين
نظر به مي‌شود مطرح كه نيست تازه‌اي ادعاي مطلب اين
اقتصاد عنوان به چيزي كنيم اثبات ما كه اين براي مي‌رسد
بعضي.شود اشاره نكته‌اي به نيست بد دارد ، وجود اسلامي
جوامع تمام نظر مورد كه اقتصادي تنها كه معتقدند افراد
اين من نظر بهاست "سرمايه‌داري اقتصاد سيستم" است ،
سال از 70 بيش كه درحالي.است كوتاه‌بيني و نظرتنگي
وجود جهان در "سوسياليستي اقتصاد" عنوان تحت اقتصادي
گو است ، مانده باقي آن افكار و آثار هم هنوز و است داشته
شد ، كشيده اضمحلال به روسيه در اقتصادي سيستم اين كه اين
غير كه بپذيريم اگر ولي نيست مناسبي سيستم كه مي‌گوييم و
اقتصاد نام به ديگري اقتصاد سرمايه‌داري ، اقتصاد از
"اسلامي اقتصاد وجود" سر بر بحث دارد ، وجود هم سوسياليستي
به كه چيزي تنها كه نگوييم يعني.مي‌رود پيش معقول‌تر
سرمايه‌داري اقتصاد است ، مطرح دنيا در "اقتصاد علم" نام
مورد در كه كتابهايي اولين در كنيد ملاحظه شما است ،
نوشته بيشتر يا قبل سال حدود 200 در سرمايه‌داري اقتصاد
صورت بررسي و بحث توليد عوامل مانند مسائلي روي شده
توليد عوامل سهم روي اقتصادي مكاتب از هركدام.است گرفته
در و دارند نظري (مديريت زمين ، سرمايه ، كار ، نيروي)
.است شده بررسي مسئله روي نيز اسلامي اقتصاد
اقتصاد" با "اسلامي اقتصاد" ميان نظري اختلاف*
از "اسلامي اقتصاد" كه است اين دارد وجود "سرمايه‌داري
سرمايه‌داري سيستم اما مي‌كند دفاع "هنجاري اقتصاد" يك
نيست؟ اين‌طور "اثباتي اقتصاد" يك از
"ما اقتصاد" كتاب در صدر شهيد تشخيص براساس دقيقا ، بله
يعني.است نبايد و بايد بحث اقتصادي مكاتب به مربوط بحث
باشد ، "بايد" كه آنچه يعني هنجاري ، اقتصاد بحث‌هاي همان
است اين است اقتصاد علم در آنچهباشد "نبايد" كه آنچه و
به‌دست قوانين آنها از و ببينيم را رفتارها مي‌گويند كه
علي‌رغم كه كنيد ملاحظه شماهست چيزي چه بگوييم و آوريم
در آنچه مي‌گويند كه اقتصادخوانده‌ها از برخي ادعاهاي
اثباتي اقتصاد هم دارد وجود سرمايه‌داري اقتصاد
همه مبناي كه معتقديد شما پس.است (Economics Positive)
.است "نبايدها و بايدها" آن معيار و اخلاقي اقتصادي مكاتب
و اخلاقي اقتصادي مكاتب همه مبناي كه معتقديد شما پس*
است نبايدها و بايدها آن معيار
عوامل بحث سرمايه‌داري اقتصاد مكتب در وقتي مثلا ببينيد
از يكي عنوان به) "سرمايه" به كه مي‌گويند مي‌شود ، توليد
كه كتابي در من.گيرد تعلق بهره بايد (توليد عوامل
نظام با آن مقايسه و اسلامي بانكداري" عنوان تحت اخيرا
معتقدم صدر شهيد نظر به استناد با نوشته‌ام "سرمايه‌داري
تعلق بهره بايد سرمايه به مي‌گفتند مي‌بايست كه آنچه كه
مطرح توليد عوامل سهم اقتصادي مكتب در وقتي يعني.بگيرد
يك يعني چه؟ يعني.است نبايد و بايد بحث همان اين مي‌شود
اثبات نتوانسته كسي علمي نظر از من نظر به.هنجاري بحث
اقتصاد مكتب حتي.مي‌گيرد تعلق بهره سرمايه به كه كند
حالا.مي‌نگرد اثباتي منظر از را چيز همه كه سرمايه‌داري
بهره سرمايه به كه است گفته سرمايه‌داري اقتصاد مكتب چون
.بگيرد تعلق بهره سرمايه به "بايد" پس مي‌گيرد ، تعلق
تعلق "بهره" سرمايه به كه معتقدم من است غلط اين البته
به.مي‌گيرد تعلق بهره كه است پول به بلكه نمي‌گيرد
.مي‌گيرد تعلق "سود" ،"سرمايه"
كه آنچه از كه كرده‌اند مطرح را نبايدي و بايد اينها پس
اقتصاد مكتب حال.است شده بهره‌برداري ،"هست"
اقتصاد برعكس هم آنها مي‌گويد ، چه سوسياليستي
تعلق "بهره" نبايد سرمايه به كه مي‌گويند سرمايه‌داري
به كه كنند ثابت را اين كه نيامدند هم آنها.بگيرد
هنجاري بحث هم آن بحث بلكه نمي‌گيرد ، تعلق "بهره" سرمايه
.است شده مطرح چه اسلامي اقتصاد در كه ببينيد حالا.است
تعلق بايد سود سرمايه به كه مي‌شود گفته هم مكتب اين در
بنابراين.بگيرد تعلق نبايد چيز هيچ پول به و بگيرد
دو ساختن براي مشتركي مبناي از ما كه مي‌كنيد ملاحظه
مختلف اقتصادي مكاتب در و مي‌كنيم استفاده اقتصادي سيستم
و مي‌شود ديكته نبايد و بايد صورت به توليد عوامل سهم
.دارند مشترك فصل همه
مكتب يك حد در اسلامي اقتصاد كه هستيد معتقد حداقل پس *
اقتصاد؟ علم نه است
اين نيست ، علم و است مكتب اسلامي اقتصاد بگوييم كه اين
صدر شهيد ما اقتصاد كتاب در من نظر به كه است عبارتي
.است گرفته قرار بي‌توجهي يا كم‌توجهي مورد ولي است ، آمده
نيست؟ علم ماهيت اين در اسلامي اقتصاد معتقديد شما پس *
قرآن در است مكتبي بحث‌هاي آمده كه آنچه سنت و قرآن در
و محدوده‌ها و است شده صحبت نبايدها و بايد از احاديث و
اين كه مي‌گوييم جهت اين از شدند قائل را محدوديت‌هايي
.قبل سال به 1400 برمي‌گرديم ما.است مكتبي بحث يك بحث
در را اسلامي جامعه سال مدت 23 براي (ص)اكرم رسول حضرت
اقتصاد مدينه در آخر سال در 10 ويژه به مدينه و مكه
مهمتر كردند پياده مكان و زمان مقتضيات به بنا را اسلامي
راشدين خلفاي از بعد كه است مطلب اين تاييد شرايط آن از
حضرت سال از 5 كمتر در كه افتاد اتفاق امير حضرت زمان در
در مرتب و داشتند ، كه متعددي جنگ‌هاي علي‌رغم (ع)امير
نوشته ببينيد شما ولي بودند مخالفين با ستيز و جنگ حال
آشاميدني آب داراي كوفه مردم تمام كه است امير حضرت
است بوده چه آب از منظور زمان آن در كنيد ملاحظه.بودند
در گندم نان (نكنيد مقايسه حالا لوله‌كشي آب با البته)
من سوال.مسكن همچنين و است بوده كوفه مردم همه دسترس
شدن پياده با سال مدت 5 از كمتر در چرا كه است اين
بلكه مكتب ، يك عنوان به نه عمل ، در هم آن اسلامي اقتصادي
اين به دست‌يابي امكان صريح و روشن دستورات عنوان به
خير؟ يا دارد وجود توفيق
و هستيم مشترك اسلامي عقايد داراي ما همه دكتر آقاي*
همان‌طوري.نيست پرسش مورد همام امام آن اقتصادي مديريت
صورت به اقتصاداست هنجاري اقتصاد كرديد اشاره كه
پاسخگوي مي‌تواند خاص شرايط در و است نبايدها و بايدها
نيازهاي پاسخگوي مي‌تواند آيا اما باشد جامعه نيازهاي
باشد؟ ديجيتال دور اقتصاد يا امروز جامعه اقتصادي
نشان است خوب كه حال عين در اما.است خوبي بسيار سوال
از بعد مي‌آيد نظر به كه چونميدهد غفلت‌ها سري يك از
!است شده عوض انساني ماهيت انگار سال 1400
انساني نيازهاي است ، نكرده پيدا تغيير انساني ماهيت *
است؟ يافته تغيير كه است
انسان‌ها رستگاري و فلاح براي است آمده ما دين در آنچه
ارائه رباخواري مورد در مثلا را حكمي خداوند يعني است
را رباخواري حق.مي‌كند تحريم را رباخواري كه فرمودند
اگر.است كرده اعلام خدا رسول و خداوند با جنگ اعلان
ما كه ابزارآلات در تغيير دليل به بگوييم برگرديم زماني
در رايانه از بهره‌گيري همين مثلا) مي‌كنيم استفاده
و كرده پيدا تغيير نيازها بگوييم (ديجيتال دور اقتصاد
آخرين قرآن كه است اين نشان‌دهنده است ، جايز رباخواري
خالق كه خداوندي است بديهي كه چرانيست خداوند كتاب
بدون كه نكرده رها دنيا اين در را ما است هستي
به انسان سعادت و زندگاني كتاب قرآن هدايت و دستورالعمل
.دهد ادامه خود زندگي
.مي‌كنيد مطرح هم را اقتصاد و اخلاق بحث شما *
.دارد رويكرد اقتصاد در اخلاق بحث به قريب اكنون چون
علاقه‌مند اسلامي اقتصاد به غربي اقتصاددانان اتفاقا
اقتصاددانان علاقه است مهم بسيار كه مطلبي اكنون.شدند
در كه شنيدم اخيرا مناست ربا بدون بانكداري به غربي
"ماساچوست تكنولوژي انستيتو" در ويژه به آمريكا
يك سالي كرده‌اند كار بانكداري زمينه در كه كارشناساني
بكنيم سوال ما.مي‌كنند نظر تبادل و مي‌آيند هم گرد بار
روي كار اين به كه شده باعث آنها در انگيزه‌اي چه كه
!بياورند؟
كه درحالي مي‌كنيد اشاره اقتصاد و اخلاق پيوند به شما*
مناسبات توسعه اقتصاد ، شدن جهاني با واقع عالم در ما
هستيم ، روبه‌رو فرامنطقه‌اي و منطقه‌اي معاهدات اقتصادي ،
مكتب اين باشيم داشته اسلامي اقتصاد به جديدي رويكرد اگر
تناقض با آينده در ما دارد؟ سازگاري واقعي شرايط با
و بايدها رعايت عدم معني به اين نمي‌شويم؟ روبه‌رو
نيست؟ اسلام در نبايدها
اقتصاد ما كه اين به برمي‌گردد مسئله اين ببينيد
.بدانيم دنيا اقتصادي سيستم بالاترين را سرمايه‌داري
اسلامي اقتصاد به سرمايه‌داري اقتصاد هستيد مطمئن شما *
مي‌آورد؟ روي
انگلستان ، در مي‌افتد اتفاق دارد آنچه به توجه با
روي ربا بدون بانكي عمليات به بانكداران سوئيس دانمارك ،
بانكداري از بهتر اسلامي بانكداري اگر قطعا آورده‌اند
.نمي‌دادند را آن تاسيس اجازه نمي‌كرد عمل ربوي
هفته كتاب
چپاول يا توسعه
صنعتي تحول در دولت نقش
اوانز پيتر :نويسنده
مخبر عباس زندباف ، عباس:مترجم
نو طرح:نشر
برجسته‌ترين از يكي و بركلي دانشگاه استاد "اوانز پيتر"
كه را پرسش اين به پاسخ اقتصاد در دولت نقش تئوريسين‌هاي
توسعه در مثبت نقش ايفاي جهت مناسب ظرفيت از دولتي چگونه
يا خودگرداني به سو يك از را است؟ برخوردار صنعتي
ديگر سوي از و دانسته وابسته "وبري" بوروكراسي استقلال
محوري مفهوم.مي‌داند مرتبط جامعه به دولت اتكاي عمق با
قادر را وي "جامعه به متكي استقلال يا خودگرداني"
مياني و توسعه‌گرا يغماگر ، دولت‌هاي بين تا مي‌سازد
توسعه در را دولت‌ها برخي موقعيت و شده قائل تمايز
و "قابلگي" همچون جديدي نقش‌هاي ايفاي دليل به صنعتي
.كند ارزيابي گذشته "تصدي" و "تولي" بر علاوه "پرورشگري"
از نيمي از بيش در مفاهيم ، اين از استفاده با "اوانز"
توسعه در را برزيل و هند جنوبي ، كره كشور سه تجارب كتاب
هادي‌ها نيمه و نرم‌افزار كامپيوتر ، مخابرات ، صنايع
.مي‌كند ارائه را چشمگيري نتايج و كرده بررسي
:مي‌نويسد فارسي ترجمه خوانندگان براي مقدمه‌اي در وي
پرسش دو با سال 2001 ايران در كتاب اين خوانندگان
تحول و دولت به مربوط بحث‌هاي آيا (مي‌شوند1 روبه‌رو
و دهه 1970 در جهان از برگرفته تاريخي شواهد كه صنعتي
جهاني‌تر دنياي در هنوز مي‌دهد تشكيل را آن شالوده 1980
تحول و دولت بحث آيا (است؟ 2 معتبر نيز سال 2001 شده
ايران مورد در هندوستان و جنوبي كره برزيل ، در صنعتي
كه است آن مقدمه اين نوشتن از من قصد دارد؟ كاربرد نيز
گزاره‌هاي كه اين و است مثبت پرسش‌ها اين پاسخ دهم نشان
بالقوه نقش بررسي كار به كتاب اين در شده مطرح اساسي
در است ممكن.مي‌آيد نيز ايران در اقتصادي تحول در دولت
اساسي چالش‌هاي اما باشد برقرار ديگري عيني شرايط ايران
به رو جهان در اقتصادي تحولات تقويت براي كوشش فراروي
كنوني ، نهادهاي به راجع من.دارد وجود نيز ايران در توسعه
و ندارم اطلاعي ايران در مدني جامعه يا دولت دستگاه
.است لازم اطلاعات اين همه سنجيده قضاوتي ارائه براي
به راجع آماري ساده داده‌هاي براساس مي‌توانم فقط من
اطلاعات مثل) دارد قرار همگان دسترس در كه معاصر ايران
به (http://devdata.worldbank.org ايستگاه در موجود
.بپردازم گمانه‌زني
برزيل ، با را ايران خام آماري داده‌هاي اين براساس اگر
كه مي‌شويم متوجه كنيم مقايسه جنوبي كره و هندوستان
ناخالص توليد سرانه تراز.است مياني كشورهاي جزو ايران
به هندوستان به نسبت اقتصاد ، در صنعت نسبي اهميت و ملي
است كمتر چشمگيري طور به جنوبي كره از است ، بيشتر وضوح
شاخص‌هاي زمينه در مقايسه.است كمتر اندكي برزيل از و
ميزان و بيسوادي درصد كودكان ، مير و مرگ ميزان مثل رفاه
در البته) مي‌دهد دست به مشابهي نتايج نيز زندگي به اميد
.(است ايران از كمتر بسيار زنان بيسوادي درصد برزيل
مي‌توان كه است آن نشانگر ايران به مربوط آماري داده‌هاي
حاضر كتاب در كه گرفت نظر در "ميانه" دولت‌هاي جزو را آن
ميانه ، دولت‌هاي در.گرفته‌اند قرار بررسي مورد
داراي دولت دستگاه از بخش‌هايي يا خاصي سازمان‌هاي
با مشترك پروژه‌هاي اجراي براي كافي ظرفيت و انسجام
دچار كشورهايي چنين.هست جامعه يافته سازمان گروه‌هاي
نيستند آن فاجعه‌آميز پيامدهاي و يغماگر يكسره دولت‌هاي
آنقدر نيز جامعه به اتكاي و خودگرداني كلي آميزه اما
دولت‌هاي كه نوعي از ژرف اقتصادي تحول كه نيست كارساز
دادند سامان و 1980 دهه‌هاي 1970 در آسيا شرق توسعه‌گراي
.آورد پديد
دولت‌هاي با جنبه يك از ايران اسلامي جمهوري البته
هندوستان و برزيل يعني حاضر كتاب در شده مطرح ميانه
پاي به برتر فناوري صادرات لحاظ از ايران.دارد تفاوت
دارند قرار متوسطي تراز در كه نمي‌رسد برزيل و هندوستان
مسلطي نقش برتر فناوري زيرا دارد خود جاي كه جنوبي كره)
نوع مي‌رسد نظر به بنابراين.(دارد كشور اين صادرات در
كتاب تجربي تحليل‌هاي اعظم قسمت محور كه صنعتي تحول خاص
خاص ، تفاوت اين البته.ندارد همتايي ايران در است حاضر
.نيست محوري موضوعي
توسعه خاص مسئله از بيش جامعه و دولت روابط كلي الگوي
آيا.است برانگيز توجه و دارد اهميت اطلاعات فناوري بخش
است ميانه‌اي الگوهاي همانند ايران در روابط اين الگوي
فرق آنها با يا مي‌خورد چشم به هندوستان و برزيل در كه
دهه در هندوستان همانند ايران اسلامي جمهوري آيا دارد؟
با نبود قادر هنوز منسجم كمابيش دولت آن در كه است 1970
به توسعه زمينه در را مشتركي پروژه‌هاي داخلي صنعتگران
وجود جامعه به اتكا از موثري الگوهاي يعني) درآورد اجرا
در كه دارد شباهت برزيل به بيشتر ايران آنكه يا ؟(نداشت
اين نفوذ و خصوصي بخش نخبگان به دولت ديرينه وابستگي آن
به فقط توانمندي و انسجام بود شده سبب دولت در نخبگان
دولت دستگاه درون در تك‌افتاده و "كارآمد بخش‌هايي"
مشكل‌آفرين خودگرداني ميزان نبودن كافي يعني) شود محدود
به و ديگر الگويي از ايران اسلامي جمهوري آنكه يا ؟(بود
اين به است؟ برخوردار هندوستان يا برزيل از متفاوت كلي
.داد پاسخ دوردست از و انتزاعي صورت به نمي‌توان پرسش‌ها
دست ايراني پژوهشگران بايد پرسش اين به دادن پاسخ براي
كتاب اين انتشار اميدوارم و بزنند تازه‌اي تحقيق‌هاي به
پژوهش‌هايي چنين انجام براي لازم انگيزه فارسي زبان به
.كند فراهم را
|
