درجهان نمايندگان پارلماني مصونيت
جهان كشور چند اساسي قوانين محتواي درباره تحليلي گزارشي
دانشگاهي پژوهش يك براساس
امتياز عنوان به نمايندگان پارلماني مصونيت:اشاره
كشورهاي از بسياري اساسي قوانين در امروزه قانونگذاري ،
سوي از و است موجود دنيا يافته توسعه كمتر و يافته توسعه
تا مي‌شود ، شناخته رسميت به جوامع اين مختلف بخش‌هاي
شود محقق عمل در مردم اراده حاكميت و سالاري مردم مفهوم
به پارلمان ، حاكميت در مردم اراده حاكميت تبلور با و
مردمي ، نظام‌هاي در جمهوريت نهادهاي مهمترين از يكي عنوان
.گردد تقويت ركن اين
مقايسه‌اي پژوهش از است گزارشي مي‌آيد پي در آنچه
كه دنيا مختلف كشور چند در "نمايندگان پارلماني مصونيت"
دانشگاه علمي هيات عضو زارعي ، حسين محمد دكتر همت به
.است شده انجام
سرآغاز
گفته قانونگذاري امتياز گونه‌اي به پارلماني مصونيت
ابراز و دراظهارنظرها مجلس نمايندگان آن مطابق كه مي‌شود
در و نبوده مسئوليتي داراي پارلمان در خود آراء و عقايد
قضائيه ، قوه برابر در و دولتي سازمان‌هاي و دولت برابر
.بود نخواهند پاسخگو ديگر مقام هر يا و دادگاهها
ممكن عادي حالات در كه عقايد و گفته‌ها و نظرات ابراز
خلاف و جرم دولتي ، مقام‌هاي يا عادي افراد براي است
يا مجلس ، نمايندگان خاص وضعيت دليل به شود ، تلقي قانون
باشند ، جرم كه صورتي در يا و نمي‌شوند تلقي جرم اساسا
شرايط به مشروط آنها كيفري و مدني قضايي ، تعقيب و رسيدگي
شدن سپري يا و نمايندگان مجلس موافقت مانند تشريفاتي و
.است آنان نمايندگي دوره
نمايندگان براي كه است اين برتري ، و امتياز اين منشا
طور به آن قلمرو در تا كند ايجاد ساحتي و حريم مجلس
بپردازند تصميم‌گيري و سياستگذاري قانون ، وضع به آزادانه
با گروههاي و افراد فشارهاي از قانونگذاري ، فرآيند در و
برحذر قضايي و اقتصادي و سياسي اجتماعي ، قدرتمند و نفوذ
را نمايندگان برتري ، و امتياز چنين ديگر ، سخن به باشند ،
و نظارت و نقد به موثري اجراي ضمانت با تا مي‌سازد قادر
ساير عملكرد و قوانين اجراي به نسبت تفحص و تحقيق
و تعقيب هراس ، و خوف از و بپردازند حكومتي دستگاههاي
.بمانند مصون عملكردشان و اظهارات به نسبت پيگيري
امتيازي چنين داراي اساسا بايد مجلس نمايندگان چرا اما
شدن خدشه‌دار موجب برتري و امتياز اين وجود آيا و باشند؟
نخواهد قانون مقابل در افراد برابري و قانون حاكميت اصل
قانون امتيازي چنين منشا زيرا خير ، كه است اين پاسخ بود؟
اساسي و بنيادين قانون ديگر ، عبارت به.كشورهاست اساسي
امور اداره براي زيربنايي اصول بر مشتمل كه كشوري هر
را امتيازي چنين است ، كشور اقتصادي و اجتماعي سياسي ،
و مي‌دارد بيان را آن صراحتا و داده قرار شناسايي مورد
از ناشي معاصر ، دوران در كشوري هر اساسي قانون مي‌دانيم
خود كشور دارند قصد كه است مردمي سراسري و عمومي اراده
قانون نام به ميثاقي و متن در شده توافق اصول مطابق را
توافق آن منشا هست امتيازي اگر لذا و كنند اداره اساسي ،
قانون تصويب فرايند در كه است مردمي اجتماعي وقرارداد
.داشته‌اند ابراز برآن را خود اراده اساسي ،
حاكميت اصل با تنها نه امتيازي ، چنين وجود آنكه ، ديگر
اجراي ضامن كه گفت مي‌توان بلكه نيست ، تعارض در قانون
قانون مي‌دانيم ، كه همانطور.هست نيز قانون حاكميت اصل
درمجالس خاصي تشريفات مطابق كه مي‌شود گفته مصوبه‌اي به
از پس و رسيده صلاحيتدار نمايندگان تاييد به قانونگذاري
دستگاههاي به اجرا براي انتشار ، و توشيح مانند مراحلي طي
قانون بعدي ، مرحله درميگردد ابلاغ اجرايي و قضايي
و وزرا مانند اجرايي صلاحيتدار مقامات بوسيله بايد
اجرا محاكم و قضايي دستگاههاي نيز و اجرايي دستگاههاي
نداشته وجود پارلماني مصونيت امتياز چنانچه ، حال.شود
باشد ، داشته كنترل و نظارت قوانين اجراي بر تا باشد
وسيله به مصوب قانون كه داشت انتظار مي‌توان چگونه
.گيرد قرار تبعيت مورد قضايي و اجرايي دستگاههاي
ذاتي حقوق از و وظايف از مميزي و تحقيقي نظارتي ، كاركرد
فقدان كه مي‌شود شناخته معاصر دوران در قانونگذاري مجالس
كه نمايندگاني.مي‌برد سوال زير را قانونگذاري فلسفه آن ،
مقامات سوي از تعقيب و وحشت‌دستگيري و هراس در آن هر
نگران خود ذهن در و باشند داشته قرار قضائيه و مجريه
انجام به قادر باشند ، خود آراء و نظرات توالي و عواقب
سياستگذاري ، و قانونگذاري از خود ذاتي و اوليه وظيفه
و ازسوءاستفاده جلوگيري و خود مصوبات اجراي بر نظارت
به.بود نخواهند رانتخواري و انحصارگرايي و قدرت‌طلبي
ايجاد از ممانعت هدف به قانوني امتياز اين ديگر ، عبارت
ساير قانوني غير طلبي‌هاي قدرت و تبعيض‌ها و امتيازات
اين مباني ديگر از.است شده پيش‌بيني حكومتي مقامات
مردم‌سالاري ارزش به باور مجالس ، نمايندگان براي امتياز
و سالاري فرد برابر در سالاري همگان يا سالاري مردم.است
با و مي‌شود برده كار به سالاري گروه يا و چندتن‌سالاري
سالاري مردماست مخالف حزبي و گروهي و فردي ديكتاتوري
تجسم و تبلور پارلمان ، حاكميت در مردم اراده حاكميت يا
نهادهاي مهمترين از يكي قانونگذاري مجلس.مي‌يابد
نمايندگان قبول‌تعقيب.است مردمي نظام هر در جمهوريت
و تهديد قبول واقع در عقايدشان ، و نظر خاطر به مردم ،
كه است نظامي هر در جمهوريت ركن گرفتن ناديده و تحديد
به حقوقي ، و سياسي ادبيات در حاكميت.دارد جمهوريت ادعاي
شناخته سياسي جامعه يك در بلامنازع و برتر اراده عنوان
.است آن از ناشي اقتدارات ، و صلاحيت‌ها كليه كه مي‌شود
انتخاب مردم وسيله به مستقيما كه نمايندگاني تعقيب
مي‌گيرند ، مردم از را خود مقبوليت و مشروعيت و شده‌اند
و مردمي حاكميت اركان مستقيما منصوب قضات وسيله به
اين به.مي‌برد سوال زير به را سياسي نظام‌هاي جمهوريت
كار روي و نصب پيشرفته ، سياسي نظام‌هاي در كه است جهت
مي‌گيرد صورت نحوي به قضائيه قوه روساي و عالي قضات آمدن
;گردد تامين سياسي نظام مردمي مقبوليت و مشروعيت عنصر كه
و منتخب جمهور رئيس به‌وسيله يا فوق ، مقامات اينكه مانند
پارلمان و انتخابي مجريه قوه رئيس مشاركت و همكاري با يا
و تمهيدات چنين پيش‌بيني بنابراين ، .مي‌گيرد صورت مردمي
و مردم‌سالاري و مردمي حاكميت تامين راستاي در تشريفاتي ،
بسيار ما كشور در جمهوريت نهادهاي و ارزش‌ها از حراست
.است ضروري
كشور چند اساسي قوانين اصول بررسي به پيش‌درآمد ، اين با
لازم مي‌پردازيم ، نمايندگان پارلماني مصونيت با رابطه در
مقاله اين حوصله در اصول اين عميق بررسي كه است توضيح به
مختصر توضيح و فوق اصول ذكر به است شده سعي لذا و نيست
.گردد اكتفا آن
سوريه اساسي قانون -1
به را خلق مجلس اعضاي" سوريه ، اساسي قانون اصل 61 مطابق
يا و مي‌نمايند اظهار كه نظراتي و امور از انتقاد سبب
كميسيون‌هاي و مجلس محرمانه يا علني جلسات در كه آرايي
قرار مدني يا جزايي بازخواست مورد نمي‌توان مي‌دهند ، آن
".داد
است ، انتقادي نوع از يا نمايندگان نظرات اصل ، اين براساس
قالب در يا و حكومتي و كشوري مسائل به نسبت اظهارنظر يا
هرگونه يا و طرح لايحه ، رد يا و قبول مورد در راي
.شود مطرح است ممكن پارلمان صحن در كه است مصوبه‌اي
و بازخواست‌ها برابر در اصل اين مطابق مجلس ، نمايندگان
جالب.هستند مصونيت جزايي‌داراي و مدني مسئوليت‌هاي
برابر در نمي‌توان فقط نه را نمايندگان كه است اين توجه
داد ، قرار كيفري تعقيب مورد آراي‌شان و نظرات و اظهارات
لازمه كه مدني و حقوقي نظر از حتي نمي‌توان را آنها بلكه
مفهوم و الفاظدانست مسئول است ، مادي خسارت جبران آن ،
مسئوليت از را نمايندگان كامل و مطلق به‌طور اصل ، اين
و است دانسته مصون مذكور موارد برابر در مدني و كيفري
گفتار و بيان آزادي دوپهلو و مبهم نحوي به نكرده سعي
.نمايد محدود را نمايندگان
و كامل مصونيت با ارتباط در اصل 67 در سوريه اساسي قانون
ارتكاب آن و است پذيرفته را محدوديت يك فقط فوق ، مطلق
طول در خلق مجلس اعضاي":اصل اين طبق بر.است مشهود جرم
موارد در به‌جز و برخوردارند مصونيت از نمايندگي مدت
بدون آنان ، عليه كيفري اقدام هيچگونه مشهود ، جرم ارتكاب
انعقاد عدم صورت در.نمي‌باشد مجاز مجلس قبلي موافقت
در نيز امر اين و است لازم مجلس رئيس موافقت مجلس ، جلسات
اصل ".رسيد خواهد نمايندگان اطلاع به مجلس جلسه نخستين
نمايندگي ، دوره طول در نمايندگان مصونيت تاييد ضمن فوق
جرم به‌استثناي كيفري اقدام هيچگونه كه مي‌دارد اشعار
امكان‌پذير مجلس قبلي وموافقت اطلاع بدون مشهود
خلق مجلس سوريه ، اساسي قانون اصل 61 مطابق.نمي‌باشد
يكي عليه كيفري اقدام.است سال در منظم اجلاسيه سه داراي
اجلاسيه‌ها انعقاد دوره در چنانچه مجلس ، نمايندگان از
چنانچه و شود انجام مجلس موافقت و اطلاع با بايد باشد ،
رئيس موافقت و اطلاع با بايد باشد ، مجلس تعطيلي مدت در
جلسه نخستين در بايد موضوع اين و گيرد صورت خلق مجلس
مورد تنها بنابراين ، .برسد نمايندگان كليه اطلاع به مجلس
ارتكاب مجلس ، نمايندگان كيفري و مدني مصونيت اصل استثناي
اطلاق جرائمي از دسته آن به مشهود جرم و است مشهود جرم
در:اينكه قبيل از باشد ويژگي‌هايي داراي كه مي‌شود
رخ انتظامي نيروهاي يا و جرائم كشف مامورين منظر و مرئي
و شده حاضر جرم وقوع محل در مامورين بلافاصله يا و داده
مشاهده و ملاحظه جرم وقوع از پس فورا را جرم آثار
ابزارهاي و اسباب جرم وقوع به نزديك زمان در يا و نمايند
.بيابند او نزد در دارند ، تعلق وي به كه را جرم
قانون اصل 62 آن مكمل اصل و اصل 61 دادن قرار هم كنار با
عناوين مانند گفتاري جرائم كه درمي‌يابيم سوريه اساسي
از طبيعتا افترا و اكاذيب نشر و توهين قبيل از مبهمي
غير اصل 67 در مشهود جرائم و است خارج مشهود جرائم دايره
.است معمولي و عادي كلامي و گفتاري جرائم از
مراكش اساسي قانون -2
مشروطه حكومت داراي مراكش اساسي ، قانون يكم اصل مطابق
شعار آن ، اصل 7 مطابق و است اجتماعي و مردمي سلطنتي ،
اصل براساس و شاه ميهن ، خدا ، از است عبارت پادشاهي كشور
:اصل 39 وفق بر جهت اين به است ، اسلامي آن حكومت 23 ،
در صادره آراي يا عقايد علت به مجلسين اعضاي از يك هيچ"
يا حبس بازداشت ، تجسس ، پيگرد ، قابل خود وظايف انجام طي
رژيم با مطروحه عقايد كه مواردي استثناي به نيست ، محاكمه
ملوكانه حريم حرمت يا باشد ، مغاير اسلام دين يا پادشاهي
بند در مطروحه موارد از غير بهنمايند خدشه‌دار را
ارتكاب علت به نشست‌ها ، طول در مجلسين اعضاي پيشين ،
اجازه با فقط علني ، جرائم موارد در جز جرائم ، يا جنايات
.مي‌باشند بازداشت و پيگرد قابل هستند ، آن عضو كه مجلسي
قطعي محكوميت يا مجاز پيگردهاي علني ، جرائم موارد در جز
رئيسه هيات مجوز با فقط نشست ، از خارج در مجلسين اعضاي
درموارد جزميشوند هستندبازداشت آن عضو كه مجلس
هر ياتعقيب حبس قطعي ، مجاز ، محكوميت پيگردهاي علني جرائم
آن عضو كه مجلس درخواست صورت در مجلسين اعضاي از يك
.درمي‌آيد تعليق حالت به هستند ،
مصونيت بر اصل مراكش ، اساسي قانون مطابق بنابراين
و است آراءشان و عقايد آزادي و بيان آزادي در نمايندگان
كه عقايدي ابراز -است1 شده وارد آن بر استثنائاتي فقط
مغاير ملوكانه حرمت يا اسلام دين پادشاهي‌يا رژيم با
و علني جرائم ارتكاب -و 2 سازد خدشه‌دار را وآنها بوده
پيگرد موارد ساير در.شد داده توضيح بالا در كه مشهود
صورت در و مجلس مجوز با صرفا نمايندگان يا نماينده
كه ، توضيح‌آن.بود خواهد مجلس رئيسه هيات با تعطيلي‌آن
كيفري حكم اجراي غيرمشهود ، غيرعلني‌و جرائم در
.آمد درخواهد تعليق حالت به مجلس بادرخواست
اساسي‌الجزاير قانون -3
اعضاي مصونيت":الجزاير اساسي قانون اصل 109 مطابق
ملت شوراي اعضاي و (اول مجلس اعضاي) وكلا براي مجلسين
رسميت به ايشان نمايندگي مدت طول در (دوم مجلس اعضاي)
اظهار علت به ملت شوراي اعضاي يا وكلا.مي‌شود شناخته
وظيفه انجام طول در خود ، آراء يا سخنراني يا نظر
هرگونه كلي به‌طور يا بازداشت تعقيب ، مورد نمايندگي ،
اصل ، اين مطابق".نمي‌گيرند قرار كيفري يا مدني اقدام
خسارت جبران براي مدني دادگاه در مدني اقدام هرگونه
مجلسين‌منع عليه‌نمايندگان مطلق به‌طور كيفري ، واقدام
ازتعقيب ، خود نمايندگي دوران تمام در ملت وكلاي و است شده
آراء اتخاذ يا و سخنراني يا نظر اظهار به‌دليل بازداشت
".دارند مصونيت مجلس در منفي يا مثبت
عضوي يا وكيلي چنانچه":الجزاير اساسي قانون اصل 110 وفق
صورت در فقط شود ، مرتكب جنحه‌اي يا جرم ملت شوراي از
مجوز با مورد ، برحسب يا ، خود حقوق از وي صريح صرفنظر
خود اعضاي آراء اكثريت با كه ملت شوراي يا خلق ملي مجلس
تعقيب پيگردو قابل نمايد ، تصويب وي‌را از مصونيت سلب
شفاف‌تر الجزايرترتيب اساسي قانون ترتيب ، اين به ".است
اصل 110.است كرده مطرح نمايندگان درمورد را جدي‌تري و
مجاز را مصونيت سلب صورت دو در الجزاير اساسي قانون
به تعقيب مورد نماينده حقوق صريح سلب -است1 شمرده
وسلب ملت شوراي يا خلق ملي مجلس مجوز -و 2 وي خود وسيله
قانوني تعقيب و پيگرد جهت در نظر مورد نماينده از مصونيت
.وي
اساسي مطابق‌قوانين كه گرديد مشخص بدينجا تا بنابراين ،
به‌طور پارلماني مجالس نمايندگان گفته ، پيش كشورهاي
آراءشان و انتقادها و عقايدواظهارنظرها ابراز در مطلق
كه علني و مشهود جرائم در فقط و مصونيت‌هستند داراي
از است ، ...و سرقت و جنايت و قبيل‌قتل از آن مصاديق
اين در كه دارند قابليت‌پيگرد و مي‌شود مصونيت سلب آنان
قانونگذاري مجلس اطلاع و موافقت كشورها برخي نيز رابطه
مبني مجلس درخواست صورت در يا و دانسته ضروري و لازم را
كيفري الجزايرتعقيب اساسي قانون مانند پيگرد ، تعليق بر
دوره اتمام تا مشهود جرم مورد در حتي مجلس نماينده
.مي‌گردد متوقف نمايندگي
دارد ادامه
|
