وامانده انسان هويت و مدرنيته
مي‌كنند چه ناشران
دانشگاهي نشر مركز در ترجمه نهضت
وامانده انسان هويت و مدرنيته
يوسفي مجيد
سرگرم چاپ مهندسي به تا رفت غرب ديار به شيرازي صالح ميرزا كه روزهايي از پس سال دويست
انواع و اشكال با ايراني كند منتقل ايران به را آن به مربوط تكنولوژي و علوم شودو
نشد مدرن بود جهاني مدرنيته بايسته كه آنچنان اما شد مواجه مدرنيته جلوه‌هاي
ايراني مدرنيته
ارمكي آزاد تقي:نويسنده
1380/ نسخه 3000/:چاپ
اجتماع:ناشر
طبقات همديگرند ، ملزوم و لازم جهان جاي همه در شايد و ايران در مدرنيته و روشنفكران
مولفه‌هاي و مفاهيم شفاف و ظريف مفهوم‌سازان از يكي جامعه ، هر روشنفكران و آنتلكتوئل
مدرن جهان سمبل‌هاي و نماد توليدكنندگان دنيا از نقطه‌اي هيچ در.مي‌شوند محسوب مدرنيته
در مدرنيته.نيافته‌اند دست انسان‌سازي و تمدن‌ساز نتايج به خاطر دغدغه و خطا بدون
محصولات از سپس و نماياند را خود سال قدمت 600 با گام به گام و تدريج به پيشرفته جوامع
اما شد ، انساني متعالي و ناب انديشه‌هاي توليدكننده و موجد بعدها و كرد بهره‌برداري خود
و ناهمگون تبعات و گرفت شكل شتاب با و نارسا ، كوتاه ، مسير اين توسعه حال در جوامع در
از مدرنيته طرح و تكنولوژي ورود ايران در كه گفت مي‌توان.آورد همراه به ناهنجاري گاه
عباس چون هوشمندي اهتمام و درايت به كه شد آغاز فرنگ به نفره پنج گروه اولين اعزام
به غرب تمدن مظاهر با مواجهه از پس روشنفكران بعد سال‌هاي در.رسيد انجام به ميرزا
به.كردند ايراني را مدرنيته مفاهيم تدريج به و پرداخته بومي مدرنيته انديشه توليد
و سنت چالش به كه بود ايراني روشنفكر اولين آخوندزاده خان فتحعلي آشوري داريوش تعبير
مراغه‌اي ، زين‌العابدين طالبوف ، چون روشنفكراني آن از پس گمارد ، همت مدرنيته
ايران جامعه در را مدرنيته از چهره‌اي هركدام..و كواكبي اميركبير ، سيدجمال‌الدين ،
ايران در مدرنيته.ماندند غافل مدرنيته زواياي از ديگري بخش از لاجرم و گذاشته نمايش به
و سنن با مواجهه در و نگرفت الهام ايران اجتماعي و فرهنگي چارچوبهاي از آنكه جهت به
اذناب و حواشي از را خود هرگز ننمود ، تعديل سپس و نداد تغيير را خود شكل ايراني فرهنگ
.نساخت مبرا ايران اجتماعي آداب و سنن
سرگرم چاپ مهندسي به تا رفت غرب ديار به شيرازي صالح ميرزا كه روزهايي از پس سال دويست
انواع و اشكال با ايراني كند منتقل ايران به را آن به مربوط تكنولوژي و علوم و شود
سنت گويا نشد ، مدرن بود ، جهاني مدرنيته بايسته كه آنچنان اما شد مواجه مدرنيته جلوه‌هاي
حضور آن همراه به مي‌رسيد ، كه نقطه‌اي هر به مدرنيته كه بود آويزه‌اي ايراني جامعه در
شده سنجاق برگ كم پرونده‌اي پشت به ورقه‌اي همچون كه بود گونه‌اي به اغلب حضورش داشت ،
و فرهنگ اما يافت ، تجلي ايران جامعه در حضورش سال از 200 پس مدرنيته همه اين با باشد ،
ساخت متبلور مدني حوزه‌هاي در را دگرگوني‌هايي اگرچه.نشد تمدن‌ساز آن ذاتي خصلت‌هاي
و مطبوعات شوراها ، پارلمان ، قانون ، مفاهيم پالايش به سپس و استقرار به دگرگوني‌ها اين
.يافت تسري شهروندي حوزه‌هاي ديگر
سطحي ، جنبه‌هاي كه مي‌نگرد مدرنيته به منظر آن از عمدتا "ايراني مدرنيته" كتاب
به را خود كوشش همه كتاب مولف كه است رو همين از.كند برجسته را آن ناهمگوني و عاميانه
روشنفكري و مدرنيته پديده بي‌مايگي و ضعف نقاط عنوان به كه آنچه هر بر تا مي‌گيرد كار
زواياي همه كتاب پاياني بخش‌هاي در نورافشاني اين.بتاباند نور مي‌شود محسوب ايران در
،"جامعه‌شناسي بنيان‌هاي" چون آثاري نويسنده آزاد تقي.مي‌گيرد بر در را ايراني مدرنيته
آمريكا معتبر دانشگاه‌هاي در و است "خلدون ابن جامعه‌شناسي" و "جامعه‌شناسي نظريه‌هاي"
ديدگاه‌ها طرح شيوه حال اين با.باشد آشنا علمي تحليل عناصر با بايد لاجرم و كرده تحصيل
.نيست علمي مي‌رود انتظار كه اندازه آن به كتاب اين در
:مي‌كند تقسيم دوره شش به را روشنفكري جريان ايراني مدرنيته كتاب در آزاد تقي
ايراني روشنفكري اول نسل با دوره اين در.استبدادي سياسي نظام و قاجار دوره _ 1
ايران ، به نسبت روايت‌گونه بياني خارجي ، نويسان سفرنامه غربي‌اند ، بيشتر كه روبه‌روايم
.است "غرايب و عجايب" آنها اصلي مسئله و داشته‌اند...و تاريخ فرهنگ ،
در بيشتر كه است دوم نسل روشنفكران حيات با مقارن و مشروطه انقلاب از پيش دوم دوره _ 2
مرحله اين در دانشمندان و روشنفكران بين عمده‌اي تفاوت البته.بودند فعال سياسي حوزه
اصلي مسئله.است نگرفته شكل ايران در ديني و علمي حوزه بين تمايزي هنوز زيرا ندارد وجود
به منتقدان غرب ، با آشنايان افراد ، مهمترين.است "آسيايي استبداد" بيشتر برهه اين در
.ايران‌اند در حكومت و سياست
ايراني روشنفكري سوم مرحله با ناسيوناليسم شكل‌گيري و استبداد بازگشت و پهلوي دوره _ 3
.فعالند ادبيات و علمي تاريخي ، سياسي ، متعدد حوزه‌هاي در سوم نسل روشنفكران.است مصاديق
همان _ غيررسمي يا رسمي _ روشنفكران از بسياري.است اداري نوسازي اصلي ، مسئله
.هستند...و مجلس راه‌آهن ، بزرگراه ، خيابان ، بيمارستان ، دانشگاه ، مدرسه ، تاسيس‌كنندگان
ايران در اقتصادي و اجتماعي فرهنگي ، تحولات اصلي دوران با چهارم نسل روشنفكري _ 4
ارزيابي محوري مسئله.است گسترده حوزه‌ها اكثر در روشنفكري دوره اين در.است همراه
.است (ديني) فرهنگي و اقتصادي سياسي ، اداري ، نوسازي
جنگ پايان تا كه است مصادف روشنفكري جديد نسل شكل‌گيري با نيز اسلامي انقلاب دوران _ 5
در و ايدئولوژيك هميشه از بيش روشنفكري دوره اين.يافت ادامه ايران عليه عراق ساله هشت
رقباي بي‌توجهي مي‌داد نشان "اسف‌انگيزتر" را وضعيت اين آنچه.است رفته فرو خود
پس البته.بودند انداخته رونق از را گفت‌وگوها صحنه وطن جلاي با كه بود داخلي روشنفكري
حوزه در اعتدال نوعي به ايراني جامعه كه بازسازي دوره شروع و جنگ رسيدن پايان به از
از بيش نقدها اين.گرفت قرار بسياري نقدهاي مورد دوره اين روشنفكري رسيد ديني و سياسي
.بود داخلي روشنفكري حوزه درون از باشد بيرون از اينكه
نسبت سرگرداني با توام دارد ، ادامه همچنان شده ، شروع جنگ پايان از پس كه جديد دوره _ 6
مقطع اين در.است (عقلاني و مدرن جامعه‌اي) جامعه از جديد طرحي و غرب اسلامي ، ايران به
همه در روشنفكري مباحث.نيستيم روبه‌رو جدي شخصيتي با سروش عبدالكريم استثناي به
(65/64).است شكسته آن انحصاري حالت و يافته بسط عرصه‌ها
پارادايم در نسلي ، بين رابطه به كه است كتاب بخش واپسين كتاب بخش‌هاي مهمترين از
نمايش‌دهنده كه مي‌كند معطوف جدولي به را خود ارزيابي و مي‌پردازد ايران عقبماندگي
مليت ، فعاليت ، وضعيت ، گوياي جدول اين.است ايران در روشنفكري جريان از وي نتيجه‌گيري
به بخش اين در نويسنده.است نوگرايي نوع و اصلي مسئله استقرار ، محل روشنفكري ، منبع
كه عمده‌اي تفاوت كه مي‌گيرد نتيجه و مي‌پردازد دارد وجود نسل سه بين كه عمده‌اي تفاوت
نسل.مي‌شود معلوم اقامت‌شان محل و فكري منبع بررسي با دارد وجود سه‌گانه نسل‌هاي بين
نمي‌كرد تصور زيرا مي‌انديشيد حاكميت با پيوستگي به كمتر و بوده سيال و رها بيشتر اول
خارج تحصيل‌كرده‌هاي يا عموما دوم نسل روشنفكران كه حالي در باشد ، داشته عمده نقشي كه
پيوستگي نسل اين.بودند حكومت كارگزاران و سياستمداران از يا ديني حوزه‌هاي و كشور از
از بخشي.است كرده اقامت ايران در بيشتر و داشته اجتماعي و سياسي نظام با بيشتري
روشنفكران از بخشي و كردند مشاركت جامعه ساختن در و ماندند ايران در سوم نسل روشنفكران
نظام نقادي به و داشتند اقامت برلن شهر در زيادي مدت فرهنگي ادبي انجمن‌هاي در سوم نسل
تحت را ايران روشنفكري جامعه مجلات ، طريق از و پرداخته ايران فرهنگي و سياسي ادبي ،
عقبماندگي كه مي‌كند اضافه بخش همين در سپس نويسنده (ص 242).مي‌دادند قرار تاثير
تفاوت تمايزدهنده عامل است ، نسل سه اين روشنفكران همه وفاق مورد مسئله محوري‌ترين ايران
بي‌اطلاعي ، در را عقبماندگي اول ، نسل.است ايران عقبماندگي سطح و تفسير و تعريف نوع در
و دولت ايران ، مردم بودند مدعي و دانسته..و مراسم‌گرايي سنت‌گرايي ، بي‌دانشي ،
عنوان به بي‌قانوني از دوم ، نسل روشنفكران كه حالي درماندهاند عقب سياسي كارگزاران
با _ سياسي حوزه بر تاكيد از چون سوم نسل روشنفكرانميكردند ياد عقبماندگي اصلي شاخص
مصداق شده‌اند دلزده _ پهلوي جديد نظام شكل‌گيري و مشروطه انقلاب از پس حوادث به توجه
عقبماندگي به نسل اين افراد بيشتر.كرده‌اند پيدا ادبيات در عقبماندگي براي عيني‌تري
.كرده‌اند اشاره فرهنگي ادبي
رعايت اصرار و دقت با كتاب نويسنده سوي از مولفه يك تنها علمي مولفه ده‌ها ميان از
چالش به را روشنفكري جريان اينكه براي آزاد.داده‌ها طبقه‌بندي نام به مولفه‌اي ;مي‌شود
(ايراني روشنفكران:بخوانيد) ايراني مدرنيته جريان كند ، نتيجه‌گيري بتواند و بخواند فرا
مي‌شود ريز و كوچك آنقدر طبقه‌بندي دراين او مي‌كند ، طبقه‌بندي گونه و فرم چندين به را
فهرست در شتابزدگي و غفلت اين.است ايراني مدرنيته كتاب عنوان كه مي‌برد ياد از گويا كه
.مي‌پردازد روشنفكران مفاهيم به ابتدا كه گونه‌اي به مي‌نمايد ، رخ كاملا كتاب
فصل نه از ديگر سوي از.مي‌شود معطوف ايراني مدرنيته ويژگي و رويكرد به نگاهش سپس
.است شده توجه ايران در روشنفكري گفتمان تحليل به فصل پنج از بيش در شده ، ارائه
ايراني روشنفكران نقد به كتاب مولف تا مي‌شود دستمايه‌اي شد گفته كه آنچه همه واقع در
آنچه هر آزاد تقي ايراني روشنفكران انديشه‌هاي و آراء كالبدشكافي در واقع به.بپردازد
ارائه جمالزاده ماندني ياد به اثر ده‌ها ميان از والا مي‌گيرد ، چالش به دارد دوست كه
ديگر آراء آنكه چه قراردهد ، ترديد مورد را كتاب نويسنده استدلال مي‌تواند تنها زير سند
مسجد در شبها است يادم":ذيل سند تا است بحث‌برانگيزتر مراتب به آخوندزاده يا جمالزاده
هر داريد؟ لازم چه چيز همه از قبل مي‌دانيد آيا مردم اي مي‌پرسيد مردم به خطاب عزيزالله
حالا و داريد لازم چه بگويم شما به تا بدهيد گوش حال مي‌گفت پدرم آنگاه:مي‌گفت چيزي كس
قانون فرياد نفر چندهزار حلقوم از دفعه يك.قانون بگوييد ، و بيندازيد درهم را صداها همه
مي‌گفت پدرم و مي‌پيچيد پايتخت اكناف و اطراف و شهر تمام در صدا اين و مي‌آمد بيرون
قانون نون پيش واو و قانون الف قاف ، مي‌گفتند هم با همه و كنيد هجي را كلمه اين حالا
سعي نكشاند چالش‌برانگيز بحث‌هاي ورطه به را خود آنكه براي ايراني مدرنيته كتاب "قانون
نگاه دچار كتاب كه مي‌شود عاملي همين اتفاق سر از و جويد سود علمي چارچوب از مي‌كند
و مي‌جويد سود ريترز پارادايم از خويش اثر ابتداي در نويسنده.گردد غيرواقع‌بينانه
.درمي‌آورد خود ابزار جراحي به را ايران در عقبماندگي مسئله
ايران جديد روشنفكري جريان براي دوره پنج مي‌توان پارادايم ، از ريترز تلقي بنابر"
ادامه اول پهلوي اول سقوط تا و است جديد ايران شكل‌گيري با مقارن نخست دورهبرشمرد
دوره اين روشنفكران اكثر.است "عقبماندگي" روشنفكران ، و جامعه مسئله دوره اين در.دارد
تاريخي ، علل و ريشه‌ها بيان به عقبماندگي ، توصيف ضمن تا دارند سعي متعدد رويكردهاي با
انتخاب آن براي "عقبماندگي پارادايم" عنوان ما رو اين از.بپردازند آن سياسي و اجتماعي
وحضور سياسي فضاي شدن باز با و كرد سقوط رضاشاه بين‌المللي ، حوادث پي در.كرده‌ايم
.يافت ادامه دهه 1350 تا و شد آغاز ايران در روشنفكري جديد جريان جامعه در فكري نيروهاي
"توسعه‌نيافتگي پارادايم" عنوان تحت مي‌توان را دوره اين در گرفته شكل گفتمان‌هاي مجموع
كشورهاي توسعه و رشد از جديدي مدل ارائه پارادايم اين شكل‌گيري اصلي علت.كرد قلمداد
و اجرايي نهادهاي تشكيل و متمركز ريزي برنامه.بود سوم جهان كشورهاي خاص به‌طور و جهان
آنها.داد تازه سويي و سمت را ايران در روشنفكري جريان ملي ، و بين‌المللي سطح در نظارتي
پرسش اين ،"است؟ شده عقبماندگي دچار غرب با مقايسه در كشور آيا" كه اين از بحث جاي به
وجود و جديد پرسش اين پرتو در "است؟ نيافته توسعه ايران چرا" كه كردند طرح را
روشنفكري گفتمان كه بود متمركز به‌طور توسعه جريان ساماندهي براي جهاني نوين سازمان‌هاي
.يافت ادامه دهه دو از بيش طول در و گرفت شكل "توسعه‌نيافتگي"
ممكن و متعدد پارادايم‌هاي ميان از چرا كه نمي‌شود متذكر كتاب از بخشي هيچ در نويسنده
كالبدشكافي در گشايشي چه مذكور پارادايم اساسا و مي‌جويد سود پارادايمي چنين از موجود
.مي‌كند ايجاد تحليل اين
اطاله از و كنيم كتاب اين ايرادهاي متوجه را ايراني مدرنيته اثر مخاطب آنكه جهت به
.مي‌آورم خلاصه به‌طور زير در را كتاب اين اساسي خطاهاي بپرهيزم كلام
آنكه چه نيست ، تاريخي جامعه‌شناسانه تحليل يك شده متوسل بدان نويسنده كه چارچوبي _ 1
و مي‌گيرد قرار نظر مطمح موضوع يك جريان‌شناسي عمدتا جامعه‌شناسانه تحليل‌هاي در
.مي‌كند عبور سهولت به روشنفكري و مدرنيته جريان از نويسنده
از را خود و شود چشمگيري خطاهاي مرتكب گاه نويسنده كه شده باعث اثر اين خالص نگاه _ 2
.دارد معاف موجود واقعيت ديدن
را ايراني مدرنيته كه كند كتمان را حقيقت اين نمي‌تواند ايراني مدرنيته كتاب مولف _ 3
نمادهايي مهمترين از را آشفتگي و ديده بحراني و آشفته همواره آن عمر از سال طي 200 در
.است كرده تلقي آن معلول هم و عامل هم را روشنفكران بحران و دانسته مدرنيته
كنش‌ها در كه است پيچي در پيچ بحران‌هاي سيال جريان خود ذات در مدرنيته اينكه از غافل
اين در بردن سر به جرات همان مدرنيته مي‌يابد ، دست نوين عناصر يافته‌هاي به واكنش‌ها و
و رفتارها همه بردن سوال زير به در انديشه آزادي از ناشي بحراني است ، دائمي بحران
.ما پيشينيان پندارهاي
مي‌كنند چه ناشران
عالم‌اسلام در مسيح سفيران كارمليت‌ها
است ، برجسته و متمايز ايران تاريخ در جهات بسياري از كه است ادواري از يكي صفويه دوران
به پيگير و جدي توجه همچنين و اروپايي كشورهاي با گسترده روابط آغاز مورد در جمله از
سياست اصول از يكي شاه‌عباس ، زمان از خصوص به و دوران اين دراقتصاد و تجارت رونق
پي در.بود عثماني ضد بر اتحاد براي اروپايي كشورهاي توجه و حمايت جلب ايران خارجي
از متعددي هيات‌هاي و شد آغاز اروپايي مختلف دول با گسترده‌اي روابط سياست اين اجراي
كشورهاي اكثر به مخصوصي نمايندگان نيز ايران از و شدند ، ايران عازم اروپايي كشورهاي
.شدند فرستاده اروپايي
سياسي ، اهداف از وسيعي طيف زمينه ، اين در اول شاه‌عباس سياست‌هاي كه است ذكر به لازم
تجارت شكوفايي براي راهي را اروپا با روابط او زيرا مي‌گرفت ، بر در را اقتصادي و نظامي
مهمترين از يكي كه ابريشم صادرات و فروش زمينه در خصوص به مي‌دانست ايران اقتصاد و
از جديد نظامي فنون كسب براي راهي همچنين مي‌رفت ، شمار به ايران صادراتي كالاهاي
يعني انگليسي جوان دو فعاليت از شاه‌عباس كه بود اهداف اين راستاي دربود اروپاييان
دربارهاي به سفير و نماينده عنوان به را آنها و گرفت بهره شرلي رابرت و شرلي آنتوني
.كرد استفاده كشور نظامي امور پيشرفت جهت در نيز آنان نظامي مهارت از و فرستاد اروپايي
.بودند ايران با تجاري و سياسي روابط گسترش مشتاق مختلف دلايل به نيز اروپاييان
طرفي از زيرا نگرفت خود به عملي جنبه هيچگاه اروپايي كشورهاي و ايران ميان اتحاد اما
در هم پادشاهي تغيير ديگر طرف از و سريع و مطمئن ارتباطي وسايل وجود عدم و مسافت بعد
همين به.بود راه اين در مانعي ايران اعزامي نمايندگان كفايت عدم و اروپا در هم و ايران
آنها اختيار در را تسهيلاتي اروپايي دولت‌هاي همكاري جلب براي گرفت تصميم شاه‌عباس دليل
در اروپايي كشورهاي اكثر كه تقاضاهايي جمله از.كند توجه آنها خواسته‌هاي به و دهد قرار
كه بود ايران در مذهبي مبلغان فعاليت اجازه مي‌كردند مطرح ايران با دوستي و همكاري مورد
از كاتوليك مذهبي مسيونرهاي توافق اين پي در.كرد موافقت امر اين با هم عباس شاه
به قدم خود خاص اهداف با...و ژزوئيت كاپوسن ، كارمليت ، مثل مختلف مذهبي انجمن‌هاي
اين.نمودند ايجاد خود اقامت و مذهبي مراسم انجام براي را مراكزي و گذاشتند ايران
اين مذهبي فعاليت اما داشتند ، قرار اروپايي پادشاهان و پاپ حمايت تحت اكثرا انجمن‌ها
در كه بود گريگوري ارامنه مخالف جمله آن از كه شد مواجه مشكلاتي با ايران در مسيونرها
.بودند ساكن اصفهان حومه در جلفا محله
رم در كاتوليك كليساي به وابسته انجمن‌هاي از يكي پابرهنه ، كارمليت‌هاي مذهبي انجمن
ايران ، جمله از مختلفي مناطق در كارمليت‌ها.شد تاسيسم سال 1562 در انجمن اين.بود
تحت سال 1604 در كارمليت هيات اولين.پرداختند تبشيري فعاليت به...و بين‌النهرين
.رسيدند اصفهان به آنها كه بود سال 1607 اواخر در و شد ايران عازم سيمون پل پدر رهبري
مختلف شهرهاي در و داشتند حضور ايران در زنديه و افشاريه صفويه ، دوره‌هاي در كارمليت‌ها
مشغول فعاليت به خارك و هرمز بندرعباس ، بوشهر ، همدان ، اصفهان ، شيراز ، جمله از ايران
اقامت بوشهر در آنها از گروهي.م تا 1928 سال 1905 از نيز بيستم قرن در سپس.بودند
.كردند
كه است گزارش‌هايي شامل كه است كتابي از بخش دو ترجمه "ايران از كارمليت‌ها گزارش"
آغاز از بين‌النهرين و ايران اوضاع از كاتوليك مبلغان ديگر همچنين و كارمليت مبلغان
دوره‌هاي به مذكور بخش دو.كرده‌اند ارائه زنديه دوران اواسط تا اول شاه‌عباس دوره
بعد جانشين جنگ‌هاي پادشاهي ، دوران نادر ، يابي قدرت چگونگي و است مربوط زنديه و افشاريه
.مي‌شود شامل را كريم‌خان دوران اعظم قسمت و نادر از
اين اينكه اول.است تامل قابل جنبه چند از يادداشت‌ها و گزارش‌ها گونه اين اهميت
و جانبداري نوشته‌هايشان در دليل همين به و نداشته‌اند دربار به وابستگي‌اي هيچ مبلغان
فعاليت بزرگي و مشهور شهرهاي در آنها چون طرفي از.نمي‌خورد چشم به خاص طرفداري‌اي
.است توجه قابل نيز تاريخي حيث از گزارش‌هايشان مي‌كرده‌اند ،
مبلغان ما ستمگر ، آن فرمان تحت:است آمده افشار نادرشاه درباره گزارش‌ها از يكي در
از مداوم اخاذي طريق از ولي نگرفتيم ، قرار حمله و آزار مورد مستقيما هرگز خوشبختانه
الهي مشيت از بابت آن از بنابراين.شديم واقع حمله تحت غيرمستقيم كلي ، طور به عيسويان
ايران از را ما كرد سعي ارامنه اسقف كه هنگامي متعدد ، موارد در زيرا شديم ، برخوردار
مستبد و نامتعادل چنين سلطاني از آنها كه ترسي علت به و خدا خاص لطف اثر بر كند ، اخراج
.نيافتند توفيق كار اين در هرگز داشتند
.است كرده منتشر نشرني و ترجمه ارباب معصومه را كتاب اين
دانشگاهي نشر مركز در ترجمه نهضت
چون بزرگي مترجمان كه مي‌شود دوراني به مربوط ما سرزمين فرهنگي جنبش‌هاي مهمترين از يكي
كه دوران ، اين حاصلكردند ترجمه عربي زبان به را يوناني بزرگ آثار اسحاق حنين‌ابن
و است گرفته نام "ترجمه نهضت" مي‌گيرد ، بر در را هجري چهارم تا دوم قرن‌هاي ميان فاصله
رساله‌ها اين از يكياست شده نگاشته آن پيرامون تاكنون متعددي رساله‌هاي و تحقيق‌ها
سعيد محمد و است كرده تاليف را آن گوتاس ديميتري كه است "عربي فرهنگ يوناني ، تفكر" كتاب
عمده عوامل باب در است مطالعه‌اي گوتاس كتاب.برگردانده فارسي‌اش به هم كاشاني حنايي
شد ، بغداد در عربي به يوناني آثار ترجمه نهضت سببساز كه ايدئولوژيكي و سياسي و اجتماعي
.بود فرمانروايي‌شان نخست قرن دو اثناي در عباسي سلسله تاسيس تازه دارالخلافه كه دوراني
- يوناني تحقيقات باب در لغوي و تاريخي كتابهاي از ممتازي و طولاني سلسله از كتاب اين
.است گرفته بهره مسيحي وسطاي قرون در عربي به يوناني كتابهاي ترجمه‌هاي مطالعه يا عربي
دوسويه كاملا ترجمه نهضت تاثير است معتقد او كه است اين گوتاس كتاب در توجه جالب نكته
مفقود متون.است بوده نيز يوناني فرهنگ بر كه عربي فرهنگ بر تنها نه آن اثر و است بوده
دوران آن در ترجمه‌ها اين كه تقاضايي طرفي از و مانده‌اند باقي عربي آثار در يوناني شده
سرعت با ;رساند ياري هم يوناني فرهنگ در آنها حفظ به آورد ، پديد يوناني دنيوي آثار براي
ديگر طرف از.خط ريز نسخه‌هاي به خط درشت نسخه‌هاي روي از آنها استنساخ به بخشيدن
در بار نخستين براي اتفاق اين با كه بازمي‌گردد موضوع اين به ترجمه نهضت اهميت مهمترين
خاصي فرهنگ يا زبان به محدود و است بين‌المللي فلسفي و علمي تفكر كه شد اثبات تاريخ
تفكر بودن جهاني تاريخي ، حيث از عباسي آغازين جامعه از برآمده عربي فرهنگ وقتي.نيست
لاتيني غرب و يونان شرقي ، روم در مفهوم اين بعدي اطلاق براي كرد ، تثبيت را فلسفي و علمي
"بيزانسي انسان‌گرايي نخستين" در هم بيزانس در:كرد آسان را آن كار و آورد پديد سرمشقي
هاسكينز آنچه در هم غرب در و ديرين‌شناسان متاخر رنسانس در هم و لمرله ميلادي نهم قرن
نشر مركز را كتاب اين - اخص طور به رنسانس در هم و است ناميده دوازدهم قرن رنسانس
.است كرده منتشر دانشگاهي
حديدي ، جواد از گفتار هفده مجموعه كه است "حقيقت رهروان" دانشگاهي نشر مركز ديگر كتاب
از عبارتند مجموعه اين مقالات.است فرانسه چيره‌دست مترجم و ادبيات تازه‌گذشته استاد
رژيس ترجمه بر نقدي فرانسه ، زبان به قرآن ترجمه نخستين اسلام ، از ستايش در ولتر صداقت
فرانسه ، به قرآن از روايي تفسيري و ترجمه فرانسه ، زبان به قرآن ترجمه دومين بلاشر ،
نظر از زردشت شعر ، در نوجويي فردوسي ، شاهنامه در سرنوشت و جبر اسلام ، در آزادي
...و اروپاييان
پورجوادي كتاب.است پورجوادي نصرالله نقدهاي و مقاله‌ها مجموعه هم "عرفان و اشراق"
.مي‌گيرد بر در را سهروردي شهابالدين از فارسي رساله دو و كتاب نقد پنج مقاله ، شانزده
عرفاني تفكر به كلي طور به ;مي‌شوند مربوط سهروردي آراي و آثار به نقدها و مقاله‌ها همه
شيخ يا و ابن‌سينا عرفاني آثار از بيش و كم و مي‌زيسته‌اند سهروردي از بعد كه حكمايي
با "موران لغت" و "الطفوليه حال في" رساله دو هم كتاب انتهاي در.شده‌اند متاثر اشراق
عبارتند پورجوادي مقالات از برخي.شده‌اند درج پورجوادي يادداشت‌هاي و جديد تصحيح‌هاي
اشراقي ، سنت و "شاهنامه" در كيخسرو روحانيت ابن‌سينا ، و سهروردي نظر از دروني انوار:از
..و ملاصدرا نظر از بايزيدبسطامي و حلاج ،"تبريز سفينه" در ايراني اصيل عرفان پيرگلرنگ ،
جغرافياي كتابها اين از يكي.است كرده منتشر هم ديگر كتاب چند دانشگاهي نشر مركز
تاريخ طول در را تهران تحول از منظم و مفصل نسبتا تاريخچه كتاب اين.است تهران تاريخي
نام كه مي‌كند ، آغاز زماني از كتاب اين.مي‌كند ارائه صفحه حدود 715 در و بخش سه در
و آب قبيل از عمومي تاسيسات تاريخچه با و است شده نهاده ما سرزمين از قسمتي بر تهران
پايان به پهلوي رضاشاه آمدن كار روي ابتداي در...و تلگراف و پست و پليس ايجاد و برق
.مي‌رسد
مي‌آيد متخصصاني كار به و است دوزبانه فرهنگي كه است راه‌آهن نامه واژه هم ديگر كتاب
عملي و نظري مباني" يعني نشر مركز ديگر كتاب اما.مي‌كنند پژوهش راه‌آهن حوزه در كه
منتشر ماه چند اين در كه است كتابهايي مهمترين از يكي "اسلامي تمدن در مكانيك مهندسي
دانشمندان كه است پژوهش‌هايي و اختراعات ابتكارات ، از مفصلي تاريخچه كتاب اين.است شده
جامع تحقيقي و داده‌اند انجام غيره و هيدروليك مكانيك ، از اعم علم‌الحيل حوزه در اسلامي
.مي‌رود شمار به حوزه اين در
|
