است راه در انرژي انقلاب
برد خواهند پايان به تجديدپذير انرژي‌هاي را آلاينده سوختهاي عصر
خود انرژي مسائل روي بر كار كلي به هشتاد دهه اوايل در كه محيطزيست طرفدار گروه‌هاي
دادند قرار خود اصلي اولويت‌هاي از يكي را آن دهه اين آخر بودند ، تا كرده ترك را
واقع "ورلوواچ" پژوهشي -علمي موسسه انتشارات سلسله از كتاب پنجمين قدرت ، غليان":اشاره
به زنده زبان به 30 زيست‌محيطي بحران‌هاي زمينه در كه آمريكاست سي.دي واشنگتن ايالت در
است؟ كافي چقدر سياره ، حفظ عناوين با موسسه اين پيشين كتابهاي.شده‌اند سپرده چاپ
طبيعي منابع از بي‌رويه بهره‌برداري براثر كه را تهديدهايي همگي پر ، وخانه آبادي آخرين
كتاب اما.است كرده بازگو است جهان مردم متوجه انرژي جدي چالش‌هاي و ناپايدار توسعه و
يك بر درآمدي شده ، برگردانده فارسي صديقي‌به اميرعباس دكتر توسط كه "قدرت غليان"
و نوين شناختي فنون دگرگوني‌هاي كه انقلابي.است سوخت و انرژي در وقوع حال در انقلاب
كتاب ، مي‌آورد به‌وجود انرژي مصرف روند و نوع در جديد تكنولوژي‌هاي از ناشي دستاوردهاي
نياز مورد انرژي تامين كه است جديد فنآوريهاي انواع به شناخت‌گرايانه رويكردي درواقع
انرژي خورشيدو گرمايي انرژي باد ، آب ، همچون منابع‌تجديدپذير توسط را جهاني اقتصاد
درحال انقلاب كه باورند اين بر كتاب نويسندگان.مي‌سازد امكان‌پذير (بيوماس)گياهي
قرارخواهد تحت‌تاثير شدت به را زمين كره محيطزيست و انسان زندگي انرژي ، صنعت در وقوع
علاقه‌مندان و ونيرو صنعت بخش برنامه‌ريزان سياستمداران ، روي پيش را روشني افق و داد
.است "قدرت غليان" كتاب از چكيده‌اي حاضر مقاله.مي‌گشايد محيطزيست حفظ به
از ابتدا انرژي مصرف براي تقاضا افزايش آن با توام جنگ ، سالهاي از پس اقتصادي رشد
صنعتي كشورهاي بيشتر در يافت ، گسترش ژاپن و اروپا در سرعت به و شد آغاز شمالي آمريكاي
به را خود جاي چوب و سنگ ذغال قبيل از جامد سوختهاي از استفاده و 1970 سالهاي1950 بين
با كه آسمان‌خراشهايي اوزاكا تا اسلو از.داد طبيعي گاز و الكتريسيته نفت ، از استفاده
و حمل صنعت و كاميونها و خودروها وابستگي شد ، متداول مي‌شوند تهويه و روشن الكتريسيته
مواد سوخت به بودند رسيده توجهي درخور شكوفايي و رشد به جنگ از پس سالهاي در كه نقل
در اما نبود سوخت تجارت به چنداني نياز انرژي ، مصرف اوايل درمييافت گسترش نيز نفتي
پايه بر اقتصاد به روآوردن در بودند نفت فاقد خودشان كه كشورهايي شصت و پنجاه دهه‌هاي
نسبي سوخت جايگزين را نفتي فرآورده‌هاي توسعه درحال كشورهاي بيشتر.نداشتند ترديد نفت
سال1972 در بود كرده هدايت نفت عصر سوي رابه جهان كه آمريكا متحده ايالات.كردند چوب
بي‌رويه و حد از بيش افزايش اين درواقع بود ، خاورميانه نفت نيازمند توليد حداكثر با
صدها روزانه.بياورد دوام نمي‌توانست خاورميانه نفتي حوزه‌هاي بزرگترين استخراج بدون
آمد و رفت درحال منطقه اين در جهان نقاط ساير به نفت رساندن براي خاورميانه از نفتكش
كمي بسيار عده دهه70 اوايل در.بود شده تبديل جهان انرژي عمده منبع تنها به نفتبودند
دهه هر نفت مصرف شد ، خواهد مواجه منابع محدوديت با سرعت به نفت جهاني بازار كه دريافتند
مواجه بحران اين با نيز آنها اما مي‌يافت افزايش عرب نفتي بازارهاي قدرت و مي‌شد مضاعف
انرژي تحليلگران.كنند حفظ رشد افزايش حجم اين مقابل در را خود نمي‌توانند كه بودند
نفتي شوك‌هاي.مي‌دادند منابع محدوديت خطرات و نفتي منابع آينده مورد در را هشدارهايي
اعتصابات و اسرائيل و اعراب جنگهاي پي‌آمد كه يعني1979 بعد سال شوك 6 و سال1973
طي.شد جهاني انرژي نظام در سريع جهت تغيير به منجر بود ، ايران نفتي شركت‌هاي كارگران
عرضه ، بود رفته بالا انرژي مصرف و گذاشته كاهش روبه انرژي 1950قيمت-سالهاي70
مواد جهاني مصرف و مي‌كرد تامين را نقل و حمل و صنايع سوخت قيمت ارزان نفت ناپايدار
دهه‌ها آن در انرژي از استفاده رشد حال در و بالا سطوح.مي‌شد برابر دو دهه هر در نفتي
شوك‌هاي با فرضها و موفقيتها اين همه.مي‌شد معرفي بيستم قرن اقتصادي موفقيت معناي به
طراحي‌هاي به مجبور انرژي طراحان.شدند روبه‌رو شكست و نااميدي با هفتاد نفتي‌دهه
.شدند نفت انرژي به اتكا بدون اقتصاد بر مبتني مجدد
نفتي ذغال‌سنگهاي به نفت از انتقال براي را طرحي آمريكا متحده ايالات دولت سال 1973 در
.شروع‌كرد شد مي سوخت‌گيري پلوتونيوم با كه اتمي انرژي توليدكننده راكتورهاي و
اقتصاد مي‌توانست جادويي جديد فن‌آوري با سوخت يك سريع ظهور تنها هشتاد دهه منطق براساس
با جدي تلاش‌هاي سري يك از بود عبارت انديشه اين حاصل.برگرداند رشد مسير به را جهان
خورشيدي انرژي نيروگاههاي تا زايا راكتورهاي از هرچيز كردن تجاري براي كه دولتي پشتوانه
مشترك عقيده اين شده گرفته به‌كار خطمشي‌هاي.مي‌رسيد به‌نظر ضروري ذغالي مايع سوخت و
بهترين انرژي حامل يك عنوان به الكتريسيته از مستقيم استفاده كه مي‌كنند منعكس را
.شدند نفت جايگزين نيز ديگري انرژي‌هاي منابع اين بر علاوهبود خواهد نفت براي جايگزين
صنايع از بسياري.يافت افزايش رشد درحال كشورهاي در به‌ويژه مرور به آب نيروي بر تكيه
افزايش سوخت عنوان به را ريز خرده چوبهاي مصرف متحده ايالات و كانادا در كاغذ و چوب
به كشورها بعضي در طبيعي گاز مصرف.رفت بالا زمين‌گرمايي انرژي مصرف فيليپين در.دادند
سال در %به 31 سال1970 در %از 36 جهان انرژي مصرف در نفت سهم و گذاشت روبه‌فزوني سرعت
صرفه‌جويي براي تلاش‌هايي درنتيجه عمدتا نفت به وابستگي كاهش اين.يافت تنزل 1992
نفت از كه مي‌گرفت صورت مواردي در كارايي بهبود هدف با كه تلاش‌هايي خصوصا.بود
.مي‌شد استفاده
كاهش را توليد بر كنترل گرفت تصميم عربستان زماني‌كه سال 1986 در درست دهه80 اواسط در
و سالهاي 1973 وقايع اهميت به تقريبا عطفي نقطه بگيرد پس بازار از را خود سهم و دهد
.داد قرار جدي تهديد مورد را خاورميانه نفت به وابسته كشورهاي ديگر بار كه آورد پيش 1979
نزولي سير اين.رسيد دلار بشكه‌اي10 از كمتر اندكي به سال1986 در نفت قيمت سقوط
زمان همين در.شد نفت مصرف در افزايش و سريع اقتصادي رشد دوره يك محرك طبيعي طور به نفت
بحران است ممكن آيا اينكه و خاورميانه نفت به شديد موردوابستگي در جالبي بحث كه بود
سالهاي در جهان انرژي روند تغيير سرعت گرديد سبب همه كه شد مطرح باشد راه در ديگري نفتي
گونه‌اي به سرعت به نيز جهاني محيطزيست ديگر سويي از.دهد قرار تحت‌تاثير را آتي
ساختمان‌سازي‌ها ، كارخانجات ، سريع توسعه و جمعيت بي‌سابقه رشد دنبال به پيش‌بيني غيرقابل
و انسان سلامت به مي‌توانست كه فسيلي هاي سوخت حد از بيش مصرف و اتومبيل‌سازي صنعت رشد
.آورد بار به تكان‌دهنده دگرگوني چند هشتاد دهه.مي‌شد تهديد كند وارد صدمه محيطزيست
رفتن دست از بر بود هشداري قطبي نواحي در ازون لايه در توسعه حال در حفره يك كشف
و تركيبي شيميايي مواد بين جديد روابط ظهور جانوران ، و گياهان از مختلفي انواع بي‌سابقه
و محكم شواهد و شيلات و ماهيگيري مهم صنايع از بسياري توليد كاهش انسان ، بيماري‌هاي
هوايي و آب مخرب و سريع تغييرات با آينده‌اي فرزاندانمان و ما اينكه بر دال فزاينده‌اي
به سرعت به جهان و اي منطقه محيطزيست دلواپسي‌هاي.مي‌كرد ارائه داريم ، پيش‌رو را
روند بر تاثير آغازگر نگراني‌ها اين رفع براي تلاش و شد تبديل موثري و سياسي فشارهاي
نويسنده و مشاور يرگين دانيل از انرژي سنت‌گرايان نود دهه اوايل در.گرديد انرژي اقتصاد
عنوان به را محيطزيست از حمايت مثلث انرژي بين‌المللي آژانس و دولت كارگزاران تا
در كه محيطزيست طرفدار گروه‌هاي.كردند معرفي جهان انرژي بازارهاي در موثر نيرويي
دهه اين آخر بودند ، تا كرده ترك را خود انرژي مسائل روي بر كار كلي به هشتاد دهه اوايل
پايدار انرژي اصل گروه‌ها اين بيشتر در.دادند قرار خود اصلي اولويت‌هاي از يكي را آن
از يكي داچ‌شل رويال زمان همين درشد هشتاد و هفتاد دهه‌هاي انرژي امنيت جايگزين
امكان به كه پايدار جهان سناريوي انتشار با سال1991 در جهان نفتي شركت‌هاي بزرگترين
توجه مي‌كرد اشاره آلاينده‌ها ساير و دي‌اكسيدكربن انتشار بر شديد محدوديت‌هاي اعمال
تشكيل پايدار انرژي آينده براي بازرگاني شوراي سال 1992 واشنگتن در.نمود جلب را عموم
انرژي‌هاي الكتريكي ، انرژي طبيعي ، گاز صنايع كارشناسان از مركب هياتي ترتيب بدين.شد
.آمدند گردهم دولت انرژي سياست‌هاي تغيير از حمايت منظور به انرژي بهره‌وري و تجديدپذير
توسعه درحال كشورهاي بيشتر و صنعتي كشورهاي همه درواقع هشتاد و هفتاد دهه‌هاي طي
ژاپن و كاليفرنيا ميان اين در.كردند مقرر انتشار براي شرايطي و هوا كيفيت استانداردهاي
هشتاد دهه اسيدي باران بحران به‌دنبال اما مي‌رفت آنها پي از نيز اروپا و بودند پيشگام
كه آنهايي از حتي موارد بعضي در و شد وضع هوا آلودگي اجتماعي گسترده و ملي استانداردهاي
مشخص آلاينده چند كاهش بر ابتدا در قوانين بيشتر افتاد پيش بود شده وضع متحده ايالات در
نتايج بديهي‌ترين ازجمله داشتند ، تكيه معلق ذرات و كربن مونواكسيد هيدروكربن‌ها ، عمدتا
واكنشي كمك مبدل‌هاي كردن اضافهآمد به‌وجود خودروها موتور در كه بود متعادلي تغييرات
شده منتشر خاكستر كنترل براي ساكن برق با غبارگيرهايي نصب و خودروها اگزوز لوله به
آن به‌دنبال خودروو توليد افزايش و خودروسازي صنعت در تغييرات سرعت نيروگاهها ، توسط
است ، برده ميان از را قوانين و دستاوردها از بعضي كه انرژي سريع روبه‌رشد مصرف
"هنسن سي‌جيمز" سال 1988 درفراخواند جديد چالشي به را انرژي پژوهشگران و تحليلگران
دلايل آمريكا دولت برجسته جوشناسي و فضايي مطالعات بخش پژوهشگر ناسا گودارد موسسه مدير
فعاليت دليل به جهان هواي و آب آتي دهه‌هاي در مي‌رسد نظر به مي‌داشت اظهار كه مقتضي
.رساند متحده ايالات سنا مجلس از كميته‌اي استماع به را خودببيند به سريعي دگرگوني بشر
حالت در زمين هواي و آب در كه دارد حقيقت اين در ريشه ديگر دانشمندان و هنسن نگراني
هاي پديده و شيميايي فزاينده‌هاي با خورشيدي انرژي داده‌هاي بين دقيقي توازن ايده‌آل
حرارت جذب به ميل متان و كربن دي‌اكسيد آب ، بخار مثل گازها بعضي.است برقرار فيزيكي
نقش قويا ولي مي‌دهد تشكيل را زمين جو از درصد دي‌اكسيدكربن 04/0 حاضر درحال.دارند
جهان حرارت درجه با نوعي به آن كاهش يا افزايش كه گونه‌اي به دارد تعديل‌كننده‌اي
گازهاي ساير در را ملاحظه‌اي قابل افزايش دانشمندان هشتاد دهه طي.دارد نزديكي همبستگي
كردند كشف ازت اكسيد و آنهامتان جايگزين‌هاي كربن‌هاو كلروفلوئور نظير گلخانه‌اي
صنعتي فرايندهاي و برنج شلتوك زباله ، گورستان‌هاي باتلاق‌ها ، مثل زيادي منابع از كه
در متحد ملل سازمان سياستگذاران به كمك نيز و مشكل ارزيابي‌اهميت منظور به شدند ، ناشي
كه داد تشكيل(IPcc)هوا و آب تغيير بررسي مورد در هياتي دولت‌ها ميان از سال1988
در(IPcc).حضورداشتند آن در جهان مختلف نقاط از هوا و آب مهم دانشمند از 150 بيش
اواخر تا سانتيگراد درجه تا 5/4 از5/1 جهاني حرارت درجه سريع افزايش خود گزارش نخستين
انتهاي به نزديك چنانچه بخصوص افزايشي چنان افزود به‌علاوه نمود ، پيش‌بيني را بعد قرن
درجه خشكسالي‌و باران ، ريزش الگوهاي در جامعي تغييرات سبب مي‌تواند باشد طيف فوقاني
به جنگل‌ها جمله از جهان طبيعي نظام‌هاي از بسياري و كشاورزان براي كه شود حرارت‌هايي
طوفان‌هاي است ممكن كند ، پيدا ادامه جو در گلخانه‌اي گازهاي ايجاد چنانچه.است مخرب شدت
را استراتژيكي محصول ساله چند خشكسالي يك يا و كند ويران را بزرگ شهرهاي فاجعه‌آميز ،
با بايد دولت‌ها صورتي چنين در.مخاطره‌افتد به جهان غذاي عرضه و سازد نابود و نيست
امروزه كه چرا نشان‌دهند عكس‌العمل جديد انرژي نظام نوعي سوي به حركت به بخشيدن سرعت
.مي‌دهند شكل انرژي بخش در خصوصي و دولتي سرمايه‌گذاري‌هاي به زيست‌محيطي محدوديت‌هاي
انرژي بخش سياستگذاري‌هاي اولويت در بومي -منطقه‌اي نسبي مزيت‌هاي به توجه خصوص اين در
.پرداخت آن به بايد كه است اهميتي حائز نكات از صنعت و
فنآوريهاي بيشترين كه گرفت خواهد قرار واقعيت اين تاثير تحت تغييرات سرعت به‌هرحال ،
كارگاههاي و كارخانجات در مي‌توانند كه هستند كوچكي نسبت به طرح‌هاي انرژي مهم و جديد
جديدي طرح‌هاي نيازمند انرژي نظام‌هاي در تغيير شتابان سرعت.برسند انبوه توليد به كوچك
جهان انرژي اقتصاد بر ديگري موثر عوامل امروزه.است آينده پيشرفتهاي ارزيابي براي
اقتصادي و سياسي مسائل شناختي فن عوامل از عمده به‌طور عوامل اين.مي‌گذارند تاثير
بشنوند مي‌خواهند چيزي چه كه مي‌گويند تصميم‌گيرندگان به سياستمدارن.تاثيرپذيرفته‌اند
.بدانند كه است لازم چيزي چه اينكه يا
جديد عمومي انتظارات و انرژي مصرف و انتقال تجهيز ، براي جديد فنآوريهاي اخير سالهاي در
مسيري نيز و زيست‌محيطي بحران‌هاي انرژي ، سياستگذاري‌هاي در تصميم‌گيري و مشاركت براي
انرژي باد ، آب ، چون تجديدپذيري منابع به كردتا خواهد نيازمند را جهان نهايت در كه
انرژي بازار در موثري عوامل سازدبه متكي (بيوماس) گياهي انرژي و خورشيدي گرمايي زمين
عنوان به هيدروژن به ژول‌ورن پيش قرن يك بدانيم كه باشد عجيب كمي شايد.مي‌شوند تبديل
قرن كه است درحالي اين و است نموده اشاره خود تخيلي -علمي كتابهاي در انرژي بالقوه حامل
عنصر سبك‌ترين ;نمايد معرفي انرژي مهم حامل عنوان به را هيدروژن تا مي‌رود بيست‌ويكم
(بيوماس) گياهي انرژي و خورشيدي انرژي باد ، آب ، از مستقيم به‌طور مي‌تواند كه شيميايي
است آن طراحي آينده پيشگويي براي روش بهترين كه واقعيت اين كه اينجاستآيد به‌وجود
رابطه همين در.است شخصي هاي رايانه طراحي پيشگام كي آلن سخن اين.مي‌كند پيدا مصداق
نقش كردن پررنگ با امروز تربيت و تعليم در آينده نقش كتاب در نيز تافلر الوين
اقتصادي ، اجتماعي ، سيستم‌هاي كلان و خرد برنامه‌ريزي‌هاي در آن طراحي و آينده روان‌شناسي
هر آن در كه مي‌دهد آتي پيشرفتهاي از بي‌بديلي تصويرهاي اجتماعي و فرهنگي و آموزشي
.مي‌گردد ممكن غيرممكني
توسعه درحال كشورهاي براي آن طراحي و آينده روان‌شناسي كه است رويكرد اين به توجه با
كه كنند ترسيم خود روي پيش را مسيري مي‌توانند فسيلي سوختهاي بر متكي كشورهاي خصوصا
...و اروپايي و آمريكايي توسعه‌يافته كشورهاي در انرژي تمهيدات و تهديدات به توجه آن در
نيز و زيست‌محيطي مسائل به علاقه‌مند گروه‌هاي خلاقانه تفكر توانست دهه‌هاي7090 در
نسبي مزيت عنصر از بهينه استفاده سوي به را كشورها اين انرژي بخش محققان و دانشمندان
.سازد رهنمون انرژي تجديدپذير منابع از بيشتر استفاده راه در بومي -منطقه‌اي انرژي
براي زيست‌محيطي محدوديت‌هاي نيز و فسيلي سوختهاي منابع كمبود از ناشي تهديدهاي شايد
را كشور نيروي و صنعت بخش سياستگذاران بتواند دارد نفت به متكي اقتصادي كه نيز ، ما كشور
.سازد انرژي وقوع درحال انقلاب متوجه عمل در
فرزاد سارا
|
