|
گفت وگو با علي اكبر موسوي خوئيني درباره بازداشتگاه هاي كشور -۱
فقط اوين
نمايندگان قصد دارند گره اي را از وضعيت موجود در زندان هاي كشور بگشايند و تلاش مي شود از اين پيگيري ها و ملاقات ها استفاده سياسي به عمل نيايد زيرا با توجه به تجربه مجلس ششم مطمئن هستند كه اگر اين گونه مي شد اين پيگيري ها نمي توانست به سرانجام برسد
|
|
|
اكرم ديداري
در لابه لاي ازدحام و شلوغي جمعيت در حال گذر و تكاپو در اطراف ميدان امام خميني(ره) گم مي شوم آنگاه كه به خاطر مي آورم پيش از انقلاب ساليان درازي تمام اين همهمه هاي بي وقفه، سكوت تنهايي متهمان جا گرفته در كنج سلول هاي انفرادي بازداشتگاه توحيد را بارها و بارها شكسته و صداي اعتراف و اقرار متهمان در لابه لاي تمام اين همهمه ها گم شده است. هنوز هم شلوغي جمعيت پابرجاست اما ديگر از اين بازداشتگاه خبري نيست. به دنبال دستور علي يونسي وزير اطلاعات اين بازداشتگاه با قدمت طولاني تعطيل و قرار است كه به زودي به موزه تبديل شود. خبر خوشحال كننده و مسرت بخشي است اما هنگامي كه در گفت وگو با علي اكبر موسوي خوئيني نماينده ۳۳ ساله مردم تهران در مجلس شوراي اسلامي از وجود بازداشتگاه هاي ديگري مطلع مي شوم، اين پرسش در ذهنم شكل مي گيرد كه آيا بازهم شاهد خواهيم بود كه به جاي هر بازداشتگاه، موزه اي در كشور تاسيس شود؟ و نگران مي شوم وقتي مي بينم هنوز بازداشتگاه هايي در خيابان ها و شلوغي هاي شهر وجود دارد...
•••
•چه ضرورتي باعث شد كه برخي از نمايندگان مجلس ششم و مشخصا خود شما به اين فكر افتاديد كه موضوع بازداشتگاه هاي را پيگيري كنيد؟ فكر بررسي اين موضوع چه زماني كليد خورد؟
سركشي به زندان ها و بازديد از بازداشتگاه هاي غيرقانوني از اينجا آغاز شد كه هنگام تبليغات براي انتخابات مجلس ششم دوستان ما در جبنش دانشجويي و دفتر تحكيم وحدت مانيفست هايي را مشخص كرده بودند و در آن تاكيد كرده بودند كه وضعيت دانشجويان زنداني و كساني كه در جريان واقعه كوي دانشگاه بازداشت شده بودند، پيگيري شود. از زمان شروع مجلس ششم با توجه به برگزاري دادگاه كوي دانشگاه و بحث هاي زيادي كه درباره آن مطرح شد، با سازمان زندان ها تماس گرفتيم و درخواست كرديم كه برنامه بازديدي را براي نمايندگان مجلس از زندان اوين، به خصوص بندي را كه دانشجويان زنداني كوي دانشگاه در آنجا نگهداري مي شدند، فراهم كنند.
اين درخواست با استقبال رئيس سازمان زندان ها مواجه شد و تعدادي از نمايندگان مجلس توانستند از زندان اوين بازديدكنند. در اين بازديد علاوه بر ملاقاتي كه با دانشجويان زنداني حادثه كوي دانشگاه داشتيم و مسائل خاص آنها را شنيديم با زندانيان ديگر هم ملاقات هايي انجام داديم و اين ملاقات ها نمايندگان را بر آن داشت كه به اين رفت و آمد ادامه دهند و فقط پيگيري ها مختص دانشجويان زنداني نشود. به همين خاطر از سازمان زندان ها درخواست كرديم كه اين ارتباط و بازديدها تداوم يابد. اين گونه بود كه سركشي نمايندگان از زندان ها كليد خورد.
•تجربه فعاليت مجلس ششم نشان مي دهد كه در بسياري از موارد مربوط به حوزه سياسي، تلاش نمايندگان به نتيجه موردنظر دست نيازيده است. اما پيگيري وضعيت زندان ها با توجه به اخباري كه از برچيده شدن برخي از آنها منتشر شده است، نشان مي دهد كه اين حركت با وجود برخي حساسيت كمتر با چالش مواجه شده است. نظرتان چيست؟
به نظر مي آيد نوعي تفاهم و اعتماد ميان ما و مسئولان سازمان زندان ها ايجاد شده و آنها دريافته اند كه نمايندگان قصد دارند گره اي را از وضعيت موجود در زندان هاي كشور بگشايند و تلاش مي شود از اين پيگيري ها، رفت و آمدها و ملاقات ها استفاده سياسي به عمل نيايد. نمايندگان هم با توجه به تجربه اي كه در مجلس ششم كسب كرده اند مطمئن هستند كه اگر اين گونه مي شد، اين پيگيري ها نمي توانست به سرانجام برسد. از اين رو سعي كرديم ارتباطمان را با سازمان زندان ها از مسائل سياسي جدا كنيم و اين اعتماد را تقويت كنيم كه به دنبال حل مشكلات موجود زندان ها هستيم و اجازه استفاده سياسي از اين موضوع داده نمي شود. دليل ديگر اين بود كه به هر حال همه قبول دارند كه زندان ها و بازداشتگاه هاي كشور از ضعف ها، كاستي ها و مشكلاتي برخوردار است و بايد براي رفع آن اقداماتي انجام مي شد و اخبار آن به اطلاع مردم مي رسيد. معتقدم در اين حوزه، اصلاحاتي انجام شده و روند آن ادامه دارد.
با زندانيان ديگر هم ملاقات هايي انجام داديم و اين ملاقات ها نمايندگان را بر آن داشت كه در مورد زندان ها، بازداشتگاه ها و روند بازجويي ها تلاش كرده و پيگيري ها تا رفع نواقص ادامه يابد و نتايج آن به اطلاع مردم رسانده شود.
•درباره اين موضوع به نظر مي رسد اطلاع رساني كامل صورت نگرفته است. آيا دليل خاصي وجود دارد؟
طبيعي است كه اطلاع رساني كامل مقدور نبود. بسياري از اخباري كه در اختيار ما قرار مي گرفت واقعا قابل اطلاع رساني و انتشار نبود بلكه بخشي از آن را مي توانستيم به اطلاع مردم برسانيم تا مطالب و موضوعات، مورد سوء استفاده به ويژه در خارج از كشور، قرار نگيرد. در عين حال مباحث را در جلساتي با نمايندگان قواي سه گانه مرتبط با اين حوزه در ميان مي گذاشتيم و خوشبختانه مجلس ششم با ارتباط و پيگيري هاي خود در حوزه زندان ها و بازداشتگاه ها، موفق ترين و كارآمدترين ارتباط خود و قوه قضاييه را سبب شد و نتايج بسيار خوبي را از اين رهگذر به دست آورد و علت عمده آن ايجاد اعتماد بود كه همچنان برقرار است.
•در خصوص بازديد از زندان اوين و موارد مشاهده شده توضيح دهيد.
بازديدها از زندان اوين شروع شد كه نمايندگان علاوه بر بازديد از خود زندان اوين از بازداشتگاه هاي مختلف از جمله بازداشتگاه ۲۰۹ وزارت اطلاعات و بازداشتگاه ۲۴۰ و... ديدن كردند. از جمله مهمترين مشكلات اين بازداشتگاه ها مي توان به نبود نظارت و اشراف رئيس زندان به بخش هايي از اين مجموعه اشاره كرد. بخش هايي كه مستقل اداره مي شد به عنوان نمونه رئيس وقت زندان اوين در اين بازديد اظهار مي داشت كه اجازه ورود به بازداشتگاه ۲۰۹ وزارت اطلاعات را نداشته و تمام رفت وآمدها در اين بازداشتگاه خارج از نظارت او انجام مي شد و حتي غذا و لباس اين زندانيان هم از خود زندان اوين تامين نمي شد. اين نكته عجيبي بود كه در بازديد از آن مطلع شديم و همانجا اعتراض كرديم. با آمدن آقاي يونسي به وزارت اطلاعات نيز اين مسائل مطرح شد و بحمدالله با پيگيري ها اين موضوع با كمترين تنش حل شد و در بازديد بعدي متوجه شديم كه تغيير و تحولاتي صورت گرفته و بازداشتگاه مورد نظر در اختيار و تحت نظارت زندان اوين قرار گرفته است. در مورد بازداشتگاه ۲۴۰ رئيس زندان اوين اشراف و نظارت داشت فقط مشكل اين بود كه گفته مي شد بعضا قاضي اجازه نمي دهد كه فرد ديگري جز بازجو در آنجا حضور داشته باشد كه اين موضوع هم پيگيري شد و تا حدودي اين مسائل رفع شده است.
• ساير بازداشتگاه ها چه وضعيتي داشتند و پيگيري آنها به چه شكل انجام شد؟
در مورد ساير بازداشتگاه ها كساني كه قبلا در آنجا بازداشت بودند، اطلاعاتي به نمايندگان دادند كه حتي در مورد برخي از اين بازداشتگاه ها، سازمان زندان ها اظهار بي اطلاعي مي كرد. در حالي كه طبق قانون تمام بازداشتگاه ها بايد زير نظر سازمان زندان ها باشد. در اين زمينه پيگيري هايي انجام شد و به يك تقسيم بندي رسيديم كه عبارت است از: اول بازداشتگاه هاي تحت نظارت وزارت اطلاعات، بازداشتگاه هاي تحت كنترل ارتش و حفاظت اطلاعات و دژبان ارتش، بازداشتگاه هاي تحت كنترل حفاظت اطلاعات و دژبان نيروي انتظامي، بازداشتگاه هاي تحت كنترل حفاظت اطلاعات و دژبان سپاه، بازداشتگاه هاي تحت نظارت نيروي مقاومت بسيج و قرارگاه ثارالله و بازداشتگاه هاي تحت كنترل حفاظت اطلاعات وزارت دفاع. با شناسايي اين بازداشتگاه ها، تماس با نهادها و مراكز مربوطه را آغاز كرديم.
• در پيگيري وضعيت بازداشتگاه هاي بيرون از زندان اوين، اول به سراغ كداميك از نهادهايي كه در تقسيم بندي بالا به آن اشاره كرديد، رفتيد؟
ما كار را از خود دولت كه بازداشتگاه وزارت اطلاعات مربوط به آن مي شد، آغاز كرديم. خوشبختانه آقاي يونسي در همان مرحله اول گام بسياري خوبي برداشت و دستور تعطيل بازداشتگاه هاي خود را كه تحت نظارت سازمان زندان ها قرار نداشت، صادر كرد. از جمله بازداشتگاه توحيد كه تحت عنوان «كميته مشترك ضدخرابكاري» قبل از انقلاب در اختيار ساواك و شهرباني وقت بود. اين بازداشتگاه پس از انقلاب دو قسمت شد. يك بخش آن در اختيار وزارت اطلاعات بود كه تعطيل شده و قرار است به موزه تبديل شود. قسمت ديگر اين بازداشتگاه در اختيار واحد اطلاعات نيروي انتظامي تهران بزرگ بود كه اين مورد هم توسط وزارت خارجه خريداري شد و به اين ترتيب اين دو بازداشتگاه تعطيل شدند.
• ارتش چه تعداد بازداشتگاه داشت و وضعيت آنها به لحاظ شرايط قانوني چگونه بود؟ و چه تعدادي از آنها تعطيل شده است؟
مهمترين بازداشتگاه مربوط به ارتش بازداشتگاه ۳۶ حفاظت اطلاعات ارتش بود كه گفته مي شد قبل از انقلاب تحت عنوان زندان زنان ارتش شناخته مي شد. اين بازداشتگاه قدمت زيادي داشت و تحت تدابير امنيتي شديد بود. به گونه اي كه رئيس وقت زندان هاي استان تهران اظهار مي كرد يك روز كه براي بازديد از اين بازداشتگاه رفته بود در قسمت دژباني متوقف شده اجازه ورود به او را نداده اند. نكته مهم اين بود كه مكان اين بازداشتگاه مشخص نبود. مكاتباتي كه ما انجام مي داديم، حتي مكاتباتي تحت عنوان بازداشتگاه، جمشيديه و حفاظت اطلاعات ارتش انجام داديم اما پاسخ هاي مبهم دريافت كرديم. تا اينكه با اصرار نمايندگان جلسه اي با حضور آقاي نيازي در كميسيون سياست خارجي و امنيت ملي مجلس تشكيل شد و وقتي از آقاي نيازي پرسيديم گفتند كه اين بازداشتگاه يا ۳۶ يا ۳۶۶ ارتش است. اين همان جايي بود كه ما تصور مي كرديم. بالاخره نمايندگان از بازداشتگاه ارتش هم بازديد كردند كه محتواي آنچه در آنجا گذشت خود يك بحث مفصل است. در نهايت مقرر شد كه اين بازداشتگاه از كنترل حفاظت اطلاعات ارتش خارج و به طور مشترك با نظارت سازمان زندان ها اداره شود و در نتيجه حكم رئيس اين بازداشتگاه را رئيس سازمان زندان ها صادر كرد و از آن زمان به بعد اين بازداشتگاه به طور مشترك اداره مي شود.
اين گام اولي بود كه ما برداشتيم و فكر مي كرديم در گام اول بيش از اين امكان جلو رفتن و بررسي ريشه اي نيست. يك بازداشتگاه هم در پادگاني واقع در خيابان دماوند وجود داشت كه مسئولان ارتش اعلام كردند آنجا را تعطيل كرده اند. از زنداني واقع در حوالي چهار راه قصر نيز بازديد به عمل آمد. در اين باره بحث هاي زيادي وجود داشت و ارتش به دليل زمين هايي كه در اين حوزه دارد، احساس مي كرد ممكن است مالكيتش را از دست بدهد، نظارت را نمي پذيرفت تا اين كه طي چند ماه گذشته يك قرار مشترك بين سازمان زندان ها و ارتش در اين زمينه امضا شد والان اين زندان تحت نظارت سازمان زندان ها قرار گرفته است.
•بازداشتگاه هاي مربوط به نيروي انتظامي چطور؟
نيروي انتظامي بازداشتگاه هاي زيادي را در داخل شهر داشت. يك مورد آن پشت ساختمان هاي وزارت خارجه بود كه در ابتداي صحبت هايم به آن اشاره كردم كه تعطيل شد و آنجا توسط وزارت امور خارجه خريداري شد. يك بازداشتگاه موسوم به اداره اماكن است كه در خيابان مطهري تقاطع ميرعماد واقع شده است. اين بازداشتگاه متعلق به اطلاعات نيروي انتظامي است سه طبقه زيرزمين قرار دارد. از اينجا بازديد به عمل آورديم و به وضعيت آنكه با استانداردهاي قانوني يك بازداشتگاه تطابق ندارد، اعتراض كرديم. از نظر ما اين بازداشتگاه غيرقانوني است. يك بازداشتگاه هم مربوط به اداره مبارزه با مفاسد اجتماعي واقع در خيابان وزرا است كه آنجا هم مورد بازديد قرار گرفت. با پيگيري ها، خوشبختانه اين بازداشتگاه ها تحت كنترل و نظارت سازمان زندان ها قرار گرفته است و جا دارد از مسئولان مربوطه تشكر كنيم. بازداشتگاه ديگر در ستاد نيروي انتظامي است. ما تاكنون موفق به بازديد از اين بازداشتگاه نشده ايم اما به دنبال پيگيري ها، توافقنامه اي در اين زمينه با سازمان زندان ها منعقد شده و رفت و آمد و نظارت هايي صورت مي گيرد. متاسفم كه بايد بگويم علي رغم پيگيري ها و مكاتبات با مسئولان مربوطه هنوز موفق به بازديد از اين مكان نشده ايم و اميدواريم اين امكان براي نمايندگان فراهم شود. اداره كل مبارزه با مواد مخدر نيز در شمال غربي پادگان وليعصر (عشرت آباد سابق) بازداشتگاهي دارد كه به لحاظ تاسيسات و كمبود جا مناسب نگهداري افراد نيست. پيشنهاد ما به ستاد مبارزه با مواد مخدر و نيروي انتظامي اين است كه اين مكان را نيز تعطيل كنند. يك بازداشتگاه مربوط به ستاد نيروي انتظامي و يك بازداشتگاه نيز مربوط به اداره آگاهي است كه تاكنون فرصت بازديد از آنها را به دست نياورده ايم.
|
