آنگونه كه روزنامه آمريكايي واشنگتن پست گزارش كرده است آمريكا بنا دارد فشار بر جمهوري اسلامي ايران را افزايش دهد. استراتژي فشار بر ايران از سوي رهبران واشنگتن پديده اي ۲۵ ساله است و از اين جهت برنامه تازه اي نيست؛ اما اعلام اين خبر در روزنامه اي كه نماينده تندروها يا اصطلاحا جناح «بازها» به شمار مي رود در هنگامه اي كه آمريكايي ها درصدد تغيير ژئوپولتيك خاورميانه هستند، معنايي ديگر دارد.
شرايط جديد از سويي ايرانيان را بر آن مي دارد كه تهديد را جدي تر از گذشته تلقي كنند و از سوي ديگر به آنان گوشزد مي كند كه با شناسايي ابزارها و امكانات مادي و معنوي خود و دشمن حد واقعي خطر را تشخيص دهند و مرز «تهديد واقعي» و «بلوف» را گم نكنند. ابزارهاي آمريكا و ايران در دور تازه منازعه كدامند و ايران در مواجهه با دشمن ديرينه چه مي تواند بكند؟
امكانات مادي و معنوي آمريكا: برتري نظامي و اقتصادي آمريكا در جهان چنان اظهر من الشمس است كه نه ايران و نه هيچ كشور ديگري در جهان درصدد انكار آن نيست. حربه معنوي آمريكا نيز اين روزها مبارزه با تروريسم و بقاياي القاعده و ديگر گروه هاي اسلامي است. برخي از اين گروه ها مانند القاعده و برخي گروه هاي شرق آسيا، جدايي طلبان باسك و... از نظر عرف جهاني مصداق تروريسم به شمار مي روند و ايران نيز در كنار ساير كشورهاي جهان آن ها را تروريست مي داند.
اما اطلاق عنوان تروريست بر برخي گروه هاي ديگر مورد مناقشه است و ايران در مخالفت با اين نامگذاري تنها نيست. گروه هاي فلسطيني و لبناني از جمله اين گروه ها هستند. موضع ايران درباره اين گروه ها با مواضع سوريه، لبنان و حتي تا حدودي عربستان سعودي و مصر، تفاوت چنداني ندارد.
حتي اروپايي ها كه مانند آمريكا، گروه هاي فلسطيني و لبناني را تروريست مي دانند و در مذاكرات محرمانه با كشورهاي منطقه خواستار محدود شدن آنها مي شوند، بر لزوم اعاده حقوق فلسطيني ها و رفع اشغال بخش هايي از لبنان و سوريه به عنوان سبب تندروي گروه هاي اسلامي اين سامان، تأكيد مي كنند.
جدال سهمگين آمريكا با اروپا و روسيه در ماجراي عراق نشان داد كه آمريكابراي قبولاندن انگاره هاي خود به متحدان با مشكلي بزرگ روبه رو بود كه با هزينه انكار نقش سازمان ملل توانست بر آن فائق آيد.
امكانات مادي و معنوي ايران: ايران به دليلي كه پيشتر ذكر شد در ستيزه جويي با آمريكا پيشقدم نيست. اظهارات پي درپي مسئولان ايران در اين باب كه ايران درصدد متشنج كردن رابطه اش با آمريكا نيست قبول عملي و هوشمندانه اين نابرابري است.
اما در جهان سياست و از جمله روابط بين الملل همه قدرت يك كشور توانايي نظامي و حتي اقتصادي اش نيست، بلكه قابليت هاي ژئوپولتيك، توانايي جلب همدلي جهاني، بازيگري در نقش توازن گر و ايجاد غبطه در رقيبان بين المللي از جمله ابزارهايي است كه كشورها مي توانند با بهره گيري از آنها ناتواني هاي نظامي را جبران كنند.
تحولات همين يك هفته اخير در روابط خارجي ايران بخشي از اين امكانات را نشان مي دهد. وزيران خارجه لهستان و استراليا كه هر دو از متحدان جدي آمريكا در جنگ با صدام حسين بودند، در سه روز اخير به ايران آمدند تا علاوه بر مطرح كردن انتظارات خود از ايران به مسئولان كشور بگويند كه ابزارها و توانايي هاي آنها براي برقراري ثبات در عراق و منطقه مورد توجه و عنايت جهاني است.
لهستاني ها به عنوان پاره اي از نيروي بين المللي كه قرار است اداره بخشي از عراق را طي سال هاي آينده به عهده بگيرند از ايران خواسته اند به آنها در شناخت واقعيت هاي عراق به ويژه درباره اكثريت شيعه اين كشور كمك كند. ايران نيز به صراحت از زبان رئيس جمهور، وزير خارجه و دبير شوراي عالي امنيت ملي اين اطمينان خاطر را به آنان داده است كه تهران در پي تحميل الگوي سياسي - ايدئولوژيك خود به مردم عراق نيست.
چنين مواضعه اي از منظر فهم استراتژيك و پيگير مسئولانه امنيت و منافع ملي براي ايرانيان قابل فهم و درخور ستايش است. اين مفاهمه ملي بين دولت و ملت ايران كه معطوف به هدف مشترك يعني كيان ملي و نظام سياسي است، مي تواند به عنوان ابزار معنوي اصلي، مؤثرترين دافع خطري باشد كه آمريكايي ها قصد دارند فردا تدارك آن را ببينند.