نويسنده: ويليام ا.بي من و توماس استافر*
مترجم: وحيدرضا نعيمي
جورج بوش روز چهار تير اعلام كرد «ايران داراي تسليحات هسته اي را تحمل نخواهيم كرد.» كلمات وي پوچ است. نشانه هاي فيزيكي وجود برنامه تسليحات هسته اي در ايران به هيچ وجه وجود ندارد.
ايران با كمك روسيه در حال ساخت يك نيروگاه هسته اي ۱۰۰۰ مگاواتي در بوشهر است. وجود اين طرح برهمگان روشن است. اين نيروگاه بيش از سه دهه، از پيش از انقلاب اسلامي در سال ۱۳۵۷ در دست ساخت بوده است.
وجود دو مركز تحقيقات هسته اي ديگر كه در دست ساخت است، نيز روشن است: مركز غني سازي اورانيم در شهر نطنز و مركز آب سنگين (دوتريوم) دراراك. هيچكدام از اين دو عملياتي نيستند. تنها پرسش مورد نظر اين است كه آيا اين مراكز مسير مناسبي براي توليد بمب هاي هسته اي مبتني بر پلوتونيم است. پاسخ كوتاه اين است: خير.
نيروگاه بوشهر فقط بخشي از استدلال در اين باره است كه ايران مبادرت به آغاز برنامه توليد تسليحات هسته اي كرده است، اما همين بخش را مي توان به آساني مورد تجزيه و تحليل قرارداد. اتهامات وزارت خارجه آمريكا در مورد نيات خطرناك ايران از تأسيس مراكز نطنز و اراك برپايه مجموعه اي آشفته از اظهارات غيرقابل آزمون و سياه منابع مورد ترديد، از جمله مجاهدين [منافقين] خلق استوار شده است كه آمريكا آن را يك سازمان تروريستي مي داند. اين منابع اظهار مي دارند كه اين مراكز داراي تجهيزات گريز از مركز براي غني سازي اورانيم (جايگزين پلوتونيم قابل شكافت براي توليد بمب) يا تأسيسات سري براي استخراج پلوتونيم است. هيچكدام از اين ادعاها به طور خاصي داراي اعتبار نيست، چرا كه اين منابع يا ناشناس هستند يا همان مجراهايي هستند كه داستانهايي را در مورد سلاح هاي غيرمتعارف عراق يا به اصطلاح كارخانه توليد سلاح هاي ميكروبي و شيميايي در خارطوم منتشر كردند.
بخش قابل آزمون اين ادعا يعني اينكه نيروگاه بوشهر تهديدي از نظر تكثير سلاح هاي هسته اي است، آشكارا نادرست است. چندين دليل وجود دارد كه برخي فني و برخي ساختاري است.
- راكتور ايران پلوتونيم مناسب براي ساخت بمب هاي هسته اي را توليد نمي كند.
- سوخت مصرف شده در راكتور ايران در هر حال خطرناكتر از آن است كه براي توليد سلاح به كار رود.
- هرگونه تلاش براي انتقال سوخت از نيروگاه قابل شناسايي است.
- شركاي روسي طرح بوشهر تصريح كرده اند سوخت مصرف شده بايد به روسيه بازگردانده شود، همان گونه كه رويه معمول آنها در مورد راكتورهاي صادراتي به ساير كشورها بوده است.
همان گونه كه راكتور هسته اي انواع مختلفي دارد، شكل هاي مختلفي از پلوتونيم وجود دارد و اين تفاوت هايي است كه تقريباً هرگز در بحث هاي عمومي در مورد تهديد تكثير ذكر نمي شود. دو نوع راكتور متفاوت وجود دارد: راكتورهاي آب سنگين يا گرافيتي و راكتورها تحت فشار يا آب سبك. نيروگاه هسته اي ديمونا در اسرائيل نمونه اي از نوع اول و نيروگاه بوشهر از نوع دوم است.
نيروگاه اسرائيل براي توليد ايزوتوپ مناسب پلوتونيم (۲۳۹) كه براي ساخت بمب ضروري است، بسيار مطلوب است. نيروگاه ايران پلوتونيم توليد خواهد كرد اما نه از نوع مناسب. انواع پلوتونيم توليدي آن با ايزوتوپ ۲۴۰، ۲۴۱ و ۲۴۲ كه استفاده از آن براي ساخت بمب تقريباً محال است.
نوع راكتور و نحوه كار آن براي توليد پلوتونيم مناسب براي سلاح نقش اساسي دارد. نيروگاه از نوع نيروگاه اسرائيل را مي توان بدون خاموش كردن سوخت گيري كرد. در نتيجه  مي توان پلوتونيم با درجه تغليظ بالا را به طور پنهاني و مداوم استخراج كرد. در نيروگاه ايران خارج كردن حتي يك سوزن سوخت مستلزم خاموش كردن كل راكتور است و اين كاري است كه نمي توان دور از چشم ماهواره ها، هواپيماها و ساير منابع انجام داد.
در راكتور اسرائيل سوخت هرچند هفته يا حداكثر هرچند ماه يك بار بازيافت مي شود. اين كار توليد پلوتونيم داراي كيفيت بالا مناسب براي سلاح را به حداكثر مي رساند. در راكتور ايران، هسته سوخت هر ۳۰ تا ۴۰ ماه تعويض مي شود و هر چقدر چرخه سوخت طولاني تر باشد، براي توليد برق بهتر است. در مورد راكتور ايران در بوشهر هرگونه تلاش براي جابجايي سوخت آشكار خواهد بود چرا كه خاموش شدن آن قابل رديابي است. تا به حال هيچ موردي از توليد مواد لازم براي ساخت بمب از سوخت راكتور از نوعي كه در نيروگاه ايران است، گزارش نشده است. كسي نمي تواند از ذهن جمعي هيچ دولتي خبر داشته باشد. اما حتي اگر در آينده ثابت شود ايران سوداي دستيابي به سلاح هسته اي دارد، با توليد عملي اين تسليحات سالها شايد دهه ها فاصله داشته باشد. افزون بر اين ايران كاملاً به فرايند بازرسي هاي بين المللي تن داده است. ايران پيمان عدم تكثير هسته اي (NPT) را امضا كرده است. روز اول نيز غلامرضا آقازاده رئيس سازمان انرژي اتمي ايران تأكيد كرد تمام تأسيسات هسته اي ايران براي بازرسي هاي آژانس بين المللي انرژي اتمي براساس ضمانت هاي اين پيمان باز است.
هياهو در واشنگتن بر سر احتمال توليد سلاح هاي هسته اي در ايران تا حدي ناشي از اين ادعاي مقامات آمريكايي است كه ايران به توليد برق از انرژي هسته اي نياز ندارد. آنان اظهار مي كنند كه برنامه انرژي هسته اي ايران با توجه به ذخاير نفت آن غيرضروري است. از اين رو به اعتقاد آنان نيروگاه هاي هسته اي آن حتماً بايد براي توليد تسليحات هسته اي باشد. در واقع توليد برق از اتم براي ايران معقول است. به علاوه طرح انجام اين كار دهه ها پيش با تأييد آمريكا آغاز شده جيمزوولسي رئيس سابق سازمان اطلاعات مركزي آمريكا سيا در مصاحبه اي در اسفند ماه سال گذشته ادعا كرد هيچ دليل بنيادي وجود ندارد كه يكي از بزرگترين توليد كنندگان نفت جهان به عرصه انرژي هسته اي وارد شود.
در نگاه اول شايد اين منطق درست به نظر بيايد. كشورهاي داراي ذخاير عظيم نفت همچنين داراي ذخاير بزرگ گاز طبيعي هستند كه روي منابع نفت قرار گرفته است. چند سال پيش، اين گاز طبيعي دائماً سوزانده مي شد تا راه براي رسيدن به نفت هموار شود. با اين حال، پيشرفت هاي فناوري استفاده از اين گاز را براي توليد برق ميسر كرده است. با اين وجود، نيروي هسته اي در كشوري با مقادير گسترده گاز طبيعي معقول است، به خصوص با توجه به وضعيت غيرعادي صنعت نفت و گاز ايران. در ايران نيازهايي به گاز وجود دارد كه اهميت آن از اولويت ساخت نيروگاه هاي گازي بيشتر است.
اول آنكه گاز براي تزريق مجدد به ذخاير نفت موجود (تجديد فشار) ضروري است. اين كار براي حفظ سطح توليد نفت و نيز افزايش باز توليد كلي نفت در درازمدت اجتناب ناپذير است. دوم آنكه گاز براي رفع مصرف فزاينده داخلي از جمله مصارف خانگي مورد نياز است. جايگزيني گاز به جاي نفت مي تواند ظرفيت بيشتري از نفت را براي صادرات اختصاص دهد كه درآمد آن بيشتر است. كاربردهاي تازه براي گاز مانند استفاده به عنوان سوخت در ناوگان اتوبوس و تاكسي مناطق دودزده شهري ايران نيز براي توسعه لازم است.
سوم، اينكه صادرات گاز طبيعي- از طريق خط لوله به تركيه يا به شكل مايع به شبه قاره- حداقل ارزش جذابي را براي منابع گاز ايران فراهم مي كند. با برخورداري توان توليد برق كافي، ايران مي تواند درآمد بيشتري را از محل صادرات آن كسب كند تا آنكه آن را صرف توليد برق بكند.
اقتصاد توليد گاز در ايران تقريباً واژگونه و يقيناً خلاف آن چيزي است كه تصور مي شود. بيشتر منابع گاز ايران غني است، يعني حاوي محصولات فرعي مانند ال پي جي (مشهور به پرويان) كه ارزشمند تر از گازي است كه از آن استحصال مي شود. ايران مي تواند با فروش اين فرآورده ها سود بيشتري كسب كند، اما اگر گاز را صرف توليد برق كند، از اين درآمد محروم خواهد ماند. افزون بر اين ايران پايبند سهميه هاي اوپك است كه توليد نفت و گاز را تركيب مي كند. از اين رو ايران نمي تواند براي جبران مقدار گازي كه در داخل مصرف مي شود، حجم توليد را براي افزايش صادرات بالا ببرد.
نكته شايان توجه در اتهامات آمريكا اين است كه برنامه هسته اي ايران ابتدا به توصيه مشاوران آمريكايي آغاز شد. آنان به دولت شاه توصيه كردند دست به توليد برق از طريق انرژي هسته اي بزند تا ذخاير نفت را براي مصارف پردرآمدتري از سوخت عادي حفظ كند. اكنون اين كه مقامات آمريكايي نسبت به همين برنامه هشدار مي دهند، در بهترين حالت نشانه فقدان منطق و در بدترين حالت كامل غيرصادقانه است. بيشتر انتقادها از برنامه هسته اي ايران از ناحيه همان كساني است كه پيش از تهاجم آمريكا به عراق اصرار مي كردند كه اين كشور برنامه توليد سلاح هاي هسته اي دارد. همين حقيقت بايد بدبيني جدي نسبت به اين اتهامات را در سراسر جهان پديد آورد.
* توماس استافر مهندس انرژي هسته اي و كارشناس اقتصاد انرژي خاورميانه و ويليام ابي من مدير مطالعات خاورميانه در دانشگاه براون است. هر دو بيش از ۳۰ سال است كه در امور ايران تحقيق مي كنند.

در يك انتخابات عمومي كه در سال آينده در هند برگزار خواهد شد جلوي تمام اهداف اصلاحات اقتصادي گرفته مي شود. اما آرون شوري، وزيري كه موافق سرمايه گذاري منفي (يا خصوصي سازي) است راهي پيدا كرد تا گوشه اي از برنامه هاي اصلاحاتي خود را اجرا كند. از زماني كه آقاي شوري اقتصاددان اسبق بانك جهاني در سال ۲۰۰۰ اين كار را شروع كرد ۱۳ شركت دولتي فروخته شده را از چرخه مديريت دولتي هند خارج گرديده است.
هدف او اين است كه تجارت خصوصي را آزاد كند او اين كار را با مداخله هيأت وزراي موافق با او كه اقليت را تشكيل مي دادند و تعدادي حدود ۲۶ تا ۳۵ در صدد كل وزيران و نمايندگان مجلس هند را تشكيل مي شدند انجام داد.
خدمتگزاران دولتي و وزرايي كه فكر مي كردند در صورت اجراي اين طرح قدرت خود را از دست مي دهند كم كم به جرگه طرفداران آن درآمدند. آنها بر اين عقيده بودند كه قدرت آنها به دليل شركتهاي دولتي و همكاري با آن است. برنامه هاي دولت اين بود كه مايملك دولتي را به ۵ تجارت بفروشد. ۲۶ درصد آنها در vsnL، شركت مخابراتي و ارائه دهنده خدمات اينترنتي كه قبلا توسط دولت هدايت مي شد حال به گروه تاتا واگذار شد و ۳۴ درصد كه در بخش Ipcl شركتهاي پتروشيمي مشغول بودند و مديريت آنها به عهده دولت بود حال توسط گروه ريلاينس خريداري شد. راه اندازي دوباره بخشهاي تجاري توسط بخش خصوصي چند ماه آينده آغاز خواهد شد اين بخشها يا به صاحبان جديد آنها فروخته خواهد شد افرادي از قبيل تاتا و ريلاينس كه بزرگترين شركتهاي خصوصي هندي هستند و يا اينكه در بازار سهام عرضه مي شود. اطمينان آقاي شوري در مورد اينكه مردم از اين طرح استقبال مي كنند با فروش ۵/۲۷ درصد از سهام شركت ماروتي بزرگترين شركت توليد خودرو هند تأييد شد. شركت سوزوكي ژاپن كه ۲۰ سال بود در نوسازي صنعت خودرو در هند با شركت ماروتي همكاري مي كرد بخشي از اين سهام راخريداري نمود. خريد سهام توسط سوزوكي كه در سال گذشته اتفاق افتاده بود باعث شد كه كنترل دولت در مديريت شركت فقط به اندازه ۵/۴۵ درصد سهامي باشد كه داشت. در ماه گذشته كه ابلاغيه اي براي فروش سهام شركت مطرح شد اين ميزان به ۳/۱۸ درصد كاهش يافت كه مقدار بسيار كمي است و نشان از اين داشت كه به زودي دولت به طور كلي كنترل اين شركت را از دست خواهد داد. اين بزرگترين تجارتي است كه مردم هند با همكاري هم انجام دادند. در اين شركت ۰۰۰/۳۰۰ سرمايه گذار حضوردارند و سهام آن ۴۰ درصد بالاتر از قيمت معمول سهام شركتها فروخته شده است.
اين فروش باعث شد كه بازار سهام بمبئي بارديگر زنده شود. و خبر هاي خوب ديگري در ادامه آن در مورد پايدارتر شدن اقتصاد داخلي به مردم هند رسيد. پيش بيني هايي كه مؤسسه استراتژيك هند انجام داده بود از آن حكايت داشت كه اقتصاد در سال جاري ۶ درصد يا بيشتررشد خواهد داشت. اين مقدار در سال گذشته ۴/۴ درصد بوده است كه در اثر بهبود وضعيت تجارت و اصلاح صنعت توليد به ۵/۵ درصد رسيده بود. با مقايسه اين مقدار با پيش بيني جديد مي توان به ثمربخش بودن خصوصي رشد اقتصادي هند به خوبي واقف شد.اما مخالفت دولت براي دنبال كردن طرح اصلاحات اقتصادي حاكي از اين مطلب است كه اين وضعيت پايدار نخواهد بود. ادامه اين روند و احياء اين اصلاحات تا بعد از انتخابات به تعويق خواهد افتاد. برخي كارشناسان پيش بيني مي كنند كه احياي دوباره اين طرحها از پائيز سال آينده خواهد بود. يعني دقيقا از ماه فوريه يك اقتصاد استوار و پايدار حزب بهاراتيا جانتاراكه كه مسئوليت ائتلاف احزاب تشكيل دهنده دولت كنوني را بر عهده دارد اميدوار مي كند كه در انتخابات آتي پيروز شود. اعضاي حزب اعلام كردند كه تا زمان انتخابات آنها هيچ تصميمي نمي گيرند. در واقع ادامه اين برنامه اصلاحاتي به سال آينده موكل مي شود.

منبع: اكونوميست

منبع: استريت تايمز
مترجم: مونا مشهدي رجبي
وقتي كه طي يك برنامه نمايشي كه ديروز برگزار شده بود سه تن از موتورسواران به هوا پريدند و در هوا چرخ زدند اين سئوال را در ذهن تداعي كردند كه آيا امكان دارد كه اقتصاد سنگاپور دوباره رشد كند و به سطح بالايي برسد؟
ليم سويي سي - وزير محيط زيست سنگاپور - گفت: اين نگراني در قلب من هم وجود دارد. اما من اعتقاد دارم اگر مردم با همان روحيه اي كه براي مقابله با ويروس سارس داشتند وارد دنياي اقتصاد شوند و به  آينده اميدوار باشند مي توان شاهد پيشرفتهاي اقتصادي سنگاپور بود. او در ادامه گفت: اين كار اصلاً كار ساده اي نيست. او در حالي كه به تعداد كارگراني طي حمله ويروس سارس قرباني شده بودند اشاره مي كرد گفت بايد برخي از عادات تغيير كند و تا آنجا كه امكان دارد هزينه ها را پايين نگهداشت. او خطاب به ۲۰۰ نفري كه در سالن نشسته بودند و به سخنان وي گوش مي دادند گفت: حتي اگر اقتصاد هم ارتقاء يابد و رشد كند بازهم هيچ تضميني وجود ندارد كه شغل كافي براي همه مردم وجود داشته باشد و تمام افراد بتوانند شغلي مناسب داشته باشند. از انتخابات سال ۲۰۰۱ كه ليم سويي سي به اين سمت انتخاب شده بود اولين بار بود كه در يك مجمع عمومي راجع به اين مسئله صحبت مي كرد. با توجه به اينكه انتخابات بعدي در سال ۲۰۰۷ برگزار خواهد شد او فرصت خواهد داشت برنامه هاي خود را پياده كند، از طرف ديگر هم وزراي جواني كه به اين منصب خواهند رسيد دوباره همان راهها را مي روند و هر ماه يك برنامه گردهمايي ترتيب مي دهند تا با مردم سرزمين خود آشناتر شده و نيازهاي آنها را از نزديك و از زبان خودشان بشنوند. طي سفري كه آقاي ليم به سامباوانگ داشت متوجه بخشي از نگراني هاي مردم شد نگراني مردم اين بود كه چگونه مي توانند ارتباطشان را با كشورهاي هم جوار بهبود بخشند و چگونه از وجوه پيش بيني شده از طرف مركز براي آموزش و پرورش و برقراري ارتباط آن با مالزي استفاده نمايند. اما هدف او آن بود كه مردم و مسئولان را وادارد تا در مورد يك تصوير خيلي بزرگتر و بااهميت تر فكر كنند. در مورد اينكه آنها براي رهايي سنگاپور از اين ركود اقتصادي چه كارهايي مي توانند انجام دهند.
به اين منظور وي از كارگران خواست كه به نوبت كار كنند (به علت محدوديت كار زمان كار شيفت بندي شد تا هركارگر تنها در يك شيفت كار كند) و علاوه بر اين دوره هاي آموزشي لازم براي ارتقاء سطح اطلاعات و آگاهي هايشان در زمينه شغلي خود را نيز بگذرانند. در واقع براي حفظ بازار رقابتي سنگاپور در دنيا تلاش كنند.
آقاي ليم مي گويد: قدرت دولت به نقش مستقيم مردم بستگي دارد. به همين دليل  است كه براي پيشرفت منابع انساني و ارتقاء سطح اين منابع سرمايه گذاري بسياري صورت گرفته است. از جمله اين موارد ارائه آموزش بهتر و ساخت مدارس مناسبتر با كادر آموزشي قوي تر است. وي در ادامه گفت: ما اعتقاد داريم كه مي توانيم در بازار رقابت كنيم. ما مي توانيم سهم خود را از اقتصاد جهاني بدست آوريم زيرا همگي مي دانيم چه وظيفه اي داريم و به دنبال چه هستيم و تمام تلاشمان را براي بدست آوردن آن انجام مي دهيم. آن سهم عادلانه از اقتصاد نرخ رشد اقتصادي ۴ درصد مي باشد يعني هم پاي كشورهاي پيشرفته اقتصادي.
علي رغم اينكه او عقيده داشت كه سنگاپور مي تواند اين پيشرفت را به زودي داشته باشد هشدار داد كه ممكن است افرادي باشند كه از اين وضعيت راضي نباشند.
او در ادامه گفت: رقابت با كشورهاي تهاجمي و گذشته هم نبايد ناديده گرفته شود. او در ادامه گفت حفظ اين بخش از اقتصاد باعث از بين رفتن و كاهش مشكلات اجتماعي نمي شود همانطور كه قبلاً گفته شد مشكل ميزان بالاي بي كاري در جامعه حل نخواهد شد. اما به هرحال براي حل مشكلات اجتماعي دو راه حل وجود دارد كه به نظر مي رسد موثر و مفيد باشد.
اول: كارفرماها بايد مشاغل را دوباره طراحي كنند تا مشاغلي با ارزش افزوده ايجاد كنند و شرايط كاري و دستمزدها را افزايش دهند.
دوم: كارگران بايد از نظر ذهني با شرايط جديد هماهنگ شوند و آمادگي دريافت آموزشهاي جديد مربوط به كارشان را داشته باشند و نيز توانايي انجام كار در خارج از ساعات اداري را نيز داشته باشند.
ليم گفت: اگر سنگاپور بخواهد نرخ بيكاري را در كشورش كاهش دهد اين يكي از راههايي است كه مي تواند در سال جديد روي آن حساب كند. او در ادامه گفت: همه كارفرماها و هم كارگران بايد خود را مسئول افزايش روزافزون تعداد بي كاران در جامعه بدانند و براي كاهش اين ميزان تلاش كنند. وي براي تأييد سخنانش به شركتي در تواس اشاره كرد كه قصد داشت تعدادي كارگر را براي روزانه ۸ ساعت كار استخدام كند. آنها بايد ۶ روز در هفته كار مي كردند در حالي كه تنها ۸۸۰ دلار حقوق دريافت مي كردند. البته وسيله اياب و ذهاب و غذا هم به عهده خود كارگران بود. آقاي ليم در ادامه گفت: اين شركت در مورد كارگرانش انصاف را رعايت نكرده بود زيرا اگر هزينه اياب وذهاب از حقوق آنها كسر مي شد ديگر حتي پول كافي براي تأمين نيازهاي ضروري خانواده شان هم نداشتند. او در اين مورد گفت: اين شركت بايد براي كارهايش از ماشين استفاده كند تا بتواند با هزينه كمتر كارهايش را انجام دهد. در مقابل اين شركت غيرمنصف يك شركت توليد ويفر بود كه مبلغ ۱۲۰۰ دلار را ماهانه به كارگرانش پرداخت مي كرد كه مبلغي كاملاً منصفانه مي باشد. اما هيچ كس حاضر نبود در اين شركت كار كند زيرا شيفت كاري آن شركت ۱۲ ساعت بود و يك دوره آموزشي را نيز هر روزه مي گذراندند. اين نشان مي دهد كه كارگران بايد انتخاب شوند و آنها كه قابليت و توانايي بيشتري دارند و مشتاق پيشرفت هستند به اين مركز راه پيدا مي كنند. به اين ترتيب اين ملاقات به پايان رسيد و او با حرف زدن و شوخي كردن با مردم اين جلسه را تمام كرد. دكتر وارن لي كه ميزبان آقاي ليم در اين سفر بود گفت: اين نمايش موتورسواري و پويايي جلسه تنها نمونه اي بود براي نشان دادن اينكه رهبران جوامع تمام تلاششان اين است كه نيازهاي مردم را دريابند و براي برطرف كردن آنها راه حل هايي پيدا كنند.

نفت ما، درآمد آلمان ها
آلماني رقمي در حدود ۴۰ ميليارد يورو از ماليات بر سوخت از شهروندان مي گيرد كه اين رقم ۲ برابر ارزش صادرات نفت ايران در سال است. دولت آلمان براي مصرف سوخت در خانه ها، صنعت و وسايل نقليه عمومي ماليات وضع كرده و موجب شده مصرف سوخت ۵۰ درصد كاهش يابد.

حالا دو جا دبير است
داود ميرخاني رشتي چند سالي است دبير انجمن خودروسازان ايراني است كه ۲ عضو بسيار بزرگ مثل ايران خودرو و سايپا دارد و به تعداد انگشتان يك دست عضو كوچك، دبير خانه صنعت و معدن استان تهران نيز شد.
به اين ترتيب وي در حالي كه نماينده فقط چند كارخانه است از اين پس سخنگوي كارخانه هاي صنعتي عضو اين انجمن نيز خواهد شد. هادي غنيمي فرد نيز همچنان رئيس هيأت مديره خانه صنعت و معدن استان تهران شد.

۸۱ درصد در نيمه غربي
فرشاد مؤمني استاد اقتصاد دانشگاه تهران ضمن انتقاد از برنامه چهارم توسعه و بيان اينكه در سند اين برنامه به توسعه روستايي توجهي نشده هشدار داد استقرار نامتوازن جمعيت در پهنه سرزمين خطرناك است. به گفته وي ۸۱ درصد جمعيت ايران در نيمه غربي ساكن هستند و اين مسأله چشم انداز توسعه نيمه شرقي را تيره كرده است. وي گفته است در سال ۱۳۷۰ هر روستايي با فروش ۲۸ تن گندم يك تراكتور خريداري مي كرد، اما در سال ۱۳۷۸ بايد ۷۰ تن گندم مي فروخت تا يك تراكتور بخرد.

كسري بنزين
سازمان بهينه سازي مصرف سوخت درباره كسري بودجه آ مار جذابي ارائه كرده است. به ادعاي اين سازمان در صورت تداوم روند فعلي مصرف، كسري بنزين در ۲۰سال آينده به ۵۰۰ ميليارد ليتر مي رسد و بايد ۱۱۲ ميليارد دلار براي واردات آن هزينه كرد.

انتظار نفس گير بازار روسيه
التهاب در بازار روسيه فعالان اقتصادي در اين كشور را در شرايطي قرارداده كه برخي ناظران آن را نفس گير توصيف كرده اند. دستگيري يكي از سهامداران اصلي يكي از بزرگترين شركت هاي نفتي روسيه كه طي چند هفته سهام آن ۱۸ درصد در بورس مسكو كاهش يافته است هرگونه فعاليت اقتصادي را راكد كرده است. اين شرايط موجب شد تا وزير اقتصاد روسيه به طور مستقيم در اين ماجرا دخالت كند و خواستار حل سريعتر اين ماجرا شود. از زمان آغاز اين بحران ولاديمير پوتين رئيس جمهور روسيه در اين زمينه هيچ گونه اظهار نظري نكرده است.