تقاضاي ايران براي پيوستن به سازمان تجارت جهاني براي يازدهمين بار پياپي در دستور كار بررسي اين سازمان قرار گرفت اما علي رغم گذشت مدت زماني طولاني از ارائه اولين پيشنهاد، هنوز اولين گام ها نيز براي رسيدن به اين هدف برداشته نشده است.
بسياري از كارشناسان معتقدند ايران در حالي بر درخواست خود براي پيوستن به WTO پافشاري مي كند كه هنوز اقتصاد كشور خود را آماده ورود به اين عرصه جهاني نكرده است.
صنعت غيررقابتي، بالا بودن هزينه تمام شده توليد كالا و همچنين رشد صنعت در شرايط انحصاري همگي ازجمله دلايلي است كه مانع تحقق يافتن اين هدف شده است. سازمان تجارت جهاني (WTO) كه پيشتر نام گات را برخود برگزيده بود، هم اكنون بزرگترين و عمده ترين كارتل اقتصادي جهان است و قوانيني بر آن حكمفرماست كه شرايط كسب و كار را در كشورهاي مختلف و ميان كشورها مشخص مي نمايد. ايران نيز سال هاست در انتظار راهيابي به اين سازمان است هر چند مخالفت هاي مكرر آمريكا مانع از آن شده است كه پيشنهاد عضويت ايران در دستور كار رسمي مقامات اين سازمان قرار گيرد.
ايران در حالي پيشنهاد عضويت در سازمان تجارت جهاني را اواسط دهه هفتاد شمسي مطرح كرد كه حتي دولتمردان بر سر پيوستن يا عدم پيوستن ايران به توافق مشخصي دست نيافته بودند و دوگانگي عقايد در اين مرحله حتي موجب شد خبر ارائه پيشنهاد به سازمان تجارت جهاني از سوي ايران منعكس نشود. دوگانگي نظرات در سطح مقامات تصميم گير نيز موجب شد مقامات سازمان تجارت جهاني ارائه پيشنهاد از سوي ايران را چندان جدي نگيرند كه البته هر چند بعدها دولت و اعضاي كابينه سعي كردند موضعي واحد در اين خصوص اتخاذ كنند اما پيشنهاد ايران تا مدت ها با استناد به همين بهانه ها چندان جدي تلقي نمي شد.
موسي غني نژاد، كارشناس مسائل اقتصادي و استاد دانشگاه شايد اولين فردي بود كه خبر رسمي ارائه پيشنهاد از سوي ايران را اعلام كرد.
با اين حال علي رغم گذشت بيش از ۷ سال از ارائه اولين پيشنهاد هنوز به دليل درخواست برخي كشورها خصوصاً آمريكا مبني بر عدم بررسي درخواست ايران اين موضوع مسكوت مانده است.
وزير بازرگاني در اين خصوص به خبرنگار ما گفت: ايران اين بار در حالي پيشنهاد خود را براي عضويت در سازمان تجارت جهاني ارائه كرده است كه اقتصاد ايران آمادگي بيشتري براي پيوستن به جريان جهاني شدن دارد.
محمد شريعتمداري افزود: اقدامات اصلاحي فراواني طي اين سال ها صورت گرفته كه از آن جمله مي توان به تعرفه اي شدن نظام واردات كالا اشاره كرد.
او گفت: در حال حاضر واردات تمامي كالاها در قالب نظام تعرفه اي آزاد شده و ديگر ايران با محدوديت در واردات هيچ كالايي مواجه نيست.
وزير بازرگاني گفت: اصلاح قانون ماليات ها، اصلاح قانون سرمايه گذاري خارجي، تصويب قانون تجميع عوارض و... همگي نشان دهنده اقدامات ويژه اي است كه ايران براي اصلاح اقتصاد خود به انجام رسانده است.
او در توضيح اين مطلب افزود: البته در اين دوره دولت كليه دستگاه هاي اجرايي را مكلف كرده است نسبت به بررسي تغييرات احتمالي و تأثيرات پيوستن به سازمان تجارت جهاني بر زيربخش ها و بخش هاي تحت تصدي خود اقدام كند.
او گفت: براين اساس كميته هاي كاري به سرپرستي وزير بازرگاني در كليه وزارتخانه هاي سياسي و اقتصادي بررسي شده است تا مشخص شود براي كاهش تأثيرات منفي اين اتفاقات چه بايد كرد.
او افزود: براساس بررسي هايي كه به عمل آمده است مي توان با اتخاذ تدابيري در يك دوره زماني مشخص از بالا رفتن هزينه هاي منفي پيوستن به سازمان تجارت جهاني جلوگيري كرد.
علي كوهي گفت: متأسفانه از ابتدا برخي در مقابل عضويت در سازمان تجارت جهاني موضع منفي اتخاذ كردند كه همين امر سبب شد دولت دچار نوعي رودربايستي با خود شود كه روند كار به تأخير افتاد.
او افزود: پيوستن به سازمان تجارت جهاني به هيچ عنوان به معناي بازكردن درهاي واردات و از بين رفتن توليد داخلي نيست و حتي سازمان تجارت جهاني به همه تازه واردان فرصت مي دهد خود را با شرايط اين سازمان و قوانين حاكم بر آن تطبيق دهند.
او گفت: به عنوان مثال هنوز اروپايي ها كليه قوانين حاكم در خصوص كاهش و حذف يارانه هاي بخش كشاورزي را اجرا نكرده اند يا چين بيش از ۱۰ سال از سازمان تجارت جهاني براي تطبيق يافتن با قوانين فرصت گرفته است.
اين كارشناس مسائل اقتصادي اضافه كرد: ايران هم درصورت پيوستن به سازمان تجارت جهاني مي تواند از اين فرصت استفاده و ظرف حدود ۱۰ سال صنعت، كشاورزي و ساير بخش هاي اقتصادي را رقابتي كند.
او افزود: البته ممكن است بعضي از صنايع كشور در اين عرصه از ميان بروند كه نبايد اين مسأله را منفي تلقي كرد بلكه صنايع كم بازده و حتي زيان آور را بايد با صنايع پربازده و اقتصادي جايگزين كرد.
او گفت: به عنوان مثال كارخانه هاي توليد چراغ نفتي و علاءالدين و.... در حال حاضر با بحران مواجه هستند چرا كه محصول توليدي آنها در داخل خريدار ندارد درحالي كه اينها بايد خيلي زودتر به فكر تغيير كاربري مي افتادند و با سرمايه گذاري توليدات خود را مثلاً به چراغ هاي گازسوز و بخاري و... تبديل مي كردند.
او افزود: در اين فضا  صنعت رقابتي و كارآ حتماً  باقي خواهد ماند و تنها صنايع ناكارآيي كه محصولات بدون مشتري توليد مي كنند، محكوم به فنا مي شوند.
او گفت: اگر ايران نتواند به سازمان تجارت جهاني بپيوندد از عرصه رقابت عقب مي ماند و به كشوري منزوي تبديل خواهد شد كه اين اتفاق خطرات بسيار بيشتري از پيوستن به سازمان تجارت جهاني به همراه دارد.
او ادامه داد: در اين حالت امكان صادرات كالا به بازارهاي جهاني وجود ندارد و تقسيم كار بين المللي نيز سبب مي شود قيمت تمام شده توليد به شدت كاهش يابد در اين صورت است كه ديگر توليدات ما حتي در بازار داخل نيز امكان فروش را نمي يابند و ايران به واردكننده صرف تبديل مي شود و صنعت آن نيز بايد به فراموشي سپرده شود، در حالي كه مي توان با يك برنامه ريزي منسجم حتي در قالب همين طرح استراتژي توسعه صنعتي از بروز اتفاقات ناخوشايند مذكور جلوگيري كرد.
او گفت: البته حتي همين حالا هم قوانين سازمان تجارت جهاني بر ايران حكمفرماست چرا كه مدتهاست قاچاق كالا با شدت در حال انجام است و بازارهاي داخل ايران پر است از كالا هايي كه به صورت غيرقانوني وارد كشور شده اند.