ائلدار محمدزاده صديق
اگر وزارت آموزش و پرورش تمامي بودجه خود را صرف اوقات فراغت و آموزش رفتاري به دانش آموزان بكند، باز هم موفق نخواهد شد و سرانه آموزش و پرورش اين امكان را به آن نخواهد داد.
سازمان دانش آموزي جمهوري اسلامي ايران، طبق مصوبه شوراي عالي انقلاب فرهنگي و دستور رياست جمهوري، از تير ماه سال گذشته آغاز به كار كرده است. رئيس جمهور در مورد لزوم تشكيل چنين سازماني گفته است: «آموزش و پرورش بايد هر چه زودتر سازمان دانش آموزي را تشكيل دهد. اين سازمان، سازماني است كه بايد بچه ها با اشتياق در آن شركت كنند، داوطلبانه برنامه ريزي كنند، برنامه ريزي با نظر خود دانش آموزان تنظيم شود، مسئوليت اجراي برنامه ها به دست خود دانش آموزان باشد، همه چيز برخاسته از خواست و تشخيص و اراده بچه ها باشد، البته با هدايت و نظارت و ضوابطي كه آموزش و پرورش و نظام جمهوري اسلامي ايران آن را تشخيص مي دهد.» اكنون پس از گذشت يك سال از فعاليت اين سازمان، در صبحگاه يك پنجشنبه كه روز تعطيل سازمان محسوب مي شود، فرصتي به دست آورديم تا گفت وگويي را با قائم مقام سازمان دانش آموزي شهر تهران در دفتر مركزي اين سازمان و در سكوتي كه ناشي از نبود دانش آموزان پرشور و نشاط بود، انجام دهيم.
مجيد متقيان، قائم مقام سازمان دانش آموزي شهر تهران در گفت وگو با ما مي گويد: نبايد به مقوله آموزش و پرورش، نگاه سياسي داشت و اگر از ديدگاه سياسي و مسائل جناحي به سازمان دانش آموزي و آموزش و پرورش بنگريم، ضربه خائنانه اي را بر پيكره نظام تعليم و تربيتي كشور زده ايم.
سازمان دانش آموزي مي خواهد دانايي هاي دانش آموزان را تبديل به رفتار كند و اين كار بدون مشاركت نهادها و ارگانهاي اداره كننده شهر امكان پذير نيست .
متقيان با اشاره به اينكه سازمان دانش آموزي در بعضي از مسئوليتهاي محوله، عملكرد موفقي نداشته است، مي گويد: در حال حاضر موفقيت براي سازمان، اين است كه در مسير صحيح براساس تعاريف و انتظارات قرار گيرد. وي تهديدها و آسيب هايي را كه متوجه سازمان است، در سه بخش قرار مي دهد و مي گويد: كمبود نيروي انساني آشنا، علاقه مند و باهوش در سازمان، كمبود تعاريف و آيين نامه هاي متناسب با اهداف، انتظارات و مأموريت هاي سازمان و عدم كاهش وابستگي به آموزش و پرورش در مديريت، برنامه ريزي و پشتيباني از جمله آسيب هاي موجود است.
مجيد متقيان در مورد اهداف اين سازمان مي گويد: زمينه سازي براي تعليم و تربيت اسلامي و بسط مشاركت فعال دانش آموزان در عرصه هاي مختلف، برنامه ريزي براي استفاده مفيد از اوقات فراغت دانش آموزان و آماده سازي آنان براي پذيرش مسئوليتهاي فردي و اجتماعي، ترويج الگوها و اسوه هاي اسلامي و انقلابي،تقويت روحيه تعاون، نيكوكاري، نوع دوستي و كمك به ديگران، مشاركت در ارتباطات بين المللي دانش آموزان و برقراري ارتباط با دانش آموزان ساير كشورها و ايجاد علاقه و ايمان به فرهنگ خودي، خودباوري و جلوگيري از فرهنگ زدگي ،روي آوري جوان به فرهنگ غربي از جمله اهداف اين سازمان است كه به دنبال ايجاد آن در اوقات فراغت دانش آموزان هستيم.
معاون سازمان دانش آموزي شهر تهران در ادامه مي گويد: سازمان دانش آموزي كشور، سازماني است غيردولتي، تحت نظارت آموزش و پرورش كه با كمك و مشاركت همه جانبه دانش آموزان و اولياي آنها و همچنين نهادها و سازمانهاي اداره كننده شهر كه به نوعي با فضاي دانش آموزي ارتباط پيدا مي كنند، بحث فرهنگ سازي را از طريق دانش آموزان بوجود مي آورد و فرصتي را ايجاد مي كند تا دانش آموزان علايق خود را دنبال كرده و شخصيت ديني، اخلاقي، عقلاني، عاطفي، علمي و اجتماعي خود را اعتلا بخشند. هدف اين سازمان پاسخگويي به علائق دانش آموزان در خارج از اوقات مدرسه و در زمينه هاي اعتقادي، فرهنگي، اجتماعي، سياسي، ورزشي و هنري است، اوقات فراغت دانش آموزان به دو بخش در ايام تحصيل و تعطيلات پايان سال تحصيلي تقسيم مي شود. در ايام تحصيل، دانش آموز اوقات فراغتش را به دو بخش امور تحصيلي و تكاليف مدرسه اي و همچنين علائق شخصي اختصاص مي دهد. البته دانش آموزان هم دو دسته اند، يك دسته با برنامه ريزي و هوشي كه دارند، اوقات فراغت بيشتري را به علايق خود اختصاص مي دهند و عده اي ديگر نيز توانايي و هوش شان به قدري نيست كه بتوانند علاوه بر انجام تكاليف مدرسه و امور تحصيلي به علايق شخصي هم برسند، اگر اين تعداد دانش آموز در سازمان قرار بگيرند و سازماندهي شوند، براي آنها كلاسهاي فوق برنامه تشكيل مي شود. اما اوقات فراغت در تابستان، فرصتي مناسب براي سازماندهي و مسئوليت دهي به دانش آموزان است و مهمترين زمان كاري سازمان محسوب مي شود.
|
|
|
وي در ادامه مي گويد: در اين سازمان، دانش آموز ميهمان نيست، بلكه ميزبان است، سازمان دانش آموزي قصد دارد، شرايطي را ايجاد كند تا دانش آموزان، يادگرفته هاي خود را به يكديگر عرضه كنند. هدف ما اين است كه دانش آموز را درگير نيازهايش بكنيم نه اين كه امكاناتي را به وجود آوريم و دانش آموز از آن استفاده كند، بلكه اگر قرار است، سفره اي پهن شود و غذايي خورده شود، خود دانش آموز بايد سفره را پهن كند و خود اوست كه تعيين كننده غذاست. در اين سازمان، امكانات گسترده اي در اختيار دانش آموزان قرار نمي گيرد، بلكه دانش آموز سازماندهي، راهنمايي و حمايت مي شود تا بتواند توانايي و امكانات خود را در كنار هم قرار داده و يك امكان قابل قبولي را ارائه دهد.متقيان، در مورد شيوه جذب و ساماندهي دانش آموزان مي گويد: در حال حاضر، سازمان داراي ۱۵۰ پايگاه در سطح مدارس شهر تهران است كه از طريق اين پايگاهها دانش آموزان علاقه مند را جذب مي كند و همچنين ما درصدد ايجاد ۸ پايگاه و مركز فعال در ساعات بعدازظهر مدارس هستيم كه شامل ۴ مدرسه دخترانه و ۴ مدرسه پسرانه است.
تاكنون اين پايگاهها در مناطق ۱۶ و ۷ تشكيل شده و ما به دنبال ايجاد آن در ساير مناطق هستيم. اين كانونها توسط ۳۸ دانش آموز اداره مي شود كه زير نظر متخصصان آموزش و پرورش به آنها مسئوليت داده مي شود و اين قدرت را به آنها مي دهيم كه علاوه بر نظارت و پيگيري، به امور مربوطه مناطق، برنامه ريزي در مورد برخي از كارهاي محوله به آنها را انجام دهند. زيرا كه مسئوليت دهي و اداره سازمان توسط خود دانش آموزان از جمله اهداف سازمان دانش آموزي است. هدف ما اين است كه ۷۰ درصد از سازمان توسط خود دانش آموز اداره شود و تنها موارد حمايت، پشتيباني و راهنمايي دانش آموزان و به ميزان ۳۰ درصد باقيمانده توسط متخصصان اداره شود. متقيان در مورد نحوه سازماندهي دانش آموزان مي گويد: سازماندهي دانش آموزان در تعطيلات تابستان و در قالب اردوهاي جشنواره تابستان رامسر صورت مي گيرد كه چندين هزار دانش آموز، سالانه در اين اردوگاهها حضور پيدا مي كنند و فعاليتهاي مختلفي در زمينه هاي علمي و مهارتي، هنري، ورزشي و فرهنگي انجام مي دهند. شيوه كار به اين طريق است كه اكثريت كارهاي اردو توسط خود دانش آموز انجام مي پذيرد و ما تنها، ايجاد كننده فرصت براي دانش آموز هستيم. دانش آموزان با توجه به علايق خود در طول ۳ تا ۴ روز، فعاليتهايي را انجام مي دهند و بعد كارهاي صورت گرفته و نتايج به دست آمده را در معرض بازديد و نمايش قرار مي دهند.
معاون سازمان دانش آموزي شهر تهران در مورد نقش دانش آموزان در اداره سازمان مي گويد: اداره كننده اين سازمان دانش آموزان هستند و دانش آموز منفعلانه وارد اين سازمان نمي شود، زيرا زماني عضو منفعل است كه ديگران كاري را براي او انجام دهند، وليكن اعضاي فعال اعضايي هستند كه امكاني را به وجود مي آورند و همين فرآيند، آنها را تقويت مي كند. همانند يك كلاس درس رياضي كه نقش معلم خوب تنها ۲۰ تا ۳۰ درصد كلاس است و مفاهيم رياضي آموزش داده شده زماني خوب منتقل مي شود كه دانش آموز درگير مفاهيم و حل مسائل آن شود. وي با اشاره به نقش حمايتي و مشاركتي سازمانها و نهادهاي اداره كننده شهر و اولياي دانش آموزان مي گويد: اگر وزارت آموزش و پرورش تمامي بودجه خود را صرف اوقات فراغت و آموزش رفتاري به دانش آموزان بكند، باز هم موفق نخواهد شد و سرانه آموزش و پرورش اين امكان را به آن نخواهد داد، ولي آموزش و پرورش متولي كار است و وقتي عدد يك را نوشت، صفرهاي كنار آن را هم بايد مردم بچينند.
مجيد متقيان ضمن اشاره به غيردولتي بودن سازمان دانش آموزي كشور مي گويد: طبق مصوبه، اين سازمان، يك سازمان غيردولتي است كه زير نظر آموزش و پرورش اداره مي شود و اين در حالي است كه اين سازمان در استانهاي درجه اول داراي ۹ كارمند رسمي و در استانهاي درجه دوم داراي ۶ كارمند رسمي از كارمندان آموزش و پرورش است. هيأت امناي آن زير نظر آموزش و پرورش و رئيس سازمان دانش آموزي با صلاحديد وزير آموزش و پرورش تعيين مي شود. علاوه بر اين بخشي از نيروهاي آموزش و پرورش كه در كانونها و اردوگاهها مستقر هستند، به مدت ۵ سال از طرف آموزش و پرورش به اين سازمان واگذار شده اند و عده اي نيز در قالب مأمور ۲۴ ساعته در اين سازمان فعاليت مي كنند و مي توان گفت مديريت و نيروهاي اسكلت بندي شده سازمان، كارمند آموزش و پرورش هستند.
معاون سازمان دانش آموزي شهر تهران در مورد منابع درآمد سازمان دانش آموزي مي گويد: فعاليتهاي سازمان، بايد تأمين كننده هزينه هايش باشد. برنامه ريزي هاي سازمان بر مبناي مشاركت است. يعني با امكانات خود دانش آموزان، خانواده هاي آنها، افراد علاقه مند، NGO ها، و سازمان ها و نهادها، هزينه هاي سازمان تأمين مي شود و بر همين اساس، بابت كلاسهايي كه تشكيل مي دهيم از دانش آموزان شهريه دريافت مي كنيم و هزينه هاي فعاليت در اين سازمان، بر مبناي فعاليت دانش آموزان قابل تأمين است.
مجيد متقيان با اشاره به كمبود تعاريف و آئين نامه هاي متناسب در خصوص سازمان دانش آموزي مي گويد: يكي از ايرادات اين است كه سازمان دانش آموزي را به خصوص در سطح استانها، مناطق و شهرستانها، يك مجموعه اداري بدانيم. بلكه سازمان دانش آموزي، اداره نيست و كار اداري هم نمي كند و نظير فرهنگسراها هم كار خدماتي ارائه نمي دهد، روبه روي سازمان دانش آموزي، دانش آموز قرار دارد و سازمان دانش آموزي همانند مدرسه اي است كه حالت اجباري ندارد و نمره و نظم خاص آن بر اساس مسئوليت پذيري و رتبه بندي دانش آموزان صورت مي گيرد. در اين سازمان، دانش آموزان به صورت ممتاز، فعال و عادي رتبه بندي مي شوند و دانش آموز ممتاز از مزيت هاي بيشتري نسبت به دانش آموزان دو گروه ديگر برخوردار است. وي در ادامه مطلب مي گويد: اداره كننده و برنامه ريز اصلي اين سازمان، دانش آموزان دوره متوسطه هستند، به طوري كه دانش آموز متوسطه «معين كمك» در برنامه ريزي مدير اجرايي است.دانش آموز راهنمايي «معين در اجرا» بوده و در برنامه ريزي آنچنان دخالتي ندارد. دانش آموز ابتدايي هم «بهره بردار» است. البته ساير دانش آموزان هم مي توانند بهره بردار واقع شوند. ولي دانش آموز ابتدايي فقط بهره بردار و شركت كننده در برنامه هاي ايجاد شده است.
مجيد متقيان، امور اجتماعي و وظايف شهروندي را از جمله اساسي ترين فعاليتهاي سازمان دانش آموزي مي داند و مي گويد: فعاليتهاي امور اجتماعي سازمان كه جزو اصلي ترين اهداف سازمان كه جزو اصلي ترين اهداف سازمان است، در قالب انجمن هايي نظير انجمن مبارزه با آلودگي محيط زيست، انجمن توسعه فرهنگي رعايت مقررات عبور و مرور، انجمن دوستدار ميراث فرهنگي، انجمن ياوران امنيت و آسايش، انجمن مصرف بهينه آب، انجمن مصرف بهينه انرژي، انجمن محافظان منابع طبيعي، قابل تشكيل و حمايت است كه هدف ما درگير كردن دانش آموز با اين گونه مسايل است و لازمه آن حمايت نهادها و سازمانهاي ذيربط با اين سازمان است. در اين خصوص، فعاليتهاي اجتماعي سازمان دانش آموزي با همكاري شهرداري و استفاده از ظرفيت فرهنگسراها و مراكز تربيت بدني و وزارت ارشاد و از طريق هماهنگي مسئولين سازمان دانش آموزي با اين مراكز امكان پذير است. مثلاً در مورد مقررات عبور و مرور و يا زيباسازي نظافت و حفاظت از شهرها، ما خواهان همكاري و امكانات نيروي انتظامي و شهرداري هستيم. در حالي كه سازمان براي اجراي بخش اصلي مسئوليتش احتياج به يك برنامه ريزي دقيق تأسيس سيستم كارشناسي شده دارد و مي توان گفت مشكل اساسي سازمان دانش آموزي نبود برنامه ريزي، ضعف در هماهنگي و به وجود آوردن يك سيستم است وگرنه دستگاههاي ذيربط، منابع مالي و كافي براي چنين مسايلي را دارند.
مجيد متقيان با اشاره به اينكه جامعه دانش آموزي خاستگاه هرگونه حركتي در جامعه است، مي گويد: تنظيم يك برنامه كارشناسي شده و دقيق، احتياج به همت و علاقه دارد كه تاكنون از سوي نهادهاي اداره كننده شهر ديده نشده و كار زيربنايي صورت نگرفته است. به اعتقاد ما كليه متوليان كشور بايد انتظارات خود از جامعه را مشخص كنند و آن را در قالب يك برنامه كارشناسي شده، وارد بدنه دانش آموزي كشور كنند.سازمان دانش آموزي به اندازه خود كار كرده و طرحي را به نام «فرهنگ و وظايف شهروندي» تهيه و آن را به نهادهاي اداره كننده شهر ارسال كرده است.
وي در خصوص ارائه راهكارهاي لازم براي اينكه بتواند مشاركت سازمانها و نهادها را به سمت سازمان دانش آموزي جلب كند و آنها را متوجه سازد كه دانش آموز خاستگاه تمامي مسائل جامعه است، مي گويد: سازمان دانش آموزي براي اينكه بتواند مشاركت و حمايت سازمانهاي اداره كننده شهر را جلب كند، اقدام به تأسيس پنجاه انجمن كرده است . وي ضمن بيان نام اين انجمنها درادامه مي گويد: اكثر مديران نهادهاي اداره كننده شهر، از طرح هاي ما استقبال مي كنند، منتهي در دستگاههاي آنها سيستمي نيست كه اين كار را دنبال كند و بتواند ادامه دهد. فكر فرهنگ سازي در كشور ما وجود نداشته است. در اين اواخر كه به فكر آن افتاده اند، هنوز نتوانسته اند آن را در قالب سيستم در داخل نهادهاي كشوري طرح ريزي كنند.
معاون سازمان دانش آموزي شهر تهران در ادامه مي گويد: در حال حاضر همه مديران متوجه اهميت فرهنگ سازي در دانش آموزان كه در حال و آينده جامعه مؤثر هستند، شده اند. اما مسأله اين است كه نمي توانند امكانات خود را در اختيار ما قرار دهند و اين موضوع سبب شده تا ما نتوانيم به ايده آل هاي خود برسيم، به طوري كه يك سال است كه مي خواهيم پرواز كنيم، ولي بال پرواز را نداريم.
وي با اشاره به نقش مثبت و سازنده شهرداري تهران مي گويد: مدتهاست كه فرهنگسراها و خود شهرداري متولي كارهاي فرهنگي هستند و بخشي از درآمد خود را صرف اين كار مي كنند. به طوري كه شهردار مدرسه با همكاري و همت شهرداري تشكيل شد كه اميدواريم اين كارهاي فرهنگي به شكل قوي تري ادامه پيدا كند و در صورتي كه فرهنگسراها همكاري تنگاتنگي با سازمان دانش آموزي داشته باشند، مطمئناً بسيار تأثيرگذار واقع خواهند شد.
وي در ادامه صحبتهايش در مورد حذف معاونت پرورشي وامور تربيتي از مدارس و جانشيني سازمان دانش آموزي به جاي آن مي گويد: سازمان دانش آموزي جانشين امور تربيتي نيست، ولي حدود ۹۰ درصد از وظايف آن به ما واگذار شده است. بخش مهمي از وظايف و فعاليتهاي كارشناسي دانش آموزي و بخشي از وظايف كارشناسي فرهنگي و هنري امور تربيتي به سازمان دانش آموزي واگذار شده است. البته اينها گوشه اي از وظايف و مسئوليتهايي است كه از سازمان انتظار مي رود. متقيان در ادامه مي گويد: امور تربيتي به خاطر اينكه در داخل اعضاي مدرسه تعريف شده بود، مي توانست برنامه هاي خود را اجرا كند، زيرا برنامه هاي مدرسه براساس زمان بندي و كلاس بندي از قبل مشخص شده است و دانش آموز وقت فوق برنامه را در قالب برنامه هاي درسي ندارد. وي از جمله برنامه هاي در دست اجراي سازمان دانش آموزي را فعال كردن انجمن «پيشگامان سلامت» كه با حمايت ۲۵ ميليون توماني دفتر بهداشت و تغذيه آموزش و پرورش صورت گرفته است، برشمرد و گفت علاوه بر اين كار، اردوي تابستاني در قالب جشنواره هاي رامسر برگزار مي شود. مجيد متقيان، فعاليتهاي سازمان را در قالب ۶ محور تأسيس پايگاهها و كانونها با برنامه هاي كوتاه و بلند مدت، كلاسها و برنامه هاي آموزشي كه به صورت دوره اي نظير باشگاه روباتيك و انفورماتيك سازمان دانش آموزي كه با حمايت دانشجويان دانشگاه صنعتي شريف تشكيل شده و برنامه هاي يك روزه اي نظير شنا و فوتبال، اردوهاي رامسر كه ده هزار دانش آموز در قالب جشنواره هاي پنج تا ۶ روزه سازماندهي خواهند شد، تأسيس انجمن هاي مختلف، نظير انجمن تير و كمان، انجمن كوهنوردي و محور فعاليت كار آزمايشي تحت اردوهاي «كار و تلاش» برشمرد.
وي در توضيح چگونگي فعاليت اردوهاي «كار و تلاش» مي گويد: اين اردوها كه در ساوجبلاغ صورت مي گيرد، هفت هكتار زمين را دانش آموزان زير كشت برده اند. اساس كار به اين ترتيب است كه دانش آموزان زير نظر مهندسين و متخصصين كشاورزي در قالب اردوهاي يك روزه به محل مورد نظر اعزام مي شوند و علاوه بر آموزش كار كشاورزي، خود آنها اقدام به انجام كار كشاورزي مي كنند و هم اكنون زمين هاي زير كشت مراحل كاشت و داشت را سپري كرده اند و پس از مدتي براي مرحله برداشت نيز اين كار دانش آموزي صورت خواهد گرفت.
وي ششمين محور فعاليت سازمان دانش آموزي را تبديل به رفتار كردن دانايي هاي دانش آموزان شمرده و در پايان مي گويد: فعاليتهايي كه دانش آموزان در سازمان دانش آموزي انجام مي دهند، درواقع خدمتي است كه به خودشان مي كنند و اين خدمت باعث مي شود تا توانايي كسب كنند و اين توانايي سرمايه آينده زندگي آنها و ضمانت سعادت و موفقيت دانش آموزان در جامعه خواهد شد و اگر خيلي از نهادها و ارگانها، پدر و مادرها و خود دانش آموزان متوجه اين مسأله باشند از فعاليتها و طرح هاي اين سازمان استقبال خواهند كرد.
