بورس تهران در يك سال گذشته بيشترين رشد را در ميان بورس هاي خاورميانه داشته است.
نشريه اقتصادي ميد چاپ لندن در گزارشي اعلام كرد بورس تهران در حالي به چنين جايگاهي دست يافته است كه بورس هاي خاورميانه بيشترين رشد را در سطح جهاني در يك سال گذشته به خود اختصاص داده اند.
«ميد» در اين گزارش ويژه ميزان افزايش ارزش شاخص سهام در بورس تهران را در يك سال گذشته ۸۰ درصد ذكر كرده است.
به نوشته هفته نامه اقتصادي ميد، ميزان رشد ارزش سهام در بورس تهران در فاصله ۶ ماه منتهي به دهم تير ماه امسال نيز نزديك به ۷۰ درصد بوده است.
بر پايه اين گزارش تشكيل سرمايه در بورس اوراق بهادار تهران كه در محافل اقتصادي به آن «تي اس اي» گفته مي شود، تا پايان ۱۰ تير ماه به ۲۰ ميليارد و ۶۰۰ ميليون دلار رسيده است. البته قيمت سهام بورس در حال حاضر به ۳۰ ميليارد دلار رسيده است.
اين گزارش حاكي است ۸۰ درصد معامله كنندگان بورس تهران را مؤسسات دولتي و يا نيمه دولتي و صندوق هاي سرمايه گذاري خصوصي تشكيل داده و ۲۰ درصد باقيمانده كه سرمايه گذاران جزء و مستقل محسوب مي شوند نيز در معاملات بورس تجربه كمي دارند.
ميد نوشت بسياري از سرمايه گذاران مستقل در هنگام بروز بحران سقوط ارزش سهام در بورس تهران در سال ۱۹۹۳ ميلادي برابر با ۱۳۷۲ خورشيدي كار سرمايه گذاري در اين بازار و خريد و فروش سهام را رها كردند.
در سال مذكور به طور ناگهاني و ظرف يك شب ۲۰ درصد ارزش سهام شركت هاي اين بازار از دست رفت.
بورس تهران به دليل افزايش روزافزون ارزش سهام هم اكنون به يكي از مراكز مورد توجه ناظران اقتصادي داخلي و خارجي تبديل شده است.
دبيركل جديد بورس اوراق بهادار نيز اخيراً با اتخاذ تصميماتي جديد، بورس تهران را به صدر اخبار اقتصادي ايران نشانده است، هر چند اهميت تحولات بورس در فضاي سياسي نيز كمتر از اهميت آن در فضاي اقتصادي نيست.
هفته نامه اقتصادي ميد در اين گزارش اعلام كرده است در حال حاضر سرمايه گذاران خارجي موظف هستند براي فعاليت در بورس تهران از وزارت امور اقتصادي و دارايي مجوز دريافت كنند.
براساس اين گزارش اولين شركت سرمايه گذار خارجي كه قرار است در بورس تهران 
سرمايه گذاري كند يك شركت با منشأ ايراني است كه تحت عنوان «اولين صندوق سرمايه گذاري ايران» در بحرين و توسط شركت سرمايه گذاري خارجيايراني به ثبت رسيده است.
صندوق طراحي شده موظف است تا سرمايه گذاران خارجي را جذب بورس تهران كند. ارزش سرمايه اين شركت معادل ۵۰ ميليون يورو است.
ميد سپس وضعيت كنوني بورس تهران را مورد بررسي قرار داده و اعلام كرده است بسياري از صاحب نظران اقتصادي در ايران نسبت به رشد سريع ارزش سهام در بورس تهران هشدار داده اند زيرا نگران هستند كه متعاقب اين رشد غيرعادي احتمال بروز يك نزول شديد قيمت و در نتيجه آشفتگي در بازار و اقتصاد وجود داشته باشد.
رشد ارزش شاخص سهام در تهران در حالي تحقق يافته است كه بور س هاي معتبر دنيا در سال جاري ميلادي همانند سه سال گذشته در تلاش براي بقا به سر برده اند.
به عنوان مثال بورس لندن در سه سال گذشته با افت شديدي مواجه بود و شاخص ارزش سهام در اين بازار نيز در ۶ ماه گذشته فقط كمتر از ۵ درصد افزايش داشته است. وضعيت در بورس هاي آمريكايي نيز ناگوار گزارش شده به گونه اي كه در مدت مزبورشاخص داوجونز با كمتر از ۱۰ درصد رشد مواجه بوده و شاخص بورس «نيكي» در ژاپن نيز كمتر از ۱۵ درصد افزايش يافته است.
بورس مصر، كويت، قطر و عربستان سعودي به ترتيب مقام هاي بعدي را پس از ايران از نظر رشد سريع در شاخص ارزش سهام بورس خود در ۶ ماه گذشته در خاورميانه به دست آورده اند.
گزارش پژوهشي ميد حاكي است رشد شاخص سهام در بورس قاهره معادل ۵۹ درصد، كويت برابر ۵۶ درصد و قطر برابر۵۰ درصد بوده است.
گفتني است دبيركل بورس اوراق بهادار تهران اخيراً براي كنترل اين روند دستور داد ۱۵ روز ممنوعيت افزايش قيمت سهام در بورس اعمال شود. اين فرصت چهارشنبه ۲۹ مرداد ماه به پايان رسيد و بورس به حال عادي بازگشت اما هنوز معلوم نيست آيا اين تصميم انتظارات دبيركل جديد بورس را برآورده كرده است يا خير؟
بسياري معتقدند پس از بروز حادثه ۱۱ سپتامبر و ناامن شدن بورس ها و مراكز مالي غرب براي سرمايه گذاران شرقي، سرمايه ها راهي كشورهاي مبدا‡ عربي و ايران شده اند، همين امر شاخص بورس اين كشورها را به شدت دستخوش افزايش كرده است.

مقدمات تأسيس تالار بورس شيراز همزمان با خريد ساختمان مورد نياز براي اين منظور فراهم آمد.
به گزارش خبرنگار ما مسؤولان سازمان بورس اوراق بهادارپنجشنبه قرارداد خريد و تحويل ساختمان بورس شيراز را به امضا رساندند.
به اين ترتيب تأسيس چهارمين بورس منطقه اي در ايران عملاً وارد فاز اجرايي شد. پيش از اين در بهار سال گذشته تالار بورس مشهد به عنوان نخستين بورس منطقه فعاليت خود را آغاز كرده بود.
قرار است تا پايان تابستان بورس تبريز به شبكه بازار سرمايه ايران بپيوندد، طي پاييز امسال نيز بورس اصفهان در خيابان چهار باغ تأسيس خواهد شد.
پيش از اين دبيركل سازمان بورس اوراق بهادار به مسؤولان استان هاي كشور اعلام كرده بود درصورت در اختيار گذاشتن يك محل مناسب امكان تأسيس بورس منطقه اي در همه استان ها فراهم است.
وي از بودجه اي ۴۰۰ ميليون توماني خبر داده بود كه براي تأسيس هر بورس منطقه اي كنار گذاشته شده است.
به باور كارشناسان بازار سرمايه، تكميل حلقه بورس هاي منطقه اي ضمن گسترش فرهنگ سهامداري در سراسر ايران گردش سهام را سرعتي دوچندان مي بخشد.

حسين عبده تبريزي*
برنامه توسعه بورس در سال هاي آتي در راستاي هدف راهبردي تخصيص بهينه سرمايه، تشكيل حداكثر سرمايه و خلق ارزش و ايجاد اشتغال در اقتصاد ايران محورهاي زير را دنبال مي كند:
۱- توسعه كمي بازار سرمايه ايران (محور اول)
۲- ايجاد حداكثر شفافيت و نقدينگي در بازار سرمايه ايران (محور دوم)
۳- اعمال معاملات عادلانه از طريق برقراري نيروهاي بازار رقابت (محور سوم)
محور اول: توسعه بازار سرمايه ايران
اهداف كمي زير براي توسعه بازار سرمايه كشور مدنظر است (به منظور قابل مقايسه بودن با بازارهاي خارجي، ارقام به دلار آمده است).
براي تحقق ارقام هدف پايان سال هاي ۱۳۸۲ و ۱۳۸۴، تلاش هاي بسياري مي بايد صورت گيرد كه در اين برنامه آمده است.
براي دستيابي به چنين ارقامي، ضروري است كه در ايران نيز همچون هر كشور ديگري دارايي هاي مالي به وسيله پس انداز و تشكيل سرمايه بدل شود و عامه مردم از خريد دارايي هاي واقعي، به مثابه وسيله پس انداز، دست بردارند. دستيابي به ارقامي كه ذكر شد، مستلزم آن است كه بخش وسيعي از شهروندان دريابند كه خريد دارايي هاي واقعي اي چون اتومبيل، لوازم منزل و موبايل و نگاهداري آنها براي فروش مجدد و كسب سود، فايده عملي دربرندارد و خلق ارزش جديد نمي كند. دريابند كه خريد جهيزيه براي دختران خود و نگاهداري اين دارايي هاي واقعي براي مدت مثلاً ۱۰ سال، خلق ارزش نمي كند و صرفاً منابعي را به هدر مي دهد.
آنچه به راستي خلق ارزش مي كند خريد دارايي هاي مالي است كه تنها وسيله پس انداز كردن مطمئن است. شهروند ايراني آنگاه كه حساب بانكي باز مي كند و يا اوراق مشاركت و سهام سرمايه گذاري مي كند (دارايي مالي مي خرد)، خلق ارزش مي كند. فرض بر اين است كه منابع مالي در اختيار بانك، سرمايه گذاري مجدد مي شود و ارزش خلق مي كند. فرض بر اين است كه از محل منابع مالي اوراق مشاركتي كه شركت ها مي فروشند و نيز سهامي كه براي اولين بار عرضه مي شود تشكيل سرمايه داده و ارزش هاي جديدي خلق مي شود.
بنابراين اميد به دستيابي به ارقام ارائه شده به تلاش جهت ايجاد فرهنگ خريد دارايي هاي مالي بستگي دارد. متأسفانه در حال حاضر، حتي شهروندان تهراني با سطح سواد بالا، اقشاري چون پزشكان، مهندسان، وكلا، بازرگانان و... كمتر با دارايي هاي مالي آشنايي دارند و با سازوكار بازار سرمايه بيگانه اند.
از طريق اجراي اين برنامه، تلاش خواهد شد كه دارايي هاي مالي و البته در اين برنامه دارايي هاي بازار سرمايه به عامه ايرانيان معرفي شوند و عامه شهروندان در پايان سال ۱۳۸۴ در وضعيتي قرار بگيرند كه نهادهاي مالي لازم براي خريد دارايي هاي مالي در دسترس شان باشند؛ و كم كم پس اندازكنندگان ايراني در وضعيتي قرار گيرند كه بتوان محصولات پيچيده تر بازار سرمايه (از قبيل اوراق مشتقه) را به آنان عرضه كرد.
آنچه در اين ميان اهميت قابل تأكيدي دارد اين است كه هرچند در عصر تجارت الكترونيك، ساخت و راه اندازي مكان هاي فيزيكي براي انجام معاملات، انديشه هاي كهنه و دور از زمان به نظر مي رسد اما در كشوري كه مردم هنوز با مقدمات بازار سرمايه هم آشنايي ندارند، موقعيت فيزيكي در توسعه فرهنگ سرمايه گذاري نقش بارزي دارد. چنين است كه انديشه تالارهاي معاملاتي منطقه اي (مثل آنچه در اصطلاح بورس مشهد يا تبريز ناميده مي شود) معنا پيدا مي كند.
تالار معاملاتي در شهرها مي تواند محلي براي تبادل اطلاعات، مشورت و دلگرمي دادن سرمايه گذاران به يكديگر باشد. در شهري چون اصفهان يا مشهد، سرمايه گذاران در محلي واحد گرد مي آيند و با سرمايه گذاري در اوراق بهادار آشنا مي شوند؛ امري كه پيش از آن، با مفهوم آن آشنا نبوده اند. چنين است كه تالارهاي منطقه اي حداقل براي چند سالي حتي اگر به فرض محال در خانه هر خانوار ايراني، تابلوهايي هم براي معامله كردن باشد مي تواند ارزش فرهنگي در جهت توسعه مباني و مفاهيم بازار سرمايه داشته باشد.

محور دوم: ايجاد حداكثر شفافيت در بازار سرمايه ايران
وجود اطلاعات كافي در بازار و انعكاس به موقع و سريع اطلاعات بر قيمت اوراق بهادار، به معناي كارآيي بازار است و اهداف اقتصادي مورد انتظار از بازار سرمايه عمدتاً در شرايط كارآيي بازار محقق مي شود.
در بازار كارآ، اطلاعاتي كه در بازار پخش مي شود به سرعت در قيمت تأثير مي گذارد. در چنين بازاري قيمت اوراق بهادار به ارزش ذاتي آن نزديك مي شود. به عبارت ديگر ويژگي مهم بازار كارآ اين است كه قيمت تعيين شده در بازار، شاخص مناسبي براي ارزش واقعي اوراق بهادار است. در چنين بازاري قيمت اوراق بهادار از قبيل قيمت سهام عادي، منعكس كننده تمام اطلاعات موجود در بازار است.
تلاش اين برنامه براي ايجاد حداكثر شفافيت، به انتشار حداكثر اطلاعات موجود محدود نخواهد بود. هدف برنامه در عين حال بسترسازي و ايجاد شرايط مناسب براي رشد كساني است كه اطلاعات را تحليل مي كنند. مي بايد زمينه  براي رشد و نهادسازي افرادي فراهم شود كه پختگي لازم را دارند كه تأثير اطلاعات را بر قيمت اوراق بهادار بسنجند، اين توانايي را داشته باشند كه آثار اطلاعات خاص و جهت تأثير آنها بر قيمت را درك كنند و اثر زنجيره يا مجموعه اي از تغييرات و اخبار را بر قيمت اوراق بهادار حدس بزنند.
براي مثال، بازار سرمايه كشور مي بايد از تحليلگراني برخوردار باشد كه بتوانند اثر اعطاي سهام جايزه را بر قيمت سهام محاسبه كننده؛ آثار تغيير مديريت بر عملكرد و قيمت اوراق بهادار ارزيابي كنند و در تعيين قيمت ها دچار هيجان بازار نشوند و خود قيمت هاي سقف و كف را تعيين كرده باشند. بازاري كه به سمت آن حركت خواهيم كرد، بازاري خواهد بود كه در معرض جريان دوطرفه اطلاعات خواهد بود. به عبارت ديگر بازاري خواهد بود كه در هر مقطعي از زمان، عده اي در آن خريدار و عده اي فروشنده اند. چنين نخواهد بود كه بازار يك طرفه باشد؛ در مقطعي از زمان همه صف ببندند كه بفروشند و اصطلاحاً سهام روي ميز بماند. در بازاري كه بايد امكانات شفافيت، نقدينگي و عمق قابل ملاحظه در آن فراهم آوريم معاملات با تقليد صورت نخواهد گرفت؛ اين كه خود كارشناس يا غيركارشناسي حركت اول را انجام دهد و بقيه به دنبالش بروند. شرايط براي ارائه گسترده اطلاعات و رشد و نمو تحليلگر اطلاعات به گونه اي مي بايد فراهم شود كه استقلال را‡ي و ارزيابي براي كارشناسان و متخصصان بازار فراهم شود. افراد متخصصي در بازار مي بايد وجود داشته باشند كه بازار را در همه ابعاد كيفي گسترش دهند و بازار سرمايه ايران را به تحليل مبتني كنند.
به طور خلاصه تلاش سازمان بورس اوراق بهادار تهران جهت شفاف سازي بازار محدود به ارائه هرچه بيشتر اطلاعات به بازار نخواهد بود؛ اين تلاش ها معطوف به بسترسازي و ايجاد امكانات براي رشد نسل جديدي از تحليلگران مالي نيز خواهد شد.

محور سوم: اعمال معاملات عادلانه  از طريق برقراري نيروهاي بازار رقابت
در بازار سرمايه، بايد بكوشيم دچار خطاهايي نشويم كه پيش از اين بازار پول را دچار انحراف و بن بست ساخته و تخصيص منابع در آن را از فرآيندي براساس سازوكارهاي بازار به فرآيندي دستوري مبدل كرده است. از همين رو، در تلاشيم كه همواره استفاده از سازوكارها را مورد توجه و نظر قرار دهيم.
اما اين بازار نيز همچون ساير بازارها بي شك دچار گسست و شكست هم مي شود. نظارت ها از سويي بايد براي چيره ساختن سازوكارهاي بازار باشد و از سويي ديگر بايد مقابله با شكست هاي بازار را نيز در نظر گيرد.
مهمترين اقدام: اجرا
كافي نيست كه برنامه اي ارائه كنيم و حرفي بزنيم، لازم است كه اجرا كنيم و توان اجرا (delivery) داشته باشيم. ادعا اين است كه اين برنامه ها قابل پياده شدن است.
اجرا حاوي انبوهي از جزئيات است و راه حل هاي ميان بر كمتر وجود دارد. براي موفقيت مي بايد براي جزئيات حوصله داشت.
در اين برنامه، تحليلي از شرايط عمومي، سياسي و اجتماعي كشور ارائه نشده و پيش بيني اي از اوضاع عمومي تا پايان سال ۱۳۸۴ عرضه نشده است. تأثير عوامل برون زا بر هر برنامه اي به ويژه درباره بازار سرمايه ايران مي تواند ابعاد بس گسترده اي يابد. فرض اين برنامه بر آن است كه شرايط خارجي و عمومي سال هاي ۸۰ تا خرداد ۸۲، در دوره برنامه ادامه خواهد يافت.
اين برنامه بلندپروازانه نيست، چرا كه فرصت هاي بسيار براي رشد در بازار سرمايه ايران وجود دارد. عيب نيست كه سرعت زياد باشد اگر بتوانيم هنر حفظ كيفيت و اعمال كنترل و نظارت را هم داشته باشيم.
همه ابزارها موجود است، بستر كار آماده و منابع فراهم است. كار ما چندان به ابتكار نيازي ندارد كه به تقليد هوشمندانه نيازمند است. اگر نكنيم بي شك كوتاهي كرده ايم. اگر به اهداف اين برنامه برسيم كار بزرگي نكرده ايم كاري كرده ايم كه اقتصاد ايران استعداد آن را داشته است.
* دبيركل سازمان بورس اوراق بهادار تهران

حجم متوسط معاملات روزانه (ميليون دلار) ارزش بازار (ميليارد دلار) تاريخ حدود ۳/۱ حدود ۵/۱۷ در تاريخ دريافت حكم دبيركل جديد (اول خرداد ماه ۱۳۸۲) ۳ ۴۰ پيش بيني براي پايان سال ۱۳۸۲ ۱۵ ۱۰۰ پيش بيني براي پايان سال ۱۳۸۴ ۳۰۰ ۶۱/۴۰ بورس استانبول در حال حاضر ۱۲۰ ۱/۱۴۰ بورس كوالالامپور در حال حاضر ۱۵۸۷۸ ۱۸۰۰ بورس لندن در پايان سال ۲۰۰۲

خيلي از افراد واقعاً نمي دانند يك سهم چيست؟ بسياري تصور مي كنند سهام بازي يا قمار است. درواقع سهام به معني مالكيت در قسمتي از يك شركت است و در اختيار داشتن بخشي از دارايي هاي شركت در شكل سهام. دستيابي به بخشي از سود و حق را‡ي از مزاياي سهام است و به عبارتي «هركه سهمش بيش، سودش بيشتر». علت انتشار سهام توسط شركت ها تأمين مالي است كه اين مبالغ براي توسعه، بازسازي و نوسازي تجهيزات، بازاريابي و غيره به كار گرفته مي شود. روش ديگر تأمين مالي، انتشار اوراق قرضه است.
دو نوع سهام وجود دارد: سهام عادي و سهام ممتاز. سهام ممتاز درجه اي از مالكيت در يك شركت را نشان مي دهد كه پرداخت مبلغي به عنوان سود به صورت تضمين توسط شركت انتشاردهنده در قرارداد مطرح است. در برخي موارد سهام ممتاز قابل بازخريد هستند.
بازار سهام به دو شكل فرعي و اصلي تشكيل مي شود: بازار سهام تسهيل كننده مبادله سهام بين خريداران و فروشندگان است و از اين طريق به كاهش ريسك سرمايه گذار كمك مي كند، بازارهاي سهام معروف در نيويورك، لندن و توكيو قرار دارند.
چرا قيمت سهام تغيير مي كند؟ يكي از دلايل تغيير سهام، شرايط بازار و تفاوت بين عرضه و تقاضاست. از سوي ديگر صدها عامل در تغيير قيمت سهام نقش دارند. مهمترين اين عوامل سود شركت است. به طور تاريخي و در طول زمان، سهام از يك رشد نسبي حداقل ۱۰ تا ۱۲ درصد در بازارهاي بين المللي برخوردار بوده است.
در تابلو بورس معمولاً نام سهام و اوراق بهادار، سود، نسبت قيمت به سود، حجم معاملات، پايين ترين، بالاترين و مبلغ نهايي قيمت سهام قيد مي شود. يكي از مهمترين اطلاعات كه در تابلو منعكس مي شود، خالص تغيير به صورت مثبت يا منفي است كه موارد مثبت حاكي از افزايش حجم معامله و قيمت، نسبت به آخرين روزكاري (روز قبل) است.
بازار پررونق (Bull) و بازار كم رونق و راكد (Bear) دو حالت از بازار هستند. در بازار پررونق قيمت سهام در حال افزايش است، اشتغال توسعه پيدا مي كند، توليد ناخالص داخلي و به طور كلي سطح توليد بالا مي رود. اين بازار هميشه پايدار نيست، چون در يك زمان سهام به شدت افزايش قيمت پيدا مي كند .(Overvalued) برعكس در بازار كم رونق، كسادي، تنزل قيمت و نرخ بيكاري زياد و تورم شديد وجود دارد. دو روش در بازار كم رونق و كساد يكي فروش سهام استقراضي (Short Selling) و ديگر ايستادن در كنار تا زمان محو شرايط كسادي است. كسب سود زياد در يك دوره كوتاه مدت (Pig) ممكن است به از دست دادن كل سرمايه گذاري در موارد پرريسك بينجامد.
خريداري سهام از دو طريق ممكن است:
۱- استفاده از كارگزار به عنوان متداول ترين روش تجربه شده
۲- طرح هاي تجديد سرمايه گذاري سود و يا طرح سرمايه گذاري مستقيم.
روش سفارش به حالت هاي زير صورت مي گيرد: همه يا هيچ، سفارش روز (بدون اعتبار در روز بعد)، سفارش پابرجا مگر در حالت ابطالي، اجرا يا ابطال فوري، سفارش محدود در قيمت مشخص.
استحكام بازار سهام با ابزارهاي مختلف سنجيده مي شود. يكي از بهترين ابزارها شاخص است كه يكي از قديمي ترين شاخص ها «داوجونز» نام دارد كه از سال ۱۸۹۶ به وسيله چارلزداو معرفي شد. اين شاخص ۳۰ شركت بزرگ و پرنفوذ را دربرمي گيرد.
به طور كلي شاخص يك مقدار، آماري از تغييرات سبد سهام است. برخي از شاخص ها با ورود رايانه به عرصه بازار سرمايه بيشتر به تشكيل سرمايه توسط بازار براي شركت ها توجه مي كنند تا صرفاً تغييرات قيمت سهام. شاخص معروف ديگر «استاندارد و پورز» است كه به ۵۰۰ شركت با اندازه هاي كوچك و بزرگ اختصاص دارد. شاخص بورس تهران نسبت كل ارزش روز سهام شركت ها به كل ارزش پايه سهام شركت هاست.
هم اكنون خريداري و معامله سهام و اوراق بازار ساير بورس ها در سطح جهاني و از طريق اينترنت امكان پذير شده است. براي اين گونه خريد بايد شخص داراي حساب پوششي باشد و از طريق شبكه اينترنت با آدرس كارگزار خاصي تماس گرفته و سهام مورد نظر خود را مشخص كند. در برخي موارد پيشنهادهاي خاصي توسط كارگزاران ارائه مي شود كه خريدار مي تواند درجه بندي كارگزار را موردتوجه قرار دهد.
براي آگاهي از آخرين وضعيت سهام، مطالعه و بررسي تابلو بازار ضروري به نظر مي رسد.در تابلو قيمت ها اطلاعاتي از پايين ترين، بالاترين و مبلغ نهايي قيمت ارائه مي دهد.

شرايط پذيرش در بازار سهام
شرايط پذيرش در بازار سهام شامل محدوديت هايي است كه به پذيرش شركت هاي مطمئن، سودده و برخوردار از آينده اميدواركننده مي انجامد. اين شرايط در واقع همانند يك فيلتر عمل مي كند و از ورود شركت هاي ضعيف و داراي عملكرد مالي اقتصادي نامطلوب جلوگيري مي كند. در شرايط پذيرش شركت ها به بورس اوراق بهادار تهران، تراز مالي مثبت، سوددهي و تضمين امكان سودآوري آتي، ساختار سهامي عام، حداقل سرمايه ده ميليون ريال، حداكثر ۴۹ درصد سهام متعلق به دولت دو مطابقت با استانداردهاي مالي از موارد مهم شرايط قلمداد مي شود. در غير اين صورت شركت ها به جاي پذيرش در گروه شركت هاي تابلو اصلي در تابلو دوم وارد مي شوند و تا احراز شرايط كامل به تابلو اصلي راه نمي يابند.
سرمايه گذار اعم از شخصيت حقيقي يا حقوقي براي ورود به بازار سهام و سرمايه گذاري در اين بازار الزاماً نياز به حداقل اطلاعات در زمينه هاي مختلف بازار سرمايه دارد. اين اطلاعات دربرگيرنده مواردي است كه مهمترين آنها عبارتند از:
۱- بازار مالي از نگاه عام (ديدگاه عمومي) و مقايسه آن با ساير بازارها.
۲- بازار مالي از نگاه تخصصي، تركيب بازار مالي و جايگاه بازار سرمايه.
۳- عناصر اساسي تشكيل دهنده بازار به ويژه ابزار، مقررات، دلالان، اركان.
۴- انواع دارايي: واقعي، مالي.
۵- عوامل مؤثر (درون و برون سازماني)، در نوسانات قيمت اوراق بهادار، ريسك و بازده.
۶- انواع سرمايه گذاري از جهت ريسك پذيري (كم ريسك، متوسط ريسك، پرريسك).
۷- تخلفات و اختلالات بازار.
۸- شاخص ها و ابزارهاي اساسي محك بازار.
۹- رابط بانك، بيمه ، بورس و صندوق هاي بازنشستگي.
۱۰- شرايط ورود شركت ها به بورس، شرايط پذيرش كارگزاران، شرايط خريد و فروش سهام.
۱۱- فنون استفاده بهينه از امكانات بازار.
۱۲- تكنيك هاي پيشرفته ارزيابي و استفاده از بازار سهام در عرصه بين المللي.

بازار مالي
ديدگاه هاي نظري، بازار مالي و برخورداري اقتصادها از اين بازار را در شكل هاي مختلف بيان مي كنند.
نظريه ساختار مالي ريبزينسكي كشورها را در دو گروه بانك محور و بازار محور تقسيم بندي مي كند. در گروه كشورهاي «بانك محور» پايه و محور خدمات مالي دراختيار بانك هاست و مؤسسات پولي، اعتباري و شبكه بانكي تجهيز و تأمين مالي اقتصاد را برعهده دارند. نقش بازار در اين سيستم مالي ضعيف و كمرنگ است. در حالي كه در ساختار «بازار محور» بازار پول، سرمايه و شبكه گسترده بازار و تأمين اطمينان به گسترش ريسك پذيري در اقتصاد كمك مي كنند.
ديدگاه ديگر توسط فما بازار مالي را به ۳ گروه بازار ضعيف، نيمه قوي و قوي تقسيم مي كند. براساس نظريه فما بازار قوي يا كارآ داراي ويژگي هايي به شرح زير است:
- اطلاعات ارزان و با هزينه در حد صفر.
- تعداد انبوه سرمايه گذاران به ويژه از نوع خبره و صاحب نظر و تجزيه و تحليلگر.
- تعداد متنوع ابزار مالي يا اوراق بهادار.
- تعداد انبوه فعالان و سرمايه گذاران.
- تصادفي بودن روند قيمت ها و استقرار قيمت هاي محك خورده در بازار.
- انواع واسطه هاي بازار.
بازار مالي در سه بخش بازار پول، بازار سرمايه و بازار تأمين اطمينان تقسيم مي شود. در واقع پول توسط بازار پول، اطمينان توسط بازار بيمه و تأمين اطمينان و سرمايه در بازار سرمايه تأمين و ارائه مي شود. تجسم عيني سه بازار را مي توان در بانك، بيمه و بورس جست وجو كرد. بهترين نمونه اشخاص حقوقي يا شركت به منظور سرمايه گذاري، شركت سهامي است كه گردش پول و سرمايه با دو مزيت عمده زير را در اختيار دارد:
۱- تأمين مالي از طريق انتشار و عرضه سهام از وام، قرضه و ساير روش هاي استقراضي.
۲- انتقال مالكيت در سهل ترين شكل ممكن و به صورت سهام.

ابزارهاي مالي
محصولات بازار مالي كه فعاليت بازار مالي بر محور ايجاد و مبادله آنها قرار دارد، ابزار مالي ناميده مي شود. ابزارهاي مالي معروف و شناخته شده را مي توان در ۳ گروه ابزارهاي مالكيتي، ابزارهاي اعتباري و ابزارهاي مشتقه تقسيم بندي كرد.
ابزارهاي مالكيتي: اوراق بهادار مبتني بر احراز مالكيت دارنده آن هستند.
ابزار اعتباري: اوراق بهادار مشمول وام و اعتبار و مبتني بر استقراض هستند. از قبيل اوراق قرضه يا اوراق مشاركت.
اوراق مشتقه: اوراق بهاداري شامل تمام يا بخشي از حقوق اوراق مالكيتي و اعتباري هستند.
۳ گروه اوراق بهادار و ابزارهاي مالي از جهت اصل و نوع متفاوت هستند. در اوراق مالكيتي قطعيت مبلغ اصل و سود متعلقه در پرده ابهام قرار دارد در حالي كه در اوراق اعتباري هم اصل و هم فرع در قرارداد مشخص و از قبل تعيين مي شود. اوراق مشتقه از حيث اصل و فرع شكل هاي متفاوتي دارند كه بستگي به شرايط اين گونه اوراق دارد.

ريسك و بازده
ريسك احتمال تغيير و تفاوت ارزش يك متغير مانند درآمد نسبت به ارزش مورد انتظار است و بازار سرمايه بازده اوراق سرمايه اي و درجه مخاطره آنها از رابطه مثبت برخوردار هستند.
دستيابي به بازده سرمايه گذاري در نرخ بالا، متضمن قبول مخاطره متناسب و در سطح بالاست. ريسك هاي متداول در فعاليت هاي اقتصادي را ريسك مالي، ريسك تجاري  (يا فعاليت)، ريسك نوسان نرخ بهره و ريسك بازار تشكيل مي دهد.
ريسك مالي مخاطرات ساختار مالي يا ساختار سرمايه مربوط به تصميم هاي تأمين مالي و استقراض جديد توسط شركت است و به طور كلي مخاطرات مربوط به اقلام سمت چپ ترازنامه (بدهي ها) را در بر مي گيرد. هر اندازه بدهي بالاتر برود، ريسك مالي نيز افزايش مي يابد.
ريسك تجاري يا عملياتي ناشي از تركيبات دارايي ها و تصميم هاي عملياتي شركت است.
ريسك نوسان نرخ بهره ، مخاطرات مكرر نرخ بهره است كه ارزش اوراق بهادار به ويژه اوراق بهادار با سود ثابت و قراردادي مانند اوراق قرضه را تحت تأثير قرار مي دهد. ريسك بازار احتمال عدم فروش مجدد اوراق بهادار است كه تحت تأثير عوامل بازار به ويژه فضاي رقابتي پديد مي آيد.

بازار سرمايه ايران 
بازار سرمايه، بازار مبادله اقلام سرمايه اي، به طور عمده دارايي هاي مالي و به طور مجسم اوراق بهادار است. بورس اوراق بهادار تهران به عنوان نماد شناخته شده بازار سرمايه از ويژگي هاي يك بازار مالي در حال توسعه برخوردار است. در بورس اوراق بهادار تهران، به عنوان يك بازار ثانويه، تعداد و تنوع كارگزاران يا واسطه هاي مالي و سرمايه گذاري، تعداد صنايع و شركت هاي پذيرفته شده، تعداد سرمايه گذاران و سهامداران، تنوع شركت هاي سرمايه گذاري اعم از بانكي و غيربانكي و مجموعه هاي مديريتي و نظارتي از جمله شوراي بورس ابعاد اين بازار را بيان مي كنند.
در بورس اوراق بهادار تهران ۴ شاخص كلي، شاخص مالي، بازده نقدي، قيمت و بازده نقدي و شاخص هاي متعدد ديگري به تناسب نياز سرمايه گذاران و فعالان مورد استفاده قرار مي گيرد.
شاخص مالي، فعاليت هاي جنبي و واسطه گري (با كد ۶۷) و شاخص صنعت، شاخص همه شركت هاي بورس با تفاضل كد ۶۷ است. شاخص بازده نقدي معرف شاخص بازدهي سودهاي نقدي پرداخت شده و شاخص قيمت و بازده نقدي معرف نوسانات قيمتي و موارد ناشي از تقسيم سود نقدي و به طور كلي برآيند شاخص كل و بازده نقدي هستند. يكي از متغيرهاي مهم در بورس تهران كه براي تحليلگران پيشرفته مي تواند مورد بهره برداري قرار گيرد، ريسك سيستماتيك با ضريب بتا است كه عبارت است از نسبت نوسانات بازده اوراق بهادار نسبت به نوسانات بازده بازار با شاخص كل بورس.

انواع ريسك در بازار سرمايه 
بازار سرمايه به علت ماهيت سرمايه گذاري با انواع ريسك مواجه است. يك جمله قصار مالي مي گويد: «جاده كاميابي همواره تحت تعمير است»، به اين معني كه دستيابي به توفيق با افت و خيزهاي زيادي همراه است. ريسك ها سرمايه گذاري در بورس اوراق بهادار را تحت تأثير قرار مي دهند. برخي از اين مخاطرات كه درونزاد و ناشي از عملكرد شركت ها و دست اندركاران آنها است، اجتناب پذير، قابل تقليل و حتي حذف هستند، ولي مخاطرات برونزاد يا ريسك هاي ناشي از شرايط فرابورس، وضع اقتصاد كلان يا اقتصاد بين المللي به سادگي گريزپذير و قابل حذف نيستند. يك مثال از مخاطرات برونزاد تحولات شوك آميز حوادث ۱۱ سپتامبر سال گذشته آمريكاست كه به عنوان ريسك سياسي، اقتصادي و اجتماعي بر فعاليت اغلب بازارها تأثير گذاشت و كاهش شاخص و توقف مقطعي معاملات بازارها را به دنبال داشت.
تقليل مجموعه پيچيده ريسك ها كار ساده اي به نظر نمي  رسد. به همين دليل اكثر دانشمندان به ويژه محققان چند دهه گذشته از جمله «شارپ» و «ماركوتيز» تأكيد دارند كه تقليل ريسك از طريق تنوع سرمايه گذاري امكان پذير است كه به صورت انواع اوراق بهادار و دارايي هاي مالي (شامل اوراق قرضه، سهام و ساير اوراق بهادار)، يا مجموعه اوراق بهادار و دارايي هاي فيزيكي مي تواند تشكيل شود. به عنوان مثال برخي شركت هاي بيمه در ايران مجموعه سرمايه گذاري هاي متشكل از انواع سهام و دارايي هاي فيزيكي از قبيل املاك و مستغلات را در اختيار دارند.
سرمايه گذار مي تواند به جاي صرف وقت و هزينه براي انتخاب يك پرتفوي متشكل از سهام و دارايي ها، سهام شركت هاي سرمايه گذاري را خريداري كند. اين خريداري به معناي گزينه هاي متعدد سرمايه گذاري است كه در مجموع در يك سهم توسط شركت هاي سرمايه گذاري عرضه مي شود و تخصص سرمايه گذار با خريداري اين سهام از نوسانات و موارد متعدد در ريسك معوق مي ماند.
شناسايي،  اندازه گيري و مديريت ريسك سه مرحله اساسي در مقابله با مخاطرات هستند. مشكل برخي از سرمايه گذاران اين است كه از وجود و ابعاد برخي ريسك ها بي اطلاع هستند و بدون شناخت كافي وارد بازار مي شوند و يا در شرايط نامناسب تصميم به فروش سهام مي گيرند. سرمايه كمياب، حساس و فرار است و حساسيت آن تا حدود زيادي به وجود ريسك ها ارتباط دارد. كوچك ترين مسأله تأثيرگذار بر شرايط اطمينان، سرمايه گذار را دچار دغدغه مي كند كه در اثر آن ممكن است به بدترين تصميم اقدام كند.
ورود به بازار بورس از طريق آشنايي با ابزارها، واسطه گران، روند گذشته قيمت و بازده و به طور كلي دستيابي به اطلاعات موردنياز صورت مي گيرد، حداقل اطلاعات مورد نياز در شاخص هاي هفتگانه زير خلاصه مي شود كه عبارتند از:
Eps (سود عايدي هر سهم)، Dps (سود نقدي تقسيمي براي هر سهم)، Rol (بازده كل شركت)، Roe (بازده سهامداران)، Q (نسبت بدهي شركت)، B (ريسك سيستماتيك)، P/E (نسبت قيمت به بازده