اصغر يوسفي 
امروزه ملل شاهد رشد روزافزون صنايع حمل ونقل ريلي در تمام نقاط جهان هستند كه توانسته است نقش بسيار مهمي در صنعت حمل و نقل ايفا كند، چرا كه باتوجه به قابليت هاي اين صنعت كه جرا‡ت رقابت با صنعت حمل ونقل هوايي را پيدا كرده است مي توان گفت كه اگر اين صنعت با همين سرعت به جلو پيش رود ، شاهد انقلابي نو در تاريخ حمل ونقل خواهيم بود. يكي از زمينه هاي رشد در اين صنعت را مي توان در اتوبوس هاي ريلي يا ريل باس ها مشاهده كرد.
اتوبوس ريلي يكي از عمومي ترين انواع وسيله نقليه است كه براي مسيرهاي كوتاه كاربرد بسيار زيادي دارد. نحوه كار ريل باس ها بدين گونه است كه در زير هر يك از واگن هاي مسافري يك موتور ديزل الكتريكي استفاده مي شود. يكي از مزيت هاي ريل باس در اين است كه آنها به طور ناباورانه اي مصرف سوخت بسيار كمي دارند. اين اتوبوس ها به جهت قابليت هايي كه دارند مي توانند حتي در نقاط بسيار دور كه تقاضاي كمي براي سفرهاي ريلي وجود دارد مورد استفاده قرار گيرند. قابل توجه اين است كه مي توان با ريل باس هاي دو واگنه و يا حتي يك واگنه نياز اين مناطق را مرتفع كرد.
جالب آن است كه اين ريل باس را مي توان حتي با ۱۲ واگن با توجه به تعداد مسافران مورد استفاده قرار داد و نكته مهم در اين است كه اين تعداد واگن به سادگي به يكديگر وصل شده و قابليت تعويض بسيار ساده را دارا است. اين نوع وسايل حمل ونقل از نظر تعمير و نگهداري نسبت به ديگر وسايل حمل ونقل ريلي بسيار كم هزينه تر است و هزينه اي كه براي تعميرات و نگهداري يك لكوموتيو صرف مي شود بسيار بيشتر از هزينه تعمير و نگهداري ريل باس ها است.
از نكات بسيار جالب ريل باس ها اين است كه برعكس لكوموتيوها كه اگر موتورشان از كار بيفتد نيازمند زمان فراوان و هزينه گزاف است تا به مقصد برسند و... درصورت هر گونه مشكلي براي يكي از موتورهاي ريل باس، ديگر موتورهاي آن كه در زير هر يك از واگن ها جا گرفته اند مي توانند اتوبوس ريلي را به جلو برده تا به مكان مناسبي برسند كه البته اگر چه اين رانش به طرف جلو آهسته تر خواهد بود ولي در عوض ريل باس مي تواند به مقصد مناسبي برسد.
به هر حال درخصوص مقايسه لكوموتيوها و ريل باس ها مي توان گفت كه هزينه تعمير و نگهداري لكوموتيوها تقريباً دو برابر هزينه تعمير و نگهداري ريل باس ها است.
در ارتباط با سرعت اين وسايل نقليه مي توان گفت كه حداكثر سرعت بيشتر آنها قبل از سال ۱۹۹۹، ۷۵ مايل در ساعت بوده و پس از سال هاي ۱۹۹۹ تمامي ريل باس ها سرعتشان برابر با سرعت ۱۰۰ مايل در ساعت (۱۶۰ كيلومتر) بوده است.
به طور كل مي توان ذكر كرد كه به جهت مشكلاتي از قبيل كيفيت متوسط خطوط، بالا بودن وزن لكوموتيو ها و بسياري دلايل ديگر كه از حوصله بحث خارج است استفاده از اين نوع وسيله نقليه در همه جهان حالتي عمومي به خود گرفته است تا آنجا كه در بيشتر كشورهاي جهان اين نوع وسيله حمل ونقل به طور گسترده در جابه جايي مسافران مورد ملاحظه قرار مي گيرد.
در كشور بزرگ ما ايران نيز گام هاي هر چند نه خيلي بلند ولي ارزشمند در ارتباط با اين نوع وسايل حمل ونقل برداشته شده است كه اميد است با توجه به خلاقيت هاي موجود اين نوع سيستم نيز بتواند راه هاي ارتباطي مناطق را به يكديگرگشايد.