گفت و گو از: نفيسه كوهنورد

طرح از :داوود كاظمي

كورشاد توزمن وزير بازرگاني جوان و فعال تركيه هفته گذشته به همراه هيأتي متشكل از صاحبان صنايع، صاحبنظران اقتصادي و تجار ترك ميهمان وزارت بازرگاني ايران بود. توزمن پيش از آغاز حمله آمريكا به عراق نيز به همراه گروهي از بازرگانان ترك به بغداد رفته و با صدام ديدار كرد. گرچه بسياري از صاحبنظران سياسي خارجي و داخلي او را مورد انتقاد قرار دادنداما وي قراردادهاي به ارزش ۷۰۰ ميليون دلار را با عراق به امضا رساند.
از وي به خاطر تلاشي كه در ايجاد مناسبات جديد بين تركيه و كشورهاي مسلمان اطراف دارد به عنوان معمار روابط نوين تركيه و كشورهاي همسايه ياد مي كنند.
تركيه پس از پيروزي حزب اسلام گراي عدالت و توسعه در انتخابات در عرصه سياست خارجي با پارادوكس خاصي مواجه شده است. از يك سو تركيه همواره به عنوان متحد استراتژيك آمريكا شناخته شده كه اين خود پاره اي محدوديتها را براي تركها بوجود آورده است و از سوي ديگر دولت جديد به خاطر گرايشهاي اسلامي اش تمايل بيشتري نسبت به دولتهاي سابق تركيه به برقراري ارتباط با كشورهاي اسلامي به ويژه كشورهاي همسايه داشته است. شاهد اين قضيه رايزني هاي تركيه با كشورهاي عربي و ايران براي حل معضل عراق پيش از جنگ است. اما به نظر مي رسد دولت رجب طيب اردوغان در تلاش براي تبديل تركيه غرب گرا به شرق گرا به خاطر حساسيتهاي داخلي و خارجي چندان هم آسان نخواهد بود ليكن شايد بهترين سياست براي بازتعريف روابط تركيه با كشورهاي همسايه و مسلمان منطقه ايجاد مناسبات تجاري و راهبردهاي اقتصادي است كه توزمن سعي در اجراي آن دارد.
توزمن معتقد است كه تفاوت ميان فرهنگ كشورها در منطقه خاورميانه وجود ندارد و همين نزديكي فرهنگي به ويژه در مورد ايران زمينه را براي مستحكم كردن روابط بوجود مي آورد. او از زبان فارسي جمله «تشكر مي كنم» را آموخته كه در پايان تمام ديدارهايش با مقامات ايراني نيز از آن استفاده كرد. در زمان كوتاهي كه داشتيم ،با وي در مورد برخي مسائل روابط دوجانبه گفتگو كرديم گرچه در برخي سئوالها با زيركي از ارائه جواب مستقيم پرهيز كرد.

* بسياري معتقدند كه ايران اكنون از نظر شرايط بين المللي در وضعيت بحراني قرار دارد مي دانيد كه به زودي شوراي حكام سازمان ملل رأي خود را در مورد موضوع فعاليتهاي هسته اي اين كشور اعلام خواهد كرد. چطور شد كه شما اين مقطع را براي سفر به ايران انتخاب كرديد؟
- من با دوستانم در هر زمان و به هر شكلي كه بخواهم ديدار مي كنم به ويژه كشور نزديك و همسايه اي مثل ايران كه روابطش با تركيه در منطقه به نفع هر دو كشور و كل منطقه است. به نظر من كشورهايي كه تجارتشان حدود ۳ ميليارد دلار است هيچ مشكل خاصي با هم ندارند اما زير اين مقدار يعني كشورهايي كه ارزش روابط تجاريشان مثلاً ۵۰ ميليون دلار يا ۵۰۰ ميليون دلار است گاهي شاهد مسائل و مشكلات مختلفي در روابطشان با يكديگر هستند.
ايران و تركيه نيز حجم همكاري هاي تجاريشان متأسفانه كم است. در حال حاضر حجم تجارت تركيه و ايران در ۱۵۰ ميليارد دلار تجارت تركيه تنها ۴/۱ درصد است كه شايسته دو كشور نيست و بايد اضافه شود. سعي داريم اين همكاريها را به ۶ ميليارد دلار برسانيم يعني حدود ۴ درصد. در همين راستا براي فعال كردن زمينه هاي تجاري با هيأتي متشكل از حدود ۳۰ نفر از صاحبان صنايع و تجار به ايران آمديم. در نمايشگاه صنايع تركيه در ايران هم بيش از ۹۰ شركت ترك حضور دارند كه حركت مثبت و مهمي است. ما سعي داريم كه بدون اين كه اجازه دهيم اين روابط از آفتها و حوادث بيروني زيان ببينند روابط ايران و تركيه را اضافه كنيم كه اين كار باعث تقويت محور شرق و غرب در منطقه شده و علاوه بر دو كشور براي كل منطقه مفيد است. اگر سطح روابط تجاري به ۶ ميليارد و بعد به حدود ۱۰ ميليارد دلار برسد ديگر ما و شما مشكل دموكراتيك شدن، مسائل بغرنج داخلي و معضل مقابله با دشمن خارجي را نخواهيم داشت.
* آيا تجار و بازرگانان شما علاقه اي به پذيرش چنين ريسكها و سرمايه گذاري در شرايط بي ثبات دارند؟
- ببينيد معمولاً رسم بر اين است كه كشورهاي در حال توسعه از نظر تجاري همواره با احتياط حركت مي كنند. به ويژه اگر اين كشورها در خاورميانه باشند كه مدام با بحران مواجه است اما نمي شود به خاطر اين خطرها در خانه بمانيم و كاري انجام ندهيم. نظر من و دولتم اين است كه در اين زمان بايد در كنار كشور برادر و همسايه مان باشيم. ما كه نمي توانيم همسايه مان را كناري بنهيم و اهميت ندهيم. با آن همكاري نكنيم. شايد برخي از كشورها جرأت آن را نداشته باشند اما اكيپ همراه من ريسك پذيرند. در واقع اگر دقت كنيم تركيه در كشورهاي ترك آسياي ميانه هم در چنين شرايطي سرمايه گذاري كرد. و علت موفقيتش هم در اين منطقه همين بوده است. درست است من در زمانهاي بحراني به كشورهاي همسايه رفته ام اما تلاش كرده ام كه براي كشور خودم و كشور همسايه قدم حساب شده و مناسب بردارم.
* شما پيش از جنگ به عراق هم سفر كرديد و قراردادهايي بستيد سرنوشت اين قراردادها چه شده است؟
- هنوز هم اين توافقنامه ها و معاهده ها پابرجاست. درست است من در آن زمان خيلي مورد انتقاد قرار گرفتم ولي در حال حاضر از ۷۰۰ ميليون دلار قراردادي كه بستم حدود ۶۳۸ ميليون دلارش به مرحله اجرا درآمده است چرا كه اين قراردادها را سازمان ملل هم تأييد كرده بود. من براي اين كه صاحبان سرمايه ترك متضرر نشوند تحت نظر سازمان ملل اين قراردادها را به امضا رساندم. اما علاوه بر اين فعاليتهاي تجاري سعي داشتيم با حضورمان بخواهيم كه جنگ صورت نگيرد چرا كه همانطور كه ديديد اين جنگ در منطقه براي هيچ كس فايده اي نداشت. اكنون كابوسي را داريم مي گذرانيم كه همه كشورهاي منطقه را تحت تأثير قرار داده است.
* درمورد سفر آقاي اردوغان خبرهايي در مورد انتقاد و عكس العمل شديد مقامات آمريكايي مطرح شد و گويا از ايشان خواسته شده فعلاً به ايران سفر نكند آيا در مورد سفر شما عكس العملي از سوي آمريكا وجود داشت؟
- نخير. هركس بايد به كاري كه من مي كنم احترام بگذارد. من سعي دارم بهترين كار را براي كشورم انجام دهم. تركيه كشور در حال توسعه اي است به صادرات احتياج دارد. بايد صادرات و تجارت خارجي مان اضافه شود. وقتي من به وضعيت روابط تركيه با كشورهاي منطقه و به ويژه همسايگان دقت كردم ديدم كه روابط تجاري تركيه با كشورهاي منطقه و به ويژه همسايگانش خيلي كم و ناچيز حدود ۳ درصد است. اين در حالي است كه اگر همراه كشورهاي همسايه در منطقه ثروتمند شويم براي مردم خودمان زمينه آموزش و تحقيق ايجاد كنيم آن وقت مي توانيم واقعاً در رده كشورهاي توسعه يافته قرار بگيريم و از وابستگي ها رها شويم. راه اين هم از تجارت و سرمايه گذاري هاي دوجانبه مي گذرد. هركسي بايد به اين روند احترام بگذارد در ضمن چه در داخل و چه در خارج تركيه بايد مسائل اقتصادي و سياسي از هم جدا شوند.
* موضع گيري تركيه در قبال موضع گيري هاي آمريكا در مورد ايران چيست؟
من در كانكون با بسياري از وزراي بازرگاني كشورها ديدار كردم، همه ما به اين نتيجه رسيديم كه دنيا دارد وارد مرحله اي بحراني مي شود چرا كه سازمانهاي بين المللي و در رأس آنها سازمان ملل ديگر قدرت قبلي را ندارند. به عبارت ديگر در اين وضعيت كشورها بايد خودشان براي مشكلاتشان چاره جويي كنند. سازمانهاي جهاني در حال از بين رفتن هستند و بايد سعي شود كه اين سازمانها جان تازه اي بيابند تا بتوانند از قدرتشان براي سر و سامان دادن به وضعيت كشورهاي جهان استفاده كرده و صلح را در دنيا برقرار كنند. اگر هر كس هر كاري كه دوست داد انجام دهد آن وقت خودمان را در دنيايي خواهيم ديد كه قانون جنگل در آن برقرار است. وضعيت كشورها به ويژه كشورهاي در حال توسعه بسيار بحراني است. ما حداقل مي توانيم با همكاري كشورهاي همسايه در منطقه راه را براي مداخله كشورهاي ديگر سد كرده و خودمان مشكلاتمان را حل كنيم.
* خوب ولي آقاي اردوغان...
- نيامدن آقاي اردوغان فقط به خاطر مشخص نشدن تاريخ است. اصلاً موضوع لغو سفر مطرح نيست. اردوغان پس از آن كه روابط تجاري و سياسي مان با ايران را به نقطه مشخص و مناسبي رسانديم به ايران خواهد آمد. اردوغان خواهد آمد و مطمئناً همكاري هاي دوجانبه و توافقهايي كه خواهد شد در تسريع اين سفر مؤثر خواهد بود. ما زمينه را آماده مي كنيم. اين جا اصلاً مسئله تنش بين دو كشور مطرح نيست و كلاً به برنامه زماني سفر مربوط مي شود. چون همانطور كه مي بينيد در داخل تركيه هم سياست هر روز عوض مي شود و هر روز تصميم جديدي اتخاذ مي شود. مثلاً باز هم بحث بر سر انتخابات مجدد و مسائلي از اين قبيل مطرح است كه مسلماً وقت نخست وزير را تنگ تر مي كند.
* اگر به هر ترتيبي قطعنامه شوراي حكام در ۹ آبان عليه ايران باشد و ايران تحت تحريم قرار گيرد سياست تركيه چه خواهد بود؟
- ما روابطمان مثل قبل با ايران ادامه خواهد يافت. تركيه با ايران صدها سال همسايه بوده و هميشه دو ملت در صلح زندگي كرده اند. ما معتقديم كه كشور دوست و همسايه ما ايران نيز در اين مورد عاقلانه تصميم خواهد گرفت و خود را وارد بحران و مشكل نخواهد كرد چرا كه معتقديم در ايران، كسي يا كساني و انديشه اي كه صلح را در دنيا تهديد كند وجود ندارد.
* برگرديم سر مسائل اقتصادي، ايران و تركيه هرچند مدت سر موضوع قرارداد گازي كه در زمان آقاي اربكان منعقد شده بود دچار مشكل و تنش مي شوند حتي يك دوره كوتاه تركيه گاز ايران را نپذيرفت و از روسيه گاز خريد.
- ولي بعد اين مشكل برطرف شد چون بحث بر سر قيمت بود. ما معتقديم وقتي مي خواهيم از كشور همسايه گاز يا نفت بخريم قيمتش بايد با خريد از كشورهاي دورتر فرق كند. نبايد به اين موضوع سياسي نگاه كرد. به هر حال قرارداد گاز ايران و تركيه كماكان ادامه دارد و اميدواريم ديگر مشكلي ايجاد نشود. اما ما هم انتظار داريم در مقابل گازي كه مي خريم بتوانيم جنسي را كه مي خواهيم به ايران صادر كرده و در بازار ايران سرمايه گذاري كنيم. يكي از مهمترين موضوع اين سفر هم بحث بر سر تجارت ترجيحي است. هر كشور بايد بتواند آن چه كه مي خواهد را در چارچوب مشخصي صادر كند.
* ولي چنين چيزي در قرارداد موجود نيست و طبق قرارداد تركيه بايد مبلغ خريداري شده را پرداخت كند.
- بله ولي براي بهتر شدن روابط تجاري چنين كارهايي قدمهاي مثبتي خواهد بود.
* با توجه به اين سفر اكنون انتظار مي رود وضعيت تجاري ايران و تركيه تا چه حد گسترش يابد؟ شما چه كارهايي را براي اين موضوع انجام داده ايد؟ چه موانعي را مي بينيد؟
- ما سعي داريم سطح تجارت مان با ايران را گسترش دهيم. يكي از مهمترين سرمايه گذاري هايي كه توسط شركت ترك در ايران به زودي آغاز خواهد شد سرمايه گذاري ۲۰۰ ميليون دلاري در فرودگاه امام خميني است. ما از حركتهاي ايران به سوي خصوصي شدن صنايع استقبال مي كنيم و اميدواريم به مرور موانع براي سرمايه گذاري هاي خارجي برطرف شود. بانكهاي خارجي شعب خود را در اين كشورها باز كنند كه مطمئناً به تسهيل امور تجاري كمك مي كند. به اعتقاد ما ايران دارد به سوي يك ثبات داخلي هم پيش مي رود كه بسيار زمينه خوبي براي سرمايه گذاري دوجانبه ايجاد مي كند. اما اميدواريم كه بي اعتمادي بين دو كشور به ويژه در مسائل بانكي هم از ميان برداشته شود. تعرفه هاي گمركي ايران هم براي كالاي ترك زياد است كه انشاءالله اين هم رفع مي شود. از طرف ديگر برخي شركتهاي پتروشيمي و نفتي دولتي تركيه به زودي به بخش خصوصي واگذار خواهد شد و ما تمايل داريم كه شركتهاي ايراني كه در اين بخش فعالند در اين زمينه در تركيه سرمايه گذاري كنند چرا كه مطمئناً ايران در اين زمينه تجربه هاي طولاني و خوبي دارد. علاوه بر آن در مناطق مرزي حاكاري، وان و آغير مراكز تجاري و مراكز حفظ امنيت تجاري را تأسيس خواهيم كرد كه به افزايش سطح تجارت دوجانبه و صادرات و واردات بهتر، كمك خواهد كرد.
* اما اين مناطقي كه نام برديد همواره با معضلاتي مواجهند.
- (با خنده) من كارهاي سخت را دوست دارم. ولي در واقع ما معتقديم كه چنين راهكارهايي صلح و آرامش را در اين مناطق بيشتر پابرجا خواهد كرد و به رونق يافتن زندگي مردم اين نواحي هم كه اكنون در شرايط نه چندان مناسب به سر مي برند كمك مي كند. اگر مردم در اين مناطق از نظر مالي تأمين شوند مسلماً تا حدود زيادي بروز تنشها هم كمتر خواهد شد.
* آيا قصد سرمايه گذاري مشترك در كشور ثالث هم با ايران داريد؟
- بله. ما تلاش مي كنيم در افغانستان و عراق با ايران همكاري كنيم. شركتهاي ما هم به اين علاقه مندند. در جمهوريهاي آسياي ميانه هم همين طور.
*اما در مورد جمهوريهاي ترك آسياي ميانه تركيه همواره سعي كرده با رقابت شديد و استفاده از ترفندهاي سياسي كه ريشه در ساختار اين كشورها دارد ميدان را براي ايران تنگ كند.
- شايد. اما از اين به بعد سعي خواهد شد اين رقابتها به همكاري مثبت تبديل شود. اين طور براي هر دو كشور بهتر است.
* وقتي بحث تركيه مطرح است موضوع اتحاديه اروپا و تلاشهاي اين كشور براي ورود به اتحاديه هم مطرح مي شود. تركيه اكنون از نظر تجاري و قوانين بازرگاني نسبت به استانداردهاي اروپا در چه وضعيتي قرار دارد؟
- ما سعي داريم برخي قوانين اساسي را بازنگري كنيم كه برخي از اينها در محدوده اقتصاد و بازرگاني هستند. ما در بانكها سعي كرديم بهره ها را پايين بياوريم، چرا كه واقعاً درصد بهره هاي بانكي معقول نبودند. مبارزه همه جانبه اي با اختلاس و كلاهبرداري ها آغاز كرده ايم. در مورد سيستم پولي نيز برنامه هايي داريم كه البته زمان نياز دارد. اميدواريم بتوانيم تا حدودي خود را به استانداردهاي اتحاديه اروپا نزديك كنيم. ورود تركيه به اتحاديه اروپا به معني وصل شدن ايران به اروپاست.

محمود صدري
ايران و تركيه همواره كوشيده اند روابط نزديك و مبتني بر تشريك مساعي داشته باشند اما سه ويژگي تركيه مانع تحقق اين هدف شده است. ويژگي نخست پيوندهاي استراتژيك تركيه با آمريكا (از طريق ناتو) و اسرائيل (از طريق پيمان امنيتي سه جانبه  آنكارا - باكو - تل آويو) است. اين روابط كه در كنار قابليت هاي ديگر، بر نفوذ تركيه در آسياي مركزي و قفقاز افزوده است، اين كشور را به رقيبي با رويكرد آمريكايي در برابر ايران تبديل كرده است.
تركيه در اين چارچوب هم تهديد اسرائيل عليه ايران را به صورت غيرمستقيم افزايش مي دهد و هم اين كه با حضور مؤثر در جمهوري هاي آسياي مركزي و قفقاز به ويژه ازبكستان و آذربايجان ميدان عمل ايران را تنگ مي كند.
ويژگي دوم، نوع رابطه و نگاه تركيه به مسأله كردهاست.
تركيه كه در نبرد دائمي با كردهاي جنوبي شرقي اين كشور است نسبت به بخش هاي كردنشين عراق داعيه هايي دارد كه با نگاه ايران مبني بر ضرورت حفظ يكپارچگي عراق، تفاوت و حتي تعارض دارد.
ايران تنها كشور داراي اقليت كرد است كه از ناحيه اين قوم احساس خطر نمي كند و با خطر تجزيه طلبي روبه رو نيست به همين علت با كردهاي منطقه به ويژه كردهاي عراق روابط دوستانه دارد. اما تركيه مي كوشد با نفوذ در بخش هاي كردنشين عراق، هم نفوذ خود را در اين كشور گسترش دهد، و هم اين كه كردهاي تركيه را مهار كند. اين طرح استراتژيك تركيه به صورت طبيعي با منافع ملي ايران تعارض دارد.
اتهام هاي گاه به گاه تركيه مبني بر اين كه ايران به مخالفان كرد اين كشور كمك مي كند نشانه بدگماني رهبران آنكارا به روابط صميمانه ايران با كردهاست.
مشكل سوم، نوع رابطه تجاري ايران و تركيه است. اقتصاد تركيه مبتني بر دو عنصر اصلي يعني توريسم و صادرات كالاهاي غيرسرمايه اي است؛ اما اقتصاد ايران عمدتاً مبتني بر صادرات نفت است. به همين علت ترك ها (همانگونه كه در گفت وگوي وزير بازرگاني اين كشور به صراحت آمده است) مايلند از ايران نفت خام و گاز بخرند و به جاي آن كالاهاي مصرفي بفروشند.
چنين معامله تهاتري كه قدرت انتخاب را از ايران مي گيرد، همواره مورد انتقاد تهران بوده است.
با وجود اين سه مشكل در روابط تهران و آنكارا نمي توان فراموش كرد كه مشتركات فراوان فرهنگي وتاريخي دو كشور به اضافه ويژگي هاي ژئوپولوتيك ايران و تركيه ايجاب مي كند كه براي حفظ منافع حياتي اين دو كشور بايد در تعامل مستمر و نزديكي با يكديگر باشند.هرچند نمي توان انتظار داشت تعامل مطلوب دو كشوربه سادگي به همكاري مورد انتظار طرفين تبديل شود.

رفتار و گفتار دولتمردان آمريكايي و اروپايي در رابطه با برنامه هسته اي ايران نشان مي دهد كه اين دو بلوك درباره اين موضوع ديدگاهي كمابيش يكسان دارند. اما اين همساني ديدگاه رهبران ، رسانه هاي دو كشوررا از اتخاذ مواضعي متفاوت بازنداشته است.
تازه ترين تحليل هاي رسانه هاي اروپا و آمريكا درباره برنامه هسته اي ايران گوياي اين است كه بيشتر رسانه هاي اروپا و برخي روزنامه هاي امريكا به تحولات اخير ايران با نگاه مثبت مي نگرند، اما صداي رسمي آمريكا كه بازتاب دهنده موضع رسمي دولت امريكاست، همچنان به تحولات پيش آمده و آنهايي كه در پيش است با بدگماني مي نگرد.
نحوه بازتاب اظهارات اخير مقام هاي ايراني در گزارشهاي خبري و تحليلي خبرگزاريهاي رويتر، فرانسه و راديو آمريكا تا حدودي تقابل دولت آمريكا و رسانه هاي غرب را نشان مي دهد.
خبرگزاري انگليسي رويتر گفتگوي خود را با علي اكبر صالحي نماينده ايران در آژانس بين المللي انرژي اتمي گزارش داد: ايران تا پايان ضرب الاجل ۳۱ اكتبر (۹ آبان) هر آنچه را كه بتواند براي كاهش نگراني هاي بين المللي
در خصوص احتمال توليد جنگ افزار هسته اي در اين كشور انجام مي دهد.
نماينده ايران افزود: همه چيز به خوبي پيش رفته است. وي درباره موضع ايران در برابر ضرب الاجل ۹ آبان گفت:  از آنجا كه ما قطعنامه شوراي حكام را نپذيرفته ايم و اساسا خود را از آن مستثني كرده ايم بنابراين ضر ب الاجل ۹ آبان براي ما معيار نيست.
خبرگزاري فرانسه نيز از تهران گزارش داد: مقامهاي ايراني به تازگي اظهارات مبتني بر حسن نيت خود را بيشتر كرده اند ولي هنوز درها را بويژه براي ثبت برنامه هاي هسته اي اين كشور، بر روي بازرسان بين المللي كه ماموريتي تعيين كننده را آغاز كرده اند، كاملا نگشوده اند.
علي اكبر صالحي، نماينده ايران در آژانس بين  الملي انرژي اتمي، روز شنبه گفت كه مقامهاي ايران و كارشناسان اين آژانس در مذاكرات خود ابعاد و چارچوب همكاري با هم را تعيين كرده اند.
صالحي اطمينان داد كه مذاكراه با پي ير گلد اشميت، سرپرست اين هيات كه جمعه شب تهران را ترك كرد، با خوشبيني كامل و رضايت دو طرف به پايان رسيده است با وجود اين وي بار ديگر به ابعاد اين همكاري با آژانس بين المللي انرژي اتمي اشاره نكرد.
آقاي صالحي مجددا از برخي از ابهامات كه جمهوري اسلامي خواستار رفع آن براي پذيرش كنترل است خبر داد.
خبرگزاري فرانسه در ادامه اين گزارش با اشاره به فشار و ضرب الاجل آژانس بين المللي انرژي اتمي براي ايران افزود: ورود بازرسان آژانس بين المللي انرژي اتمي، ايران را حتي پيش از امضا پروتكل در مقابل قبول يا رد آن قرار داده است.
براساس قطعنامه آژانس يادشده، ايران مي تواند تصميم بگيرد كه دسترسي محدودي به تمام محل هايي كه آژانس ضروري مي داند فراهم كند و با ارائه اطلاعات و توضيحات موافقت يا مخالفت كند.
اين گزارش سپس به واكنش تند ايران در قبال اين قطعنامه و موضع گيري هاي مختلف محافظه كاران و اصلاح طلبان در برابر آن از جمله موضع گيريهاي سخنگويان دولت و وزير ا مور خارجه و تاكيد روز پنجشنبه رئيس جمهور در مورد ادامه همكاري ايران با آژانس به رغم صدور اين قطعنامه اشاره كرده است.
خبرگزاري فرانسه مي افزايد: در اين حال، علي اكبر هاشمي رفسنجاني رئيس جمهوري سابق ايران براي اولين بار چهار شرط براي امضا پروتكل الحاقي منع تكثير سلاح هاي هسته اي تعيين كرد. از جمله اين شرايط منع بازرسي محل هاي نظامي غيرهسته اي و اماكن فرهنگي و همكاري فناوري غرب با فعاليتهاي ايران است.
علي يونسي، وزير اطلاعات ايران نيز گفت كه ايران تحت شرايطي اين پروتكل را امضا خواهد كرد.
با وجود اين، غربيها مي گويند كه امضا پروتكل بايد سريع و بدون قيد و شرط باشد.
در كنار گزارشهاي خوشبينانه و ملايم دو خبرگزاري اروپايي، راديو آمريكا در برنامه گفتار رسمي كه منعكس كننده ديدگاه دولت امريكاست، ماموريت بازرسان را در ايران اينگونه گزارش داد: براي دومين بار طي ماه هاي اخير بازرسان آژانس بين المللي انرژي اتمي گزارش داده اند كه رگه هايي از اورانيوم غني شده را كه در ساختن جنگ افزارهاي اتمي به كار مي رود در حوالي تهران پايتخت ايران پيدا كرده اند.
در اوايل سالجاري ميلادي نيز بازرسان مؤسسه اتمي سازمان ملل متحد، رگه هايي از اورانيوم غني شده را در نطنز يكي ديگر از شهرهاي مركزي ايران يافته بودند. اين يافته ها دليل ديگري بر اين است كه ايران محرمانه دست اندركار ساختن جنگ افزارهاي اتمي است.
ايران ذخيره فراواني از نفت و گاز طبيعي دارد و نيازي به قدرت اتمي براي تامين انرژي خود ندارد اما مقامات ايران هنوز بر اين نكته پافشاري مي كنند كه آنان براي مسائل غيرنظامي برنامه اتمي خود را دنبال مي كنند.
اسكات مك خيلن سخنگوي كاخ سفيد گفته است: تضمين هاي ايران در اين زمينه معتبر نيست. اينها بخشي از يك الگوي برجسته دروغ، بهانه، گريز و اغفال براي پوشاندن حقيقتي است كه تحت آن ايران بتواند فعاليتهاي اتمي خود را پنهان كند.
ايران مجهز به بمب اتمي با توانايي حمله و يا تهديد همسايگان خود مي تواند خطرناك بوده و ايجاد بي ثباتي كند.
رئيس جمهور جورج دبليو بوش مي گويد: در اين موقعيت مهم است كه كشورهاي ديگر براي جلوگيري از وقوع چنين تهديدي با يكديگر متحد و يكپارچه شوند.

هر تصميمي كه از سوي مسئولين گرفته مي شود به قدر كافي در مورد آثار آن بررسي و مطالعه به عمل آمده و كاملا منطقي است.
به گزارش ايسنا، علي اكبر صالحي، نماينده جمهوري اسلامي ايران در آژانس بين المللي انرژي اتمي در جمع دانشجويان دانشگاه امام صادق (ع) در تحليل قطعنامه شوراي حكام اظهار داشت: بحث قطعنامه صادره شوراي حكام و تحركاتي كه در اين خصوص عليه ايران صورت مي گيرد يك فرايند در حال تحول است و هر لحظه ممكن است اتفاق تازه در جهان رخ بدهد؛ بنابراين ما بايد كياست خود را به كار گيريم زيرا دشمنان لحظه ا ي آرام نيستند.
وي افزود: مجموعه مسئولين نظام ضمن اين كه به اصول جمهوري اسلامي ايران و انقلاب پايبند هستند به گونه اي عمل مي كنند كه مملكت را در معرض خطر قرار ندهند و اين يك اصل است و همه بايد بدان پايبند باشيم.
وي با اشاره به تعبير غربي ها مبني بر اين كه قدرت، حق را مي سازد ترفندهاي آمريكا را مورد نقد قرار داد و افزود تا آنجايي كه منافع آمريكا ايجاب مي كرد سازمان ملل را به حساب نمي آورد و دور مي زند، اما در خصوص فعاليت هاي صلح آميز ايران چون منافع آمريكا ايجاب مي كند به راحتي آن را به سازمان ملل و شوراي امنيت مي كشاند.
صالحي در ادامه گفت: از ديد آمريكا ايران مركز راديكاليسم است كه اگر بتواند ايران را مطيع اصول خود كند در آن صورت به تمام انقلابي ها و دنيا خواهد گفت كه ما چشمه راديكاليسم را خشكانديم؛ لذا براي تحقق اين امر دنبال مستمسك است.
وي روسيه را بزرگترين تهديد نظامي عليه آمريكا ذكر كرد و گفت: روسيه تنها كشوري است كه مثل آمريكا چندين هزار كلاهك هسته اي دارد و مهمترين تهديد عليه آمريكا محسوب مي شود؛ زيرا كشورهاي اروپايي مثل فرانسه حدود ۵۰۰ كلاهك، آلمان ۲۰۰ يا ۳۰۰ كلاهك و چين نيز بين ۴۰۰ تا ۵۰۰ كلاهك دارد كه در مقايسه با آمريكا عددي محسوب نمي شود، اما روسيه به تنهايي چندين هزار كلاهك هسته اي و چندمگاتني دارد.
وي تصريح كرد: آمريكا مادامي كه افساري براي روسيه پيدا نكند، آرام نخواهد نشست كه در اين مورد ايران بهترين گزينه مي باشد؛ چرا كه كشور ما از اعماق استراتژيك روسيه محسوب شده و اگر آمريكا به ايران دسترسي داشته باشد، مي تواند ادعا كند كه روسيه را كاملا دور زده است.
نماينده ايران در آژانس بين المللي انرژي اتمي تاكيد كرد: آمريكا سعي و تلاش دارد كه وارد ايران شود، اما اين بار به دنبال مستمسك حقوقي است و سعي دارد اجماع جهاني را به دست آورد؛ زيرا دنيا آمادگي ندارد كه بحران ديگري مثل عراق را تحمل كند؛ لذا آمريكا سعي دارد با طرح فعاليت هاي ايران در شوراي امنيت اين اجماع جهاني را تحصيل نمايد.
صالحي با اشاره به اين كه ايران هشتمين كشور جهان است كه از خدمات آژانس استفاده مي كند، گفت: ما با آژانس فعاليت هاي شفافي داشتيم، اما متاسفانه كوتاهي شده و همان موارد باعث شده است كه آمريكاييها مستمسك پيدا كنند.
آژانس هر سال يك گزارش پادمان از كشورها ارايه مي كند كه هر ساله تعدادي كشور متخلف شناخته مي شوند و ضمانت اجرايي آن در آژانس كاملا مشخص است و اين يك امر عادي است، اما متاسفانه در مورد مساله ايران آمريكايي ها سوء استفاده كرده اند، ما فعاليت عمده ا ي در تاسيسات تبديل اورانيوم داريم كه آن را قبلا به اطلاع البرادعي رسانده بوديم، اما غني سازي را به آنها گزارش نداديم و همين اشكال كار ماست، وگرنه غني سازي ما ايرادي ندارد.
صالحي با تاكيد بر اين كه آمريكا به قدري سرمست قدرت است كه حكمت سياسي را فراموش كرده، گفت: اروپايي ها در مساله عراق در برابر آمريكا شكست خوردند و براي اين كه بتوانند خود را دوباره به آمريكا نزديك كنند، ايران را بهانه قرار دادند تا از اين طريق به آمريكا نزديك شوند.
وي با مطرح كردن موضوعي تحت عنوان ضعف حقوقي در خصوص پروتكل الحاقي گفت: ما به اندازه اي كه در خصوص فعاليت هاي هسته اي صلح آميز كارهاي فني و مهندسي انجام داديم، كار حقوقي انجام نداديم؛ واقعا احساس كمبود زيادي وجود دارد و كسي در خصوص پروتكل الحاقي كار حقوقي خوبي در ايران نداشته است.
وي تصريح كرد: معاهده منع گسترش سلاح هاي هسته اي يك معاهده تبعيض آميز است، اما هيچ وقت به فكر اين نيستيم كه از آن خارج شويم اما اگر غرب بخواهد بي دليل و بدون توجه به منافع سياسي فشار خود را بر ايران تحميل كند، ماندن در معاهده معني ندارد.
صالحي تاكيد كرد: از لحاظ حقوقي البرادعي در جايگاهي نيست كه به ايران بگويد فلان فعاليت را متوقف كن، بلكه اين مساله درمعاهده مشخص شده است.

همكاري دشمنان
سايت اينترنتي بي.بي.سي در گزارشي پيرامون آخرين تحولات در روابط ايران و آمريكا رابطه كنوني دو كشور را «دوستي در عين دشمني» ارزيابي مي كرد.
بي.بي.سي با اشاره به اظهارات يكشنبه گذشته حميدرضا آصفي سخنگوي وزارت خارجه ايران و ريچارد آرميتاژ معاون وزير خارجه آمريكا آورده است:
سخنگوي وزارت خارجه ايران گفته است كه از دولت جمهوري اسلامي دعوت شده تا در اجلاس بازسازي عراق كه قرار است در اواخر ماه جاري ميلادي با پشتيباني آمريكا در اسپانيا برگزار شود شركت كند.
به نظر مي رسد به رغم اختلافات شديد بين تهران و واشنگتن بر سر برنامه هاي هسته اي ايران، مساله بازسازي عراق آمريكا را هر چه بيشتر به جمهوري اسلامي نزديك مي كند. هر دو طرف تاييد كرده اند كه از ايران دعوت شده تا در اجلاس بازسازي عراق در مادريد حضور يابد.
ريچارد آرميتاژ، معاون وزارت امور خارجه آمريكا نيز اخيرا گفته است كه گرچه واشنگتن با تهران درباره مساله برنامه هاي هسته اي  ايران اختلافاتي دارد، ولي روابط دو كشور بر سر مساله عراق متفاوت است.
او تاييد كرد كه جمهوري اسلامي براي ايجاد ثبات در عراق منافع مهمي دارد.
دولت آمريكا خوشحال است كه ايران يكي از اولين دولت هاي منطقه بود كه شوراي حكومتي عراق را كه آمريكا آن را تعيين كرده به رسميت شناخت.
گروه شيعي عراقي مورد حمايت ايران، يعني مجلس اعلاي انقلاب اسلامي عراق يك نماينده ارشد در اين شورا دارد.
وزير امور خارجه آمريكا روز شنبه در مصاحبه اي با روزنامه واشنگتن پست با لحني آشتي جويانه گفت كه دولت آمريكا خواستار مواجهه با  ايران نيست.
او اظهار داشت كه واشنگتن نشانه هاي مثبتي از تهران دريافت كرده كه دولت ايران مايل به گفتگو با آمريكا است و افزود كه دولت او نيز پاسخ مناسبي داده است.
به نظر مي رسد كه تمايل آمريكا براي گفتگو با مقامات ايران در وضعيت فعلي از آنجا ناشي مي شود كه رهبران آمريكا
در يافته اند كه براي ايجاد ثبات در عراق و بازسازي آن كشور به كمك ايران نيازمندند.
دولت آمريكا همچنين احتمالا پي برده كه دولت ايران به خواست آژانس بين المللي انرژي اتمي براي نشان دادن شفافيت بيشتر درباره برنامه هاي هسته اي اين كشور پاسخ مثبت خواهد داد.
كمال خرازي، وزير امور خارجه ايران، اخيرا در جريان ديدارش از آمريكا براي شركت در اجلاس سازمان ملل در گفتگوهاي مطبوعاتي خود اشاره هايي داشته مبني بر اينكه جمهوري اسلامي حاضر است براي حل اختلافاتش با آمريكا با آن كشور مذاكره كند.
بي بي سي درادامه گزارش تحليلي خود آورده است:
به رغم اين تمايلات بعضي از رهبران ايران و آمريكا براي آغاز گفتگوها، هنوز در هر دو كشور اختلافات شديدي بر سر امكان بهبود روابط وجود دارد ولي در گذشته نيز ايران و آمريكا با وجود همه تفاوت هاي عميق بر سر مسائل مختلف، درباره بعضي از موضوعات خاص مذاكره كرده اند. براي نمونه دو كشور در سال هاي اخير بر سر مساله افغانستان بارها به گفتگو نشسته اند. در بهار سال گذشته نيز نمايندگان رسمي دو كشور چند بار در شهر ژنو در سوئيس ملاقات هايي داشته اند. بنابراين، مساله ضرورت ايجاد ثبات در عراق و كمك  ايران در اين راستا ممكن است بار ديگر آمريكا و جمهوري اسلامي را به مذاكرات رو در رو وادارد.
پيام تهديد براي ايران
يك مقام اسرائيلي، حمله اخير به سوريه را «پيام براي ايران به علت حمايت از تروريسم» خواند و گفت: «ما ديگر تحمل نمي كنيم كه محور تروريسم ميان تهران، دمشق و غزه به كشتار مردان، زنان و كودكان ما ادامه دهد.»
به گزارش بي.بي.سي رعنان غين مشاور آريل شارون نخست وزير اسرائيل با طرح اين ادعا افزود: مكاني كه اسرائيل روز يكشنبه در داخل سوريه بمباران كرد محل آموزش اعضاي گروه هاي مسلح فلسطيني از جمله جهاد اسلامي است كه مسئوليت حمله حيفا را به عهده گرفته است. جهاد اسلامي پريروز با وجود آنكه مسئوليت حمله را به عهده گرفت اين ادعاي اسرائيل را كه در خاك سوريه پايگاه دارد، تكذيب كرد.
دغدغه هاي جبهه دوم خرداد
شنيده شد در ديدار اعضاي گروههاي جبهه دوم خرداد با رئيس جمهوري، نظرات مختلف گروه هاي عضو اين جبهه در مورد نحوه شركت در انتخابات مجلس هفتم مطرح شده است.
حضور در انتخابات، معرفي كانديداهاي متخصص، رايزني با شوراي نگهبان و افراد مؤثر براي جلوگيري از ردصلاحيت كانديداهاي جبهه دوم خرداد، دعوت از مردم براي شركت گسترده در انتخابات نظرات مطرح شده از سوي بعضي گروه هاي جبهه دوم خرداد بوده است. در مقابل گروهي ديگر بر عدم شركت در انتخابات بدون گرفتن تضمين از نظر تأييد صلاحيت ها و باز شدن فضاي انتخاباتي تأكيد كرده اند.
در بخشي از اين جلسه برخي اختلاف نظرهاي موجود ميان جبهه دوم خرداد مطرح و از خاتمي خواسته شده است با مشورت بزرگان اين جبهه، تا پيش از برگزاري انتخابات اختلافات حل و فصل گردد.
قرار است اين جلسات با حضور خاتمي رئيس جمهور و مهدي كروبي رئيس مجلس ادامه يابد. قرار است دومين جلسه فردا (پنجشنبه) تشكيل شود.
توجيه آمريكايي
ريچارد آرميتاژ معاون وزير امور خارجه آمريكا پريروز در كابل گفت: اوجگيري حملات طالبان در هفته هاي اخير نشانه ضعف اين گروه است.
بي.بي.سي با اعلام اين خبر افزود: اين در حالي است كه مقام هاي افغانستان معتقدند كه بازماندگان طالبان در حال تجديدقوا در مناطقي اند كه در مرز ناحيه قبائلي پاكستان قرار دارد تا عمليات خود را در افغانستان گسترش بخشند. سازمان هاي امدادرسان بين المللي معتقدند بيش از يك سوم خاك افغانستان چنان ناامن است كه فعاليت در آن امكان نا پذير است.
اوجگيري حملات طالبان و درگيري آنان با نيروهاي دولتي افغانستان به كشته شدن حدود سيصد نفر طي دو ماه گذشته انجاميده كه البته اغلب كشته شدگان، اعضاي طالبان بوده اند.