Hamshahri Newspaper

اشاره:در آيين اسلام برخي از شب ها از بركت و اهميت قدسي خاصي برخوردارند. براي مثال شب قدر، شبي بوده كه قرآن تماماً بر سينه مبارك پيامبر(ص) نازل شده است. از اين رو مسلمانان چنين شبي را سخت گرامي مي دارند. شب تولد حضرت قائم(عج) نيز در فرهنگ اسلامي داراي قدر و ارج خاصي است. در اين شب مسلمانان به ويژه شيعيان از درگاه الهي و حضرت مهدي مراد مي طلبند تا مقصود معنويشان برآورده شود. مطلب حاضر، گفتاري در ارج اين شب و فلسفه انتظار در فرهنگ شيعي است.
آيت الله محمدرضا مهدوي كني:
وعدالله الذين امنوا منكم و عملواالصالحات ليستخلفنهم في الارض كما استخلف الذين من قبلهم و ليمكنن لهم دينهم الذي ارتضي لهم و ليبدلنهم من بعد خوفهم امنا يعبدونني لايشركون بي شيئاً و من كفر بعد ذلك فاولئك هم الفاسقون.(۱)
بدون ترديد شب نيمه شعبان، شب مباركي است. حتي اكثر اهل سنت نيز اين شب را محترم مي شمارند و عبادت مي كنند. بسياري از مسلمانان براي درك فضيلت اين شب، از بلاد مختلف به مكه و مدينه مشرف و در مسجد النبي صلي الله عليه و آله وسلم و مسجد الحرام مشغول عبادت مي شوند.(۲) اهل سنت اين شب را «ليله البرات»،يعني شب برات مي گويند. نيز معتقدند كه شق القمر در اين شب واقع شده است. در هر حال تقدير چنين بوده كه صاحب ولايت ختميه در اين شب متولد شود، گرچه اين شب از صدر اسلام محترم بوده، لكن ولادت حضرت حجه بن الحسن بقيه الله الاعظم روحي له الفداء بر عظمت آن افزوده و آن را كامل كرده و به آن روح بخشيده كه ولايت عظمي در اين شب ظهور يافته و ماه ولايت به ظهور خود رسالت ختميه را تكميل كرده است كه فرمود:
«اني تارك فيكم الثقلين كتاب الله و عترتي...»
در روايات ما از امام محمد باقر عليه السلام منقول است كه فرمودند:
«شب قدر ماه رمضان، مخصوص قرآن و پيامبر صلي الله عليه و آله وسلم است و شب پانزدهم شعبان، شب ما اهل بيت عليهم السلام يعني شب ولايت است.»(۳)
تحقيق آن است كه شب قدر اكبر در ماه شعبان نيست. زيرا شب قدر اكبر، شبي است كه قرآن در آن نازل شده است:
خداوند مي فرمايد:
انا انزلناه في ليله القدر(۴)
يعني نزول قرآن در شب قدر بوده است. در آيه ديگر مي فرمايد كه ماه رمضان، ماه نزول قرآن است.
شهر رمضان الذي انزل فيه القرآن(۵)
جمع ميان اين دو آيه اقتضا دارد كه شب قدر در ماه مبارك رمضان باشد. بنابراين، شب قدري كه در ماه مبارك رمضان است، شب قدر اكبر است و شب قدري كه در نيمه شعبان احتمال داده شده، شب قدر اصغر است. چنان كه ثقل اكبر و اصغر از هم جدا نيستند، شب قدر اكبر و اصغر نيز از يكديگر جدا نيستند.
خداوند متعال، درباره روزي كه دين از نظر «كمي و كيفي» به كمال رسيد، مي فرمايد:
اليوم اكملت لكم دينكم و اتمت عليكم نعمتي و رضيت لكم الاسلام دينا.(۶)
يعني من امروز اسلام را به عنوان دين پسنديدم. يعني دين اسلام تا به امروز كامل نبود و صددرصد مورد رضايت خداوند نبود، ولي اكنون كه با اعلام و ابلاغ ولايت به مرتبه كمال و تمام رسيد، مورد رضايت حق تعالي واقع شد. آن روز به اعتقاد ما و اعتقاد بسياري از مسلمانان، روز عيد غدير است. پس با توجه به اين آيه معلوم مي شود كه مراد پروردگار از آن ديني كه «ارتضي لهم»، در آيه اي كه در مطلع گفتار آمد، ديني است كه همراه با امامت و ولايت اهل بيت پيامبر است، كه ابلاغ آن در روز غدير و تحقق كامل آن با ظهور و قيام حضرت مهدي روحي له الفداء مي باشد و قبل از آن عملاً امكان بروز نداشت. در اين آيه خداوند نويد مي دهد كه آن روز حتماً خواهد آمد و در آن روز دين خدا بدون بيم و هراس پياده خواهد شد و آثار شرك به كلي برچيده مي شود. عظمت و اهميت روزي كه در اين آيه به آن وعده داده شده است، به خاطر ظهور امامت و حاكميت ولايت است. در آيه شريفه «وعدالله...»، وعده هايي وجود دارد كه يكي از آن ها شامل همه امت ها است، كه صالحان هر امت وارث ناصالحان آن خواهند شد و چند وعده، مخصوص ما مسلمانان و شيعيان است. آيه كريمه به اين صورت آغاز مي شود:
و عدالله الذين امنوا منكم و عملواالصالحات ليستخلفنهم في الارض كما استخلف الذين من قبلهم.(۷)
تا اين جاي آيه مربوط به مسأله استخلاف و جانشيني صالحان بر كافران است كه در هر زماني و هر مقطعي از تاريخ، به تناسب عملي شده است. چنان كه مي فرمايد: «كما استخلف الذين من قبلهم». يعني مسأله استخلاف و جانشيني صالحان بر كافران پيش از اين نيز به وقوع پيوسته است. اما در اين آيه شريفه، پس از طرح مسأله استخلاف، سه نكته ديگر را اضافه مي كند كه مختص به مؤمنان و صالحان اين امت است:
۱- «وليمكنن لهم دينهم الذي ارتضي لهم»: يعني آن ديني را كه خداوند پسنديده وسايل و امكانات پياده كردن آن را فراهم مي آورد. بديهي است ديني را كه «ارتضي لهم»، همان ديني است كه در غدير خم با ولايت تكميل شد. در آن روز خداوند فرمود: اينك اين دين را براي شما پسنديدم. (و رضيت لكم الاسلام ديناً).
۲- «و ليبدلنهم من بعد خوفهم امنا»: در آن روز خوف به امنيت تبديل مي شود، به طوري كه:
۳- «يعبدونني لايشركون بي شيئاً»: مرا بدون هيچ شائبه شركي مي پرستند. يعني زمينه شرك از ميان مي رود و حتي براي تقيه جايي نمي ماند. «تقيه» گرچه در مواردي با رعايت مصالح واجب است، ولي براي افراد معمولي، توأم با يك نوع شرك است. خداوند به مؤمنين وعده داده است كه روزي فرا مي رسد كه اثري از شرك در عبادت خداوند ديده نمي شود. اين نمي شود مگر در روزي كه دين حق بر تمام اديان چيره شود و اثري از كفر و شرك باقي نماند. اين در پرتو ظهور باهرالنّور حضرت مهدي روحي له الفداء تحقيق مي پذيرد. صاحب اين ولايت همان كسي است كه در شب نيمه شعبان متولد شده است و آن شب، شب قدر اصغر است.
اين وفايت، چنان كه معتقديم، تنها به معناي دوستي اهل بيت عليهم السلام نيست، بلكه به معناي ولايت و سرپرستي و حاكميت خدا از طريق خليفه الله است. تولاي ما از طريق آن ولي، ولايت خاصي است كه روز غدير خم واقع شده است. اين ولايت امري نيست كه ضرورت اجتماعي آن را بر ما تحميل كرده و ما را وادار كند كه به سوي تشكيل چنين حكومتي برويم كه از طريق پذيرش و بيعت ما مشروعيت پيدا كند. اين حكومت مثل حكومت هاي بشري نيست كه ضرورت هاي اجتماعي آن را اقتضا كرده باشد. البته مقصودم اين نيست كه اصل حكومت ضرورت ندارد، بلكه مقصودم اين است كه حكومت با اين خصوصيت و اين شكل و محتوا، برخاسته از متن و دستور شرع است و از بيرون وارد نشده است. لذا در مواردي كه حكومت هاي غير الهي و غير ديني وجود دارد، باز هم ولايت و امامت و حاكميت امام ضروري است و مؤمن هيچ جا از اين ولايت و تولي بي نياز نيست.
ادامه دارد
پانويس ها:
۱- سوره نور، آيه ۵۵.
۲- درس اخلاق مندرج در مجله پيام صادق، شماره ۱۵ و ۱۶ (بهمن ۱۳۷۶ تا ارديبهشت ۱۳۷۷).
۳- مفاتيح الجنان، فضيلت نيمه شعبان، ص ۱۶۵، انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامي.
۴- سوره قدر، آيه ۱.
۵- سوره بقره، آيه ۱۸۵.
۶- سوره مائده، آيه ۳.
۷- سوره نور، آيه ۵۵.