دكتر محرم آقازاده
برنامه ريزي استراتژيك داراي فرايندي پوياست. اين نوع برنامه ريزي، با  آينده نگري درباره واقعيت ها و موقعيت هاي موجود، راهبردها و تاكتيك هاي اثرگذار در صدد برمي آيد براي رسيدن به آينده فراروي بكوشد. برنامه ريزي استراتژيك يك فرايند خطي نيست، كه به صورت گام به گام در يك چار چوب غيرقابل انعطاف به اجرا درآيد. در برنامه ريزي استراتژيك آنچه اصل است، مشاركت همه دست  اندركاران در تعريف مقاصد، رسالت ها، كمك رساني و تدوين الگوهاي عمل براي دستيابي به هدف هاي مورد نظر است. ميدان عمل برنامه ريزي استراتژيك را مي توان در سه گزينه خرد، كلان و فراسوي كلان ديد. نوشتار حاضر هم درصدد تبيين ويژگي هاي سه گزينه ياد شده براي برنامه  ريزي استراتژيك است.
برنامه ريزي در سطح فراسوي كلان
در چارچوب برنامه ريزي فراسوي كلان در برنامه ريزي استراتژيك، نيازهاي موجود و فرصت هاي آينده مشخص مي شود؛ اين در حالي است كه كوشش هايي كه انجام مي شود تحقق هدف هاي برنامه ريزي استراتژيك خرد و كلان را هم نشانه مي گيرد. مسأله اساسي در برنامه ريزي استراتژيك فراسوي كلان، حصول پيامدها يا بازده هاي معطوف به موفقيت كاركنان در فضاي سازماني است.
از اين روست كه، در برنامه ريزي استراتژيك فراسوي كلان به «آنچه هست» يا «هست ها» رضايت داده نمي شود؛ بلكه چيزي كه مورد تأكيد بسيار است، «آنچه بايد باشد» ها است.
مفروضات برنامه ريزي استراتژيك فراسوي كلان به ترتيب زير است:
۱- واحد سازماني به طور عام و خرده واحدهاي سازماني به طور خاص بايد ارتقاء يابند.
۲- با آن كه بسياري از متغيرهاي مربوط به آينده سازماني در اختيار سازمان نيست؛ ولي از طريق آينده سنجي مي توان برخي متغيرها را تحت كنترل درآورد يا تغيير داد.
۳- كاركنان سازمان به آينده سازمان دلبستگي دارند و در آرمان و خواست هايشان موفقيت سازمان را مي طلبند. بنابراين در صورت مشاركت دادن كاركنان در فرايند برنامه ريزي، آنان به مثابه نيروهاي «پيش برنده» اقدام خواهند كرد.
۴- روشن است كه بهره نهايي را از بازده هاي برنامه ريزي استراتژيك، سازمان خواهد برد، پس كوشش سازماني براي برنامه ريزي استراتژيك بايد در رأس امور باشد.
دو مثال براي برنامه ريزي استراتژيك فراسوي كلان به ترتيب زير است:
الف) برنامه ريزي نظام آموزش فني- حرفه اي مبتني بر نيازها، ارزش ها، آرمان ها، فرصت ها، كيفيت كار در آينده.
ب) توسعه آموزش مركزي براي عهده دار شدن بهبود منابع انساني از حيث عملكرد ذهني- شناختي و مهارتي به جاي سفارش پرورش نيروي انساني به سازمان ها و نهادهاي برون سازماني.

برنامه ريزي در سطح كلان
در اين سطح از برنامه ريزي استراتژيك، كوشش  هاي برنامه ريزي به كاوش در راه هاي اثرگذار محقق ساختن هدف هاي سازمان بر مبناي كاركردهاي جاري آن معطوف مي گردد. هدف نهايي برنامه ريزي استراتژيك در سطح كلان ارتقاي سطح كارآيي وضعيت جاري سازمان است. چشم انداز اين نوع برنامه ريزي از «درون به بيرون» است؛ و از پيامدهاي آن در مرتبه نخست كاركنان سازمان بهره مند مي شوند.
برنامه ريزي استراتژيك در سطح كلان، از حيث زمان، معمولاً يك دوره يك ساله است. به هر روي، اين نوع برنامه ريزي بنا به مفروضات بيان شده در زير ساماندهي مي شود.
الف) آرمان هاي سازمان و واحدهاي عملياتي آن شناسايي شده، اعتباريابي شده و سودمند است.
ب) واحد سازماني كه نياز به ارتقا دارد، از حيث شاكله سازماني داراي ساختاري به هم پيوسته است.
پ) تحقق آرمان ها و اهداف سازمان  سبب پرورش خود اتكايي كاركنان شده و آنان را براي آينده سازمان تربيت مي كند.
ت) ماحصل برنامه ريزي استراتژيك كلان متوجه خود سازمان است.
ث) اگرچه آينده مبتني بر عملكرد نهادهاي مختلف نظير نهاد قانونگذاري، تحولات ملي و منطقه اي است، ولي مي توان بر پايه روندهاي موجود به پيش بيني آينده دست يازيد و برنامه ريزي كرد.
در برنامه ريزي استراتژيك كلان، سؤالاتي از اين دست مورد تأكيد است: «آيا كاركنان بنا به توانايي هايي كه دارند در پست هاي سازماني جايابي شده اند؟»، «آيا كاركنان افرادي خود- اتكا، خلاق و متعهد به سازمان هستند؟» و «آيا با توجه به سطح عملكرد جاري كاركنان مي توان براي ايجاد تغيير برنامه ريزي كرد؟»

برنامه ريزي در سطح خرد
برنامه ريزي در سطح خرد در درون برنامه ريزي در سطح كلان قرار دارد و عملكرد كاركنان را به صورت فردي يا گروهي را در كوتاه مدت هدف قرار مي دهد. دامنه زماني مورد نظر براي برنامه ريزي در سطح خرد از چند هفته يا چند ماه است؛ ولي در نهايت اين زمان به يك سال نمي رسد. با توجه به ماهيتي كه برنامه ريزي سطح خرد دارد، آن را «برنامه ريزي تاكتيكي» هم مي نامند.
هدف برنامه ريزي استراتژيك در سطح خرد، بهبود «محصول» يا «عملكرد» است مفروضات اساسي براي برنامه ريزي در سطح خرد به ترتيب زير است:
الف) هدف هاي واحدهاي عملياتي سازمان شناخته شده، اعتباريابي شده و سودمند است.
ب) واحدهاي عملياتي كه نياز به ارتقا  دارند، نيازمند يك نظام، برنامه كاري اثرگذار، پرورش مهارت هاي حرفه اي و... هستند.
پ) بهره پيامدهاي حاصل از برنامه ريزي استراتژيك در سطح خرد هم متوجه سازمان و هم كاركنان است.
برنامه ريزي در سطح خرد، به مواردي نظير، توسعه و پرورش خلاقيت و نظام مندي در كاركنان، ايجاد فرصت هاي خود شكوفايي در كاركنان و پرورش آينده نگري در كاركنان تأكيد مي ورزد.

كدام سطح از برنامه ريزي را بايد برگزيد؟
معمول اين بوده است كه توجه در برنامه ريزي ها بر زمان حال و بحران ها، مسايل و مشكلات موجود متمركز شود. زمان حال داراي اهميت بسيار زياد است و نبايد مورد مسامحه قرار گيرد. اما در اين ميان ضرورت ايجاد تغيير و پديدآوري آينده اي ثمر بخش هم مطرح است. از اين رو، نگرش به برنامه ريزي استراتژيك فراسوي كلان هم ضروري بوده و اكيداً توصيه مي شود.
گروه برنامه ريزان، آن گاه كه به انتخاب سطح برنامه ريزي دست مي يازند، شايسته است در نظر آورند كه نتايج هر سطح از برنامه ريزي بر روي سطوح ديگر اثر مي گذارد. با قبول اين اصل، صلاح در انتخاب سطح برنامه ريزي فراسوي كلان و ايجاد زمينه براي برنامه ريزي هاي استراتژيك سطوح كلان و خرد است.

منابع:
۱- kaufman,R.(1999). Planning Educational systems, Lancaster, PA: Technomic Publishing co.
۲- Lenz,R. (1998). Managing the Evaluation of the strgtegic planning process. Business Horizons, 30,34-39.

ديپلماتها و مفسران معتقدند بازگشت آمريكا به يونسكو (سازمان آموزشي، علمي و فرهنگي ملل متحد)، هم جنبه خوب دارد و هم بد؛ خوب از نظر بودجه سازمان و بد از نظر كنوانسيون پيشنهادي در مورد حفاظت از تنوع فرهنگي.
در مراسم پيوستن مجدد آمريكا به يونسكو در جريان اجلاس آغازين سي ودومين مجمع يونسكو لو را بوش همسر رئيس جمهوري آمريكا حضور داشت. وي گفت: از روز اول اكتبر آمريكا بار ديگر عضو فعال يونسكو است كه با همكاري ساير اعضا براي اشاعه آموزش، علم و فرهنگ در سراسر جهان خواهد كوشيد.
دولت آمريكا در سپتامبر پارسال اعلام كرده بود مجدداً به عضويت اين سازمان درخواهد آمد. آمريكا در سال ۱۹۸۴ در اعتراض به آنچه سو ءمديريت منابع آن خواند، از يونسكو خارج شد. كويي چيرو ماتسورا مديركل يونسكو با استقبال از بازگشت آمريكا، گفت: اين امر خبر خوبي براي امور مالي سازمان است. به گفته وي، بودجه يونسكو هر سال دچار ۵ درصد كاهش مي شود، اما از اين پس فشار مالي كمتري احساس خواهد شد. بودجه يونسكو در سال
۲۰۰۵-۲۰۰۴ ، ۶۱۰ ميليون دلار است. دولت آمريكا ساليانه ۵۳ ميليون دلار پرداخت خواهد كرد و ۳/۵ ميليون دلار ديگر بابت هزينه عضويت مجدد خواهد پرداخت.
مقامات يونسكو مي گويند اين تنها وجه مثبت بازگشت آمريكا است. بازگشت واشنگتن با چند شرط همراه بوده است. اول داشتن آني كرسي در شوراي اجرايي است كه اعضاي آن انتخابي هستند. چهار كشور اروپايي شامل لوكزامبورگ، پرتغال، يونان و موناكو نامزدي خود را براي عضويت در شورا پس گرفتند تا سفير آمريكا در يونسكو برگزيده شود.
همچنين دولت آمريكا اعلام كرده است كه كنوانسيون پيشنهادي حفاظت تنوع فرهنگي را نخواهد پذيرفت. اين معاهده در مجمع عمومي يونسكو در سال ۲۰۰۱ با اكثريت آراء مورد تأييد قرار گرفت. هدف از اين معاهده حفاظت از كالاهاي فرهنگي ملي همچون فيلم و موسيقي در قبال مقررات تجارت بين المللي است كه سازمان تجارت جهاني تعيين كرده است. هدف روشن معاهده پيشنهادي، حمايت در برابر صنعت فيلم و موسيقي آمريكاست.
اين معاهده محور كار نشست جاري مجمع عمومي نيست كه تا ۲۶ مهرماه ادامه خواهد يافت. اما قرار است يونسكو مجوز آغاز گفتگوهاي مربوط را براي ماتسورا صادر كند. انتظار مي رفت اين فرايند دو سال طول بكشد، اما حالا آينده آن نامعلوم است. يك ديپلمات آمريكاي لاتين در يونسكو گفت دولت آمريكا فرهنگ را صرفاً به مانند كالا مي بيند. براي واشنگتن خط مشي فرهنگي بي معناست. نشريه لوموند از قول يك ديپلمات ديگر نوشت: «آشكار است كه آمريكا مي خواهد از منافع استوديوهاي قدرتمند هاليوود دفاع كند.»
اكثريت عمده اعضاي يونسكو از چنين معاهده اي حمايت مي كنند، از جمله گروه ۷۷ كه نماينده ۱۳۵ كشور از آسيا، آفريقا و آمريكاي لاتين به علاوه كانادا، فرانسه و سازمان بين المللي كشورهاي فرانسوي زبان است. گروه اخير متشكل از حدود ۵۰ كشور است كه فرانسوي ،زبان رسمي يا دوم آنهاست. چندين كشور اروپايي نيز از معاهده حمايت مي كنند.
آمريكا اكنون بر سر اين موضوع در آستانه انزوا در يونسكو قرار دارد. انزواي مشابه در سال ۱۹۸۴ دولت ريگان را واداشت كه از سازمان خارج شود. توجيه رسمي در آن زمان سوءمديريت منابع بود، اما به گفته كارشناسان سازمان ملل، دليل اصلي مسائل مربوط به كنترل بود كه از جنگ سرد ناشي شده بود. جان واشبرن ديپلمات سابق آمريكا و مدير اتحاديه سازمان ملل آمريكا گفت: تصميم ريگان براي خروج از يونسكو براساس اين تصور بود كه اين سازمان زير نفوذ كمونيسم عمل مي كند.
بحثهاي اصلي در آن زمان در يونسكو نظم اطلاع رساني جهاني جديد و نظم اقتصادي جهاني جديد بود، يعني دو طرحي كه كشورهاي جهان سوم براي مقابله با سيطره شمال در انتشار اخبار و تجارت جهاني عرضه كرده بودند. دولت ريگان شديداً با اين دو برنامه مخالفت داشت و در نتيجه تصميم گرفت از يونسكو خارج شود. واشبرن معتقد است تصميم آمريكا نتيجه معكوس داشت. وي گفت: «محققان آمريكايي ناچار شدند مجامع جديدي را براي بحث درباره مسائل ايجاد كنند، در حالي كه همكاران آنان از ساير كشورها از ساختارهاي يونسكو بهره مند شدند.»
برخي مفسران حضور همسر رئيس جمهوري آمريكا را به عنوان نماينده ويژه در مجمع عمومي سازمان نوعي اهانت مي دانند. لورا بوش كه سابقاً معلم بوده است، تجربه چنداني در سياستگذاري فرهنگي، آموزشي يا علمي ندارد و اغلب در فعاليتهاي خيريه شركت دارد. لوموند نوشت: «اين امر براي كنفرانسي كه بيش از ۳۰۰۰ كارشناس و ۵ رئيس كشور در آن حضور دارند، تحقيرآميز است.»

گروه علمي فرهنگي: دومين  آزمون  استخدام  ادواري  نيمه  دوم  فروردين  ماه  سال  آينده  در۱۰ گروه  آزمايشي  برگزار مي شود.
دكتر «سيداحمد طباطبايي» مديركل دفترآموزش و بهسازي نيروي انساني سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور با اعلام اين مطلب به ايرنا افزود: تعدادگروههاي  آزمايشي  اين  آزمون  از چهار گروه  به  ۱۰ گروه  شامل  گروه  اجتماعي ،آموزشي ، فرهنگي  هنري ، اداري ، مالي ، فني  و مهندسي  و فرآوري  داده ، كشاورزي و محيط زيست ، پزشكي ، پيراپزشكي  و طرح  معلمان  افزايش  يافته  است .
وي ، هدف  از برگزاري  آزمون  استخدام  ادواري  را سنجش  توانايي هاي  عمومي افراد بعنوان  حداقل  شرط ورود به  دستگاههاي  دولتي  عنوان  كرد و افزود: اين آزمون  شرط لازم  براي  ورود به  دستگاههاي  دولتي  تلقي  مي شود و اين  دستگاههامي توانند با برگزاري  آزمونهاي  تخصصي  و در نظر گرفتن  شرايط خاص  خود نسبت به  جذب  نيروي  انساني  مورد نياز اقدام  كنند.
وي ، با اشاره  به  اينكه  آزمون  توسط سازمان  سنجش  كشور انجام  مي شود ومحتواي  آزمون  را سازمان  مديريت  و برنامه  ريزي  تعيين  مي كند، افزود: اساس سئوالات  آزمون  غير از دانش  پايه  كه  آن هم  سئوالات  از جنبه  مهارتي  است  شامل آزمون هاي  توانايي هاي  ذهني ، استعداد، علائق  و خصوصيات  شخصيتي  است .

گروه علمي و فرهنگي: دفتر آموزش و فرهنگ پيشگيري از اعتياد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، از برگزاري «نمايشگاه دستاوردهاي فرهنگي هنري پيشگيري از اعتياد» همزمان با فرارسيدن نيمه شعبان،  ميلاد قائم آل محمد (ص) خبر داد.
به گزارش روابط عمومي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، اين نمايشگاه از ۲۱ مهرماه به مدت يك هفته در ساختمان مركزي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي واقع در ميدان بهارستان، خيابان كمال الملك برپا مي شود.

گروه علمي فرهنگي: ششمين  نمايشگاه  زمين  شناسي  و سومين  نمايشگاه  زيست  شناسي  در ۲۹ غرفه  عصرروز جمعه  در دانشگاه  پيام  نور تبريز گشايش  يافت .
نمايشگاه  زمين  شناسي  در ۱۲ غرفه  شامل  زمين  شناسي ، عكس ، انواع  نقشه  راه زميني ، سنگهاي  تزييني ، آزمايشگاه ، فسيل و كاني  براي  بازديدكنندگان  داير شده  است .نمايشگاه  زيست  شناسي  در ۱۷ غرفه  اكوسيستم ، هرباريوم ، دينه  (گياهان دارويي )، موجودات  زنده ، حشرات  و بندپايان ، ميكروبيولوژي ، مولاژ و صدف ،فيلوژني (سير تكامل  موجودات )، تخم  پرندگان ، ماهيهاي  آكواريومي ، سيتولوژي  وتعيين  گروه  خوني  براي  بازديد علاقه مندان  دايرشده  است .
اين  نمايشگاه  به  مدت  سه  روز براي  بازديد علاقه مندان  داير شده  است .