فصل تازه روابط اعراب با ايران
طي دو هفته اخير شاهد نشانه هاي مهم و قابل توجهي در تحول نگرش اعراب به روابط خود با جمهوري اسلامي ايران بوديم. نخستين نشانه اقدام اجلاس شوراي همكاري خليج فارس براي تخصيص چهارصدميليون دلار جهت كمك به امداد و بازسازي منطقه زلزله زده بم بود. اين رقم نه تنها در مقايسه با ارقام كمكهاي ديگر كشورها از جمله كشورهاي غربي بلكه در مقايسه با كمكهاي انساندوستانه در سطح بين المللي بسيار بيشتر از ارقام متداول در اينگونه كمكهاست. گرچه در وهله نخست ممكن است شنونده اين خبر در ذهن خود كمكهاي شيخ نشين هاي خليج فارس به صدام در طول دوران جنگ تحميلي و خسارتهاي وارده به ايران در اثر جنايات صدام در اين مدت را تداعي كند و با مقايسه اين مجموعه صدها ميليارددلاري با چهارصد ميليون دلار اين رقم كمكها را قطره اي در برابر اقيانوس بپندارد و بدهي عربهاي خليج فارس به ايران را خيلي بيش از اينها بداند.
نشانه دوم مصاحبه احمد ماهر وزير خارجه مصر و اسامه الباز مشاور رئيس جمهور اين كشور در مورد اهميت روابط ايران و مصر مي باشد. اسامه الباز در طول ساليان گذشته منفي ترين نگرش را نسبت به برقراري روابط ايران مصر داشت. احمد ماهر با تأكيد بر مسئله به تاريخ پيوستن معاهده صلح مصر و اسرائيل يعني پيمان كمپ ديويد قدم مهمي را براي از سرگيري روابط برداشت. اين همان نكته اي بود كه سالها به عنوان بزرگترين مانع در عادي سازي روابط ايران و مصر به شمار مي آمد چرا كه نشانگر فاصله زياد ديدگاههاي دو كشور در مورد مهمترين مسئله جهان اسلام يعني قضيه فلسطين بود.
گرچه روابط دو كشور از دهه هفتاد وارد مرحله جديدي شد ليكن تفاوت نگرش ياد شده موجب شد كه از سرگيري روابط رسمي سياسي دو كشور امكان پذير نشود. البته مصري ها به اين موضوع اشاره صريحي نداشتند و بيشتر نام خيابان خالد اسلامبولي را بهانه اي براي ركود توسعه روابط دو كشور مطرح مي ساختند. به همين دليل آنان از مدتي پيش با تغيير نام يك ميدان و يك خيابان قاهره از خاندان پهلوي به نامهاي ديگر توقع داشتند و ابراز مي كردند كه ايران نيز با عمل متقابل بايد اسباب ازسرگيري روابط رسمي سياسي را فراهم سازد. اما شرايط اخير خاورميانه بخصوص حضور اشغالگرانه آمريكا در عراق و حمايت بيدريغ و آشكار و قلدرمآبانه اين كشور از وحشيگريهاي اسرائيل نسبت به فلسطينيان و بالاخره عملي شدن تئوري جنگ تمدنها در اقدامات اسلام ستيزانه نظامي و ديپلماتهاي آمريكا موجب تحولات چشمگير در نگرش سياسي و امنيتي سران كشورهاي عرب خاورميانه و تأثيرپذيري ايشان از نگرش هاي مردم مسلمان و مذهبي جوامع عرب گرديد.
در همين راستا فرايند بازنگري ايشان در مورد نقش و اهميت جمهوري اسلامي ايران در منطقه خاورميانه بخصوص با توجه به موقعيت ايران در عراق و در ميان مردم فلسطين شكل گرفت. اعلام صريح وزير خارجه مصر در مصاحبه با خبرنگاران صدا و سيماي كشورمان در مورد عدم ارزشي سازشنامه كمپ ديويد در شرايط فعلي و لحن سازنده اجلاس شوراي همكاري خليج فارس را بايد نخستين نشانه ها از نتايج از بازنگري به شمار آورد.
گرچه خاطره نه چندان شيرين رفتارهاي غيردوستانه بسياري از كشورهاي عربي هنوز در حافظه تاريخي مردم ايران باقي مانده است اما تصميم گيري اعضاي ارزشي شوراي شهر تهران كه منتخب همين مردم هستند براي تغيير نام خيابان نيز ناشي از تحليل ايشان در مورد همين فرايند بازنگري اعراب به واقعيتهاي امنيتي و اجتماعي جديد خاورميانه است. البته حتما اعضاي محترم شوراي شهر تحليل روشني از اهميت روابط ايران با قدرتهاي خاورميانه بخصوص مصر و نتايج سازنده آن براي سرنوشت امت اسلامي نيز داشتند كه با مصوبه ديروز خود يكي از موانع اصلي تحقق رابطه را از سر راه برداشتند.
اينك بر عهده تصميم سازان و تصميم گيران سياست خارجي كشورمان است كه با استفاده از اين همراهي از اعضاي شوراي شهر با تعريفي جديد از شرايط خاورميانه و نقش كشورهاي بزرگ اين منطقه و شكل گيري دشمني هاي متفاوت آمريكا با جهان اسلام روندي نوين در روابط ايران و اعراب را به منظور تضمين حيات باعزت جامعه مسلمانان پي ريزي كنند.
|