Hamshahri Newspaper

پيروان مسيحيت معتقدند، اين دين، آيين زايش باكرگي است. اما اكنون پژوهشگران در حال كار روي نوعي ديگر از زايش هستند. انتقال هسته پوستي يا Cloning (همسان سازي)، راهي براي تشكيل جنين بدون لقاح متعارف تخمك و اسپرم است كه براي ايجاد ماده ژنتيك كامل براي خلق انساني جديد مورد نياز است. جنين از راه بكرزايي نيز تشكيل مي شود. بكرزايي عبارت است از يك فرايند زيست شناختي كه در آن تخمك بارور نشده تمام ماده ژنتيك مورد نياز جهت رشد جنين را فراهم مي كند. در شماره ژانويه ۲۰۰۴ نشريه
وايرد پژوهشگران شركت فناوري پيشرفته سلولي در آمريكا گزارش مي كنند كه با استفاده از هر دو روش، جنين هاي انسان توليد كرده اند كه دست كم مراحل اوليه رشد را پشت سر مي گذارند.
بكرزايي در طبيعت رخ مي دهد. بسياري گونه هاي ماهي، پرنده و مار از اين طريق توليد مثل مي كنند. همسان سازي در انواع گونه ها صورت گرفته و دالي گوسفند، معروف ترين نمونه آن است. بسياري از پژوهشگران مايل هستند از اين فنون در انسان ها استفاده كنند.
علاقه آنان توليد نسل نيست. همسان سازي تناسلي انسان به قدري داراي مخاطرات فني و مسائل اخلاقي است كه كمتر دانشمند محترمي به آن نزديك مي شود و بكرزايي هر چند كه گاه در پستانداران مشاهده شده است، هرگز جنين قابل بقا توليد نمي كند. اما اگر بتوان اين جنين ها را به قدري در مسير رشد به پيش برد كه ساختارهاي چند سلولي به نام بلاستوسيت تشكيل دهند، اين روش مي تواند منبع سودمندي براي توليد سلول هاي بنيادي شود. بر خلاف بيشتر سلول هاي بدن كه در تمام طول عمر يك كار معين انجام مي دهند، سلول هاي جنيني مي  توانند بارها تكثير شوند و وقتي علايم زيست شناختي مناسب به آنها داده شود، به انواع مختلف سلول تبديل شوند. خاصيت ياد شده اين قابليت را به آنها مي دهد كه منبع بالقوه خوبي براي كسب سلول هاي تازه باشند كه براي ترميم بافت آسيب ديده در بيماري هايي مانند پاركينسون و ديابت لازم است.
مايكل وست رئيس شركت فناوري سلولي پيشرفته از تأييد گزارش وايرد سر باز زد. در گزارش ادعا شده بود كه اين شركت توانسته است يكي از جنين هاي همسان سازي شده را به يك واحد ۱۶ سلولي به نام مورولا تبديل كند. اما دكتر وست گفت كه اين شركت توانسته است از طريق بكرزايي سلول هاي بنيادي توليد كند و اكنون در پي ساخت بانك سلول هاي بنيادي با ويژگي هاي ايمني شناختي خاص است تا روزي بيماران بتوانند از بافت هاي متشكل از آنها استفاده كنند. به اين ترتيب خطر ناشي از پس زدگي پيوند به حداقل مي رسد.
از آنجايي كه شركت فناوري سلولي پيشرفته، هنوز تحقيقات خود را در نشريه اي علمي منتشر نكرده است و مسئولان آن به دنبال منابع مالي مي گردند، بسياري از كارشناسان در مورد ادعاهاي آن بدبين هستند. از جمله منتقدان آن جرالد شاتن پژوهشگر دانشگاه پتسبورگ است كه در حال كار روي توليد سلول هاي بنيادي جنيني از جنين همسان سازي شده ميمون است. او گفت همسان سازي ميمون سانان(ازجمله انسان) سخت تر از ساير جانوران است، چرا كه ساز و كار مولكولي مورد نياز براي تقسيم سلول در حين همسان سازي به نوعي مختل مي شود. با وجود اين كه شركت فناوري سلولي پيشرفته احتمالاً توانسته است جنين هاي مرحله اول را توليد كند، دكتر شاتن منتظر شواهد تجربي بر اين مبناست كه اين جنين ها مي توانند به قدري رشد كنند كه سلول هاي بنيادي از آن به دست آيد و اين كه اين سلول هاي بنيادي به نوبه خود به طور طبيعي در لوله آزمايشگاه رشد خواهد كرد. از سوي ديگر، بكرزايي دست كم در ميمون ها منبع قابل اطميناني از سلول هاي بنيادي جنيني است. خوزه سيبلي كه قبلاً در شركت ياد شده كار مي كرد و اكنون محقق دانشگاه ميشيگان است، توانسته است سلول هاي جنيني به دست آمده از بكرزايي را به تشكيل انواع سلول هاي وادارد، از جمله سلول هاي عصبي كه دوپامين توليد مي كنند. دوپامين يك ماده شيميايي است كه كمبود آن به بيماري پاركينسون مي انجامد. گام بعدي تزريق سلول هاي توليد كننده دوپامين به بدن ميمون است تا معلوم شود آيا سلول ها مي توانند اين كار را در داخل يك بدن گرم انجام دهند يا نمي توانند.
علم جنيني
در حالي كه تحقيقات منابع تازه اي از سلول هاي بنيادي جنيني و راه هاي ايجاد قدرت سلول هاي بنيادي به سلول هاي عادي را آشكار كرده است، چالش  هاي جديدي را براي انتقال اين تحقيقات از ميز آزمايشگاه به بالين بيمار مطرح كرده است. يك مشكل، مربوط به روش پرورش سلول هاي بنيادي جنيني انسان است. توليد سلول هاي بنيادي به تعداد و خلوص كافي براي تحقيق دشوار است، چه رسد براي كاربردهاي درماني. اين سلول ها از تنهايي بيزارند و تا در تماس با سلول هاي تغذيه كننده قرار نگيرند، تكثير نمي شوند. اينها سلول هايي هستند كه نشانه هاي زيست شيميايي توليد مي كنند كه براي حفظ شاخص هاي يگانه سلول هاي بنيادي لازم است و از تبديل آنها به انواع سلول هاي بالغ جلوگيري مي كند.
غالباً از سلول هاي موش به عنوان سلول هاي تغذيه كننده سلول هاي بنيادي جنيني انساني استفاده مي شود اما بسياري از پژوهشگران از به كارگيري سلول هاي تفكيك شده به اين شكل در درمان بيماري هاي انسان نگران هستند، چرا كه از آن بيم دارند كه اين سلول ها ويروس هاي خطرناك را از سلول هاي تغذيه كننده موش دريافت كرده باشند. در واقع گزارش جديد گروهي از كارشناسان سلول هاي بنيادي از دانشگاه جانز هاپكينز در بالتيمور اين گونه نتيجه گرفته بود كه «انتقال سلول هاي بنيادي كه بالا به لايه هاي سلول هاي تغذيه كننده موش توليد شده است، غيراخلاقي است.»
چند گروه در حال كار روي ساير راه حل ها هستند. يك امكان استفاده از سلول هاي تغذيه كننده انسان است، نه موش. اريف بانگو، محقق سلول ها بنيادي در دانشگاه ملي سنگاپور با آزمايش انواعي از سلول هاي انسان به اين نتيجه رسيده است كه سلول هاي پوست انسان به خوبي سلول هاي تغذيه كننده موش مي توانند سلول هاي بنيادي انسان را حفظ كنند.
يك راه ديگر صرف نظر از سلول هاي تغذيه كننده است. به گزارش شماره ژانويه نشريه نيچرمد يسن، علي بريوانلو و گروه محققان وي در دانشگاه راكفلر در نيويورك، دانشگاه آتن در يونان و مركز ملي پژوهش علمي در روسكاف در فرانسه موفق شده اند روشي براي پرورش چند نسل از سلول هاي بنيادي جنيني انسان بدون استفاده از سلول هاي تغذيه كننده پيدا كنند. در عوض آنان سلول ها را با مولكولي به نام ۶- bromoindirubin-3'-Dxime (Bio)رشد داده اند.
بيو از فعاليت مولكولي جلوگيري مي كند كه مانع فعاليت شبكه اي از نشانه هاي مولكولي به نام مسير دبليو ان تي مي شود. پرورش سلول هاي بنيادي جنيني انسان در حضور بيو باعث عملكرد كامل مسير دبيلو ان تي مي شود. اما وقتي سلول هاي تشكيل شده با بيو در محيط مناسب قرار بگيرند، به انواع سلول هاي تخصصي تبديل مي شوند، مانند سلول هاي عصبي، اين سلول ها به اندازه سلول هايي كه در شرايط متعارف تر پرورش داده مي شوند، كارآمد هستند. دكتر بريوانلو و همكارانش اكنون مي كوشند سلول هاي بهتري از بيو توليد كنند تا بتوانند بر فرايند تفكيك شدن سلول ها كنترل بيشتري داشته باشند.
به رغم اين روش هاي اميدوار كننده، موانع بسياري در راه توليد سلول هاي جنيني انسان وجود دارد. يك مشكل مربوط به مقررات است. در روز ۹ آگوست ۲۰۰۱، جورج بوش اعلام كرد: بودجه دولت فدرال براي تحقيقات سلول بنيادي جنيني انسان به طرح هايي محدود مي شود كه تا آن زمان توليد شده است. در آن زمان، بيش از ۶۰ گونه سلول از آزمايشگاه هاي سراسر جهان واجد شرايط بودند. اما امروز فقط حدود دوازده طرح در آمريكا واجد شرايط دريافت بودجه فدرال هستند، چرا كه اينها تنها طرح هايي هستند كه بر اساس آزمايش ها داراي تمام خواص سلول هاي بنيادي جنيني انسان هستند.
اين دستاوردها فاصله زيادي از آنها دارد كه پژوهشگران در ابتدا انتظار داشتند و حتي شايد اين طيف اندك سلول هاي واجد شرايط اصلاً مطلوب نباشد. معلوم شده است كه همه انواع تأييد شده با استفاده از سلول هاي تغذيه كننده موش پرورش داده شده اند. اما اگر دانشمندان بكوشند با استفاده از روش هاي جايگزين سلول  هاي بنيادي جنيني انسان توليد كنند، ممكن است نتوانند بودجه فدرال كسب كنند.
چالش ديگر به رفتار سلول هاي بنيادي جنين انسان در درازمدت در لوله آزمايشگاه و در بدن انسان است. در شماره ژانويه نشريه نيچر بايوتكنالجي، پيتر اندروز از دانشگاه شفيلد در انگليس و جيمز تامسون از دانشگاه ويسكانسين و همكارانش گزارش كرده اند كه انواعي از سلول هاي بنيادي جنيني انسان كه چند ماه در لوله آزمايش رشد كرده اند، ممكن است دچار نقايص ژنتيك شوند. به خصوص، در سلول هاي جنيني مورد نظر كروموزوم ۱۲ يا ۱۷ قطعات بيشتري پيدا كرد. اما پژوهشگران متوجه شده اند كه تغييرات مشابه ژنتيك در برخي انواع سلول سرطاني يافت شده است.
اين كه چگونه سلول هاي تخصصي شده به دست آمده از سلول هاي بنيادي جنيني در بدن انسان عمل خواهند كرد، معلوم نيست. همان گونه كه گزارش دانشگاه جان هاپكينز نشان مي دهد معلوم نيست آيا پيوند اين سلول هاي بنيادي جنيني در جاي درست در بدن بنشيند و كار مورد نظر را انجام دهد يا اين كه به سلول هاي ديگر تبديل يا در بدترين حالت سرطاني شود.
نتايج به دست آمده از آزمايش هاي روي جانوران اين امكان را نشان داده است. در شماره ماه دسامبر نشريه لبرتوري اينوستيگيشن، جوزف اينسكووتيز- الدور و گروه وي نشان داده اند چگونه مي توان سلول هاي بنيادي جنيني انسان را به انواع سلول هايي تبديل كرد كه رگ هاي خوني را تشكيل مي  دهند. در واقع، آزمايش هاي بعدي نشان داده است كه اين سلول هاي تفكيك شده با تزريق به موش هاي آزمايشگاهي ويژه مي توانند رگ خوني كامل بسازند كه به دستگاه جريان خون جانور متصل مي شود. اين تحول درمان بالقوه اي را براي برخي بيماري هاي قلبي در افق ديد قرار مي دهد.
سلول هاي بنيادي جنيني سؤ ال هاي زيادي را در مورد اخلاقي بودن استفاده از جنين هاي موجود يا ايجاد جنين هاي جديد براي تحقيق در مورد يك درمان پزشكي مطرح مي كند، حتي اگر منفعت آن زياد باشد. همزمان با آن كه موانع علمي درمان با سلول هاي بنيادي جنيني انسان فرو مي ريزد، اين مباحث اخلاقي عمق بيشتري پيدا خواهد كرد.