مصر ايران شايد حتي از مصر آفريقا هم جذاب تر به نظر برسد. اين را بسياري از بيابانگردان و اكوتوريست ها مي گويند.
دكتر علي صباغيان
واژه «مصر» چه چيزي را به ذهن متبادر مي كند؟ كشوري در شمال آفريقا، رودخانه نيل، فراعنه، اهرام ثلاثه، مجسمه ابوالهول، دهكده فرعوني و ... . درست است، اما آيا مي دانيد ، مصر ديگري هم وجود دارد؟ كجا؟ درهمين سرزمين خودمان ايران.
اما قضيه مصر ايران چيست؟ مصر ايران روستايي است با حدود ۴۰ خانوار جمعيت در حاشيه كوير مركزي، در بخش خور و بيابانك شهرستان نائين كه از برخي جهات از جمله توليد محصولات كشاورزي و باغي در آن منطقه كويري، زبانزد عام و خاص است.
وقتي در جاده نائين به سوي طبس از غرب به شرق پيش مي رويد با پيمودن حدود ۲۵۰ كيلومتر از نائين و درست پس از پشت سر گذاشتن روستاي بزرگ فرخي با حدود ۵۰۰ خانوار جمعيت و روستاي كوچكتر نصرآباد و ۱۰ كيلومتر مانده به شهر خور، مركز بخش خور و بيابانك، بر تابلو كوچكي در كنار جاده چنين نوشته شده است «به سمت مصر». با ورود به جاده فرعي (البته اين جاده اكنون در حال آسفالت شدن است) در سمت چپ و طي مسافت حدود ۴۲ كيلومتر از ميان تپه ها و در حركت به سوي مناطق مياني كوير مركزي ايران در سكوت سنگين كوير از دور سه نگين سبز تقريبا به هم پيوسته نمايان مي شود. در ادامه مسير لحظاتي بعد و پس از عبور از ميان تپه هاي شني كه به دست بادهاي كويري روي هم تلنبار شده اند، خود را در ميان اولين نگين سبز كه «اميرآباد» نام دارد مي يابيد. اميرآباد مزرعه اي آباد با يك چاه پرآب و شيرين - آن هم در جايي كه هر قطره آب شيرين ارزش بسيار زيادي دارد - است كه مالكيت آن متعلق به مردم مصر است. با حضور در اميرآباد و مشاهده رونق، آباداني كشاورزي و دامپروري در آن، انسان به يكباره حضور خويش در قلب كوير را فراموش مي كند.
در اميرآباد راه دو شاخه مي شود. شاخه سمت چپ كه به ويژه در ابتداي مسير از ميان تپه شن ها و ماهورها مي گذرد به سمت شهر جندق مي رود. يعني در اين مسير با پيمودن حدود ۴۲ كيلومتر - البته راه فرعي- به جندق كه بر سر راه اصلي نائين و طبس به دامغان قرار گرفته است مي رسيد.
شاخه سمت راست راه به سوي مركز روستاي مصر مي رود. با پيمودن فاصله بسيار اندكي از ميان مزارع اميرآباد وارد روستاي مصر مي شويد. اولين چيزي كه براي هر تازه وارد به مصر تعجب آميز است ساختار كوچه هاي اين روستاي كوچك است. در مصر برخلاف بسياري از روستاها و آبادي ها و حتي شهرهاي ايران كه پر از كوچه هاي قديمي تنگ و پرپيچ و خم است با خيابان وسيعي روبه رو مي شويد كه خانه ها در اطراف آن قرار دارد و آب شيرين قنات روستا از وسط آن مي گذرد.
با عبور از داخل روستاي مصر و پيمودن حدود ۴ كيلومتر مسافت از بين مزارع روستاي مصر، به آخرين نگين سبز حاشيه كوير در اين منطقه يعني آبادي «فرحزاد» مي رسيد كه تنها ۳ خانوار جمعيت در آن ساكن است. فرحزاد پايان مسير است و ديگر ادامه راه امكان پذير نيست.
اين محل اگرچه حال و هواي كويري دارد، اما باز هم حاشيه كوير است و تا كوير مركزي ايران كه از قم و كاشان شروع مي شود و در عرض حدود ۱۲۰ كيلومتر تا سبزوار ادامه دارد، حدود ۱۵ كيلومتر فاصله دارد. مسطح بودن كوير مركزي ايران از عجايبي است كه هر بيننده اي را به حيرت مي اندازد و كساني كه به ويژه مسير جاده دامغان به جندق را در روز طي كرده اند به خوبي بر اين نكته واقف هستند.
اگر مصر آفريقا با سابقه تاريخي خود برخي رويدادها را در ذهن جهانيان و ساكنان خود باقي گذاشته است، در مصر ايران نيز رويدادهايي در ذهن مردم سختكوش اين ديار باقي مانده است. در اين ميان سيل ارديبهشت ۱۳۵۸ از جمله رويدادهايي است كه به گفته آقاي محمد شيباني ساكن شهر خور كه در آن زمان معلم روستاي مصر بوده، به دليل خسارات گسترده مالي به مزارع كشاورزي و كشته شدن ۳ نفر از اهالي و نابودي صدها را‡س دام و ويراني منازل مسكوني به اين زودي ها از اذهان مردم مصر پاك نخواهد شد.
نكته ديگري كه ساكنان مصر با شور و اشتياق از آن سخن به ميان مي آورند حضور توريست هاي خارجي براي ديدن عجايب كوير مركزي ايران است كه به گفته آنها تعدادشان هم روز به روز زيادتر مي شود.
اما مصر ايران با همه جذابيت ها و تمامي سختكوشي ساكنانش از مشكلاتي چند در رنج است. به گفته ساكنان، اولين مشكل، برق مصر است. اكنون برق مصر نه از طريق شبكه سراسري كشور يا شبكه محلي خور، بلكه از طريق دو دستگاه ژنراتور كوچك تامين مي شود كه علاوه بر هزينه هايي كه براي اداره برق دارد، قطع روزانه ۶ ساعته برق از ۵/۱۰ ش--ب ت-----ا ۵/۴ صبح، مشكلات عديده اي را براي مردم اين روستا در پي دارد.
مشكل ديگري كه شايد بسياري از روستاهاي ديگر ايران نيز با آن مواجه هستند و اهالي مصر نيز از آن گله مندند، نحوه رفتار مسوولان منابع طبيعي است. كار بخش عمده اي از مردم مصر همچون بسياري از روستاهاي ايران دامپروري است كه در گذر زمان از طريق تعامل با طبيعت به ويژه مناطق نزديك به محل شكل گرفته است. اكنون بسياري از روستائيان از سياست هايي كه براي حفظ منابع طبيعي اعمال مي شود ناراضي اند.
سخن آخر اينكه حتي براي نگارنده اين مطلب كه مصر، آفريقا، اهرام ثلاثه، مجسمه ابوالهول، نيل، دهكده فرعوني و... را از نزديك مشاهده كرده است، مصر ايران جذابيت هاي خاص خود را داشت، چرا كه بخش هر چند اندك از سرزمين بزرگ و پرجاذبه اين مرز و بوم آن هم در حاشيه كوير مركزي ايران با همه جذابيت هاي آن است. بنابراين علاقه مندان به سير و سياحت و ديدن مصر آفريقا اگر اكنون به دلايلي قادر به اين امر نيستند مي توانند بدون ويزا و ديگر مشكلات به مصر ايران بروند.