شاپور مجد
جراحان پلا ستيك مجاز به انجام عمل زيبايي بيني هستند يا جراحان گوش و حلق و بيني؟ جالب است بدانيد كه دعواي بين اين دو گروه حل نشده، بسياري از جراحان ديگر نيز مدعي برخورداري از مجوز علمي لا زم براي انجام اين عمل هستند. به قول يك جراح شوخ طبع، فقط مانده است كه صافكارها هم بيني جراحي كنند.
سزارين يك مد پس ازدواجي در ايران آنقدر جا افتاده كه كمتر كسي فكر مي كند مراكز دولتي در فكر و دست اندرتدبيراند كه به نحوي از اين عمل وقتي بي دليل است جلوگيري كنند. واقعيت عدم تناسب مراكز تجمع پزشكان از تخصص هاي متنوع در محل هاي متعدد هم باعث شده است كه برخي از پزشكان با مشكل نبود بيمارهاي كافي به خصوص در سال هاي اوليه كارشان مواجه شوند و نتيجه البته سزارين هر چه بيشتر و با تمام توان و قدرت است.
اما اگر سزارين يك مد پس ازدواجي است و جراحي هاي زيبايي بيني اتفاقي اند كه هم قبل از ازدواج رخ مي دهند، هم حين ازدواج، هم بعد از ازدواج و هم حتي بعد از طلاق. در حالي سزارين فقط در يك جنس (كه خودتان احتمالا حدس مي زنيد كدام جنس است) رخ مي دهد، جراحي هاي بيني اتفاقي اند كه مخصوص به يك جنس خاص به شمار نمي آيند و هر دو جنس به يك ميزان از اين اتفاق فرخنده بهره مي برند. هم آقايان و هم خانم ها براي هر دو عمل - حتي اگر به تشخيص خودشان باشد هم - به راحتي دليل هاي عامه پسند مي تراشند. سزارين را به تشخيص پزشك و مثلا نامناسب بودن لگن خانم منسوب مي كنند وجراحي زيبايي بيني را به انحراف بيني.
جراحي هاي الكتيو
برخي از جراحي ها اورژانس اند و لازم و ضروري براي بيمار و پزشك هم حتي به خاطر انجام ندادن آنها مسووليت دارد و در بعضي از كشورها، حتي مسووليت كيفري. برخي ديگر از جراحي ها نيز كه «الكتيو» ناميده مي شوندElection . به زبان انگليسي و احتمالا برخي ديگر از زبان ها به معني انتخابات است و طبيعتا جراحي الكتيو بنا به همان معنا، يعني «انتخابي». فرد مي تواند در اين نوع جراحي ها انتخاب كند كه اصلا جراحي بشود يا نه، گرچه همان فرد خودش نمي تواند خيلي بيشتر از اينها در روش كار دخالت كند. برخي از جراحي هاي بيني، اورژانس و بسياري از آنها ضروري اند. يك جراح متخصص فك و صورت درباره جراحي هاي الزامي بيني و دليل هاي آنها مي گويد:  «در مواردي كه انحراف سپتوم بيني وجود دارد فرد ملزم به انجام جراحي است، چرا كه با اين انحراف، تنفس از طريق بيني براي بيمار دشوار مي شود و بيمار به خصوص به وقت خواب به تنفس دهاني رو مي آورد. تنفس دهاني معايب و مضرات فراواني دارد كه از جمله آنها مي توان به خشك شدن مسير تنفسي (حفره دهان، حلق، لوزه ها، آدنوئيد و ناي) اشاره كرد. اين خشكي موجب مي شود مسير هوايي مزبور مستعد عفونت شود و درمان هاي مشكلاتي كه از اين طريق به وجود مي آيد تا زمان باقي ماندن علت مشكل بي اثر مي ماند و اصل مشكل همچنان باقي مي ماند.» مشكلات دهان و دندان ايجاد شده از انحراف بيني هم مي تواند در مواردي به بيماري هاي لثه و بافت نرم منتهي شود كه درمان هاي پرهزينه و گاه دردناكي را مي طلبد. در مواقع وجود تومورهاي سرطاني و برخي از كيست ها، جراحي هاي ناحيه بيني الزامي است. همچنين در مواقعي كه سينوس ها به درستي تخليه نمي شوند و مشكلاتي از قبيل درد و احتمال تخريب بافت هاي استخواني سر و صورت وجود دارد نيز جراحي هاي بيني لازم اند.
تجمع ترشحات مخاط سر و صورت موجب مي شود، افراد نيازمند جراحي هاي غيرانتخابي بيني باشند، اما جراحي هاي زيبايي حكايت ديگري دارند.
خدا زيباست و زيبايي را دوست دارد
پرسش رايجي كه در اذهان جست و جوسگر در زمينه زيبايي وجود دارد باعث نتيجه گيري هاي متعدد فلسفي و گاه نوشتن رساله هايي مفصل در باب زيبايي شده لابد همچنان پاسخ نداده باقي مانده است كه هر سال در جهان ده ها (و بلكه هم بيشتر) كتاب درباره زيبايي نوشته مي شود.
يك دندانپزشك متخصص مشهور به خوب انجام دادن كارهاي زيبايي درباره جراحي هاي زيبايي بيني مي گويد: «معلوم نيست كه چرا مردم دوست دارند دو لكه سياه روي صورتشان ايجاد كنند. همه مي خواهند هم شكل شوند و نمي دانند كه زيبايي هر كدامشان به تنهايي به اندازه كافي اقناع كننده است.» برخي اوقات كارهاي سخت لازم براي ميل به زيبايي بي دليل رخ مي نمايد. اليزابت تيلور بازيگر مشهور البته در حدود ۶۰ سالگي مجبور شد براي يك جراحي باز اجازه بدهد سرش را از ته تيغ بيندازند. او قبل از جراحي خبرنگارها را به اتاقش در بيمارستان فرا خوانده تا اجازه بدهد يا حتي خواهش كند كه از سرش عكس بيندازند تا مردم بفهمند كه براي زيبايي، پوستش را نكشيده است. به نظر مي آيد آن خانم هم مثل بسياري ديگر از خانم ها حرف خودش را باور ندارد.
چه كسي اجرا مي كند
علت اين كه متخصصاني كه اطلاعات لازم براي نوشتن اين گزارش را در اختيار ما نگذاشتند دلشان نخواست و اجازه هم ندادند كه اسمشان را ذكر كنيم شايد براي بسياري دانسته نباشد. درواقع سه گروه از جراحان عمدتاً جراحي هاي زيبايي بيني را انجام مي دهند و اين درحالي است كه طبق قانون همه جراحان حق دارند با مسووليت خودشان كليه جراحي هاي معمول را انجام بدهند. مثلاً يك چشم پزشك حق دارد كه جراحي زيبايي بيني را اگر دلش خواست انجام بدهد مسووليت هاي قانوني هم البته به گردن همان پزشك است.
اما به دليل خطرناك بودن موضوع و بسيار حساس بودن آن، فقط در سه تخصص پزشكي است كه معمولاً به سراغ اين جراحي ها مي روند. جراحان فك و صورت در مواقعي كاملاً احتياج دارند كه بيماران خود را زير تيغ جراحي مكرر بيني بفرستند. اين درصد از جراحان مي توانند به دليل دانش عمده خود درباره ناحيه فك و صورت هر نوع جراحي اي را در اين نواحي انجام دهند.كه بعضي از متخصصين جراحي هاي فك و صورت حاضر نمي شوند حتي به برخي از جراحي هاي لثه اقدام كنند، برخي ديگر از جراحان به دليل رابطه نزديك و تنگاتنگ! بيني و فك بالا بر اين باورند كه جراحي هاي اين ناحيه حق آنهاست. در سوي ديگر قضيه اوقاتي وجود دارد كه جراحي هايي براي تكميل كار ارتودنسي (صاف و مرتب كردن دندان ها) لازم است كه جراحي هاي «ارتوسرجري» ناميده مي شوند. معمولاً اين جراحي ها با تغيير تركيب صورت بيمار همراهند و براي ايجاد تعادلي دوباره درصورت بيمار لازم است كه تغييراتي در بيني اعمال شود. باتوجه به ترس عمومي از جراحي و ريسك جراحي هاي متعدد پياپي، بسياري از جراحان فك و صورت تشخيص مي دهند كه بهتر است به وقت جراحي هاي ارتوسرجري نسبت به انجام جراحي زيبايي بيني نيز اقدام كنند. اين واقعيت در بسياري از مواقع باتوجه به اين نكته كه بسياري از جراحان جراحي هاي زيبايي بيني را حق جراحان گوش، گلو و بيني مي دانند، به اندازه كافي مجاب كننده نيست و بسياري از جراحان فك و صورت باز بيماران خود را پس از انجام ارتوسرجري يا قبل از آن به متخصصان گوش و گلو و بيني معرفي مي كنند.
جراحي پلاستيك 
در كشورهاي مختلف واژه پلاستيك تداعي هاي متنوعي را در اذهان شنونده هاي اين واژه ايجاد مي كند. براي مثال در آمريكا پلاستيك يك اصطلاح روزمره براي توصيف جنس هاي بدل يا قلابي يا فاقد كاركردهاي اصلي است. فرنك زپا اين اصطلاح را به صورت رايج در فرهنگ آمريكايي جاانداخت و آن را براي توصيف نوع خاصي از كيچ به كار برد. كيچ(Kitsch) چيزي است كه در تيراژ بالا و به تقليد از آثار هنري ارزشمند اصل براي استفاده خانواده هاي طبقه متوسط به كار برده مي شود. پلاستيك جنسي است كه فاقد كيفيت مطلوب و قابل توجهي است، اما ضمناً كاربرد هم دارد. اما جراحي هاي پلاستيك براي ترميم زخم ها و سوختگي ها كاربردهاي جدي دارند و بسياري از مردم كه به نحوي به اين نوع جراحي ها احتياج دارند در برخي از موارد ترجيح مي دهند كه يا تحت جراحي قرار بگيرند يا بميرند! متاسفانه در همه جاي دنيا با افرادي كه داراي ظاهر نامتعارفي اند برخوردهاي نامتعارض صورت مي گيرد كه براي آن فرد خاص نامطلوب است. درواقع ديدن منظره سوختگي ها، زخم ها و جراحت ها و حتي برخي از جراحي ها براي بيشتر مردم مطلوب و خوشايند نيست و واكنش بيشتر آدم ها به اين واقعيت، برخوردي غيرواقعي و احساسي است. در اينجا عملكرد يگانه و ارزشمند جراحان پلاستيك مشخص مي شود كه با حل يك مشكل اساسي، خدمت انساني بي بديلي را به عهده مي گيرند كه براي همه بيماران فراموش نشدني است. ميزان اهميت زيبايي براي جراحان پلاستيك فقط با دندانپزشكان برابر است در هردوي اين صنف ها زيبايي اهميت بسزايي دارد و رضايت بيمار در بسياري از موارد وابسته به زيبايي كار و نه كيفيت عمقي اي است كه بايد در هنگام انجام اعمال موردتوجه قرار گيرد. اين طبيعت كم همانند موجب مي شود جراحان پلاستيك درصورت داشتن دانش كافي نسبت به آناتومي بسيار پيچيده فك و صورت، مطمئناً لياقت لازم براي انجام جراحي هاي بيني را دارند. يك متخصص پلاستيك درباره اين موضوع گفت: باتوجه به تفاوت چشمگير شكل بيني در انسان هاي مختلف، بيني هر فرد درست مثل جزيره ناشناخته اي است كه با بيني هاي ديگر تفاوت دارد. به طوري كه معمولاً در كتاب هاي بسيار دقيق آناتومي هم شكل يك استخوان خاص كه دليل عمده تفاوت شكل بيني هاي آدم هاست به صورت كاملاً شماتيك كشيده مي شود و به اجمال توضيح داده مي شود. كسي منكر اين نيست كه بيني ها تفاوت هاي جدي اي با هم دارند. كسي هم نمي تواند منكر شود كه با داشتن دانش لازم براي جراحي هاي زيبايي اين ناحيه، مي توان هر عملي را با موفقيت محتملي به پايان رساند كه بنا به تفاوت شكل بيني ها، تضمين قطعي اي براي موفقيت در كسب رضايت بيمار وجود ندارد.»
گوش، گلو، بيني 
يك استاد دانشگاه قبل از پاسخ به هيچ كدام از سوال هاي خبرنگار ما، بحث خود درباره بيني را اينطور توضيح مي دهد: «من وقتي مي خواهم در جلسه اول كلاسم درس را شروع كنم، هميشه به دانشجويان مي گويم كه يكبار در دوره پزشكي عمومي درس گوش و گلو و بيني را خواندم و چيزي متوجه نشدم. دفعه بعد آن را براي امتحانات بورد خواندم و فقط تست ها را درست جواب دادم. يكبار به وقت درس خواندن بورد و يكبار تخصص درس را خواندم. در اواخر دوره تخصص جراحي و با انجام دادن ده ها جراحي باز تازه توانستم كاملا متوجه شوم كه در سر و گردن چه مي گذرد.» اين استاد دانشگاه از دليل هاي سخت بودن درس اندام شناسي سر و صورت ،وجود مغز و نخاع و گذشتن سلسله اعصاب از اين ناحيه را بر مي شمرد و تفاوت مسير حركت رگ ها در اين ناحيه با تمام نقاط ديگري كه پايين تر از قلب قرار دارند. وي معتقد است كه سختي درس و فراواني اطلاعات لازم براي انجام جراحي هاي ناحيه سر و گردن چيزي نيست كه نياز به اثبات داشته باشد، اما در سوي ديگر قضيه اين نكته قابل توجه است كه براي جراحي هاي زيبايي بيني به كل اين علوم احتياج نيست و با توجه به سطحي بودن ناحيه جراحي، بسياري از جراحان مي توانند نسبت به اين عمل اقدام كنند.
اين جراحي چه مي كند؟
عمده سه گروهي كه از آنها نام برده شد، به صورت ضمني حق جراحي زيبايي بيني را منحصر به خودشان نمي دانند و افرادي كه تكه هايي از حرف هاشان نقل شد به اين دليل كه دوست ندارند در معرض قضاوت هاي نادرست قرار بگيرند و احتمالا مورد انتقاد جراح هاي ديگر واقع شوند، از خبرنگار مي خواستند كه اسمشان را ذكر نكند. طبيعتا و با توجه به طبيعت فرهنگي فرد محور ما عضو هر گروهي اعضاي هم گروه و هم دسته خود را بيشتر از ديگران داراي حق تصميم گيري درباره جراحي زيبايي بيني و عمل به تصميم خود مي داند. سراغ يك استاد دانشگاه ديگر رفتيم كه با سابقه صدها جراحي زيبايي و غيرزيبايي بيني و تجربه نگارش چند كتاب موفق در حيطه آناتومي و بيماري هاي گوش و گلو و بيني، داراي حق استادي بر بسياري از استادان رشته هاي پزشكي است. اين استاد دانشگاه در گفت وگو با خبرنگار ما متخصصان گوش و گلو و بيني را به دليل شناخت بيشتر از فيزيولوژي بيني سكاندار جراحي   هاي زيبايي بيني مي داند اما در عين حال بر اين باور است كه «با توجه به تحصيلات متخصصان فك و صورت و با توجه به امكان گذراندن دوره هاي تخصصي جراحي بيني و آناتومي اين ناحيه، همه پزشكاني كه سواد، اطلاعات، تجربه، مهارت و حذاقت لازم را براي انجام دادن اين جراحي دارند، مي توانند به اين كار اقدام كنند.» اين استاد دانشگاه در ادامه مي افزايد: «فقط نكته اي كه برخي اوقات توسط برخي از همكاران مورد توجه قرار مي گيرد، ادامه دادن درمان و بررسي چگونگي و كيفيت ايجاد شده در بيماران، در ماه هاي متعاقب اين عمل جراحي است.
استاد دانشگاه در ادامه مي افزايد: «مهم ترين نكته اي كه در جراحي هاي زيبايي بيني بايد مورد توجه قرار گيرد اين است كه ضمن ايجاد زيبايي، جراحي ها بايد طوري صورت گيرند كه عملكرد بيني مختل نشود و كاركردهاي اساسي بيني همچنان براي بيمار محفوظ بماند.»
با توجه به اماكن فراوان براي انجام اعمال جراحي زيبايي بيني در ايران، به نظر مي آيد كه فرهنگ سازي درزمينه انجام جراحي هاي بيني و كمك به اطلاع رساني جهت تصميم گيري در مورد انجام شدن يا انجام نشدن آن توسط بيماران مهم ترين نكته اي است كه مي تواند در اين زمينه مورد توجه رسانه ها قرار گيرد.

عليرضا آشوري 
جراحي هاي زيبايي چهره به طور عام و جراحي هاي زيبايي بيني (رينوپلاستي) مدت هاست كه عنوان مقبول ترين و پرطرفدارترين جراحي هاي زيبايي در سراسر دنيا را به خود اختصاص داده اند.هر كسي دلش مي خواهد زيبا باشد و حتي اگر هم زيبا باشد مي خواهد زيباتر باشد. اما اين احساس عمومي و طبيعي در خيلي از موارد حالتي افراطي و وسواس گونه پيدا مي كند و فرد را به اين نتيجه اغلب ناصحيح مي رساند كه براي زيباتر شدن، صورت خود را به تيغ جراحي بسپارد. دقت به آمارهاي بسيار بسيار بالاي جراحي هاي زيبايي چهره در ايران نشان مي دهد كه اين وسواس زيباتر شدن همه گير است. حتما خودتان هم وقتي در خيابان راه مي رويد با كمترين ميزان دقت، افراد بسياري را مي بينيد كه يا چسب روي بيني دارند يا فرم بيني شان به طرزي كاملا غيرطبيعي در صورت توي چشم مي زند. يك نكته فرعي اما جالب اينكه اگر قبلا بيش از ۹۰ درصد نرخ متقاضيان رينوپلاستي را خانم ها تشكيل مي دادند، امروزه مردان فراواني را هم مي بينيم كه به دنبال جراحي بيني خود هستند. مراجعان فراوان براي جراحي هاي زيبايي بيني و چهره و به عبارت ساده تر تقاضاي بازار گروه هاي مختلف جراحان را به انجام اين نوع جراحي ها تشويق و ترغيب مي كند. حجم بالاي بيماران و قيمت هاي اصولا بالاي جراحي هاي زيبايي متاسفانه رقابت شغلي عجيب و غريبي را بين جراحان به وجود آورده به نحوي كه همه كس خود را متولي انجام اين جراحي ها مي دانند و همه در عين حال اذعان مي كنند كه اين جراحي ها كار همه است و ... .
اما همه اين حرف و حديث ها به كنار، تقاضاي جامعه ايراني براي رينوپلاستي و ساير جراحي هاي زيبايي چهره، غيرعادي است. اين تقاضا به حدي بالاست كه جراحان درگير در اين نوع جراحي اغلب روزانه چندين جراحي زيبايي بيني انجام مي دهند و برخي از بيماران براي بار دوم و حتي سوم زير تيغ جراحي مي روند.
متاسفانه باز هم همه راه ها به رم ختم مي شود. اين گرايش افراطي مستقيما ريشه در تعارض ها و خلاهاي پرشمار فرهنگ بي ريشه و سطحي نگر جامعه امروز ايران دارد. اگر دختر همسايه رينوپلاستي كرده، پس من هم بايد جراحي كنم تا شبيه آن شوم! شايد مسخره به نظر برسد ولي متاسفانه كاملا واقعي و عميقا احمقانه است. كسي بنا بر عدم موفقيت در برقراري ارتباط اجتماعي و شكست در جامعه يا مشكلات زناشويي و خانوادگي، اين ناكامي ها و بر عكس كاميابي هاي دوست و آشنا را به گردن زيبايي و نازيبايي خود و ديگران مي اندازد، در حالي كه در ۹۰ درصد موارد زيبايي چهره نقشي اساسي در برقراري ارتباطات اجتماعي بازي نمي كند. او فكر مي كند چون دماغش بزرگ است، در جامعه پذيرفته نمي شود و بنابراين دست به دامان جراح مي شود تا اعجاز كند. جراح هم گرچه حداكثر سعي خود را مي كند، ولي قطعا قادر نيست مشكل روابط عمومي بيمار را حل كند. بنابراين بيمار سرخورده براي بار دوم و سوم به سراغ جراحان ديگري مي رود و همان عضو يا اعضاي ديگر بدن خود را جراحي مي كند. يك وجه ديگر هجوم متقاضيان رينوپلاستي و ساير جراحي هاي زيبايي، به فشار اطرافيان بر مي گردد. تعداد بسيار زيادي از مراجعه كنندگان دليل تقاضاي خود را مثلا خواست همسر، خانواده و ... عنوان مي كنند. چنين افرادي به رغم ميل باطني خود، زير تيغ جراحي مي روند.
نتيجه چنين جراحي هايي اغلب فاجعه بار است چون بيمار چهره جديد خود را دوست ندارد و اغلب اطرافيان هم اين چهره جديد را نمي پسندند و مشكلات از نو آغاز مي شود. بحث بيكاري و پوچي و بي وزني جوانان ايراني هم كه تكرار مكررات است. مسخره تر از همه موارد فوق اينكه خيلي ها فقط و فقط از سر بيكاري و براي ايجاد تنوع در يكنواختي و ركود فرساينده زندگي خودچهره خود را به دست جراح مي سپارند. فراواني متقاضيان رينوپلاستي و ساير جراحي هاي زيبايي در ايران عميقا ريشه در مشكلات روانشناختي و اجتماعي ايراني ها دارد وگرنه نژاد ايراني اصولا نژاد زيبايي است.