اشاره: هر ساله نمايشگاه بين المللي كتاب تهران با افت و خيزهاي فراواني روبه رو مي شود. آنهايي كه جدي تر نمايشگاه و اخبار حوزه كتاب را دنبال مي كنند، طبيعي است كه ناشران جدي تر و شناخته شده تر حوزه خود را مي شناسند و نيز آخرين نوشته ها و آثارشان را تعقيب مي كنند. در اين پاره گزارش سعي شده است آخرين رخدادهاي نمايشگاه با رويكرد به تازه ترين كتابها آورده شود. اگرچه در لابه لاي كار امكان دارد به برخي حواشي جالب توجه نيز پرداخته شود.
تأخير و نقشه كامپيوتري
اگرچه اتحاديه ناشران و كتابفروشان تهران در سخنان و اعلاميه هاي خود گفته اند كه نقشه سالن ها و چينش غرفه ها براساس يك سامانه كامپيوتري طراحي شده بود، اما در مقايسه با سال گذشته پرتي هاي(فضاهايي كه استفاده نشد) نمايشگاه بيشتر از گذشته بود. شايد يكي از دلايل اصلي اين كار را بتوان در بلاتكليف بودن برگزاري نمايشگاه جستجو كرد. به تعبير دقيق تر، در حالي كه در سالهاي قبل، ثبت نام از ناشران و اصولاً شروع به كار ستاد نمايشگاه، دقيقاً به اوايل اسفند هر سال بازمي گشت، اين كار در نمايشگاه امسال حتي تا اواخر فروردين هم كشيده شد. به همين دليل است كه وقتي در سالن ها قدم مي زنيم، گاه با فضاهاي پرتي روبه رو مي شويم كه در روزهاي اوليه باز محل رفت و آمد بازديدكنندگان بود، اما در روزهاي بعد مسدود شد.
يك سالن مهجور
سالن ۲۷ را بايد تبعيد گاه ناشران نام نهاد. دليل هم قرار نگرفتن اين سالن در رديف سالن هاي ديگر است. در واقع علت اصلي دادن لقب تبعيد گاه به اين سالن از سوي ناشران هم، اين است كه وقتي بازديد كننده از انتها (سالن هاي ۱۳ و ۱۴ و ۱۵) و يا ابتدا (سالن هاي ۵ و ۶) شروع به بازديد از غرفه ها مي كند به ترتيب وارد سالن هاي بعدي مي شود، اما سالن ۲۷ و حتي سالن هاي ۲۵ و ۲۶ به دليل كوچك بودن و نيز در مسير قرار نگرفتن عملاً تعداد كمتري از بازديد كنندگان از آن ديدن به عمل مي آورند. سالن ۳۷ به لحاظ نحوه چينش و اصولاً نوع هدايت بازديد كنندگان هم دچار اشكالات اساسي بود. در چند سال گذشته و به دليل آنكه بازديدكنندگان غرفه ها را جا نگذارند، چينش غرفه ها و هدايت آنها به گونه اي بود كه يك بازديد كننده مجبور بود از كنار تمامي غرفه ها بگذرد. اما امسال در سالن ۲۷ چنين وضعيتي حاكم نبود و تماشاگر مي توانست از مسيري آمده و بسياري از ناشران را نبيند. چنانكه غرفه هاي نشر ققنوس، كاروان، كارنامه، كارنگ و پنجره در يك سو قرار داشتند و غرفه هاي كتابسراي تنديس، كوير، گام نو و... در يك سوي ديگر.
يك ناشر تبعيدي
در ميان ناشران اين سالن، انتشارات ققنوس بيش از همه متضرر شد. اين ناشر كه سال گذشته به عنوان ناشر نمونه سال انتخاب شده بود، نزديك به ۲۱ عنوان كتاب تازه به نمايشگاه آورده بود، اما شايد برخي از بازديد كنندگاني كه با نام آن آشنا نبودند و شكيب و حوصله گشتن پي ناشري خاص را نداشتند، نتوانستند از اين غرفه ديدن كنند. نشر ققنوس و مدير فروتن و خاكي مسلك، اما كهنه كار و صاحب تجربه در حوزه نشر، در سه سال گذشته توانسته فضاهاي تازه اي را تجربه كند. اين ناشر كه در سالهاي مياني دهه۷۰ بيشتر به ناشر آثار حقوقي و نيز كتابهاي روان شناسي كاربردي معروف بود و اصولاً به عنوان ناشري جدي و فكري شناخته نمي شد، از اواسط دهه۷۰ به تدريج خود را ابتدا وارد فضاي داستانهاي ترجمه و داستانهاي تاريخي و از سالهاي پاياني دهه ۷۰ و سالهاي آغازين دهه۸۰ وارد فضاي داستانهاي ايراني، ترجمه متون علمي تاريخ ايران و جهان و نيز فلسفه غرب كرد. اگر بخواهيم پيش بيني كنيم، مي توانيم نشر ققنوس و اوج كارش را در دهه۸۰ ببينيم. ضمن آنكه اين ناشر با گشودن فضايي براي كارهاي كودكان و نوجوانان (نشر آفرينگان) و دعوت از شاخص ترين مترجمان و نويسندگان براي كار در اين عرصه عملاً در آينده مي تواند، حوزه هاي متفاوت تري را تجربه كند. اگر بخواهيم از شاخص ترين كتاب عرضه شده در نمايشگاه از سوي اين ناشر نام ببريم بدون ترديد كتاب نيچه كارل ياسپرس خواهد بود، كه با ترجمه سياوش جمادي و مقدمه خواندني اش، كه با نثري فاخر در آميخته، در روزهاي مياني كار نمايشگاه به غرفه ناشر رسيد. اين كتاب با توجه به تب خواندن آثار نيچه در ايران (براي نمونه كتاب «چنين گفت زرتشت» نيچه با ترجمه داريوش آشوري به چاپ بيستم رسيد) مي تواند بسياري از كج فهمي ها و بدفهمي ها نسبت به آراء و آثار اين فيلسوف را برطرف سازد.
حضور بازيگران
انتشارات روزنه كار كه در چند سال گذشته، با ركودي جدي مواجه شده بود، امسال توانست با برنامه ريزي مناسب و آوردن موزه سينما در غرفه خود و دعوت از سينماگران و بازيگران و كارگردانان صاحب نام، رونقي به كار خود بدهد. تا آنجايي كه در يادمان است جناب عزت الله انتظامي، حميد جبلي، ايرج طهماسب، پرويز پرستويي و كمال تبريزي از جمله چهره هاي سينمايي بودند كه در غرفه اين ناشر حاضر شده و اسباب گرمابخشي به كار كتاب و نشر را فراهم ساختند. اين ناشر امسال ترجمه رمان استلا با برگردان فارسي پرويز دوايي (منتقد صاحب نام سالهاي دور) و نيز كتاب محاكمه و اشتباه را عرضه كرد. محاكمه و اشتباه ۳۱ داستان قضايي از ۳۱ نويسنده مشهور (كه در ميان آنها نامهايي چون چارلز ديكنز، جرج اليوت، هرمان ملويل، سامرست موام، ويليام فاكنر، جرج ارول و...) را آورده كه در هر داستان يك اشتباه قضايي فاحش به چشم مي خورد. جالب توجه اينكه مترجم اين كتاب نيز يك وكيل پايه يك دادگستري است، به نام شهريار بهترين.
چند رمان تازه
امسال در نمايشگاه رمانهاي مختلف و تازه اي ترجمه شدند كه از مهمترين آنها مي توان به ترجمه رمان معروف جي.ام.كوتسيا (برنده جايزه نوبل ۲۰۰۳) به نام «زندگي و زمانه مايكل ك» اشاره كرد. اين رمان ۲۵۰ صفحه اي را مينو مشيري ترجمه كرده كه پيش از اين ترجمه هايي از انگليسي و فرانسه به فارسي و بالعكس صورت داده كه از جمله آنها، ترجمه فيلمنامه هاي بماني، مهمان مامان از داريوش مهرجويي و رمان «باغ بلور» و فيلمنامه «سيب» محسن مخملباف است. اما معروف ترين ترجمه مشيري رمان كوري ساراماگو است كه تاكنون۱۰ بار تجديد چاپ شده است. رمان «زندگي و زمانه مايكل ك»، يادآور شخصيت «جوزف ك» كافكاست و حقارت انسان در سيطره بوروكراسي رژيم آپارتايد را به نمايش مي گذارد.
كار تازه فورسايت
نام «فردريك فورسايت» براي علاقه مندان به كتاب آشناست. وي نويسنده رمانهايي است با موضوعات روز. فيلم «روز شغال» و نيز «شغال» (نسخه تازه همان روز شغال فرد زينه من) كه چندين بار از تلويزيون نمايش داده شد، برداشتي از داستان وي است. فورسايت تاكنون نه رمان پرفروش نوشته است كه تقريباً تمامي آنها به فارسي ترجمه و با استقبال روبه رو شده اند. تازه ترين رمان اين نويسنده «انتقامجو» نام دارد كه انتشارات كتابسراي تنديس آن را با ترجمه آزاده بيدار بخت به نمايشگاه رسانده است. كتابسراي تنديس از جهتي ديگر نيز معروف است و آن ترجمه مجموعه داستانهاي هري پاتر كه تاكنون به چاپهاي بالاي ۱۰ رسيده است.
«دفتر عقل» هم رسيد
|
|
|
|
|
|
سه روز مانده به پايان كار نمايشگاه، جلد آخر «دفتر عقل و آيت عشق» دكتر غلامحسين ابراهيمي ديناني به غرفه انتشارات طرح نو رسيد و البته خود استاد ديناني نيز بعدازظهر همين روز در غرفه حاضر شد و تقريباً ۴ ۵، ساعتي با علاقه مندان آثارش و برخي خبرنگاران به گفت وگو نشست. از جمله مسائلي كه در اين گفت وگوها طرح و بحث شد، ديدگاههاي جناب ديناني درباره آراء و افكار سيدحسين نصر و نيز برخي ديدگاهها درباره دكتر احمد فرديد بود. بخصوص كه «محمد منصور هاشمي»، در اين نمايشگاه يكي از جدي و تحليلي ترين آثار را درباره فرديد (چهره فكري كه بحث و منازعات فراواني پيرامون وي در محافل فكري و فرهنگي جريان دارد) را از سوي انتشارات كوير به نمايشگاه رسانده بود. اما جلد سوم از «دفتر عقل و آيت عشق» تقريبا حجمي برابر با دو جلد قبلي دارد و آن را مي توان از جمله كتابهاي شاخص نمايشگاه امسال به شمار آورد. جالب توجه آنكه برخي از اهل فن به دكتر ديناني پيشنهاد داده بودند كه سه گانه اي هم در نقد و بررسي آرا و افكار معاصريني چون سروش، نصر، شايگان، فرديد و طباطبايي و شبستري و ... بنگارد كه با توجه به پرهيز جناب ديناني از مناقشات، نوشتن اين سه گانه بعيد به نظر مي رسد، اگرچه ورود وي كه تحليل و داوري جدي در اين باره دارد و تقريباً آشنايي عميقي به مشربهاي فكري معاصران و... مي تواند حوزه فكري را بركت خيز تر كند. از كتابهاي حوزه هاي فكري گفتيم بد نيست به دو كتاب سيد جواد طباطبايي و ويرايش تازه اي از كتاب «فارابي» دكتر رضا داوري هم اشاره اي بكنيم. از جواد طباطبايي دو كتاب «جدال قديم و جديد» يا سيري در انديشه سياسي اروپا (نشر نگاه معاصر) و ويرايش تازه اي از زوال انديشه سياسي در ايران (انتشارات كوير) به نمايشگاه رسيد كه با استقبال خوبي روبه رو شد. كتاب دكتر داوري نيز ويرايش تازه اي از «فارابي» است كه پيش از اين در مجموعه بنيانگذاران فرهنگ ايران و اسلام به چاپ رسيده بود و اين بار با افزودن مقاله و مقدمه و ويرايشي مختصر، از سوي نشر ساقي، كه آثار ديگر دكتر داوري را هم به چاپ رسانده، در نمايشگاه عرضه مي شود.
