آناهيد موسسيان
* با توجه به حضور و فعاليت شما در عرصه سينماي كودك بفرماييد كه جذابيت اين سينما و علت گرايش شما به اين نوع از سينما چيست؟
- پس از اتمام دوره دبيرستان كه بايد يك فعاليت شغلي را شروع مي كردم تحت تأثير يك سري عوامل و اتفاقات به سمت ادبيات كودكان كشيده شدم. بعدها در مدرسه اي مشغول شغل كتابداري شدم كه اين در كارم خيلي تأثير داشت. بعد سراغ شعر گفتن براي كودكان رفتم و البته دست به ترجمه هم مي زدم. بعد از انقلاب به هر حال وارد تلويزيون و گروه كودك آن شدم، همين طور نشريه «كيهان بچه ها» و بعد هم البته طبيعي است سينما. و شايد در اين مدت بيست و پنج سال بعد از انقلاب فقط يك سال كه آن هم به انگيزه آشنا شدن با ادبيات روز كودكان دنيا به عنوان خبرنگار خبرگزاري جمهوري اسلامي در توكيو مشغول به كار شدم، ديگر تمام وقت مشغول به سروسامان دادن برنامه هاي كودكان و نوجوانان و فعاليت هاي مربوط به آنها بودم. و البته سينما هميشه برايم جذاب ترين بخش كار بوده است.
* خب به نظر شما چرا اينطور است؟
- چون شايد به اين خاطر كه سينما جمع همه اين چيزهاست. ولي متأسفانه كارم در زمينه ادبيات و هنر كودكان و نوجوان دائماً در نوسان بوده است.
* از چه لحاظ؟
- يعني هميشه مابين خلق اثر هنري و مديريت فرهنگي قرار داشته ام و متأسفانه به هيچ كدام به اندازه مطلوب و آن چه در نظرم بود نرسيدم.
* «علي و دني» اولين تجربه شما به عنوان كارگردان است، علت اين كه براي ساخت ،اين فيلم را انتخاب كرديد چه بود؟
- به نظرم شايد اين مسئله را نتوان زياد باز كرد و توضيح داد. چون كه شكل گيري يك طرح و ايده مثل خريد يك ماشين نيست كه حالا آدم در يك روز تصميم بگيرد و آن را انجام دهد، در حقيقت بيشتر شبيه رسيدن و به بار نشستن يك ميوه است. اما شايد انگيزه اصلي براي من، به زماني برمي گردد كه اولين سال هاي برپايي جشنواره كودكان در اصفهان بود. من شاهد حضور دو تا از بازيگران «خانه دوست كجاست؟» آقاي كيا رستمي بودم و با توجه به اين كه آنها از محيط روستايي آمده بودند ، آن چنان با تجمل جشنواره و هتل عباسي بيگانه بودند كه اين احساس غربت را به راحتي مي شد در آنها حس كرد. من با خودم فكر كردم حالا اگر جاي اينها دو تا بازيگر يك ايراني و يك خارجي كنار هم قرار بگيرند، نهايتاً چه اتفاقي مي افتد و اگر مثلاً در عين حال كه دوست هستند ولي زبان هم را نمي فهمند موقعيت جالبي را پيش مي آورد.
* به نظر مي آيد محور قرار دادن گفت وگوي تمدن ها در فيلم كودكانه اي مثل «علي و دني» تا اندازه اي اين ريتم و فضاي كودكانه را تحت تأثير قرار دادند؟
- اين ماجراها را كه در واقع گفتم به خيلي قبل تر از زمان ماجراي انتخاب آقاي خاتمي به عنوان رئيس جمهور و فرضيه گفت وگوي تمدن ها برمي گردد. به هر حال چند سال بر روي پرورش اين ايده وقت گذاشته ام و با افراد زيادي درباره فيلمنامه مشورت كرده ام.
* چطور شد با  آقاي كامبوزيا پرتوي به عنوان فيلمنامه نويس همكاري را شروع كرديد؟
- به نظرم آقاي پرتوي بهترين فيلمنامه نويس ايران است پس همكاري در زمينه نوشتن فيلمنامه را با او شروع كردم و چند سال طول كشيد، از سال ۷۴ تا مثلاً شش سال بعد روي اين فيلمنامه كار مي كرديم. حالا دو سال با ايشان بود و چهار سال بعد كه منحصربه پرورش ايده فيلم بود. بعد هم اين مسئله همزمان شد با پيش كشيده شدن بحث گفت وگوي تمدن ها. ديديم با ايده و داستان فيلم همخواني دارد و درست در سال جهاني گفت و گوي تمدن ها اين فيلم ساخته شد.
* خب به هر حال با توجه به اين كه بحث گفت وگوي تمدن ها بيشتر دلمشغولي و دغدغه بزرگسالان است و از هر دري كه بخواهيم وارد شويم با دنياي كوچك بي پيرايه و شاد كودكان همخواني ندارد فكر نمي كرديد ادغام اين دو مسئله مخاطب كودك و نوجوان را دچار سردرگمي كند؟
- خب به هر حال اين مسئله اي است كه به تجربه هاي آدم نيز بازمي گردد. من حالا به اصطلاح موهاي سياه را در سينماي كودك سفيد كرده ام و خب درباره اين كه يك قصه و يك فيلم بايد چه ويژگي داشته باشد تا كودكان و نوجوانان آن را دوست داشته باشند، خيلي به آن فكر كرده ام و به هر حال از تجربياتي كه در طي اين سالها نيز داشته ام كمك گرفته ام. البته نكته اي كه دوست دارم به آن اشاره كنم اين است كه فيلمنامه آقاي پرتوي خيلي بهتر از فيلمي است كه اكنون روي پرده در حال نمايش است.
* دليل اين مسئله چيست؟
- شايد به اين خاطر است كه ما هنگام توليد با يك سري مشكلات پيش بيني نشده مواجه شديم و مجبور بوديم در جاهايي فيلمنامه را تغيير بدهيم. اما به هر حال سعي كردم آن عناصري را كه براي كودكان و نوجوانان جذاب است در اين فيلم داشته باشيم و اين كه چقدر موفق بودم البته قضاوتش با ديگران است.
* فيلمنامه اي كه توسط كامبوزيا پرتوي نوشته شده بود در بازنويسي چقدر دچار تغيير شده؟
- دو تغيير عمده در فيلمنامه آقاي پرتوي به وجود آمد. بخش اول مربوط است به يك پنجم فيلمنامه كه در كنار زاينده رود اتفاق مي افتاد. بچه ها فرار مي كردند و به نوعي اتفاقات در كنار زاينده رود مي افتاد. اما موقعي كه براي فيلمبرداري به اصفهان رفتيم متوجه شديم زاينده رود خشك شده و بعدها در واقع در بستر زاينده رود فوتبال بازي مي كردند. بنابر اين ما مجبور شديم كه اين يك پنجم را تغيير بدهيم و چون آقاي پرتوي مشغول نوشتن فيلمنامه «من ترانه پانزده سال دارم» بودند طبيعتاً نمي توانستيم از وجودشان بهره مند شويم و اين اجازه را گرفتيم كه تغيير را خودمان انجام دهيم.
بخشي هم مربوط به بازي دني بازيگر نوجوان فيلم است. زماني كه براي فيلمبرداري به لندن رفتيم متوجه شديم، دني با چهره و قيافه اي كه دارد ديگر مطابق با شخصيت فيلم نيست، پس مجبور شديم فيلمنامه را به گونه اي بنويسيم كه دني به لندن بازگشته و حالا دارد شرح سفرش را مي گويد و به اصطلاح داستان از طريق فلاش بك روايت مي شد. به هر حال اميدوارم اگر در فيلم نقصي وجود دارد به پاي فيلمنامه آقاي پرتوي نوشته نشود.
* در فيلم ما به تبع داستان با دو نوع از بازيگران روبه رو هستيم بازيگران ايراني و خارجي، واقعاً اگر بازيگران خارجي البته به جز بازيگر نقش دني از همين بازيگران ايراني انتخاب مي شدند و حالا با چهره پردازي مي توانستند ايفاي نقش كنند آيا به روند فيلم ضربه مي زد؟
- من مفهوم طرح اين سؤال را نمي دانم. به هر حال در ميان بازيگران ايراني ما فقط تعداد محدودي بازيگر داريم كه بتوانند انگليسي را به اين سليسي صحبت كنند. بازيگران خارجي در فيلم به زبان خودشان صحبت مي كردند. ما حتي در مورد آقاي فيضي نوروزي خيلي به سختي ايشان را پيدا كرديم و ديديم كه مناسب نقش است و زبان انگليسي را هم خيلي روان صحبت مي كرد و بعد اين كه به هر حال وقتي داريم فيلمي درباره گفت وگوي تمدن ها مي سازيم چه اصراري است همه بازيگران آن ايراني باشند.
* بازي بازيگران البته به جز علي و دني به نظر چندان خوب نمي آيد آيا به لحاظ توليد كار دچار مشكل بوديد چون به نظر مي آيد بازيگران آن چنان نيز تلاش براي درآوردن نقش نكرده اند؟
- من شخصاً اين طور فكر نمي كنم به غير از علي و دني بازيگران درجه اول ما مثل آقايان اكبر عبدي، حسين محجوب و فيض نوروزي و حتي ديگر بازيگران فرعي از بازي همه آنها رضايت دارم و اگر نقصي هست به كار من برمي گردد. من خصوصاً بازي آقاي عبدي را خيلي دوست دارم. حتي از گروه سازنده فيلم نيز ممنون هستم.
* علت اين كه از زمان توليد تا زمان پخش فيلم در آن وقفه افتاد چه بود. هر چند فيلم شما نسبت به فيلم هايي كه براي كودكان ساخته شده اند خوش شانس تر بوده...
- فيلمبرداري فيلم سال ۷۹ شروع شد و در شهريور سال ۸۰ نيز تمام شد. چون به هر حال فيلمبرداري در دو كشور ايران و انگليس انجام شد. سال ۸۱ هم فيلم آماده نمايش بود. فيلم ابتدا روانه جشنواره اصفهان شد و بعد هم در جشنواره فجر به نمايش درآمد. به هر حال بعد از آن به نظرمان آمد براي اكران عمومي فضاي مناسبي وجود ندارد و حالا كه مي بينيد فيلم اكران شده چون اتفاقات تازه اي افتاد. چون سينماهايي براي نمايش فيلم گروه كودك و نوجوان در نظر گرفته شده. آموزش و پرورش نيز از اين بعد همكاري هاي گسترده اي را در دستور كارش قرار داده و فكر مي كنم براي نمايش فيلم فضا از هر لحاظ مناسب تر است و البته اگرچه شايد براي نمايش فيلم ديرشده باشد، اما مي بينيد كه نمايش فيلم با توفيق روبه رو شد.
*  از نظر شما علي و دني چه جايگاهي در سينماي كودك و نوجوان دارد؟
- به نظرم در سينماي كودك فيلم علي و دني از حداقل جذابيت برخوردار است و اين كه فيلم هم سالم و هم حرف براي گفتن دارد. به نظرم علي و دني به نوعي ميانگين استانداردهاي لازم براي سينماي كودك را داراست و سعي مي كند با كودكان همراه شود.
* با توجه به اين كه اكنون خيلي سخت مي توان تعريفي از سينماي كودك و نوجوان ارائه كرد و سينماي كودك در جهان نيز شكل مدرن تري را پيدا كرده و در آن شاهد خلق آثاري چون «هري پاتر» هستيم و به هر حال نسل كودك و نوجوان ما نيز اين آثار را مي بيند،فكر مي كنيد فيلم هايي از جنس علي و دني كه ساختار و داستاني ساده دارند توانايي جذب مخاطبان را داشته باشند؟
- در اين كه سينماي كودك و نوجوان ما به هر حال يك دوره ركود را پشت سر گذاشته و در همان دوره نيز نمونه فيلم هايي چون «هري پاتر» و «شرك» خلق شده اند و سينماي كودك پيشرفت كرده، در آن هيچ شكي نيست. اما اين نبايد باعث شود تا ما تلاشمان را انجام ندهيم. معتقدم اگر قصه اي وجود داشته باشد كه فضاي آن براي مخاطب آشنا باشد و شخصيت هاي آن به زبان مخاطب صحبت كنند و مسائل ملموسي هم در فيلم باشد. به هر حال اينها مخاطبانش را پيدا مي كنند و لزومي هم نيست كه با هري پاتر مقايسه شوند. البته اين را هم قبول دارم ما بايد از فيلم هايي چون «هري پاتر» و «شرك» الهام بگيريم و استاندارد فيلم هايمان را به آنها نزديك كنيم.