* به ادعاي خود اصلاح طلبان ،مجلس ششم از لحاظ ميزان تحصيلات نمايندگان بيشترين ميزان بين مجالس گذشته را داشت و لذا مردم انتظار خيلي بيشتري را از اين نخبگان داشتند. ولي طبق نظرسنجي هاي صورت گرفته مطالبات اصلي مردم به هيچ وجه برآورده نشده است و مردم رضايت چنداني از نمايندگان خود نداشته اند. علت اين امر را چه مي دانيد؟
- يك بخشي را مي توانيم متوجه خودمان كنيم. شايد كم تجربگي يكي از اين علل و عوامل بتواند باشد و ما تحليل درستي از ساختار قدرت نداشتيم اما يك بخش عمده اي را مي توانيم متوجه جناح مقابل كنيم. اكنون مشخص است مجلس در جهت مطالبه نيازهاي مردم چه طرح هايي را داشته و دولت چه لوايحي را ارائه كرده است. در عين حالي كه مي پذيرم ما مي توانستيم بهتر عمل بكنيم ولي عيب را بايد در جاي ديگري جستجو كرد.
* سراغ بحث هيأت رئيسه برويم. شما ۷ استيضاح ناموفق و ناكام در مجلس ششم داشتيد...
- ما نمي توانيم بگوييم ناموفق و ناكام. در هر صورت مجلس اين شهامت و شجاعت را داشته كه وقتي با مشكلي مواجه شد بيايد و اين را به صورت استيضاح مطرح كند و از سوي ديگر انصاف هم داشته كه اگر اين رفع شبهه شد بر حرف خودش اصرار و تأكيد زيادي نداشته باشد و قانع شده و استيضاح رأي نياورده است.
* به هر حال در اين مجالس بعد از انقلاب اين اولين مجلسي بود كه موفق به استيضاح هيچ وزيري نشد. حالا شايد تعداد استيضاح ها بيشتر از تعداد استيضاح هاي ديگر بود كه آن هم به فراكسيون اقليت برمي گردد ولي گفته مي شود رابطه نزديك حزب مشاركت و نزديكان آقاي رئيس جمهور وهيأت رئيسه مجلس با دولت موجب اين ناكامي ها شد. به هر حال حزب مشاركت فعاليت ها و تعاملاتي در هيأت رئيسه داشت و محمدرضا خاتمي و بهزاد نبوي و شكوري راد و بقيه اعضاي حزب مشاركت در هيأت رئيسه بودند و تعاملاتشان با دولت باعث شده بود كه موفق شوند كه مانع به نتيجه رسيدن هر استيضاحي شوند؟
- من كه از نزديك در جريان امور بودم به هيچ وجه اين توجيه را كه نزديكي حزب مشاركت و دولت باعث مي شد كه استيضاح ها به نتيجه نرسد را قبول ندارم. در مجلس مباحث كاملاً  آزاد بود و مخالفين و موافقين بحث مي كردند و در استيضاح ها و رأي اعتماد ها حزب دست نمايندگان را بازگذاشته بود كه خودشان هرطور كه مي خواهند و به آن رسيده اند رأي بدهند.
* آقاي تابش عملكرد فراكسيون دوم خرداد را به طوركلي چگونه ارزيابي مي كنيد؟
- به نظر من يكي از ويژگي ها و مميزيهاي مجلس ششم در مقايسه با مجالس قبل فعاليت جدي فراكسيونها در مجلس است. ما در مجلس ششم حدود هشت فراكسيون حزبي و سياسي و هفت فراكسيون تخصصي داشتيم كه بسيار فعال بودند. فراكسيون دوم خرداد كمتر در حوزه قانونگذاري فعال شد ولي در بيان مواضع اكثريت نمايندگان آن هم در مسائل كلان و اساسي پيشتاز بود اما اين فراكسيون مانع از آن نبود كه ساير فراكسيونهاي تشكيل دهنده فراكسيون دوم خرداد فعال نباشند. فراكسيونهاي وابسته به جبهه دوم خرداد در مجلس نوعاً فعال بودند و فعالترين فراكسيون هم فراكسيون مشاركت بود.
تصور من بر اين است كه تجربه فعاليت فراكسيونها تجربه  گرانقدري است كه مي تواند در آينده و در ساير جاها ما از آن بهره بگيريم.
* فراكسيون اقليت در مجلس ششم را چگونه ارزيابي مي كنيد؟
- به نظر من فراكسيون اقليت مجلس آن گونه كه از يك فراكسيون اقليت فعال انتظار مي رفت در عرصه پارلمان كار نكرد و شايد بتوان گفت يك دليل آن اين است كه مرعوب اكثريت شده بود و عدد آنها در قياس با اكثريت خيلي كم بود. در طرحهاي مهم به ويژه در طرح هايي كه نمايندگان اصلاح طلب ارائه دادند كميسيون اقليت در مخالفت با اين طرحها و لوايح فعال بود كه در مجلس با توجه به تركيب جمعيتي فراكسيون اكثريت نتيجه اي نگرفت. با اين وجود، وجود اقليت را نشان دهنده دموكراسي در كشور و نظام و مجلس مي دانم و حتي در مواقعي كه منافع و مصالح ملي و امنيتي كشور اقتضا مي كرد مثل مسائل فلسطين- آمريكا،  ما شاهد توافق فراكسيون اقليت و فراكسيون دوم خرداد بوديم و چند بيانيه مشترك نيز در اين حوزه ها صادر شد و اين امر نشانگر آن است كه برخلاف برخي ديدگاهها عقلانيت بيش از همه چيز در مجلس ششم حاكم بود.
* به همان فراكسيون دوم خرداد برگرديم. شما تعامل فراكسيونهاي مختلف مشاركت، همبستگي، روحانيون مبارزه و... را در چه حدي مي دانيد؟ آيا اين كه انحصارگرايي فراكسيون مشاركت سبب شد كه ديگر فراكسيونهاي دوم خرداد به صورت منفك كار كنند چقدر صحت دارد؟ با توجه به اين كه خود شما هم سال اول عضو فراكسيون مشاركت بوديد و بعد هم جدا شديد و حتي در جلسه ها هم شركت نكرديد...
- من تا آخر هم عضو فراكسيون مشاركت بودم. سال اول شوراي مركزي مشاركت بودم كه در انتخابات بعدي شوراي مركزي كانديدا نشدم و عضو مشاركت بودم و هستم. مشاركت يك فراكسيوني بود كه كار حزبي و تشكيلاتي خوبي را سامان داده بود و تعداد اعضاي آن نسبت به ديگر فراكسيون ها بيشتر بود و بالغ بر ۱۳۰-۱۲۰ عضو داشت و طبعاً  وقتي ۱۳۰-۱۴۰ نفر به يك جمع بندي و نتيجه اي برسند بهتر مي توانند آن طرح يا لايحه را پيش ببرند.
البته نمي خواهم كاملاً انحصارگرايي و وجود نقاط ضعف در اين فراكسيون را رد كنم. ممكن است ضعف هايي بوده و بعضاً تداعي شده كه به سمت انحصارگرايي پيش رفته ولي ايده كلي حزب مشاركت اين نبوده است. ممكن است عملكرد افراد در بعضي مواقع باعث شده باشد كه چنين تلقي اي بوجود آمده باشد.
* حركت هاي سياسي مختلفي در مجلس ششم توسط اصلاح طلبان انجام گرفت كه بعضاً  ديده مي شد افرادي چون شما كه به هر حال جزء رهبران اصلاح طلبان مجلس ششم محسوب مي شديد بعضاً همراه نمي شديد. مثلاً  قضيه تحصن نمايندگان كه بعضي اعضاي فراكسيون مشاركت از دست شما گله مند بودند كه چرا شما در اين گونه اقدامات فعال نبوديد و در انتخابات هم انصراف نداديد و در حالي كه دوستانتان رد صلاحيت شدند، حاضر شديد در مجلس بعدي حضور پيدا كنيد. اين نوع اختلاف سليقه ها را در چه زمينه اي مي دانيد؟ فكر مي كنيد علتش چه بوده است؟
- من تا آخرين لحظه و در مجلس آينده هم از حقوق همه مردم و بالاخص از حقوق برادران و خواهران نماينده ام كه رد صلاحيت شده اند دفاع خواهم كرد. منتهي اين روش و رويه را نپسنديدم. حالا ممكن است اين نشأت گرفته از ديدي باشد كه من از ساختار قدرت و اوضاع و احوال كلي كشور و به واسطه  تجربه اي كه در امور اجرايي داشتم باشد. آنها در قضاوت خود آزادند ولي دل من هميشه با مردم و دوستانم بوده است. من به نظرم اگر مقداري با تدبير بيشتري عمل كرده بوديم مي توانستيم اكثريت مجلس هفتم را هم داشته باشيم و در اين مقطع خدمت بيشتري را به نظام و انقلاب و مردم ارائه دهيم تا اين كه به گونه اي شود كه ما در اقليت قرار بگيريم.
* اين كه تدبير بيشتري را به كار مي گرفتيد را مي شود بيشتر توضيح دهيد.
- نظر خود من اين بوده است. در لابه لاي صحبتهايم خدمتتان عرض كردم. از همان صحبتهايم مي توانيد در بياوريد.
* مي خواستم يك مقدار واضح تر بگوييد. شما گفتيد كه اگر تدبير بهتري مي انديشيديم شايد باعث مي شد كه ما در مجلس هفتم اكثريت مي  شديم. اين تدبير بهتر از نظر شما چيست؟
- ما متأسفانه تحليل درستي از شرايط و اوضاع كشور، منطقه و به اصطلاح اوضاع بين المللي نداشتيم. هر چند مردم در مطالباتشان به مسائل سياسي توجه و اهتمام دارند ولي در هر صورت مسأله اقتصاد و معيشت و تنگناها و گرفتاريهايي كه دارند مسائل بسيار مهمي براي آنان است.
* بعضاً هنجارشكني هايي در مجلس ششم ديده شد كه در مجالس قبلي و در سطح كشور ديده نمي شد. بسياري استدلالشان اين بود كه اين مسائل از آزادي هاي سياسي كه آقاي خاتمي به وجود آورده نشأت مي گيرد و يا هنجارشكني هايي كه حتي اعتراض برخي اصول گرايان دوم خردادي مانند مجيد انصاري را برانگيخت. در مجموع چقدر مي پذيريد كه جبهه مشاركت ساختار شكن بوده است؟
- من هنجارشكني و ساختار شكني را آن طوري كه شما تبيين مي كنيد در مجلس نديدم. ممكن است اگر بعضي مسائل در مجلس پررنگ يا كمرنگ شده باشد كه شما آن را تعبير به هنجارشكني كنيد. من نمي خواهم اين تعبير را به كار ببرم. ممكن است اين مسائل از خاستگاه و جايگاه اجتماعي نشأت گرفته باشد. اگر اقداماتي انجام شده مثلاً  يك نمايندگاني به مسائل سياسي عنايت بيشتري داشته اند و عده اي به مسائل اقتصادي و معيشتي و ... اين مسأله از پايگاه اجتماعي آنان نشأت مي گيرد. به هر حال در مجلس ششم هنجارشكني نديدم بلكه همين تنوع و تفاوت ديدگاه باعث مي شود كه در بعضي مسائل تندتر حركت شود و در بعضي كندتر ولي در مجموع عملكرد مجلس  اين گونه بود كه به مسائل اقتصادي توجه داشت و در ضمن از آزادي هاي مشروع مردم و اصول معطل مانده قانون اساسي غافل نبود.
* از شما به عنوان رئيس فراكسيون اقليت مجلس هفتم نام برده مي شود. برنامه هاي اين فراكسيون در مجلس هفتم چه خواهد بود؟
- من خدمتگزار كوچكي هستم. در فراكسيون اقليت هم هر مسئوليتي را كه به من بدهند با كمال ميل كوشا و ساعي خواهم بود كه آن را به مرحله اجرا برسانم. عليرغم مسأله رد صلاحيتها كه گريبانگير يك جناح شد و جبهه دوم خرداد را در تيررس خودش قرار داد در جبهه  اقليت مجلس هفتم خوشبختانه نيروهاي بسيار توانمند و متخصص و كارآمدي را داريم كه هم خوشبختانه از پشتوانه علمي بالا برخوردارند و هم تجربه كاري بسيار ارزنده اي را در سطوح مختلف مديريتي دارند و نسبت به قضايا با عقلانيت نگاه مي كنند و واقع گرا هستند و ما مسلما با تمام توان از حقوق مردم در اين مجلس دفاع خواهيم كرد و مطالبات آنها را پي خواهيم گرفت. خدمت به مردم و رفع تنگناها و مشكلات فراروي آنها را كه مسائل كلي و كلان كشور نيز هست سرلوحه امور خودمان قرار خواهيم داد و در عرصه قانونگذاري و نظارتي هم ان شاءالله كميسيون اقليت بسيار فعال خواهد بود. پشتوانه ما حمايت افكار عمومي است كه من فكر كنم افكار عمومي جامعه پشتوانه بسيار خوبي باشد براي پشتيباني فراكسيون اقليت تا بتوانيم در ايفاي وظايف قانوني خودمان از هيچ كوششي فروگذار نكنيم.
* آقاي تابش خودتان گفتيد كه فراكسيون اقليت مجلس ششم مرعوب فراكسيون اكثريت شده بود و در نتيجه نتوانسته بود كار مفيدي انجام دهد و به هر حال آنها يك فراكسيون ۷۰ نفري بودند اما فراكسيون شما احتمالاً  بيش از ۳۰ نفر نخواهد بود، فكر نمي كنيد شما هم مرعوب مجلس هفتم شويد؟
- اولاً  شما مسلم بدانيد كه تعداد ما از اقليت فراكسيون مجلس ششم كمتر نيست و بعد هم من گفتم نيروهاي بسيار مجرب و متخصص داريم كه هم توان علمي بسيار بالايي دارند و هم امور اجرايي را تجربه كرده اند.
* فكر مي كنيد فراكسيون خدمتگزاران (مستقل) تا چه حد با شما همراه شود؟
- ما با اكثريت هم در جهت مطالبات مردم و دفاع از حقوق مردم و رفع تنگناها و مشكلات اقتصادي همراه خواهيم بود. در بسياري از موارد و مسائل طبيعي است با فراكسيون خدمتگزاران يا وفاق و كارآمدي تعامل و همكاري خوبي خواهيم داشت.
* فكر مي كنيد آينده انتخابات رئيس جمهوري چه خواهد شد؟
- اجازه بدهيد مجلس هفتم شكل بگيرد و بعد ببينيم چه كساني وارد عرصه خواهند شد آن گاه تركيب مشخص خواهد شد، الان مواضع جناح ها هنوز كاملاً  مشخص نيست و كانديداها هم مشخص نيست.
* آيا اصلاح طلبان دوباره اميدي خواهند داشت؟
- صد در صد. اما اگر كانديد شاخص داشته باشيم چون ان شاءالله حمايت افكار عمومي را خواهيم داشت و عملكرد اقليت مجلس هم كه منبعث اكثريت قبلي است موثر خواهد بود .من فكر مي كنم كه اگر كانديداهاي شاخص جبهه اصلاح طلب بيايند و توفيق از آن اصلاح طلبان در انتخابات رياست جمهوري خواهد بود.
* اگر شما بخواهيد سه نقطه ضعف از مجلس ششم عنوان كنيد براي مردم كه اين سه نقطه ضعف وجود داشته چه نقطه ضعفي را اعلام مي كنيد؟
- اين را بايد بيشتر به من وقت بدهيد. فردا به شما مي گويم!

محسن حيدري
هنگامي كه عطاء الله مهاجراني، حركت نيروهاي دوم خردادي را به پرواز هماهنگ يك دسته پرنده تشبيه كرد، نشان داد كه بيش از اندازه به آينده سياسي هم حزبي هايش اميدوار است.
اما چندي بعد كه اختلافات سياسي در اولين شوراي شهر تهران،  كه كاملا در اختيار اصلاح طلبان بود، راه را به هر گونه هماهنگي و اقدام مشترك بست و نيروهاي جبهه دوم خرداد،  نتيجه انتخابات شوراي شهر و بعد از آن نتيجه انتخابات مجلس هفتم را به جناح مقابل وانهادند، هيچ خبرنگاري در اين باره با او گفتگو نكرد.چون او صحنه سياسي كشور را ترك كرده بود و دسترسي به او چندان آسان نبود.به هر تقدير، عملكرد يكساله دومين شوراي شهر، نمونه نسبتا موفقي از هماهنگي اعضا در يك فضاي كاري تقريبا سالم بود و فراكسيون اقليت مجلس ششم كه منتقدان دولت در آن جمع شده بودند تا حدودي توانست عملكرد خود را در مرزهاي عقلانيت رفتاري تعريف كنيد.
تاريخ معاصر ايران گوياي اين حقيقت است كه اقليت هاي پارلماني، مي توانند و بايد با هماهنگي هر چه بيشتر، حضور فعال و موثر، نقد همه جانبه ملايم و ارائه برنامه هاي مردمي و حساب شده،  به بازسازي اعتماد مردم و ارتقاي جايگاه سياسي خود بپردازند.اعضاي فراكسيون اقليت مجلس هفتم، ضمن تلاش انفرادي براي حضور فعال و موثر در فضاي كاري فراكسيون ها و ارائه چهره اي خدمتگزار و صاحب تاثير، به هماهنگي هر چه بيشتر نيروها و اقدام يكپارچه آنها در صحن علني مجلس مي انديشند و در چنين شرايطي، پرهيز از جنجال آفريني، نقد يكسويه و راديكال و متهم شدن به كارشكني، براي آنها اهميت بسزايي دارد.
فراكسيون اقليت تا مشخص شدن نتيجه انتخابات رياست جمهوري، همچنان به كوشش خود براي ارزيابي فضاي سياسي كشور و بازيابي جايگاه و نقش خود در اين فضاي جديد مي پردازد چرا كه چنين كاري در اين مدت يكساله، نياز ضروري نيروهاي جبهه دوم خرداد براي حفظ آينده سياسي خود و بهبود موقعيت كنوني خود يعني «اقليت بودن» است و البته پيمودن اين راه توسط اعضاي اين فراكسيون، چندان دور از ذهن نيست.
و اگر چنين باشد، خداوندگار آپولون به اردوي اصلاح طلبان برمي گردد تا پيش بيني مهاجراني، هر چند در ابعادي بسيار كوچكتر، تا حدودي عملي شود.
اقليت مجلس ششم كه در مجلس هفتم به اكثريت تبديل شد سعي در ارايه رفتاري عقلاني داشت تا آنجا كه توسط رئيس جمهور، «اقليت نجيب» ناميده شد.اگر چه گاهي جلسات مجلس در پي اختلافات اقليت و اكثريت متشنج مي شد اما اقليت ها توانستند با رفتار سياسي چهار ساله خود زمينه ساز طرح اين پرسش در افكار عمومي شوند كه آيا مقتضاي «اقليت بودن»، متانت و عقلانيت است يا اين راهي است كه اصول گرايان با نگاهي جديد به دنبال آن آ مده  اند؟و اين كه رفتار سياسي اقليت مجلس هفتم تا چه اندازه در مرزهاي عقلانيت قابل ارزيابي خواهد بود؟
واقعيت اين است كه جستجوي پاسخ براي اين پرسش را بايد به ماههاي آينده واگذار كرد.اما نگاهي به چهره نمايندگاني كه فراكسيون اقليت مجلس هفتم را تشكيل خواهند داد گوياي اين واقعيت است كه اكثر برگزيدگان از كارنامه اي نسبتا معقول و نيز از مشي ملايم و معتدلي برخوردارند و اين مي تواند بر جهت گيري كلي اين فراكسيون تاثيرات قابل توجهي داشته باشد.