سه شنبه ۷ مهر ۱۳۸۳ - سال دوازدهم - شماره - ۳۵۰۹
محيط زيست
Front Page

سومين اجلاس بررسي نهايي پيش نويس پروتكل حفاظت از تنوع زيستي خليج فارس
اينجا حيات را به نفت مي  فروشند
تنها بويي كه از خليج فارس به مشام مي  رسد، بوي نفت است و خليجي كه هويتش در زير خروارها دلار مدفون شده
017397.jpg
خليج فارس را همه به نفت مي  شناسند وپول. خزانه اي كه فقط سهم ماست و عرب ها.
تنها بويي كه از آن به مشام مي  رسد بوي نفت است و والسلام و تنها دغدغه اي كه ذهن حاشيه نشينان را مشغول كرده، ميزان برداشت است و بازار فروش.
اينجا خليج فارس است؛ آغشته در نفت. خليجي كه هويتش در زير خروارها دلار مدفون شده. اينجا حيات را به نفت مي  فروشند.
البته ناگفته نماند كه 26 سال پيش، 8 كشور حاشيه  خليج فارس دلشان كمي سوخت. هر چه بود اين خليج نيلگون مي  رفت تا آرام آرام به سياهي بگرايد و اينگونه شد كه كنوانسيون حفاظت از محيط زيست دريايي در كويت شكل گرفت تا شايد 4 پروتكل تنظيم شده در اين كنوانسيون بتواندناجي خليج شود.
پروتكل هايي كه بيشتر به مسايل كلي پرداخته و جلوگيري از آلودگي به خصوص آلودگي هاي نفتي را تحت پوشش قرار مي  دهند و البته ضمانت اجرايي رعايت موازين و انجام تعهدات مثل هميشه در پرده اي از ابهام.
مهر تاييد بر اين ادعا، جنگ نفت كويت كه فاجعه اي منحصر به فرد و در نوع خود بي   نظير بود!
و حالا بعد از 26 سال، اين 8 كشور تصميم گرفته اند پروتكلي ديگر به اين مجموعه قوانين تنظيم شده اضافه كنند، پروتكلي كه تمام كاستي ها راجبران كرده و قطعا خليج فارس را نجات خواهد داد! پروتكل حفاظت از تنوع زيستي خليج فارس و سومين اجلاس بررسي نهايي پيش نويس اين پروتكل با حضور نمايندگان كشورهاي ايران، عربستان، قطر، بحرين، كويت، عمان و امارات متحده عربي در تهران برگزار شد تا آخرين تبادل نظر و رايزني ها براي امضاي اين پروتكل كه قرار است اواخر پاييز امسال در تهران به امضا برسد انجام پذيرد. البته پيش نويس اوليه اين پروتكل 2 ماه پيش باحضور كارشناسان فني و حقوقي كشورهاي عضو راپميتهيه و تدوين شده بود.
مهندس امامي، رئيس بخش آبزيان سازمان حفاظت محيط زيست و نماينده ايران در اين اجلاس، مي  گويد:اين پروتكل بيشتر بر رفع مشكلات ناشي از گونه هاي مهاجم كه توسط آب توازن تانكرهاي نفتكش به خليج فارس وارد مي  شود، كمك مي  كند.
آب توازن كشتي ها پس از حمل نفت به مقصدهاي مختلف از طريق راه هاي آبي، براي حفظ تعادل كشتي ها كه نفت خود را تخليه كرده و حالا بسيار سبكند در مخزن كشتي هاي نفتكش، جاي مي  گيرد و بعد دوباره در مبدا تخليه مي  شود. يكي از مشكلات عمده اين است كه تا چند سال پيش فقط به لحاظ وارد كردن آلودگي هاي نفتي در مواقع تخليه مشكل آفرين بوده وحالا علاوه بر اين معضل ورود گونه هاي غيربومي از آب هاي ديگر نقاط دنيا راهم در پي دارد؛ مثل ميهمان هاي ناخوانده اي كه به جان اكوسيستم ها مي افتند، درد بي     درماني كه اگر گريبانگير زيستگاهي شود، بي   شك آن را به ورطه نابودي خواهد كشاند. تجربه تلخي كه ما بارها طعم آن را چشيده ايم.
پروتكل حفاظت از تنوع زيستي خليج فارس علاوه بر اين بحث بر حفاظت از گونه هاي در معرض خطر انقراض تاكيد دارد كه در حال حاضر به روش هاي صنعتي و سنتي بدون هيچ گونه كنترلي برداشت مي  شوند. مهندس امامي در اين باره مي  گويد: اين پروتكل كشورهاي عضو را متعهد مي  كند تا نسبت به جلوگيري از برداشت بي  رويه از گونه هاي در معرض خطر انقراض اقدامي اساسي انجام بدهند. همچنين در اين پروتكل زيستگاه هاي حساس و آسيب پذير گونه هاي بومي هم بسيار مورد توجه قرار گرفته اند. از جمله اين گونه ها ماهي حلواي سفيد است كه بيشتر در سواحل شمالي خليج فارس زيست مي  كند و همچنين ماهي تن به عنوان يك ماهي مهاجر كه قسمتي از دوره زندگي خود را در اين منطقه مي  گذراند و جزو ماهيان در معرض آسيب به حساب مي آيد.
علاوه بر اين دو گونه كوسه كوليكر و گونه هايي از پستانداران دريايي مثل نهنگ ها هستند كه به دليل بهره برداري هاي بي  رويه دچار آسيب شده و همچنين آلودگي هاي محيطي، شديدا آنها را مورد تهديد قرار داده و لازم است كه به منظور حفاظت و حمايت از آنها تدابيري انديشيده شود.
گفتني است در پايان اين اجلاس، نشست ديگري با حضور اعضاي كميته فني گشت تحقيقاتي زيست محيطي راپمي در خليج فارس به عنوان گشت تحقيقاتي 2005 اواخر ماه گذشته به رياست مشترك راپمي و سازمان حفاظت محيط زيست ايران در تهران برگزار شد.
اين گشت تحقيقاتي كه در روزهاي آخر شهريورماه شكل گرفت شامل تعيين ايستگاه هاي مطالعاتي، پارامترهاي زيست محيطي، آلاينده هاي محيطي و تكرار نمونه برداري ها، تهيه و پس از آن اقدامات لازم براي تامين كشتي هاي تحقيقاتي بود.

و اما راپميRAPME
همكاري وراي مرزهاي ژئوپوليتيك 
راپمي يا سازمان منطقه اي حفاظت از محيط زيست دريايي كويت، كنوانسيوني است كه در سال 1978 در كويت تشكيل و به اين نام شهرت يافت.
كنفرانس منطقه اي نمايندگان تام الاختيار براي حفاظت و توسعه محيط زيست دريايي و نواحي ساحلي بحرين، ايران، عراق، كويت، عمان، قطر، عربستان سعودي و امارات متحده عربي از 15 تا 23 آوريل 1978 در كويت برگزار شد.
اين كنفرانس در 23 آوريل 1978 برنامه عمل براي حفاظت و توسعه محيط زيست دريايي و نواحي ساحلي، كنوانسيون همكاري براي حفاظت محيط زيست دريايي از آلودگي و پروتكل مربوط به همكاري منطقه اي براي مبارزه با آلودگي هاي نفتي و ديگر مواد زيانبخش در موارد اضطراري را به تصويب رساند.
راپمي Rapmeاز زمان تاسيس خود همكاري فني لازم را با برنامه عمل كويت KAPمعمول داشته و به كشور عضو خود مساعدت هاي لازم را براي تحقق كنوانسيون و پروتكل هاي آن به همراه چند پروژه مهم، ارزيابي زيست محيطي و مديريت محيط زيست، از جمله آگاهي عمومي و آموزش و تربيت ارايه كرده است.
راپمي محدوده دريايي 
راپمي محدوده دريايي كه قبلا برنامه عمل كويت ناميده مي  شدعبارت  است از محدوده دريايي كه بين 8 كشور عضو راپمي- بحرين، ايران، عراق، كويت، عمان، قطر، عربستان سعودي و امارات متحده عربي- قرار گرفته است.
واژه محدوده دريايي راپمي توسط اعضاي تام الاختيار كشورهاي عضو وضع شد تا مبين اتفاق نظر برمنطقه تحت پوشش كنوانسيون منطقه اي كويت در سال 1978 باشد. اين در واقع نشان دهنده اراده مثبت كشورهاي عضو براي همكاري در حفاظت از محيط  دريايي مشترك، به رغم مرزهاي ژئوپوليتيك است.

كشتار فيل ها براي عاج همچنان ادامه دارد
به خاطر يك مشت دلار
017415.jpg
ترجمه: رضا غفاريان 
كشتار فيل ها براي عاج همچنان ادامه دارد. سالانه بيش از 4 هزار فيل در آسيا و آفريقا كشته مي  شوند تا حرص بازار به عاج را تامين كنند.
اخيرا گزارشي توسط سايتيز منتشر شد تحت عنوان بررسي و كنترل شكار غيرقانوني در كشورهاي صاحب فيلكه طي آن شرايط فيل ها در آفريقاو آسيا بررسي شده است. اين گزارش نشان مي  دهد كه شرايط به ويژه در آفريقاي مركزي بسيار بد است و شكارچيان قاچاق، حيات فيل ها را در معرض خطر قرار داده اند. گزارش ترافيك Traffic، شبكه نظارت بر تجارت حيات وحش، نيز ليستي از كشورهايي كه بيش از همه در تجارت غيرقانوني عاج درگير هستند را منتشر كرده است.
بر اساس تحليل ترافيك از سيستم اطلاعاتي تجارت فيل Etis، كشورهاي چين، تايلند، كامرون، جمهوري دموكراتيك كنگو، اتيوپي و نيجريه مهم ترين تهيه كنندگان، سازندگان و مشتريان عاج غيرقانوني هستند.
تحليل هاي Etis نشان مي  دهد كه حجم كشفيات عاج قاچاق از 1995 به بعد افزايش يافته است.
اين بررسي خاطر نشان مي  كند كه فساد و فقدان قدرت و اعمال قانون بر بازارهاي عاج در آفريقا و آسيا باعث افزايش خريد و فروش اين كالاي گرانقيمت به صورت غيرقانوني شده است. اين خريد و فروش قاچاق اغلب زير نام تجارت قانوني عاج خانگيعاج متعلق به هر كشوردر داخل مرزهاي كشورهاي منفرد اتفاق مي  افتد.
گزارش ها حاكي است كه طي 2 سال گذشته نظارت بر مرزها و اعمال مقررات بيشتر شده و در نتيجه ميزان كشف عاج افزايش يافته است. در آفريقا متاسفانه تجارت قاچاق عاج همچنان شايع است و در دو سال گذشته هيچ بهبودي در وضع كشورهاي كنگو، نيجريه و كامرون ديده نشده. به علاوه، آنگولا، موزامبيك و سودان نيز كم كم به صورت كشورهاي مساله دار درآمده اند.
تجارت قاچاق عاج تاثير بزرگي بر جمعيت فيل ها، به ويژه در غرب و مركز آفريقا گذاشته  و براي كنترل آن بايد اقدامي جدي از سوي كشورها صورت گيرد.
دكتر سوزان ليبرمن، عضو صندوق جهاني حيات وحش در پروژه فيل هاي آفريقا با حسرت مي  گويد: عظيم ترين جانور روي خشكي از بين مي  رود، فقط به خاطر مشتي دلا ر!

۲۱ هكتار در هر دقيقه
017406.jpg
هر دقيقه كه مي گذرد 3/21 هكتار از جنگل هاي جهان تخريب مي شوند. علتش را هم كه راحت مي توانيد حدس بزنيد؛ بهره برداري و دخالت غيراصولي انسان از طبيعت. عواملي مثل تخريب به سبب وجود آفات و خشك شدن سرشاخه درختان هم نقش كوچكي در اين نابودي دارند.
و اما وضعيت جنگل هاي كشورمان: 52 درصد از عرصه جنگل هاي شمال كشور در معرض چراي شديد دام قرار دارند، 9/13 درصد در معرض چراي متوسط و فقط 1/34 درصد در معرض چرا نيستند يا آسيب كمتري مي بينند. لازم به ذكر است كه چراي دام يكي از عوامل مهمي است كه در آسيب نونهال ها و نهال ها نقش دارد و حذف آن براي پايداري جنگل الزامي است.
دكتر ميرمحمدي استاد دانشگاه با اشاره به اينكه درختان كهنسال و فرسوده حدود 8/30 درصد حجم درختان را تشكيل مي دهند، خاطر نشان كرد كه 4/53 درصد سطح جنگل هاي شمال كشور فاقد زادآوري يا زادآوري مطلوب هستند.

محيط زيست در مدرسه
017412.jpg
عضو كميته علمي جشنواره كودك، سلامت و محيط زيست گفت: آموزش هاي زيست محيطي در كتب ابتدايي و راهنمايي پس از بررسي و اصلاح، نهايي شده و از امسال در اين كتب اضافه شد.
به گزارش روز شنبه كميته اطلاع رساني جشنواره كودك، سلامت ومحيط زيست، دكتر داريوش كريمي مدير كل دفتر آموزش هاي زيست محيطي و عضو كميته علمي اين جشنواره در اين باره افزود: در بخش آموزش رسمي كشور، براي ارتقاي سطح آگاهي دانش آموزان از مفاهيم زيست محيطي، سر فصل هاي زيست محيطي در كتب ابتدايي و راهنمايي گنجانده شد.
وي ادامه داد: كميته مشترك متولي اين تغيير كه بر اساس توافق نامه اي با آموزش وپرورش اقدام به تغيير محتوا وعكس هاي زيست محيطي كتب درسي كرده اند، بررسي ديگر پايه هاي تحصيلي را نيز در دست بررسي دارند. جشنواره كودك، سلامت و محيط زيست روزهاي 19 تا۲۳ مهرماه در محل پارك طبيعت پرديسان با همكاري سازمان حفاظت محيط زيست، دفتر محيط زيست وزارت صنايع و معادن كشور، وزارت آموزش وپرورش و وزارت بهداشت برگزار مي شود.

آفت كش ها و سرطان
017400.jpg
سرطان خون،  بيماري است كه همه از ابتلاي به آن وحشت داريم. اگر بدانيم كه اين بيماري احتمالا در كودكي و از دوران جنيني آغاز مي شود بهتر مي توانيم با آن مقابله كنيم و خيالمان هم كمي راحت  مي شود. حالا چه ربطي به محيط زيست دارد؟ ربطش در اين است كه محققان انگليسي دريافته اند آفت كش ها و ساير مواد آلاينده ممكن است در ابتلا به سرطان خون دركودكان نقش داشته باشد و اين مواد از طريق جفت به نوزادي كه هنوز پا به اين دنيا نگذاشته منتقل مي شود. اين بچه بيچاره از آغاز تولد با اين بيماري مهلك دست به گريبان است و مسلما عمري كوتاه و سرشار از درد و رنج خواهد داشت.
با وجود آنكه استفاده از تركيباتي مانند د.د. ت به عنوان آفت كش درسراسر جهان ممنوع شده است، ولي هنوز هم مي شنويم كه در قسمت هايي از كشورمان براي از بين بردن آفات در مزارع مورد استفاده قرار مي گيرد. دانشمندان انگليسي معتقدند اگر اين سموم كلره در دوران بارداري مادران مصرف شود به ناچار به جنين هم منتقل خواهد شد.
همچنين ميزان دقيق تاثيرگذاري اين مواد هنوز مشخص نيست و تحقيقات بيشتري در اين زمينه مورد نياز است.

محدوديت ورود به طرح ترافيك
017421.jpg
آرم طرح ترافيك به خودروهاي مدل 63 به پايين داده نمي شود. همچنين بنا به گفته معاون محيط زيست انساني سازمان حفاظت محيط زيست و با توجه به مصوبه هيات دولت ارايه آرم طرح ترافيك، 5 سال مانده به سن فرسودگي خودروها ممنوع است. پس با اين حساب خودروهاي بالاي 4 سيلندر مانند پاترول با عمر 20 سال، خودروهاي پلاك شخصي با عمر 10 سال و وانت بارها با عمر 15 سال مجاز به دريافت اين آرم نيستند.

اصلاح مراتع
017394.jpg
امسال 130 ميليارد ريال براي اصلاح و بهبود مراتع كشور اختصاص يافته و اين ميزان نسبت به سال گذشته 10 درصد افزايش يافته است. غلامرضا صحراييان - قائم مقام وزير جهاد كشاورزي - دراين باره گفت: براساس طرح هاي مصوب سالانه بايد 4 ميليون راس دام از مراتع كشور خارج شوند و اين در حالي است كه هم اكنون اين رقم سالانه حدود 700 هزار راس دام است. به گفته اين مسوول فراهم نبودن زمينه اجرايي كامل، عمده ترين مشكل بخش كشاورزي به ويژه در زمينه مرتع و مرتعداري است.

جنگلكاري در مناطق 5 و 22 تهران
017409.jpg
قرار است بيش از 8 هزار هكتار از محدوده مناطق 5 و 22 شهرداري تهران تا پايان امسال جنگلكاري شود. علي اكبر واشقاني فراهاني معاون اداره كل منابع طبيعي استان تهران در اين زمينه گفت: جنگلكاري در 5 هزار هكتار از اراضي شهرداري منطقه 5 آغاز و مقدمات اين كار براي 3 هزار و 700 هكتار از اراضي منطقه 22 شهرداري نيز فراهم شده است. همچنين به منظور ارتقاي مديريت بهره وري از پارك هاي جنگلي، پارك پلور در شرق تهران و پارك خرگوش دره در غرب تهران هم به شهرداري واگذار مي شوند.

چين؛ تبديل مزارع به جنگل
017418.jpg
سالانه هزاران هكتار از اراضي جنگلي كشورمان را نابود مي كنيم تا خانه بسازيم يا آنها را به زمين هاي كشاورزي و مزارع تبديل كنيم. اخيرا هم مي خواهيم اتوباني بسازيم كه از وسط جنگل بگذرد تا يك ساعته به شمال برسيم؛ درصورتي كه به گزارش خبرگزاري ها، در كشور چين نه تنها جنگل ها را نابود نمي كنند، بلكه از 5 سال پيش پروژه تبديل مزارع به جنگل در دست اجراست كه روي هم رفته بيش از 19 ميليون هكتار مزارع، تپه ماهورهاي باير يا بيابان ها را به جنگل تبديل كرده اند. ما كجاييم و چيني ها كجا!

حيوانات شگفت انگيز زندگي من
نوشته: دكتر ريموندريتمارس 
قسمت هفتاد وهشتم 
017403.jpg
حالا شيء جالب درخشان را در دست داشت. ابتدا آن را به در و ديوار قفس كوبيد ولي چيزي نگذشت كه متوجه شد تيغه تيز و درخشان آن قادر است در چوب فرو رود. فرو كردن كارد در چوب و بيرون كشيدن آن سرگرمي خوبي بود، اما حد و اندازه سرگرمي محدود بود. وسيله اي كه در دست داشت خيلي كم درون چوب سفت ساج قفس، يا كف محكم بيرون قفس، فرو مي رفت. اطراف واگن پر بود از چمدان هاي چرمي جورواجور. به نظر مي رسيد اين شيء مي تواند خيلي بهتر و عميق تر درون آنها فرو رود. اما چطور مي توانست به آنها برسد؟ مي توانست فشار و تكان سنگيني بر ميله ها وارد سازد و احتمالا از چنگ طناب كه از پشت، قفس را نگه داشته بود، رها شود و ميله ها را از قيد طناب بيرون براند. اين تكان واقعا بايد هركول وار مي بود، اما اورانگوتان ها خيلي پرزورند. قفس تقريبا رو به عقب واژگون شد اما طناب هايي كه از بالا و پشت قفس را نگه داشته بود در رفت و قفس به جلو جهيد و خلاص شد.
سروصدا توجه مسوول توربين را جلب كرد و متوجه شد كه قفس دارد با جهش هايي به جلو حركت مي كند و در فاصه بين جهش ها دست درازي با يك كارد بيرون مي آيد و كارد را به طرز تهديدآميزي تكان مي دهد. در اين مرحله بود كه فورا كسي را سراغ من فرستادند تا بيدارم كند. ديدم كه نزديك شدن به قفس در اين شرايط خطرناك است. اورانگ هر لحظه ممكن بود با كارد به كسي بزند؛ در واقع او كوچك ترين تصوري در ذهن نداشت كه وسيله اي كه در دست دارد يك اسلحه است و مي تواند كشنده و خطرآفرين باشد و وقتي دور قفس جمع شديم، او از ديدن ما كه اين طرف و آن طرف مي پريديم به هيجان آمده و بيشتر و بيشتر كارد را از لاي ميله ها به بيرون مي زد، مي خواست نشان دهد كه وسيله جديدي براي بازي پيدا كرده است. بالاخره توانستم با نشان دادن يك قوطي حلبي خالي روغن كه پوزه درازي داشت، او را متقاعد كنم كه اين يكي وسيله جالب تري است و ضمنا او فكر مي كرد كه از لوله اين قوطي مي تواند مايع خوشمزه اي بنوشد. پس كارد را انداخت و در عوض قوطي را گرفت و به دهان برد. البته از طعم آن خوشش نيامد، اما بازي جديد خوشايند بود. من كارد را برداشتم و قفس را سر جايش برگردانديم. اين بار طناب ها را محكم تر بستيم و چهار ميخ روي طناب ها پرچ كرديم.
خبر اين قضيه هم خيلي زود پخش شد و با كمي دستكاري به شيكاگو مخابره شد، به طوري كه وقتي در اوماها توقف كرديم داستان هاي زيادي در مورد چگونگي يورش من به قفس و گرفتن كارد از اورانگ و بستن طناب ها و ... بر زبان ها جاري بود. در شيكاگو بايد قطار عوض مي كرديم و براي اين كار لازم بود از يك راه آهن به راه آهن ديگر برويم و طبعا بايد از خيابان هاي شيكاگو عبور مي كرديم.
در نتيجه همه اين شهرت پيش از رسيدن به شيكاگو بود كه وقتي وارد شديم جمع كثيري از روزنامه نگاران و مردم منتظر بودند تا با من و دست پرورده عجيب و غريب اهل برونئي ام ديدار كنند. قطار شماره 2 وارد ايستگاه شد. پانل را موقتا برداشتيم و عكس هاي زيادي توسط عكاسان گرفته شد. هرچه كه بود در شيكاگو همه چيز به خير و خوشي گذشت و در بقيه سفر هم تا نيويورك حادثه خاصي اتفاق نيفتاد و ما به سلامت به مقصد رسيديم.
برگردان: حميد ذاكري 

حيوانات وحش ايران
۷۸-موش تركستاني 
گونهRattus Turkestanicus :
زير خانواده: موش هاMURINAE-
خانواده: موش هاMURIDAE -
راسته: جوندگانRODENTIA -
رده: پستاندارانMAMMALIA -
017424.jpg
از نظر شكل ظاهري شباهت زيادي به موش سياه و موش قهوه اي دارد، با اين تفاوت كه جثه موش تركستاني كوچك تر است و حد فاصل رنگ موهاي پشت بدن و بالاي دم كه معمولا به رنگ خاكستري تيره است، با موهاي سفيد زير بدن و پايين دم كه معمولا به رنگ خاكستري تيره است مشخص  هستند. گوش ها بلند است و در صورت خم شدن به چشم هايش مي  رسد. طول دم نيز بلندتر از طول سر و تنه است. در مورد زيستگاه پراكندگي و عادات اين حيوان اطلاع زيادي در دست نيست. تاكنون نمونه هايي از مناطق جنوبي خراسان جمع آوري شده و اطلاعاتي نيز مبني بر گسترش پراكندگي اين موش تا مناطق شرقي و سواحل جنوبي كشور وجود دارد.

|  ايرانشهر  |   تهرانشهر  |   دخل و خرج  |   در شهر  |   زيبـاشـهر  |   محيط زيست  |
|  مهمانشهر  |

|   صفحه اول   |   آرشيو   |   بازگشت   |