گفت و گو با اميررضا واعظي آشتياني،عضو كميسيون برنامه و بودجه شوراي اسلا مي شهر تهران
مدت هاست كه خودروهاي فرسوده به معضل بزرگي در كلانشهر تهران تبديل شده اند. اين دسته از ماشين ها علاوه بر افزايش ترافيك تهران و آلودگي هاي زيست محيطي و صوتي، به نسبت ساير ماشين ها مصرف بنزين بيشتري دارند. از سال 82 تاكنون از سوي سازمان بهينه سازي مصرف سوخت، محيط زيست و چند ارگان ديگر دولتي، تلاش هايي براي خروج خودروهاي فرسوده انجام شده است، اما هنوز با اين معضل روبه رو هستيم.
امير رضا واعظي آشتياني، عضو كميسيون برنامه و بودجه شوراي شهر تهران بر اين عقيده است كه خروج حدوديك ميليون و 500 هزار دستگاه خودرو فرسوده از تهران نيازمند برنامه ريزي هاي صحيح در سطح كلان و ملي است تا رفع اين مشكل، معضلات ديگري را به دنبال نداشته باشد.
او به منابع سوخت هاي فسيلي اشاره كرده و مي گويد: اين سوخت هاي فسيلي شامل نفت، بنزين و گازوئيل به آيندگان نيز متعلق است، اما مدت هاست بي توجهي بعضي از مسوولان باعث شده تا اين منابع ارزي و ذخاير طبيعي كشور به سادگي نابود شوند.
آشتياني مي گويد: بر اساس آمارهاي موجود از
۶ ميليون دستگاه خودرويي كه در كشور تردد مي كنند حدود 2 ميليون و 500 هزار دستگاه خودرو فرسوده وجود دارد كه از اين تعداد اشاره شده، يك ميليون و 500 هزار خودروي فرسوده در سطح تهران حركت مي كنند.
او خودروهاي موجود در تهران را 2 ميليون و 700 هزار دستگاه عنوان كرده و وجود خودروهاي فرسوده در كنار اين تعداد از ماشين ها را در حجيم كردن ترافيك تهران موثر مي داند.
توليد بي رويه خودرو در سطح كشور و ورود تعداد بي شماري از اين خودروها به شهر تهران نيز نقش موثري را در بالا بردن حجم ترافيك ايفا مي كند، به طوريكه در سال گذشته حدود 400 هزار دستگاه خودرو به سيستم حمل و نقل شهري تزريق شده است. آشتياني با اشاره به اين آمارها مي گويد: هم اكنون روزانه بين 1300 تا 1400 خودرو شماره گذاري مي شود كه با توجه به تيرا ژ يك ميليون خودرويي كه وزارت صنايع پيش بيني كرده در سال۸۳ ، 500 هزار دستگاه در تهران شماره گذاري مي شود.
او تردد خودروهاي فرسوده و جديد را باعث لجام گسيختگي ترافيك تهران مي داند و معتقد است: روند رو به رشد مصرف بنزين نه تنها در تهران، بلكه در كل كشور از حضور اين خودروها نشات مي گيرد و سپس به آمارهاي مصرف بنزين در سال 82 تا 83 اشاره كرده و مي گويد: در سال 82 روزانه 54 ميليون ليتر بنزين در سطح كشور مصرف شده كه در سال 83 اين رقم به 64 تا 65 ميليون ليتر رسيده است.
در حال حاضر در شهر تهران مصرف بنزين روزانه 14 ميليون ليتر عنوان شده است كه براساس تحقيقات صورت گرفته حدود 51 درصد از اين ميزان در ترافيك شهر تهران از بين مي رود.
آشتياني مي گويد: علاوه بر تلف شدن اين مقدار از سرمايه ملي، آلودگي هاي صوتي و زيست محيطي ايجاد شده و در اقتصاد كشور تاثير منفي مي گذارد. اين آلودگي ها از طرفي بلاي جان مردم مي شود به طوريكه سالانه در تهران 7 هزار نفر از آلودگي هاي شهر تهران به امراض مختلف مبتلا شده يا مي ميرند.
تلاش متخصصان در 7-6 سال گذشته رشد 45 درصدي توليد بنزين را در كشور به دنبال داشته است اما از طرفي مصرف بنزين در فاصله اين سال ها 56 تا 58 درصد بيشتر شده است. واعظي آشتياني اين موضوعات را حاكي از وضعيت نابسامان مصرف بنزين، ترافيك، آلودگي هوا و آلودگي صوتي مي داند.
خزانه دار شوراي شهر تهران مي گويد: رشد مصرف بنزين، بهانه اي براي گران كردن آن از سوي مسوولان شده است.
خروج 2 ميليون و 500 هزار دستگاه خودرو فرسوده، كاهش مصرف بنزين و جلوگيري از هدر رفتن اين ذخيره ارزي و طبيعي را به دنبال دارد، راهكاري كه آشتياني به آن اشاره مي كند و در توضيح آن مي گويد: اگر به صورت واقع بينانه و منطقي به اين موضوع پرداخته شود، مي توان در كاهش مصرف بنزين در كشور تاثير مستقيم گذاشت.
او معتقد است در حمل و نقل سنگين نيز 135 هزار دستگاه خودرو فرسوده سنگين وجود دارد كه متوليان امور بايد به خروج اين تعداد خودرو فرسوده سنگين مبادرت ورزند. آمار هاي ارايه شده نشان مي دهد سالانه 280 ميليون دلار صرفه جويي ارزي از بابت كم شدن مصرف گازوئيل خواهيم داشت.
آشتياني با طرح اين سوال ها كه در خصوص خروج خودروهاي فرسوده از سوي دولت، سازمان يا نهادي مسووليت اين كار را برعهده دارد يا نه؟ و آيا در اين خصوص از سوي دولت سرمايه گذاري صورت گرفته يا نه؟ مي گويد: جواب اين سوال ها منفي است و آنچه كه تاكنون ديده ايم يا شنيده ايم اين است كه متولي مشخصي براي خروج خودروهاي فرسوده در كشور وجود ندارد، اما درعين حال توليد بي رويه خودرو، بنيان حمل و نقل و زير ساختار ها را به نابودي كشانده است.
رشد ناوگان حمل و نقل كشور براساس آمار ها 17 درصد بوده، در حاليكه زير ساختارها تنها 3/1 درصد رشد داشته است، عضو كميسيون برنامه و بودجه شوراي شهر اين آمار ها را عاملي در جهت پيچيده كردن مشكلات حمل و نقل شهري و برون شهري مي داند. او خروج خودروهاي فرسوده از سيستم حمل و نقل را نيازمند يك روش و مكانيزم صحيح مي داند كه تا بسترهاي آن فراهم نشود، اين اتفاق نمي افتد. نبود متولي شناخته شده سردرگمي را براي خروج خودروهاي فرسوده بيشتر كرده است.
مامور شدن دو كمپاني عمده توليد خودرو- ايران خودرو و سايپا - راه به جايي نبرده است به طوري كه از آغاز اجراي اين طرح، گروه سايپا تا پايان تابستان 83 ، تنها 5 هزار دستگاه خودرو فرسوده از رده خارج كرده است و با يك نگاه خوشبينانه به اين موضوع، سايپا و ايران خودرو موفق مي شوند حداكثر 50 هزار دستگاه خودرو از رده خارج كنند.
آشتياني معتقد است مسوولان به خوبي از ناتواني اين دو شركت خودرو سازي در خروج كل خودروهاي فرسوده آگاه هستند.
او مي گويد: دولت در سال 82 از بابت توليد 730 هزار دستگاه خودرو و عوارض آن 100 ميليارد تومان درآمد سبك كرده است و از بابت توليد يك ميليون خودرو در سال 83 ، حدود يكهزار و۳۰۰ ميليارد تومان درآمد خواهد داشت. به پيشنهاد خزانه دار شوراي شهر تهران بهتر است دولت براي خروج خودروهاي فرسوده كه از لحاظ اقتصادي، زيست محيطي و كاهش ترافيك به صرفه است، سرمايه گذاري مستقيم كند.
مشخص كردن يك نهاد يا سازمان به عنوان مسوول جمع آوري خودروهاي فرسوده و سپردن سرمايه اي كه از مبلغ دريافتي خودروسازان بدست مي آيد به اين سازمان، يكي از راه هاي مناسب جمع آوري اين خودروهاست كه آشتياني به آن اشاره مي كند.
صاحبان خودروهاي فرسوده اكثرا قشر آسيب پذير جامعه هستند و سود دريافتي در تعويض خودروهاي فرسوده با خودروهاي جديد غالبا به عنوان يكي از عوامل بازدارنده در تمايل آنها براي تعويض ماشين ها است.
او مي گويد: صاحبان خودروهاي فرسوده افرادي هستند كه كار خود را از دست داده يا به تهران مهاجرت كرده اند. اين گروه از افراد جامعه براي تامين معاش با خودروهاي فرسوده به مسافركشي مي پردازند. اگر قرار باشد اين خودروها بدون تامين بسترهاي لازم از رده خارج شوند، بزرگترين معضل اجتماعي- بيكاري- اتفاق مي افتد.
سرمايه گذاري مستقيم و ايجاد شرايط مناسب از سوي دولت راهكاري است كه آشتياني فراروي متوليان اين امر قرار مي دهد و مي گويد: كاهش سود جايگزيني خودرو با ايجاد تسهيلات مناسب، انگيزه لازم را براي مشاركت مردم در خروج خودروهاي فرسوده ايجاد مي كند.
شرايط بايد به گونه اي فراهم شود كه سرمايه گذار احساس سود لازم را در اين زمينه ها داشته باشد، اگر شرايط لازم براي خودروهاي فرسوده پيش بيني نشود، اثر بخشي براي نوسازي نخواهد داشت.
آشتياني در حالي كه خروج خودروهاي فرسوده را از لحاظ اقتصادي به صرفه مي داند، مي گويد: دولت از بابت توليد خودرو عوارض دريافت مي كند و مي تواند بخشي از پول حاصل از اين درآمد را در اختيار يك سازمان قرار دهد تا اين سازمان با هماهنگي سازمان بهينه سازي مصرف سوخت، شركت هاي توليد كننده ماشين و مشاركت مردم، در خروج خودروهاي فرسوده اقدام كند.
آشتياني در عين حال به كاهش سود بانكي خودروهاي جايگزين به عنوان يك عامل اثرگذار در خروج خودروهاي فرسوده اشاره مي كند و مي گويد: با سرمايه گذاري هايي كه از سوي دولت صورت مي گيرد، در صورتي كه اين سود از 21 درصد به 10 درصد يا كمتر كاهش پيدا كند، تمايل مردم براي مشاركت در اين كار بيشتر مي شود. او راهكار ديگر در اين كار را اينگونه عنوان مي كند: مي توان پيشنهاد كرد فردي در مقابل خريد از يك كمپاني موظف باشد يك دستگاه خودرو فرسوده را از رده خارج كند، يعني هر كس صاحب خودرو فرسوده است بدون قيد زمان اين كار را انجام دهد. عضو كميسيون برنامه و بودجه شوراي شهر تهران محدوديت براي خروج خودروهاي فرسوده را دليل افزايش مشكلات اين كار مي داند و مي گويد: اين محدوديت ها ضريب تقلب را بالا مي برد و براي جلوگيري از اين كار بايد شرايط و تسهيلات ويژه اي را براي مالكان خودروهاي فرسوده قائل شد.
آشتياني خروج خودروهاي فرسوده را يكي از اهداف اساسي و اصلي شوراي شهر تهران عنوان كرده و مي گويد: شعار ما اين بوده كه اين خودروها باعث لجام گسيختگي ترافيك و آلودگي تهران مي شود، اما براي رفع اين مشكل، نبايد مشكلات بيشتري ايجاد كرد. خزانه دار شوراي شهر تهران معتقد است: تصميمي كه در خصوص نحوه خروج خودروهاي فرسوده گرفته شده بدون نقطه نظر شوراي شهر تهران صورت گرفته است. حداقل بايد از شورا در اين خصوص اظهارنظري صورت مي گرفت، به هر حال شورا از زواياي مختلف نظر مي داد و از اين نظرها به يك جمع بندي مثبت مي رسيديم.